Oorspronkelijk zou Yannis Kotsiras in mei 2020 nogmaals op "European Tour" gaan, maar zoals bekend stak het Covid-19 virus daar een stokje voor.

Zijn hele "European Tour 2020 " werd dus eerst uitgesteld naar oktober 2020 , maar ook dat bleek niet haalbaar en daarom werd er gemikt op een "European Tour 2021 " . Die zou in oktober 2021 plaatsvinden, met concerten in o.a. Amsterdam, Brussel en Düsseldorf.

Nu is er alweer virus-roet in het eten, want deze concerten worden nogmaals met een jaartje uitgesteld, nu dus naar oktober 2022. De details vindt u hieronder.

Dat alles maakt dat er inmiddels al meer dan vier jaren vervlogen zijn sinds zijn vorige European Tour van maart 2018 - maar nu gaat Yannis Kotsiras dan toch opnieuw op stap. Zijn "European Tour 2022" kreeg de titel "Recital for piano and bouzouki " mee.

Dat is wel een heel toepasselijke titel, in de eerste plaats omdat hij blijkbaar inderdaad enkel begeleid wordt door Yorgos Papachristoudis op piano en Vangelis Machairas op bouzouki .

En ook het "recital" uit de titel is zeker niet misplaatst. Hij zou speciaal voor deze Tour een programma hebben samengesteld met allemaal bekende en geliefde liedjes, geselecteerd uit zijn immense repertoire. Het zijn meteen ook de liedjes die hij zelf het liefste zingt. Daar zitten natuurlijk "klassiekers" bij die geschreven werden door internationaal bekende componisten als Mikis Theodorakis , Manos Hadjidakis , Stavros Xarchakos , Mimis Plessas enzovoorts. Maar hij heeft er ook enkele liedjes aan toegevoegd van andere grote namen als Markos Vamvakaris , Vasilis Tsitsanis of Christos Nikolopoulos . Wie ook maar een beetje thuis is in Griekse muziek begrijpt meteen dat dit inderdaad een heel gevarieerd programma zal worden. Bovendien heeft Yannis Kotsiras ook nog wat eigen nummers in het doosje gedaan, want ook op dat vlak staat hij zijn mannetje.

Als je met een reputatie als de zijne in het buitenland voor een publiek gaat optreden dat hem op handen draagt, en je neemt daarbij "slechts" twee muzikanten mee om je te begeleiden (plus natuurlijk twee man voor klank en licht), dan zorg je maar beter dat het ook twee zwaargewichten zijn. En daar is inderdaad voor gezorgd.

Yorgos Papachristoudis ( Γιώργος Παπαχριστούδης ) is niet alleen pianist, maar hij componeert ook zelf. Hij werd in een klein dorpje bij Thessaloniki geboren en hij groeide op met de klanken van de traditionele muziek van Anatoliki Romilia, waar zijn grootouders vandaan kwamen. Maar op zijn vijfde begon hij met accordeon, een instrument dat hij al snel inruilde voor het harmonium en vervolgens voor de piano. Hij studeerde onder meer westerse klassieke muziek, maar ook jazz. Hij is dus even goed thuis in de werken van Bach en Beethoven als in die van George Gershwin en Duke Ellington. Dat vinden we terug in zijn staat van dienst: hij is vast verbonden aan zowel het Orkest voor Hedendaagse Muziek van de Griekse staatsomroep ERT als aan het Symfonisch Orkest van die omroep.

Met hetzelfde gemak speelt hij op zijn piano ook Griekse endechna , laïka en rembetika . Door zijn talent, veelzijdigheid en virtuositeit wordt hij veel gevraagd door de grootste sterren. Met Yannis Kotsiras is hij dus beslist niet aan zijn proefstuk toe. We zouden nu een lange lijst van namen kunnen geven, maar we kunnen ook er gewoon aan herinneren dat hij al minstens twee keer met Yorgos Dalaras op "European Tour" was: in mei 2007 en in mei 2010 bijvoorbeeld was hij er ook bij.

Vangelis Machairas (Βαγγέλης Μαχαίρας) is ook niet bepaald een beginneling op bouzouki . Hij speelt trouwens ook nog heel wat andere snaarinstrumenten, zoals outi , laouto , tzouras , baglamas enzovoorts, en ook hij componeert zelf. Daarnaast maakt hij vaak de arrangementen voor allerlei grote namen die hij mag begeleiden. Onder hen inderdaad ook Yannis Kotsiras , met wie hij bijvoorbeeld al in maart 2013 en in maart 2018 hierheen kwam.

Hij werd geboren in Duitsland, maar toen hij zes jaar oud was keerde hij met zijn ouders terug naar Volos. Op zijn dertiende kreeg hij toevallig een bouzouki in handen en hij heeft het ding (bijna) nooit meer losgelaten. Op zijn zestiende had hij zijn eerste baantje als bouzouki -speler te pakken, toen nog in een plaatselijke taverna . Dat was in 1988, en in 1995 werd hij naar Athene gevraagd door niemand minder dan Gerasimos Andreatos om hem te begeleiden bij een reeks optredens. Daar zat hij dan samen op één podium met Pandelis Thalassinos, Anastasia Moutsatsou en Athina Mórali. Van een vliegende start gesproken ...

Michalis Hatzigiannis ( Μιχάλης Χατζηγιάννης ) was al een paar keer op European Tour. Het leek hem wel te bevallen, want hij zette er een stevig tempo in. Hij tourde de eerste keer doorheen Europa in oktober 2007 . Twee jaar later - in april 2009 - was hij weer op stap, en in november 2010 kwam hij terug. Iedereen dacht dus dat hij vast van plan was om aan een buitenlandse carrière te gaan timmeren. Maar dan werd het even stil - in de Lage Landen en omgeving dan toch. In Griekenland timmerde hij gewoon verder aan zijn weg, en zijn fans in de rest van Europa zagen dat met lede ogen aan.

Nu is hij er weer, of in het Engels: "he is back!". Vandaar dat deze tour gewoon de "Back-Tour 2022" gedoopt werd. Er zijn enkele optredens in Duitsland en hij komt ook naar Amsterdam en Brussel. Wij nemen enkel die twee laatste op in onze "Agenda", en voegen daar ook het concert in Neuss bij Düsseldorf (D) aan toe. Dat is immers niet zo heel ver over de grens.

Er is ook een tijdje sprake geweest van een concert in Luxemburg dat op 12 oktober zou moeten doorgaan, maar dat lijkt er dan toch niet van te komen (stand 31.8.2022).

We hebben (nog) geen informatie over het programma of over zijn begeleiders (stand 20.3.2021), maar Michalis Hatzigiannis heeft inmiddels ook buiten Griekenland een enthousiast publiek opgebouwd, en die zullen daar niet meteen van wakker liggen.

Tussen haakjes: dit had eigenlijk een "Back Tour 2020 " moeten worden, want hij was gepland voor mei van dat jaar , maar toen kwam het Covid-19 virus roet in het eten gooien en de hele tournee werd zowat een jaartje uitgesteld, naar maart 2021 . Nog meer roet zorgde voor nog meer uitstel, eerst naar maart 2022 en nu dus naar oktober.

De Brussels-Griekse groep "PasaTempo" ontstond in het begin van 2015, toen enkele vrienden samen rembetika gingen spelen in Brussel, eerst onder elkaar, daarna af en toe in een restaurant en dergelijke. Hun eerste min of meer formele optreden was - voor zover wij weten - tijdens het "Nous sommes grecs" festival in april 2015 , toen ze in de hall van de Senghor voor de gepaste omkadering zorgden.

De samenstelling van de groep is al die jaren vrij constant gebleven. Tegenwoordig bestaan ze uit :

• Chrysa Karageorgiou : zang
• Michel Karakatsanis : bouzouki en zang
• Themis Skiadas : gitaar en zang

Hun naam wordt ook wel geschreven als "PassaTempo", met dubbele -s- dus, en soms staat er een hoofdletter in het midden, en soms ook niet. De laatste tijd lijken ze te kiezen voor "Pasatempo Rebetiko", allicht om verwarring te vermijden. What's in a name?

Hun specialiteit is alleszins de rembetika in de rauwe Piraeus stijl, zoals die in deze grote havenstad ontstond in de jaren dertig van de vorige eeuw in de marge van de samenleving. Ze breiden dat uit tot de jaren vijftig, de periode na de Tweede Wereldoorlog waarin deze "marginale" muziek ietwat "opgepoetst" werd door mensen als Vasilis Tsitsanis . Nog wat later verzeil je dan in de laïka en de endechna , maar dat is eigenlijk iets heel anders en daarvoor moet je niet bij PasaTempo zijn.

Met andere woorden: ze spelen wat ze zelf graag horen, en in de muziek is dat zeker geen slechte zaak.

Dit concert werd uitgesteld naar 31 maart 2023 . Wij hebben ons artikeltje hierover dan ook maar gewoon naar onze maart 2023 maandpagina gezapt.

De Zwarte Bessen komen opnieuw naar Nederland en België!

Dat is namelijk de vertaling van "Ta Mavra Moura" ("Τα Μαύρα Μούρα"), de naam van het trio dat uit Athene overkomt voor een aantal optredens in de Lage Landen.

Het gaat dan meer bepaald om de bessen van de moerbeiboom, een boom die zowat over de hele wereld voorkomt. Er zijn verschillende soorten, maar de zwarte zijn het lekkerst, vinden de Grieken. Je kan er ook heel veel mee doen: je kan ze gewoon eten als fruit, je kan ze verwerken in taarten en ander gebak, je kan ze inmaken of ze tot jam verwerken, en misschien nog wat andere dingen. Van de bladeren van de mouriá (μουριά), zoals de boom in het Grieks heet, kan je trouwens ook kostbare kleding maken, al heb je daar wel de medewerking van de zijderupsen voor nodig.

De muzikale "Zwarte Bessen" zijn al even veel-zijdig. Zij weven een programma met allerlei soorten muziek, maar het zwaartepunt ligt toch ergens rond het midden van de vorige eeuw. Van daaruit trekken ze dat verder open. Voeg daar enkele decennia aan beide kanten aan toe en dan heb je meteen ook de periode waarin de rembetika tot bloei kwam, en waarin ze gedeeltelijk van haar oosterse roots ontdaan werd om over te gaan in de laïka en vervolgens de endechna . Daarmee zit je dan al snel bij de grote componisten als Mikis Theodorakis en Manos Hadjidakis . Aan het andere uiteinde van de periode heb je dan ook nog de dimotika oftewel de dorpsmuziek, die indertijd met de plattelandsvlucht mee naar de steden kwam maar die toch de hele tijd lang verder bleef floreren, zowel in de dorpen als in de steden. Die loopt er dus zo'n beetje als een rode draad doorheen.

Dat is ongeveer het programma dat je van deze concerten mag verwachten.

De bezetting van het trio vertelt dan de rest van het verhaal. Die ziet er namelijk als volgt uit:

• Eirini Sgouridou : dwarsfluit, zang
• Yorgos Goudousakis : bouzouki , zang
• Yorgís Karrás : gitaar , zang

Het zal meteen duidelijk zijn dat dit geen "standaard" rembetika -trio is. Bouzouki en gitaar , dat is nog tot daar aan toe, maar een dwarsfluit was in die periode alleszins niet gebruikelijk in de taverna 's en muziekclubs van de Griekse steden. In de dorpsmuziek vind je dan weer wel allerlei andere soorten blaasinstrumenten: flogera , zournas en klarinet bijvoorbeeld. Een dwarsfluit is voor dit gamma dus niet helemaal een vreemde eend in de bijt, maar het klinkt toch verrassend anders dan wat je gewend bent.

Ook het feit dat ze alle drie ook zingen is niet meteen ongehoord, maar al evenmin gebruikelijk. In de "standaard" groepjes uit die tijd was er één zanger of zangeres, en de instrumenten moesten die dan begeleiden. De "Mavra Moura" doen dan ook hier dus een beetje anders. Zij gebruiken hun drie stemmen gewoon als evenveel bijkomende muziekinstrumenten.

De - letterlijk en figuurlijk - centrale figuur is de fluitiste Eirini Sgouridou (Ειρήνη Σγουρίδου). Zij werd geboren in Thessaloniki maar groeide op in Kilkís, een stadje van pakweg 20.000 inwoners wat verder naar het noorden. Na de Megali Katastrofi, oftewel de bevolkingsuitwisseling met Turkije en Bulgarije in 1922, hadden heel veel vluchtelingen in die regio een nieuw bestaan gevonden. Eirini Sgouridou hoorde dus als klein meisje heel wat verschillende soorten traditionele muziek, bijvoorbeeld van Thraciërs, Vlachen, Sarakatsanen, Pontiërs, ... en natuurlijk ook van de plaatselijke Macedoniërs.

Al die bevolkingsgroepen hebben hun eigen feesten, en daar komen dan nog de feesten in de omliggende dorpen bij, plus de nodige trouwfeesten en dergelijke. Er was dus altijd wel ergens muziek te horen. Er werd natuurlijk ook gedanst, en Eirini deed enthousiast mee. En als er eens een keertje geen feest was, als de mensen gewoon bij elkaar zaten, dan waren er misschien geen muzikanten om voor hen te spelen, maar geen nood, dan zongen ze gewoon zelf. Dat waren niet alleen de traditionele liedjes, maar ook de "nieuwerwetse" dingen, liedjes die ze kenden van op de radio bijvoorbeeld. Op die manier raakte het meisje ook vertrouwd met de "greatest hits" uit de rembetika , de laïka en de endechna .

Ze vond het allemaal heel boeiend en fascinerend. Het vervolg laat zich raden: ze ging muziek studeren, eerst aan de plaatselijke school, later aan het conservatorium. Ze begon met akoestische gitaar, maar al gauw schakelde ze over naar de dwarsfluit. In 2016 behaalde ze daarmee haar diploma aan het Filippos Nakas conservatorium. Voor alle zekerheid zorgde ze toch ook maar voor een diploma publieke en mediarelaties, dat ze behaalde aan de Universiteit van West-Macedonië.

Een overbodige voorzorg, misschien, want ze vond al snel haar weg naar het podium. Ze sloot zich aan bij een hele reeks groepjes. Daar zong ze, of ze speelde fluit, slagwerk of gitaar, al naargelang het uitkwam. Haar belangstelling deinde daarbij ook (nog) verder uit, naar jazz bijvoorbeeld. En improvisatie vond ze ook heel erg boeiend.

Een ander stokpaardje van haar werd het theater, of eigenlijk vooral theatermuziek. Daar wordt in Griekenland inderdaad vaak live muziek voor gebruikt. Haar favoriet zijn opvoeringen van poppentheater - en het is dan misschien geen toeval dat Kilkís het toneel is voor het jaarlijkse "Internationaal Festival voor Poppentheater en Pantomime", een festival waar gezelschappen uit een tiental verschillende landen op af komen. Eirini zorgt in die theatergezelschappen trouwens niet alleen voor de muziek, ze speelt ook zelf met de poppen - op het toneel dan uiteraard.

Als "gewone" muzikante ging ze uiteraard mee op reis met de groepjes waar ze in meewerkte, en zo trad ze op in alle uithoeken van Griekenland. Maar uiteindelijk verhuisde ze dan toch naar Athene, zoals dat zo vaak gebeurt met veelbelovend talent. Zowat de helft van de hele Griekse bevolking woont immers in de hoofdstad, en een professionele muzikant heeft daar dus een enorme afzetmarkt. Nogal wat van haar collega's spartelen als een duivel in een wijwatervat om zich aan die aanzuigkracht te onttrekken, maar Eirini Sgouridou vond het helemaal niet erg. Wel integendeel, want daar leerde ze nieuwe collega's kennen, zowel muzikanten als componisten. Op die manier heeft ze al aan verschillende plaatopnames meegewerkt. En ook het theater liet haar niet los. Ze acteert inmiddels ook zelf.

Het was ook in Athene dat ze in contact kwam met de bouzouki -speler Yorgos Goudousakis (Γιώργος Γουδουσάκης) en de gitarist Yorgís Karrás (Γιωργής Καρράς), de twee andere "zwarte bessen" die samen met haar "Ta Mavra Moura" op touw zetten, en die nu op stap gaan om het publiek in de Lage Landen opnieuw van die lekkernij te laten proeven.

Opnieuw, inderdaad, want in november 2021 waren ze hier ook al. Alleen ging het geplande optreden in Rotterdam toen niet door.

Voor zijn jongste project "Island Music" liet de Nederlandse componist en pianist Julian Schneemann zich inspireren door de traditionele muziek van Ierland en van Kreta .

Die wil hij met elkaar in dialoog laten gaan. Hij deed hiervoor een beroep op twee groepen muzikanten die deze tradities goed kennen of er zelfs in gespecialiseerd zijn.

Hij schreef de muziek voor dit project niet op z'n eentje, het is veeleer een samenwerkingsproject geworden. Hij liet de muzikanten van elke groep namelijk de muziek van de andere groep horen, met de vraag om "op zoek te gaan naar muzikale verbindingen". Samen gingen ze dan aan de slag, en het resultaat wordt omschreven als "eeuwenoude volksmuziek die wordt samengebracht in een nieuwe sound".

Een belangrijke trigger voor "Island Songs" was de vaststelling van Julian Schneemann dat deze eeuwenoude muziek op beide eilanden nog springlevend is, en dat ze daar nog altijd een onderdeel is van het dagelijkse leven. Als er enkele mensen toevallig bij elkaar komen, dan wordt er niet alleen gepraat en gekeuveld, zoals elders, maar het duurt er nooit lang voor de aanwezigen samen beginnen te zingen en muziek maken. Schneemann kon dat met eigen ogen (en oren) constateren tijdens zijn frequente bezoeken ter plaatse. Daarover zegt hij:

Het zal dan geen toeval zijn dat er voor deze reeks concerten gekozen werd voor een informele setting. Volgens het persbericht wordt het ...

Dat is in een (flinke) notendop wat u moet weten over "Island Songs". Het zal alleszins duidelijk zijn dat het hier niet gaat om nisiotika in de gebruikelijke betekenis van het woord. Letterlijk vertaald betekent dat ook wel "eilandmuziek", maar daar wordt specifiek de traditionele muziek van de Egeïsche eilanden mee bedoeld. Dat is hier dus niet het geval. En het wordt ook geen (evocatie van) een traditioneel Kretenzisch dorpsfeest of zo, het is wel degelijk een "nieuwe sound"; een hedendaagse dialoog tussen twee eeuwenoude vormen van muziekcultuur.

Voor het Kretenzische luik van de dialoog zorgen de jonge broers Adonis en Nikos Xylouris . En dat is een kolfje naar hun hand.

Julian Schneemann

Maar laten we beginnen bij het begin. Wie is de man die het initiatief nam en die uiteindelijk de muziek schreef?

De perstekst zegt over hem het volgende:

Als je het op die manier stelt, dan stond het eigenlijk in de sterren geschreven dat hij ooit deze twee sterke Europese vormen van volksmuziek zou samenbrengen in één project.

De Xylouris-familie : levende traditie

Het mag dan op het eerste gezicht enigszins verwonderlijk lijken dat twee belangrijke Kretenzische muzikanten als Adonis en Nikos Xylouris hiervoor naar het verre Nederland willen komen.

Zij torsen immers een zware naam op hun jonge schouders, en die naam willen ze niet te grabbel gooien.

Hun grootvader is niemand minder dan de wereldberoemde Psarantonis (°1942), die in feite Antonis Xylouris heet maar die liever zijn bijnaam gebruikt uit respect voor zijn legendarische broer Nikos Xylouris (1936-1980). Deze staat nog altijd bekend als de "Aartsengel van Kreta". Hij is dus de groot-oom van de twee medewerkers aan "Island Songs".

Tussen haakjes: naar aloude gewoonte kregen de jongens hun familienaam gewoon van hun vader, maar hun voornaam erfden ze van de generatie vóór hem.

Hun eigen vader is Yorgis Xylouris (°1965), zoon van Psarantonis en bekend als " Psaroyorgis ". Ook die heeft een wereldwijde reputatie opgebouwd, niet in het minst sinds hij in 2013 een duo vormde met de Australische drummer Jim White en met hem als "Xylouris White" overal een diepe indruk maakte.

Er zijn nog een heleboel andere muzikanten in de familie Xylouris, zowel in opgaande lijn als in de zijtakken. Maar het belangrijke in deze context is toch wel dat de leden van zo'n muzikale familie heel goed weten hoe de traditie eigenlijk werkt. Je leert het vak namelijk niet op school of uit de boekjes, maar "gewoon" in de praktijk. Het wordt letterlijk en figuurlijk "overgeleverd" van vader op zoon. Dat betekent ook dat dergelijke vaklieden een open oor moeten hebben, ze moeten immers leren "door absorptie".

Elke generatie voegt daar iets van zichzelf aan toe. Want alles wat leeft, verandert ook, en een levende traditie is geen uitzondering op die regel.

Zo staat grootvader Psarantonis bijvoorbeeld ook bekend als "de Jimi Hendrix van de Kretenzische lyra", niet omdat hij de kunst van het spelen van deze Amerikaanse gitarist zou hebben afgekeken, maar wel omdat hij zijn lyra zo virtuoos en - vooral - op een heel eigen manier bedient. De combinatie van dat lyra-spel met de onnavolgbare klanken die hij al zingend produceert maken zijn vertolkingen gewoonweg uniek. Dat is dus regelrecht het tegendeel van een slaafse reproductie van "de traditie".

Zijn zoon Yorgis heeft het dan van geen vreemden als hij met "zijn" laouto een paar dingen op hun kop zet. In een traditioneel Kretenzisch ensemble speelt de lyra namelijk de eerste viool, en de laouto moet deze begeleiden. Maar bij Psaroyorgis is het de laouto die de hoofdrol toebedeeld krijgt.

En dan is er nog de gevleugelde uitspraak van Psarantonis , ergens in 1988 toen hij in Australië op tournee was en daar vroeg dat drummer Jim White met hem zou meespelen. Die spartelde eerst wat tegen - hij kende immers niets van deze muziek en hij wilde niet afgaan - maar dan probeerde hij het toch, en zoon Psaroyorgis gaf aanwijzingen. Tot Psarantonis hem toesnauwde dat hij z'n bek moest houden, want "die man weet wat hij doet". Het volledige verhaal staat op onze april 2015 maandpagina , maar het bewijst nogmaals dat het bij deze mensen helemaal niet "volgens het boekje" moet zijn - als het maar met gevoel, kennis en respect gedaan wordt.

Adonis en Nikos Xylouris

De jongste telgen van de "Xylouris-dynastie", Adonis en Nikos, gaan dezelfde richting uit. Ze werden allebei in Australië geboren en ze groeiden daar ook op. Dat komt gewoon omdat vader Yorgis daar een tiental jaren heeft gewoond en er zijn vrouw leerde kennen. Zelfs bij onze tegenvoeters valt een appel nooit ver van de boom. De twee zonen (en hun zus, Apollonía) erfden het talent en de passie van de vorige generaties. Ze verdiepten zich natuurlijk in de cultuur van hun voorvaderen, maar tegelijk zijn ze toch ook kind van hun geboorteland. Adonis speelt laouto en mandoline , en Nikos legt zich toe op de lyra . Naast de Kretenzische traditie houden ze zich ook bezig met elektronische muziek.

Ze zijn nog maar pas achteraan in de twintig en ze hebben dus nog niet zo heel veel tijd gehad om een eigen carrière uit te bouwen. Recent (in het voorjaar van 2022) begonnen ze in Athene met een reeks concerten onder de titel "Ματιές στην Κρητική Μουσική" (Matiés stin Kritiki Mousiki). Een "matiá" is een blik die je op iets werpt, maar het woord is hier in het meervoud gebruikt en dat is niet zonder reden. De twee broers komen inderdaad zowat alle vormen van die "eiland-muziek" voorstellen, niet alleen de traditionele muziek maar ook heel verrassende vormen die op Kreta ontstonden. Het programma werd goed onthaald, en dat was beslist niet alleen vanwege hun familienaam.

Ook zij staan natuurlijk open voor allerlei samenwerkingen, maar dat verklaart nog altijd niet hoe ze in Nederland terecht kwamen voor het project van Julian Schneemann. Ze zijn daarbij echter niet over één nacht ijs gegaan, maar daarvoor moeten we enkele jaren terug in de geschiedenis.

Kreta en opera

Op een dag was Julian Schneemann in Griekenland, samen met zijn vader Bart, hoboïst van beroep. Het verhaal vertelt niet waarom ze daar waren, misschien op vakantie of zo, maar dat doet er even niet toe. Wat er wél toe doet is dat ze, als geboren en getogen musici, uiteraard over muziek praatten. Vader vroeg waar zijn zoon op dat moment zoal naar luisterde, en die liet hem twee dingen horen. Het ene was barokmuziek, het andere was Kretenzisch.

De barokmuziek was geschreven door de belangrijke Franse componist Jean-Philippe Rameau (1683-1764). De man liet een aantal muziek-theoretische geschriften na, plus tientallen opera's en andere werken.

De Kretenzische muziek waren traditionele nummers, maar dan in een uitvoering van Yorgis Xylouris , oftewel Psaroyorgis .

Twee totaal uiteenlopende genres dus, maar toen ze die zo naast elkaar hoorden, keken vader en zoon elkaar aan. Ze konden zien dat er éénzelfde gedachte bij hen was opgekomen: "Hier moeten we wat mee gaan doen!".

Op het eerste zicht is dat een ietwat raadselachtige opmerking, maar wat ze daarmee bedoelden wordt duidelijk als we doorspoelen naar oktober 2019. Toen stelde het prestigieuze "Nederlands Blazers Ensemble" (NBE) een nieuw project voor aan hun publiek. Op de affiche : "Rameau en de Grieken". Op het podium : het voltallige NBE, plus Yorgis Xylouris himself ( laouto ), bijgestaan door zijn twee zonen Adonis ( laouto ) en Nikos ( lyra en mandoline ). Op het programma : ouvertures van een aantal opera's van Rameau, speciaal hiervoor bewerkt door Julian Schneemann.

Nogal wat opera's van Rameau vertellen over onweer, oorlog en andere dramatische gebeurtenissen, en met zijn muziek roept hij dan telkens de bijbehorende sfeer op. Dat had Schneemann treffend gecombineerd met de opzwepende ritmes van de Kretenzische traditie. Het resultaat is niet meteen iets waarmee je een plaatselijk dorpsfeest zou kunnen opluisteren, maar de dansritmes zijn toch vrij duidelijk te herkennen.

Een Griekse krant had een verslaggever ter plaatse gestuurd en die rapporteerde enthousiast (en ook wel een beetje trots) dat "het Nederlandse publiek met open mond had geluisterd naar onze Xylourides".

Het NBE was daarmee uiteraard niet aan zijn proefstuk toe. Zij hebben zich integendeel een stevige reputatie opgebouwd met hun producties, niet alleen omdat die van hoge technische kwaliteit zijn, maar ook en vooral omdat ze vaak de grenzen van verschillende muziekgenres overstijgen.

Het was ook niet de eerste keer dat het NBE met Grieken samenwerkte. Al in april 2004 hadden ze bijvoorbeeld de klarinettist Manos Achalinotopoulos en de percussionist Vangelis Karipis te gast voor hun programma "Zeïbekiko: een Grieks feest". Meer nog: in maart 2010 kwam er daar een vervolg van, dat heel toepasselijk "Zeïbekiko II" gedoopt werd. Ook Achalinotopoulos en Karipis deden opnieuw mee.

Dat laatste is relevant, want dergelijke belangrijke Griekse muzikanten staan weliswaar open voor experimenten, maar ze hechten daarbij ook veel waarde aan kwaliteit. Het zijn met andere woorden geen gewone sessie-muzikanten die je zomaar voor eender wat kan inhuren. Het zegt dan iets over het NBE dat ze later weer terugkwamen.

Dat geldt ook voor de "Xylourides", en de reputatie van het NBE zal allicht een factor geweest zijn om mee te willen werken aan "Rameau en de Grieken".

Het is interessant dat het NBE deze reputatie vooral te danken heeft aan zijn artistiek leider, een zekere Bart Schneemann (°Melbourne 1954). En inderdaad, hij is "de vader van". Sinds hij in 1988 de leiding op zich nam heeft hij het ensemble getransformeerd van een weliswaar gedegen maar verder "gewoon" gezelschap tot een groep enthousiaste jonge musici met een open en onbevooroordeeld oor voor talloze muzieksoorten. Ook in Nederland groeien er kennelijk appelbomen, want die zelfde visie vinden we terug in het cv van zoon Julian. Dat is dan meteen een tweede "familiale connectie" in dit verhaal over het programma "Island Music".

Er zit nog een derde "familiekwestie" in verborgen, en die loopt via Australië. Toen Julian Schneemann aan de jonge broers Adonis en Nikos Xylouris vroeg of ze wilden meewerken aan een programma rond Ierse en Kretenzische muziek, wisten ze alvast welk vlees ze met hem in de kuip hadden. Maar als dat op zich al niet voldoende zou zijn geweest om "ja" te zeggen, dan was er nog iets anders. Hun moeder, Sheila, is weliswaar een geboren en getogen Australische, maar zij stamt af van ... Ierse immigranten, en bovendien komt ook zij uit zo'n aloude en uitgebreide muzikale familie. Het kan dan niet anders of haar kinderen hebben een flinke portie Ierse muziek met de moedermelk mee naar binnen gekregen. Het voorstel van Schneemann zal hen dan allicht als muziek in de oren geklonken hebben.

De "Ierse delegatie"

Vermits Adonis en Nikos Xylouris in zekere zin zelf "halve Ieren" zijn, waren ze misschien wel in staat geweest om in hun eentje (of tweetjes) zo'n dialoog tot stand te brengen tussen Kretenzische en Ierse muziek. Maar voor een dialoog is het toch een ietsje handiger als er twee gesprekspartners zijn.

Julian Schneemann laat de twee Kretenzers dus in muzikaal gesprek gaan met twee andere getalenteerde muzikanten, die bovendien allebei hun sporen ruimschoots verdiend hebben als het op Ierse muziek aankomt.

John Joe Kelly is zelf een Ier, en volgens het persbericht van "Island Music" is hij ...

De bodhrán lijkt tussen haakjes veel op een Griekse defi , maar hij wordt meestal bespeeld met een trommelstok. Dat zie je soms ook bij de tamboutsá oftewel de Cypriotische variant van de lijsttrommel. Een eeuwenoud instrument dus, wijdverspreid en met een verhaal op zich, maar dat is hier niet aan de orde. We waren gebleven bij de muzikanten van "Island Music".

In die rubriek hebben we last but not least nog de Nederlandse Emmy Storms , en dat is ...

Julian Schneemann maakt de vijf-tallige bezetting compleet door zelf mee te spelen op piano, en als componist heeft hij natuurlijk de artistieke leiding van het geheel.

Er zijn niet minder dan elf voorstellingen van dit nieuwe project, verspreid over heel Nederland.

Vier professionele muzikanten bundelen hun krachten voor een concert dat gewijd is aan de beroemde rembetika -componist Vasilis Tsitsanis (1915-1984).

Dit "Trikki Trio" bestaat uit:

• Chrysi Papagiannouli : zang
• Yorgos Babanis : accordeon
• Tasos Yannousis : bouzouki , zang
• Nick Prosilias : gitaar

En ja, zelfs in deze ongeziene tijden bestaat een "trio" nog altijd uit drie stuks, maar nee, toch is het geen vergissing dat er hier vier namen staan. De vierde man, Nick (Nikos) Prosilias, wordt namelijk aangekondigd als "special guest" van de drie anderen.

Daar zijn een paar goede redenen voor. Hij woont en werkt al enkele jaren in Brussel, de drie anderen in Athene. Het "Trikki Trio" werd opgericht toen hij daar deze zomer met vakantie was, en de optredens in de Lage Landen zijn meteen ook hun vuurdoop. Maar als het drietal later in Athene verder de ingeslagen weg zou ingaan, dan zou het onpraktisch zijn als Nikos Prosilias daarvoor telkens het vliegtuig zou moeten nemen. Dan zullen ze allicht als trio optreden.

En dan is er nog de naam van het nieuwe ensemble. Die is helemaal niet tricky, hij is gewoon afgeleid van Trikala, de stad in Centraal-Griekenland waar Vasilis Tsitsanis geboren werd. De inwoners zijn niet weinig trots op hem, en ook buiten de stadsmuren is er een sterke associatie tussen Tsitsanis en Trikala. Dan lag het voor de hand om dat in de naam van het ensemble te verwerken, ook al omdat twee van de vier muzikanten zelf van Trikala afkomstig zijn. Ter plaatse is "Trikki" niet ongebruikelijk als ludieke afkorting van "Trikala". Maar dan klinkt het toch wat beter als je "Trikki" combineert met "Trio" in plaats van met "Quartet" of zo.

Maar dat is niet alles. Nikos Prosilias is wel degelijk een "special guest", want het "Trikki Trio" belooft een "frisse benadering" van de populaire en overbekende liedjes van Vasilis Tsitsanis , en ze hebben het ook over "het aftasten van de interactie tussen bouzouki en accordeon". Dat alles wijst er op dat Nikos Prosilias niet alleen maar als gitarist mee op het podium komt zitten. Hij liet zich immers al eerder - maar dan als gitarist van het Brussels-Griekse groepje Cabaretiko - opmerken met dergelijke nieuwe, frisse en toch natuurlijk klinkende bewerkingen van klassiekers, waarbij hij zelfs een piano en een klarinet mee aan boord nam. Het ligt dan voor de hand dat hij ook bij het "Trikki Trio" een flinke vinger in de pap zal hebben.

Vasilis Tsitsanis ( Βασίλης Τσιτσάνης ) zou goedkeurend geknikt hebben, want in feite was dat ook precies zijn benadering.

Vasilis Tsitsanis

Het belang van deze componist kan moeilijk overschat worden. Om te beginnen heeft hij vele honderden liedjes geschreven (800 volgens de enen, 1500 volgens de anderen), en een onnoemelijk aantal daarvan zijn een gigantisch succes geworden. Ze zitten in het repertoire van bijna elke Griekse zanger of zangeres. Zijn "Sinefiasmeni Kyriaki" bijvoorbeeld ("Bewolkte Zondag") is zowat de officieuze nationale hymne van Griekenland.

Maar er is meer. Tsitsanis zorgde voor een omwenteling in de rembetika , in essentie door de oosterse kantjes er af te vijlen. Die verving hij door westerse klanken. Tegelijk hield hij grote schoonmaak in de teksten. In het begin gingen die over het leven in de marge: gevangenis, drugs, tuberculose en dergelijke. Logisch, want het was in die marge dat de rembetika haar roots heeft. Tsitsanis zorgde er voor dat ze ook voor andere groepen uit de samenleving aanvaardbaar werd. En hij deed dat zo grondig dat ze niet alleen aanvaard, maar zelfs innig omhelsd werd.

Op die manier effende Tsitsanis het pad voor de opkomst van de laïka , en eigenlijk kan je gerust zeggen dat hij zelf ook mee aan die weg timmerde, want het onderscheid tussen rembetika en laïka in die periode is flinterdun. Vandaar ging het dan verder naar de endechna , met wereldberoemde componisten als Manos Hadjidakis en Mikis Theodorakis . Die hadden trouwens veel bewondering en respect voor hun grote collega.

In dit kader is het interessant dat Tsitsanis - als onderdeel van zijn "oost-west klankverschuiving" - ook een vernieuwing teweeg bracht in de instrumentatie. Tot dan toe was de rembetika het exclusieve speelterrein geweest van de bouzouki en de gitaar, nu kregen die het gezelschap van allerlei andere instrumenten zoals de accordeon en de piano.

Het "Trikki Trio" borduurt dus verder op dat zelfde thema.

De "grote dames" van Tsitsanis

De volgende vraag is dan wie of wat ze bedoelen met "Les grandes dames de Vasilis Tsitsanis ".

Kennelijk benaderen ze het thema vanuit twee verschillende invalshoeken.

Om te beginnen kan je die dames gaan zoeken in de teksten van de liedjes van Tsitsanis . En dat is dan het tegendeel van de naald in de hooiberg. Als ze al niet gewoon in de titel vermeld worden, dan zitten ze vaak gewoon tussen de regels te wachten op een kennismaking.

In het kader van zijn "grote schoonmaak" van de rembetika -teksten grijpt Vasilis Tsitsanis inderdaad heel vaak naar een thema dat niet alleen universeel is, maar dat misschien zelfs al bezongen wordt sinds het allereerste begin der tijden: de liefde. En daarin speelt "de Vrouw" natuurlijk een belangrijke rol. Haar tegenpool, de Man, staat de ene keer in vuur en vlam, de andere keer zit hij in zak en as.

Er zijn ook een heleboel liedjes van Tsitsanis waar hij het cliché omkeert: daar is het de man die aan de attenties van de Grote Dame wil ontsnappen, bijvoorbeeld omdat hij niet meer van haar houdt en/of omdat hij zijn vrijheid niet wil opgeven. En als mijnheer dan toch overstag gaat, dan is dat natuurlijk omdat zij zo ongelooflijk mooi is - en dan doet het er niet (veel) toe dat ze toevallig nog rijk is ook. In zijn liedje "Het huwelijk van Tsitsanis " bezit de uitverkorene zo maar eventjes drie keer vijf huizen, verspreid over heel Pireaus en half Athene. In dit specifieke liedje heeft ze gitzwarte ogen, maar hemelsblauwe of fluwelen kijkers kunnen al even fatale gevolgen hebben.

Ondanks alle romantiek blijven het toch stuk voor stuk sterke, tijdloze teksten, al dan niet op smaak gebracht met een vleugje humor. De teksten zijn immers belangrijk voor een Grieks publiek, zowel toen als nu. Met zeemzoeterige karamellenverzen en inhoudsloze rijmelarij nemen ze daar geen genoegen.

In veel liedjes zit er trouwens nog een andere Grote Vrouw verscholen: een moeder die zucht omdat haar zoon in de gevangenis zit en ze hem al heel lang niet meer gezien heeft, of omgekeerd: de kleine krabbenkindertjes die wenen omdat hun krabbenmoeder hen verwaarloost en liever de bloemetjes buiten zet dan voor eten te zorgen.

Het is tussen haakjes interessant dat de liedjes van Tsitsanis , zowel de tekst als de muziek, meestal erg vrolijk klinken, om niet te zeggen feestelijk, terwijl ze toch soms een enorme "dubbele bodem" hebben. Maar dat is precies een deel van hun sterkte, en één van de redenen voor hun populariteit.

De "Grandes Dames" van Tsitsanis kan je nog op een andere plaats gaan zoeken. Je moet dan gewoon kijken wie er naast hem op het podium zat. Er zijn inderdaad een heel aantal beroemde zangeressen die met Tsitsanis geassocieerd worden. De namen van Sotiria Bellou en Marika Ninou liggen dan voor de hand, maar er zijn er nog heel wat andere, zoals Stella Chaskil, Rena Stamou of Ioanna Georgakopoulou.

Je kan zeggen dat het aan Tsitsanis te danken is dat deze "Grote Dames" bekend en beroemd werden, maar het omgekeerde is ook waar: hun succes straalde weer af op de auteur van hun nummers.

In feite was hij "de juiste man op de juiste plaats", of beter: op het juiste moment. In zijn beginperiode kwam de platenindustrie tot bloei, en er kwamen ook nieuwe kanalen om muziek te verspreiden, zoals radio en televisie. Microfoons en luidsprekers maakten het mogelijk om grotere clubs te openen, en ook dat gaf roem en ruchtbaarheid aan de sterren die daar op het podium zaten te schitteren. Zonder dat alles waren zijn "Grote Dames" misschien nooit bekend geraakt buiten de muren van de een of andere plaatselijke taverna . En Sotiria Bellou was daar waarschijnlijk gewoon als dienstertje blijven werken.

Zijn "Grote Dames" waren in nog een ander opzicht belangrijk. Enerzijds schreef Tsitsanis een liedje vaak "op maat" van (de stem van) de zangeres die het zou gaan zingen, maar anderzijds kreeg die zelf ook inspraak, en daar werd rekening mee gehouden. Zij bepaalde dus mee het uiteindelijke resultaat. Tegenwoordig is zo'n wisselwerking niet ongebruikelijk, maar ook hier was Tsitsanis zijn tijd ver vooruit.

Het "Trikki Trio" heeft in elk geval materiaal in overvloed om daar, samen met hun "special guest", het beste van het beste uit te halen.

De muzikanten van het "Trikki Trio"

Het "Trikki Trio" heeft zelf ook een "Grande Dame" aan boord. Alvast in Trikala zelf zijn ze geen klein beetje trots op de zangeres van het gezelschap, Chrysi Papagiannouli (Χρυσή Παπαγιαννούλη), daar ook wel "Sissi" genoemd.

Strikt gezien is ze zelf eigenlijk niet van Trikala, wegens geboren en getogen in Karditsa. Maar goed, dat ligt daar amper een 20 à 30 km vandaan, en belangrijker: haar vader is een rasechte Trikalinees. Hij zou trouwens bevriend zijn met de familie Tsitsanis , en het is in elk geval van haar vader dat ze de liefde voor de muziek meekreeg.

Het vervolg laat zich dan raden: al van heel jong ging ze naar het plaatselijke conservatorium (waar ze onder meer les in muziektheorie kreeg van Dionysis Tsaknis (Karditsa 1954), bekend als zanger en componist met meer dan 30 eigen albums).

Daarna kreeg ze een beurs voor hogere studies in Athene, waarmee ze een diploma haalde aan de faculteit "Communicatie en Media-studies" van de Kapodistrias Universiteit. Maar de muziek liet haar niet los, en ze combineerde die studies met lessen klassieke zang bij Lina Téntzeri, een bekende mezzo-sopraan die verbonden is of was aan de Nationale Opera, de ERT en nog veel meer.

Dat bracht ze al snel in de praktijk: ze zong overal waar er een zangeres nodig was. We besparen u de ellenlange lijst samenwerkingen die daar het gevolg van was, ook al zitten er een paar interessante namen bij, verspreid over zowat alle mogelijke genres: van Petroloukas Chalkias en Chronis Aidonidis , via Dionysis Savvopoulos en Nikos Papazoglou tot en met Katerina Tsiridou , Marió en Yota Nenga .

Het is dan minstens even belangrijk dat een aantal van die samenwerkingen vele jaren lang stand hielden.

Ergens in 2011 begon ze bijvoorbeeld als gastzangeres bij het bouzouki -kwartet "RAST", dat in 1999 opgericht werd door o.a. Yorgos Altís en Thanasis Vasilás. Ze werd (en wordt) regelmatig gevraagd, niet alleen voor optredens met "RAST" maar ook bij andere gelegenheden waar Yorgos Altís prominent op de affiche staat.

Daarnaast is ze ook regelmatig te horen in de "Klimatariá", een historische club in het centrum van Athene. Al sinds 1927 treden daar bekende en minder bekende muzikanten op. Mensen als Dimitris Lappas of Katerina Tsiridou bijvoorbeeld zijn daar tegenwoordig kind aan huis. Chrysi Papagiannouli begon er in 2014 als gastzangeres van een ensemble dat heel gewoon "Το Γνωστὸ Τριο" (To Gnostó Trio) heet, het "Bekende Trio" dus. De profetie van de naam is alvast vervuld, want het trio (met bouzouki , gitaar en contrabas) is inmiddels zowat het huisorkest van de "Klimatariá" geworden. Ze treden er op als zichzelf, of ze begeleiden Eleni Dimopoulou en Dimos Vougioukas , of nog anderen.

Dat "Gnosto Trio" is belangrijk in deze context, want één van de oprichters is de bouzouki -speler Tasos Yannousis (Τάσος Γιαννούσης) , en dat is dezelfde die nu mee aan de wieg van het "Trikki Trio" stond.

Over hem vertelden we u al een paar dingen toen hij in mei 2012 naar Brussel kwam voor een concert met populaire rembetika en laïka liederen. De rode draad doorheen dat verhaal is dat hij enorm veelzijdig is en dat hij (allicht mede daardoor) stichtend lid is van een heel aantal verschillende groepjes.

Een recente creatie van hem is "Rebeletiko", opgericht in 2016. De naam (met Latijnse letters geschreven!) is een samentrekking van " rembetika " en "kleftiko", en ook in hun repertoire combineren ze rembetika , laïka en endechna met de traditionele dimotika . Mede daarom hebben ze onder meer een kanonaki in hun bezetting, bediend door Sofia Mérminga. Dit "Rebeletiko" ensemble is in dit kader vooral interessant omdat Chrysi Papagiannouli vaak met hen optreedt.

De accordeonist van het "Trikki Trio", Yorgos Babanis (Γιώργος Μπαμπάνης) is zelf ook van Trikala, net als Papagiannouli, maar professioneel kent hij haar al minstens van in 2011, toen ze samen met o.a. Dimitris Kontogiannis samenwerkten in een project van Yorgos Altís.

Vele jaren later kwam Yorgos Babanis al eens naar Brussel en Rotterdam, toen voor een "Tribute to Theodorakis & Hadjidakis ". Dat was in januari 2022 en we vertelden u bij die gelegenheid dat ook deze accordeonist enorm veelzijdig is. De zangeres van dat (gelegenheids)trio was Nefeli Fasouli , maar de gitarist van dienst was niemand minder dan ... Nikos Prosilias . Ook over hem kunt u er - voor zover nodig - onze januari 2022 maandpagina nog eens op nalezen, en dan bent u helemaal klaar voor het "Trikki Trio".

Behalve de optredens hieronder zijn er nog een paar andere, in Brussel en Antwerpen, maar dat zijn klassieke "restaurant-optredens", waarbij de muziek dus als begeleiding bij het eten geserveerd wordt, en dergelijke optredens nemen wij niet op.

Eind oktober begint er in de Art Base een reeks workshops onder de titel "Voices of Rebetiko".

Die zijn in feite een vervolg op eerdere workshops met hetzelfde thema, zoals in januari 2022 , februari 2022 of maart 2022 . Het verschil is dat die telkens focusten op één bepaalde zanger(es), in de nieuwe reeks wordt er telkens één specifieke rembetika-componist onder de loep genomen.

Ook deze reeks staat onder leiding van Vanessa Kourtesi (Βανέσσα Κουρτέση).

De workshops gaan wel alleen door als er minimaal 4 deelnemers zijn, maar gezien het succes van de vorige edities zou dat geen probleem mogen zijn. De andere limiet is dan misschien meer relevant: er worden maximaal 15 gegadigden toegelaten.

Er loopt dit seizoen nog een andere reeks workshops in dezelfde Art Base. Die is dan bedoeld voor muzikanten en ze wordt geleid door Panos Skouteris . Die reeks begint in september 2022 .

Een aantal Griekse culturele verenigingen in het Brusselse slaan de handen in elkaar voor een groots evenement met muziek en dans .

Ze kozen een ongebruikelijk thema. In het Grieks is de titel van de voorstelling namelijk " Η Παναγιά των Ύμνων" (I Panagia ton Ymnon). In het Engels wordt dat "The Virgin Mary of Hymns" en in het Frans heet het " La Vierge des Hymnes".

Als Nederlandse titel kozen ze voor " De Maagd Maria van de Liederen", en dat is eigenlijk een zeer accurate omschrijving van dit project. Een "hymne" wordt in het Nederlands immers vooral gebruikt als synoniem voor "psalm", dus een godsdienstige lofzang. Maar het opzet van deze voorstelling is veel breder: de psalmen zijn er wel degelijk, maar het programma bevat ook heel veel traditionele liederen en dansen.

In zekere zin is dat ook logisch, als je bedenkt dat "Panagiá" een woord is met een heel uitgebreide betekenis, zoals er zoveel zijn in de Griekse taal. Zeker, je kan het vertalen als "Maagd Maria", en dat klopt natuurlijk wel, maar dan mis je het feit dat het een samenstelling is van "pan" en "agiá", dus in feite "de Allerheiligste". En zelfs dan ben je er nog altijd niet, want het typische is dat Zij weliswaar de hoogste in rang is, maar dat Zij anderzijds toch ook heel dicht bij de mensen staat. Haar naam "Panagiá" maakt niet voor niets deel uit van de dagelijkse woordenschat van de "gewone Griek". Ze wordt te pas en (soms) te onpas aangeroepen, bijvoorbeeld in uitdrukkingen als "hemeltje lief!".

Met zo'n prominente aanwezigheid ligt het voor de hand dat er een heleboel liedjes zijn met de Panagiá als onderwerp. De mensen zingen immers over dingen die hen dagelijks beroeren, en dan liefst dingen waar ze ontzag of bewondering voor hebben; de zon of de maan bijvoorbeeld, of een lieftallig basilicum-plantje, of een majestueuze adelaar - en dus ook de Allerheiligste. In feite zijn dat ook allemaal "hymnen", maar dan in de strikte betekenis van "lofzangen".

Het hoeft niet te verbazen dat er toch ook "echte" psalmen op het programma staan van deze voorstelling. Niet alleen omdat ook die er in overvloed zijn, maar ook omdat het initiatief komt vanuit de hoek van het Orthodoxe Aartsbisdom van België (dat ook Nederland en Luxemburg bedient).

Concreet zijn er twee verenigingen die het voortouw namen: het "Atelier de Musiques Traditionnelles Helléniques" (AMTH) en de "School voor Byzantijnse en Traditionele Muziek", allebei verbonden aan het Aartsbisdom.

Het AMTH is een vzw die nog maar pas in maart 2022 opgericht werd om het onderwijs in de Griekse zang en muziek te bevorderen, en dan bedoelen ze zowel de kerkelijke als de traditionele muziek.

Deze vzw beheert (dus) ook de tweede initiatiefneemster, de "School voor Byzantijnse en Traditionele Muziek" van het Aartsbisdom. Deze school heeft op haar beurt twee afdelingen.

De oudste is het "Scholingsinstituut voor de Byzantijnse Psalmzang", dat "al" in 2020 opgericht werd. Het doel is uiteraard om deze kunstvorm te onderwijzen, maar ook heel concreet om zangers op te leiden ten behoeve van de Orthodoxe kerkdiensten in de Benelux. Het instituut is erkend door het Griekse ministerie van cultuur en na vijf jaar studie krijgen de studenten een officieel bekwaamheidsattest, na zeven jaar een al even officieel einddiploma.

Daarnaast is er de "School voor Griekse Traditionele Muziek", die nog maar pas sinds het schooljaar 2022-2023 begonnen is met het onderwijzen van de eeuwenoude cultuur aan de jongere generaties. De school omvat ook een koor voor traditionele muziek, en het zal niet verbazen dat dit onder leiding staat van Asimina Karamperopoulou . Zij woont al jarenlang in Brussel en geeft daar onder meer ook Griekse les aan het "Institut Libre Marie Haps". Maar als er Grieks gezongen wordt is zij nooit ver weg.

Dat zijn dus allemaal recent opgerichte verenigingen, maar toch gaan ze er al meteen stevig tegenaan. Voor hun project "De Maagd Maria van de Liederen" laten ze twee illustere gezelschappen vanuit Griekenland naar België overkomen.

Het eerste is het “Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία” (Elliniki Byzantini Chorodia, het Grieks Byzantijns Koor). Dat staat onder leiding van Yorgios Konstantinou (Γεώργιος Κωνσταντίνου), professor musicologie, leraar psalmzang en veelgevraagd gastspreker wegens erkend autoriteit op dit terrein. Zijn koor komt met veertien zangers naar Brussel.

De andere gastgroep is het "Ορχήστρα Παραδοσιακής Μουσικής" (Orchistra Paradosiakis Mousikis, Orkest voor Traditionele Muziek). Hier is het Petros Androutsopoulos (Πέτρος Ανδρουτσόπουλος) die de leiding heeft. Hij is eigenlijk historicus maar hij doet onderzoek naar de traditionele muziek. Daarvoor reist hij heel Griekenland rond en bestudeert overal de plaatselijke variaties. Hij weet waar hij het over heeft, want hij speelt laouto en hij zingt. Ongewoon maar in dit kader zeker niet onbelangrijk: hij is zelf ook actief als psaltis.

Een aantal van zijn muzikanten komen met hem mee uit Griekenland, en die krijgen ter plaatse versterking van lokaal talent. Met z'n allen hebben ze een breed gamma aan instrumenten in huis: klarinet , flogera , santouri , kementzes , Kretenzische lyra , ...

Daarmee kunnen ze heel wat stijlen aan, en dat is ook wel nodig, want de Brusselse diaspora mobiliseert haar dansgroepen op grote schaal. Werken mee: de dansgroepen van het " Centre Hellénique et Interculturel de Bruxelles" (kortweg "To Elliniko Kentro"), het Lykion ton Ellinidon , plus de Pontische, Kretenzische en Thracische verenigingen, en natuurlijk ook Tradidanse .

Tot slot: de voertaal is - uiteraard - het Grieks, maar er zijn Franse én Nederlandse ondertitels voorzien. Hun doel is immers om dit rijke culturele erfgoed beter bekend te maken bij een zo groot mogelijk publiek.