De Limburgse Kretenzer Nikos "Pathiaris" Gounakis is een veelgevraagd lyra -speler. Kretenzische verenigingen in binnen- en buitenland doen op hem beroep om hun feesten op te luisteren, en ook op veel Kretenzische trouwfeesten speelt hij ten dans. Dat doet hij met de passie en hartstocht die hem zijn bijnaam "Pathiaris" hebben opgeleverd. Hij is ook regelmatig op Kreta te vinden, waar hij bij grote leermeesters gaat aankloppen om zich verder te bekwamen op zijn geliefkoosd instrument, de lyra . Hij heeft dus weinig tijd om zich te vervelen, of dat zou je toch denken.

Het is dan ook niet uit verveling dat hij zelf feesten gaat organiseren, maar wel omdat hij vindt dat er te weinig Kretenzische feesten zijn. De meeste mensen zouden daarover zeuren, Kretenzers doen er wat aan. Iets dergelijks zagen we in mei 2003 , toen de uit Kreta afkomstige pastoor van de Agia Marina gemeenschap in Brussel een feest organiseerde (overigens ook al met Nikos Gounakis). Het vorige Kretenzische feest was toen al acht jaar geleden, en acht feestloze jaren, dat vond de goede man gewoon niet kunnen. Zijn feest werd een enorm succes en, toeval of niet, kort daarop herrees de "Vereniging van Kretenzers in België" uit haar as. Er zijn nu weer regelmatig Kretenzische feesten in Brussel.

Maar Brussel is geen Limburg en dat weet Gounakis als geen ander - hij rijdt de afstand vaak genoeg om in Brussel op te treden. Ook hij steekt de handen uit de mouwen en organiseert niet één maar twee feesten. Het tweede valt samen met de Griekse Pasen. Wie weet legt hij daarmee wel de kiemen voor een Kretenzische Vereniging van Limburg ...

De bezetting ligt nog niet helemaal vast, maar mogelijk ziet die er als volgt uit:

• Nikos Gounakis, lyra
• Manolis Arfaras, laouto
• Lefteris Liviakis, tweede luit ( laouto ) (onder voorbehoud)
• Yannis Zgouros, gitaar (eveneens onder voorbehoud)

Michalis Chatzigiannis (op z'n Engels ook Michalis Hatzigiannis geschreven) toerde in oktober 2007 al doorheen Europa. Blijkbaar beviel het hem wel, want hij komt nu opnieuw deze kant op.

In Griekenland heeft hij eind oktober 2008 zijn nieuwste album uitgebracht met een titel die we voor een keertje niet moeten vertalen: "7". Waarschijnlijk zal hij deze tour gebruiken om dit album te promoten, en de rest van het programma zou dan bestaan uit zijn grootste successen.

In het begin waren we alleen zeker van de optredens in Duitsland en in Nederland ("zeker" in de zin dat de kaartverkoop daar als eerste van start is gegaan). Het concert in Brussel is intussen ook in voorverkoop gegaan. De tour neemt gaandeweg alsmaar meer uitbreiding en krijgt stilaan vaste vorm. Londen bijt de spits af met een concert op 14.03. In april volgt Frankfurt (25.04), Zürich (26.04), Amsterdam (28.04 - zie onder) en Düsseldorf (30.04 - zie onder) . De tour gaat in mei als volgt verder: Stuttgart (01.05), München (02.05), Brussel (04.05 - zie onder) , Berlijn (06.05), Nürnberg (08.05) en tot slot Wenen (10.05).

Dat er geen zekerheden zijn in het leven bewijst zijn recente USA Tour in mei 2008. Die was volledig uitverkocht (officieel tenminste) maar werd halfweg afgebroken omdat de Amerikaanse organisator er een zootje van maakte. De accomodatie voor de artiest was beneden peil en de technische uitrusting (klank en belichting) voldeed niet aan de eisen van iemand als Hatzigiannis , aldus zijn management. En volgens de geruchtenmolen zou er ook een Australische Tour voorzien zijn geweest voor november 2008. Maar die zou - nog steeds volgens geruchten - afgeblazen zijn omdat de organisatoren met vorige concerten verlies hadden geleden (o.a. Anna Vissi, Nikos Vertis). Te veel concerten te kort op elkaar, zegt men, en ook bij onze tegenvoeters zijn het barre economische tijden.

Het is in elk geval een bijkomende reden om uw tickets alleen via de officiële verkoopkanalen te kopen. Als een concert ooit afgelast wordt krijgt u tenminste de prijs van de kaarten terug (in de meeste gevallen minus reservatiekosten). Bij de doorverkoop (zeg maar woekerhandel) doet u er goed aan de kleine lettertjes te lezen. Soms staat daar dat u de "face value" terugbetaald krijgt, dat is de officiële ticketprijs, terwijl u misschien een veelvoud van de prijs betaald had.

Ook bij l' Agora in Luik blijft men trouw aan de traditie en organiseert men nu al een aantal jaren na elkaar een rembetika -avond met live muziek. Een klassieker op de menukaart vervangt men niet gauw, en terecht want de rembetika -avonden worden er gesmaakt.

In juni 2007 trad Photis Ionatos er op met zijn kompania en in maart 2008 was het de beurt aan Nicolas Syros uit Zuid-Frankrijk.

Dit jaar zorgt een voor ons onbekend rembetika -groepje voor de muziek: de groep Bellas (tenzij het natuurlijk ouwe getrouwen betreft die voor de gelegenheid in een nieuw kleedje werden gestopt). Ze spelen op de onontbeerlijke instrumenten voor het genre: bouzouki en baglamas , aangevuld met zang.

Telkens staan de rembetika -liederen centraal, zo mogelijk met de juiste omkadering en sfeer van de kleine taverna van weleer waar weemoedig werd gezongen en gedanst en alle beproevingen van het leven werden weggedronken. Om lichaam en geest toch wat onder controle te houden worden er typisch Griekse hapjes geserveerd, de traditionele mezedes , met gefrituurde visjes, kalamarakia (inktvisjes), en dergelijke.

Er wordt aangeraden om te reserveren. In maart vorig jaar zat de zaal nokvol.

Deze dansavond van het Centre Hellénique et Interculturel de Bruxelles ( Elliniko Kentro ) wil de Grieken en filhellenen in Brussel samenbrengen om samen de gezellige sfeer van de Griekse feesten op te snuiven en samen te (leren) dansen.

Er is steeds een live orkest, er zijn Griekse hapjes en dranken, en een tombolatrekking.

Takis Mendis voorstellen hoeft ondertussen wellicht niet meer. Deze gepassioneerde bouzouki -speler en zanger heeft er zopas samen met zijn kompaan gitarist Stergios Papadopoulos een hele reeks optredens opzitten in het Brusselse Art Base.

Deze reeks optredens droeg de naam (duo) Sevdas. Sevdás betekent vurige liefde, hartstocht. Het Griekse woord is een leenwoord uit het Turks, waar sevda precies hetzelfde betekent. De reeks begon in september vorig jaar en werd oorspronkelijk aangekondigd als een concert met rembetika en Smyrna-muziek. Dat was eigenlijk wat misleidend geweest, want Takis Mendis heeft zo zijn eigen stijl, en daarom schreven we in november 2008 een ander stukje over de inhoud van deze concertreeks.

Het laatste concert van de reeks met het duo Sevdas vond plaats op 20 maart 2009 en was uitverkocht. Takis Mendis is tamelijk onvoorspelbaar, dat konden de mensen die een concert van hem meepikten aan den lijve meemaken. Op het laatste concert wist Takis zelfs niet van ophouden.

Nu neemt hij een nieuwe start, met een andere gitarist en een ander programma. De hartstocht van zijn vorige concerten - die soms niet te stuiten was - ruilt hij nu in voor een meer nuchter thema ' Ydor kai Pnevma' (Water en Geest) . Wat het programma precies zal inhouden ligt nog niet helemaal vast, maar er wordt aan gewerkt. Takis is en blijft in ieder geval laaiend enthousiast.

Benieuwd wat het deze keer zal worden.

Het koor en orkest van het Stanislascollege uit Delft staat dit jaar 25 jaar onder leiding van muziekdocent en dirigent Ad van Unen. Het komt in Nederland wel vaker voor dat scholen een koor of orkest hebben, maar de combinatie van zowel koor als orkest van een dergelijke omvang zou uniek zijn in Nederland. Het koor en orkest van het Stanislascollege brengt sinds 1994 regelmatig werk van grote Griekse componisten, niet alleen in Nederland maar ook in Griekenland. Uiteraard zit daar vaak muziek van Mikis Theodorakis bij, en dat is deze keer niet anders.

Het programma is slechts gedeeltelijk Grieks.

Vóór de pauze hoort u het volledige werk "Schilderijen van een tentoonstelling" van de Russische componist Modest Mussorgski (Моде́ст Му́соргский, 1839-1881). Het is een suite voor piano die nogal wat eisen stelt aan de pianist. Toch - of juist daarom - is het een populair werk en er zijn talloze arrangementen van gemaakt. De meest bekende is die van de Franse componist Maurice Ravel (1875-1937), die zelf een getalenteerd pianist was. Voor dit concert werd echter gekozen voor een meer recente orkestratie uit 1997, van een minder bekende componist, de Amerikaan Carl Simpson.

Mussorgski schreef de suite in 1874 naar aanleiding van een postume tentoonstelling van werk van zijn vriend, de Russische schilder en architect Viktor Hartmann (1834-1873). De suite bestaat uit tien stukken, die elk de sfeer oproepen van een schilderij van Hartmann, dat een locatie in Frankrijk, Polen of Rusland voorstelt. Ze worden muzikaal aan elkaar geregen door de "promenades", waarin de bezoeker van de tentoonstelling als het ware van schilderij naar schilderij wandelt.

Het eerste deel van het concert wordt vervolgd met drie liederen van Mikis Theodorakis uit zijn liederencyclus " Liturgia ", a capella gezongen door het koor van het Stanislascollege. Deze liederencyclus werd door Theodorakis in 1981 gecomponeerd op gedichten van de Atheense dichter Tasos Livaditis (1921-1988). De cyclus heet voluit "Liturgie voor de kinderen die in de oorlog zijn omgekomen".

Tenslotte hoort u nog " Vier Slovaakse volksliederen" van de Hongaarse componist Béla Bartók (1881-1945). Deze worden gezongen door het koor, op piano begeleid door Oscar Bouwmans. Bartók bestudeerde de volksmuziek van Oost-Europa en daarom wordt hij beschouwd als een van de grondleggers van de etnomusicologie.

Na de pauze gaat het dan helemaal de Griekse toer op met het oratorium " Pnevmatiko Emvatirio " (Opmars van de geest), gecomponeerd door Mikis Theodorakis in 1969-1970 op gedichten van Angelos Sikelianos (1884-1951). De eerste keer dat het ensemble dit werk opvoerde was in april 2004 . Toen werden de liederen in het Grieks gezongen. Het werk wordt uitgevoerd door het koor en orkest met als solisten: Andrea Russel (sopraan) en Pieter Hendriks (bas).

Op het programma van het Balkan Trafik Festival 2009 staan dit jaar twee Griekse bijdragen, allebei met de rembetika als thema, en allebei op de derde en laatste dag van het festival.

Om 19u is er een vertoning voorzien van de film " Les Voies du Rebetiko ". De Griekse titel luidt " Dromi tou Rembetikou ( Δρόμοι του Ρεμπέτικου ) ", een documentaire van Timon Koulmasis en Iro Siafliaki uit 2003.

Deze Griekse documentaire, gemaakt in 2003, gaat op zoek naar de plaats van de rembetika in de huidige samenleving. De jonge cineasten wilden geen documentaire maken over de geschiedenis van de rembetika -muziek, maar ze probeerden aan te tonen wat de essentie is van deze muziek en wat er vandaag nog van overblijft. Ze filmden op plaatsen waar de rembetika -muziek vroeger hoogtij vierde, in havens, in kleine tavernes, in de gevangenis, en filmden er mensen die nu nog steeds door deze muziek bezield worden. Daarbij interviewden ze ook gevestigde waarden als Michalis Genitsaris (de "kroniekschrijver van de Duitse bezetting en de Burgeroorlog", overleden in 2005), Stelios Vamvakaris (zoon van Markos), en Takis Binis. Ze laten de beelden en de personages voor zich spreken, zonder waardeoordeel. Op geen enkele manier werden de geïnterviewde personen gestuurd, dat was ook niet de bedoeling, ze laten hen gewoon hun ding doen en zeggen, hún waarheid vertellen.

Dat leverde hen wel wat kritiek op, omdat niet iedereen het eens is met de historische juistheid van de aangehaalde feiten. Volgens een recensie in de Griekse krant Eleftherotypia houden de filmmakers door hun aanpak de mythes rond de rembetika en de rembetes in stand. Sommige gefilmde personages schilderen de rembetes af als waren het helden, zo zegt de recensent. In hun tijd waren de rembetes echter helemaal geen helden, maar paria's van geen tel die hun lichamelijke en geestelijke kwellingen van zich af zongen. Deze (sub)cultuur kreeg pas later de cult-status die het nu heeft. Toch heeft de film zijn verdienste, vindt recensent Stefanos Rozanis, en die ligt vooral in het feit dat de film de eenvoud, de vrijheid om te improviseren en de kracht van deze muziek in beeld brengt.

In een interview met één van de filmmakers, Timon Koulmasis, lezen we dat hij niet vindt dat er vandaag een wederopbloei is van de rembetika -muziek. Dat kan ook niet, zegt hij, want de levensomstandigheden zijn er niet naar om zulke liederen nu nog te creëren. De jongeren zoeken wel opnieuw naar authenticiteit en gaan terug naar de bron, en dan komt men automatisch terecht bij de rembetika .

De versie die wordt geprojecteerd is bedoeld voor een Franstalig publiek, hopelijk is dat dan een ondertitelde Griekse versie en geen gedubde. De documentaire zou ongeveer een uur duren.

De film is bedoeld als inleiding voor een kort rembetika -concert van ongeveer 45 minuten, door Kostas Kalafatis en zijn groepje . De bezetting is als volgt:

• Kostas Kalafatis, zang en gitaar
• Morfo Tsaïreli, zang
• Iraklis Vavatsikas, accordeon
• Michalis Dimas, bouzouki en zang

Kostas Kalafatis (Κώστας Καλαφάτης) is een - tot nog toe - minder bekende rembetiko -muzikant uit Thessaloniki die al dertig jaar op Skopelos woont en werkt. Naar eigen zeggen heeft hij zich al die tijd meer bezig gehouden met zijn muziek dan met zijn promotie, en dat verklaart dan waarom zijn eerste cd, "Thessaloniki Patra Skopelos" , pas vrij recent verscheen (september 2007). Daarop staan, naast nummers van grote componisten ( Mikis Theodorakis , Stratos Payoumtzis, Nikos Goúnaris, ...), ook enkele eigen composities. Kalafatis speelt voornamelijk gitaar, maar ook aanverwante snaarinstrumenten zoals outi , laouto en baglamas . Hij kocht zijn eerste gitaar op zijn veertiende en kwam met de rembetika in aanraking in Patras, waar hij biologie studeerde. Voor hij naar Skopelos verhuisde werkte hij samen met Babis Bakalis en Yorgos Xyndaris. Hij vormde zijn eigen groepje in 2004 en daarmee lijkt hij stilaan meer in de schijnwerpers te komen.

Morfo Tsaïreli (Μόρφω Τσαϊρέλη) werd geboren in 1971 in Duitsland, maar ze keerde al in 1976 met haar ouders terug naar Thessaloniki, waar ze in 1992 begon te zingen, samen met haar oudere zus Niki. Kort daarop verhuisde ze naar Athene, waar ze samenwerkte met vele bekende artiesten als Eleni Tsaligopoulou , Nena Venetsanou ... Haar eerste eigen plaat verscheen in 1999.

Iraklís Vavatsikas (Ηρακλής Βαβάτσικας) is niet alleen een veelgevraagd accordeonist maar hij is ook componist en arrangeur. Hij verzorgde bijvoorbeeld de arrangementen voor Kostas Kaldaras (zoon van Apostolos) toen die in 1996 met een programma kwam waarin "muziek uit heel de wereld" zat: uiteraard Grieks, maar ook Spaanse flamenco, Franse chansons, Portugese fado, ... Ook hij werd geboren in Thessaloniki, in 1969. Hij verhuisde in 1992 naar Athene. In 1994 trouwde hij niet alleen met Morfo Tsaïreli, hij was ook voor de eerste keer te horen op plaat. Er zouden er nog meer dan 250 andere volgen. Hij speelde bijvoorbeeld ook accordeon in het orkest van Michalis Chatzigiannis (en het zou kunnen dat hij later dit jaar mee op European Tour gaat ook). Sinds 1997 geeft hij les aan het Filippos Nakas conservatorium in Athene.

Michalis Dimas (Μιχάλης Δήμας) is de jongste van het gezelschap. In tegenstelling tot de anderen werd hij in Nederland geboren. Hij leerde bouzouki spelen van niemand minder dan Iordanis Tsomidis , en hij was duidelijk een goede leerling. In 2008 speelde hij in het orkest van Stelios Vamvakaris en dat was natuurlijk wat meer zichtbaar dan de kleine groepjes waar hij tot dan toe had meegespeeld. De manier, waarop Michalis Dimas de bouzouki en de baglamas speelt, deed kenners meteen de oren spitsen en het nieuws over een "nieuw jong talent" dat "zijn bouzouki beheerst als de grote meesters van vroeger", ging als een lopend vuurtje Athene rond.

Uiteraard valt er nog veel meer te beleven op het Balkan Trafik festival: klezmer , Albanese volksmuziek, ... noem maar op. Het festival vindt al voor de derde keer plaats. De nadruk ligt dit jaar overigens op de Joodse en de Roma-muziek. Maar naast concerten staan ook themafilms, gesprekken, workshops, dans en proeverij uit de landen van zuidoost Europa op het programma.

Zoals bekend speelt het trio Palio-Paréa Griekse muziek, en dit seizoen is dat het programma ' Nachten '. Het programma omvat gedeeltelijk eigen composities op gedichten van K.P. Kavafis, op cd gezet onder de naam ' Nights in Attarin ', aangevuld met andere Griekse muziek, met speciale aandacht voor de rembetika en meer oosters getinte Smyrna-muziek.