De Griekse componist Stavros Xarchakos werd geboren in Athene op 14 maart 1939 en begon zijn carrière in het midden van de jaren zestig met het schrijven van muziek voor toneelstukken en films.

© Luc Pardon 2002

Stavros Xarchakos

In een periode die overheerst wordt door figuren als Theodorakis en Hadjidakis, weet hij zich te onderscheiden door een eigen frisse stijl. In een tijdsgeest waar politiek en muziek nauw verbonden waren, vertegenwoordigen ze alle drie een politieke strekking in hun liederen; links had zijn Theodorakis, rechts Hadjidakis, en Xarchakos vertegenwoordigt het centrum. Ook muzikaal hangt hij tussen beiden in: zijn muziek heeft iets van de stevige motieven van Theodorakis, en iets van de frivoliteit van Hadjidakis. Hij baseert zich voornamelijk op de volksmuziek, maar er zijn ook verre echo's te horen van de Atheense operette van rond de eeuwwisseling. Maar het hoofdkenmerk van zijn muziek is toch een mooi, simpel, gemakkelijk in het gehoor liggend melodietje, met begrijpelijke, eenvoudige teksten. Dat levert hem het ene succes na het andere op in het lichtere genre.

Toch is hij hiermee niet tevreden, en in 1967 trekt hij naar Parijs, waar hij vier jaar studeert bij Nadia Boulanger om er de technieken van de klassieke muziek te leren. Daarna gaat hij nog in de leer bij David Diamond en bij Leonard Bernstein in New York. Ook al blijft hij liederen componeren voor populaire Griekse zangers als Melina Mercouri, Dimitra Galani - die vaak met Xarchakos samenwerkt -, Yorgos Dalaras , Vicky Moscholiou, Nikos Xilouris en Nana Mouskouri , om er maar enkelen te noemen, toch diversifieert hij zijn oeuvre. Hij brengt een paar klassieke werken tot stand waaronder de eerste versie van zijn opera "Llianto por Ignacio Sánchez Mejías" en een ballet in opdracht van de Opera van Karlsruhe. "Llianto por Ignacio Sánchez Mejías" is een treurzang gebaseerd op het gelijknamige gedicht van Federico García Lorca, vertaald in het Grieks door Nikos Gatsos. Het is één van de grootste gedichten van Lorca en werd ook door Theodorakis op muziek gezet. Ignacio Sánchez Mejías, om wie er getreurd wordt, was ooit Spanje's grootste torero en intieme vriend van F.G. Lorca. Hij werd in 1934, in wat zijn laatste stierengevecht moest zijn, gewond en stierf aan zijn verwondingen. Lorca schreef voor zijn vriend een treurzang en kreeg hiermee meteen de internationale aandacht op zich gevestigd. Xarchakos zal dit oeuvre pas in 1995 voltooien. Als orkestleider dirigeert Stavros Xarchakos tal van klassieke concerten. Zijn pogingen om "grote" composities te schrijven leveren echter weinig op. Alhoewel zijn werk technisch uiterst verzorgd is, heeft het meestal toch weinig inhoud. Hij schrijft ook weer veel theatermuziek.

Hij legt zich dan opnieuw met succes toe op het "lichtere" genre. In 1983 schrijft hij de muziek voor de film, gevolgd door de tv-serie, "Rembetiko". De teksten zijn van Nikos Gatsos. Deze film is gebaseerd op het leven van Marika Ninou, één van de vroege rembetikazangeressen, tegen de achtergrond van de turbulente gebeurtenissen in het begin van de twintigste eeuw: de Megali Katastrofi van 1922, de armoede en de miserie van de vluchtelingen, de dictatuur van Metaxas , de Duitse bezetting , .... De muziek zelf is nieuw, maar sluit toch heel goed aan bij de authentieke opnamen uit die periode. Later schrijft hij nog veel voor Dalaras , onder andere Misa Criola (1989) en Ta Kata Markon (1991). Een ander groot succes is de dubbel-LP Aman... Amin uit 1995, die aansluit bij zijn werk "Rembetiko". Het is de muziek bij een theaterproductie die het dagelijkse leven van de "rembetes" uitbeeldt. In 1986 maakt hij een plaat, uitgegeven door Deutsche Grammophon, samen met de Griekse mezzosopraan Agnes Baltsa. Deze plaat getiteld "Liederen van mijn geboorteland" wordt een wereldsucces en bevat arrangementen van liederen van Hadjidakis, Theodorakis, Tsitsanis en Xarchakos zelf.

Stavros Xarchakos combineert zijn muzikale loopbaan ook met een politieke bedrijvigheid. In de jaren tachtig stond hij achtereenvolgens de burgemeester van Athene bij inzake culturele aangelegenheden en was hij afgevaardigde van het Griekse parlement. Bovendien heeft hij in 1997 de leiding gekregen over de culturele manifestaties naar aanleiding van "Thessaloniki, culturele hoofdstad van Europa". Tegenwoordig is hij lid van het Europese Parlement in Brussel voor de Griekse partij Nea Dimokratia (ND).

Hij dirigeert het twaalfkoppige sterke Griekse K.O.E.M. ("Staatsorkest voor Helleense Muziek"), waar hij sinds de oprichting in 1994 ook directeur van is. Het Staatsorkest voor Griekse Muziek - Xarchakos zelf spreekt liever over "Helleense" muziek - werd opgericht door het Griekse ministerie van Cultuur (onder de toenmalige cultuurminister Thanos Mikroutsikos) en beoogt het stimuleren van de Griekse traditionele, hedendaagse en populaire muziek in binnen- en buitenland op een hoog kwaliteitsniveau. Daarom bestaat het orkest zowel uit symfonische instrumenten als uit traditionele volksinstrumenten. Met dit orkest treedt hij geregeld op en de zangers en zangeressen die hem begeleiden op zijn concerten zijn meestal ook niet van de minsten. Zo traden in juli '99 in Londen naast hem de volgende bekende namen op: Manolis Mitsias , die reeds samenwerkte met alle grote komponisten, onder meer Theodorakis, Hadjidakis en Markopoulos. Hij is zeer geliefd bij de Grieken - dat bleek o.m. tijdens een optreden in 1995 met Markopoulos in Brussel, waar zijn verschijning op het podium een minutenlang applaus uitlokte. Eleni Dimou , in haar discografie vinden we verschillende grote namen terug waarvan de meesten helaas buiten Griekenland weinig bekend zijn. Maria Soultatou , onder meer te horen op "Aman... Amin" van Xarchakos, en Stelios Dionisiou , één van de twee zonen van de in 1990 overleden "crooner" Stratos (zijn broer heet Angelos). Vier verschillende artiesten, ieder met hun eigen stijl. Het is Xarchakos wel toevertrouwd om daar een samenhangend geheel van te maken.

Stavros Xarchakos was voor de eerste maal in België in 1995 voor een optreden in het PSK in Brussel. Hij bracht er toen zijn nieuwe werk "Tsitsanis Dialogues", een serie van 13 orkestrale stukken voor 12 muzikanten (het Staatsorkest voor Helleense Muziek), telkens gebaseerd op het thema van een lied gecomponeerd door de grote rembetika-componist Vasilis Tsitsanis tussen 1930 en 1940. Xarchakos legt verbanden tussen die muziek en grote thema's in de klassieke muziek (Chopin, Bach, Liszt, Mozart,...), Byzantijnse liturgische muziek en Amerikaanse negro spirituals. Tegenwoordig verzorgt hij wel meer gastoptredens in Brussel, aangezien hij als Europarlementslid vaak in Brussel vertoeft. Zo was hij in november 2001 op uitnodiging van de Macedonische Gemeenschap van Brussel opnieuw te horen in het Paleis voor Schone Kunsten met werk gecomponeerd door Mikis Theodorakis.

Vandaag heeft Stavros Xarchakos reeds een indrukwekkend oeuvre op zijn actief staan en vele van zijn liederen worden als klassiekers beschouwd. Hij wordt in één adem genoemd met de drie andere grote componisten: Manos Hadjidakis, Mikis Theodorakis en Yannis Markopoulos.