Savina Yannatou reist met haar ensemble Primavera en Salonico nu al vijfentwintig jaar lang (!) onvermoeibaar de wereld rond. Enkel in Antartica zijn ze (bij ons weten) nog niet geweest, maar op de andere vier continenten hebben ze tot in de verste uithoeken op de meest verschillende podia gestaan. Ze spelen met evenveel plezier in de meest prestigieuze zalen als in meer intieme clubs.

De samenstelling van het ensemble is al die tijd nagenoeg ongewijzigd gebleven, en dat op zich spreekt al boekdelen. Het zijn:

• Savina Yannatou : zang
• Kostas Vomvolos : kanonaki , accordeon
• Kyriakos Gouventas : viool
• Charis Lambrakis : ney
• Yannis Alexandris : outi , gitaar, tambouras
• Michalis Siganidis : contrabas
• Kostas Theodorou : percussie

Hun repertoire bestaat vooral uit het materiaal van de acht albums die ze in die kwart eeuw samen maakten. Die bevatten vooral traditionele muziek van het Middellandse-Zeegebied, maar dan telkens in een eigen bewerking.

Het middelpunt van hun muzikale wereld is toch wel Thessaloniki, de grote Noord-Griekse havenstad die zelf een soort Middellandse-Zeegebied in het klein was. Mede dank zij Yannatou en haar team weet heel de wereld inmiddels dat die stad indertijd een smeltkroes van allerlei verschillende culturen was.

Het was voor een project met de muziek van de Sefardische Joden uit Thessaloniki dat Savina Yannatou in 1994 haar ensemble oprichtte, en Primavera en Salonico is meteen ook de titel (en titelsong) van hun eerste album, dat in 1995 van de persen rolde.

Het ensemble behield zijn naam toen ze later hun werkterrein uitbreidden naar traditionele muziek uit verder afgelegen oorden, zoals Libanon, Sardinië, de Provence, Tunesië, Bulgarije, ... tot en met de Caraïben en Zuid-Amerika.

Op hun voorlopig laatste album keerden ze in 2015 weer terug naar hun uitgangspunt. Het heet gewoon "Songs of Thessaloniki", en dat is sindsdien ook de titel van de meeste van hun concerten. De hoofdmoot daarvan wordt dan inderdaad ook gevormd door de liedjes van dat album, aangevuld met andere liedjes van hun eerdere albums.

Ze kwamen "Songs of Thessaloniki" al een paar keer in België voorstellen, maar in De Centrale stonden ze de laatste keer op het podium op 10 februari 2008 . Hoog tijd dus voor een hernieuwde kennismaking, vonden ze daar. De eerstvolgende vrije datum bleek 14 februari 2019 te zijn.

Dat is natuurlijk ook Valentijnsdag, en Savina Yannatou zou dan ook speciaal hiervoor een selectie gaan maken uit haar repertoire, met allemaal liefdesliederen uit het Middellandse-Zeegebied.

Voor dergelijke rasmuzikanten mag dat geen enkel probleem vormen. Ze kennen het repertoire als hun broekzak, elk liedje hebben ze immers al tientallen keren gespeeld. De playlist van elk van hun concerten wordt trouwens pas op het laatste nippertje gemaakt. Vlak voor ze het podium opgaan beslissen ze met elkaar waar ze zin in hebben om te spelen.

En aan liefdesliedjes is er natuurlijk geen gebrek in hun verzameling traditionele liederen. Zelfs als ze zich zouden beperken tot de "klassieke" liedjes over een gevonden of verloren lief, staat er op "Songs of Thessaloniki" alleen al het Armeense "Qele Qele" (in de categorie "gevonden, maar nog niet veroverd"), of "Pismo dojde od Soluna grade", een Slavo-Mecedonisch liedje over een man die een uitnodiging krijgt voor het trouwfeest van zijn grote liefde, maar helaas niet als bruidegom want zij trouwt met iemand anders.

In "Yedi Kule" zit een Griek achter de tralies van deze beruchte gevangenis uit de Turkse tijd, tot levenslang veroordeeld voor de moord op een rivaal, in het besef dat zijn geliefde door zijn eigen stommiteit voor altijd buiten bereik is.

En het Turkse liedje "çalin davulari" vraagt om de trom te laten klinken in een klaagzang voor een meisje dat amper drie dagen na haar huwelijk overleed.

De Ierse (!) traditional "Salonika" raadt Ierse vrouwen af om met een soldaat te trouwen, want je weet nooit of die ooit nog van het front zal terugkeren, en zo ja, of hij niet voor de rest van zijn leven verminkt zal zijn. Het was de bittere werkelijkheid voor de Ierse soldaten die het zongen, want zij vochten mee in de slag bij Gallipoli.

Een opmerkelijke blik in het kosmopolitische liefdesleven van Thessaloniki krijgen we met "A la scola del Allianze", een Sefardisch liedje over een kind dat met een boeket rozen naar deze school komt. De Joodse kinderen kregen daar les volgens de Franse principes, en bloemenruikers op school hoorden daar niet bij. "Ja maar", protesteert het kind, "Kerim Efendi heeft me die gegeven voor mijn grootmoeder. Hij is verliefd op haar". Maar "mijnheer Kerim" is kennelijk een Turk, en huwelijken tussen leden van verschillende geloofsgemeenschappen werden niet bepaald op gejuich onthaald.

En als je "liefde" ook in zijn meer abstracte betekenis aanvaardt als selectiecriterium voor een "ode aan Sint Valentijn", dan is er nog "Την Πατρίδα μου έχασα" (Tin Patrida mou echasa, Ik verloor mijn vaderland), waarin de Pontische Grieken hun heimwee uitzongen naar het gebied aan de zuidkust van de Zwarte Zee waar zij eeuwenlang gewoond hadden en waaruit zij verdreven waren in het kader van de bevolkingsuitwisseling van 1922.

Het kan ook omgekeerd: "Dimo is Solun hodesbe" (Dimo dwaalt rond in Thessaloniki) is de smeekbede van een in deze stad aangespoelde Bulgaarse vluchteling aan zijn ouders. Hij vraagt hen om geld te sturen, zodat hij terug naar Bulgarije kan gaan om een huis te bouwen en een vrouw te zoeken. Dergelijke plannen zijn misschien te vaag om in aanmerking te komen voor dit concert, en de vader van Dimo had trouwens het geld ook niet ter beschikking.

Maar geen nood, op de andere albums die Savina Yannatou maakte met Primavera en Salonico staan nog voldoende andere liefdesliedjes om meer dan één Valentijnsconcert mee te vullen.

De titelsong van hun allereerste album, Primavera en Salonico, is trouwens zelf ook een regelrecht liefdesliedje: Ergens tijdens een "lente in Thessaloniki" belandt een bedroefde (Joodse) jongeman in het (Joodse) "café-chantant" van Avram Maslum. Daar ziet hij op het podium een schoonheid met gitzwarte ogen die wondermooi zingt en outi speelt. Zijn droefheid is op slag verdwenen, en één blik van haar fonkelende ogen is voldoende om hem in vuur en vlam te zetten. Maar het was natuurlijk wel lente - in Salonico bovendien.

Over Savina Yannatou kunt u nog altijd onze biografie van haar nalezen, en het album "Songs of Thessaloniki" (dat allicht het meeste materiaal voor dit concert zal leveren) bespraken we al op onze maart 2015 maandpagina .

Praktische gegevens

Donderdag 14 februari 2019, 20u00, De Centrale, Kraankindersstraat 2 (Ingang Ham 72), 9000 Gent (B) Tickets: € 17 in voorverkoop, € 20 aan de kassa. Met UITPAS wordt dat respectievelijk € 14 en € 17, en houders van een UITPAS met kansentarief betalen in beide gevallen slechts € 4. Dit concert vindt plaats in de Turbinezaal. De deuren daarvan zwaaien open om 19u30, en het zijn niet-genummerde zitplaatsen. Dit concert is voorbij, er kan dus ook niet meer gereserveerd worden.

 

Een aantal Brusselse muzikanten, die zich toeleggen op de rembetika, komen regelmatig samen in de Art Base voor een gezellige jamsessie, waarbij de "Kosmokrators" meestal het voortouw nemen.

Dat "Rebetiko Café" is inmiddels een vaste waarde geworden in het Brusselse muzieklandschap.

Normaliter is de inkom dan gratis.

Dat blijft ook zo, maar in januari 2018 beslisten ze wel om er een benefietavond van te maken. Er staat dus een collectebus aan de ingang, en er wordt gevraagd om daar een geldelijke bijdrage naar keuze in te deponeren.

Die (nieuwe) traditie wordt nu voortgezet. Deze keer gaat de opbrengst echter niet naar Griekenland, maar wel naar een vereniging die zich inzet voor kinderen in Klang Leu, in het zuiden van Cambodja.

Praktische gegevens
Zaterdag 16 februari 2019, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Gratis inkom, maar er wordt wel van u verwacht dat u een bijdrage deponeert in de collectebus aan de ingang. Dit evenement is voorbij, er kan dus niet meer gereserveerd worden.

 

Het "Centre Hellénique d'Etudes du Folklore" van Brussel, of kortweg Tradidanse , werkt al meer dan twintig jaar lang aan het behoud en de verspreiding van de Griekse traditie bij de Brusselse jongeren. De oprichtster van Tradidanse , Maria Douvalis, doet dat met heel veel ijver, geduld en professionalisme.

Zoals de naam het al aangeeft staan de dansen daarbij centraal. Daar horen ook de gebruikelijke dansstages bij, ter ondersteuning van de "gewone" danslessen. Tijdens die stages komen niet alleen de meer bekende (en populaire) regio's aan bod, zoals Kreta, Epirus of Pontos, maar ook andere, minder bekende dansen. Die horen immers ook bij de rijke danstraditie, en ook die wil Tradidanse dus onder de aandacht brengen.

Zo hadden ze in januari 2010 een stage met "Atheense Salondansen anno 1900", in maart 2013 organiseerden ze een stage rond het thema "Karnaval op de Egeïsche eilanden", en in juni 2017 was er een stage over Cypriotische dansen,

Deze keer komen de dansen van de streek rond Drama aan bod, plus de dansen van de Sarakatsanen .

Met de veelheid en verscheidenheid van al die tradities in Griekenland is één mensenhoofd veel te klein om dat allemaal te bevatten. Daarom wordt er voor dergelijke stages telkens een beroep gedaan op specialisten.

Voor deze stage haalt Tradidanse dan ook Dimos Gkikas (Δήμος Γκίκας) naar Brussel. Hij is zelf afkomstig uit de streek, en hij is al van jongs af aan gepassioneerd door de traditie: niet alleen de dansen zelf, maar ook de traditionele gebruiken, met inbegrip van de sociale en historische context van dit alles.

Het zal dan niet verbazen dat hij voor zijn universitaire studies koos voor de faculteit lichamelijke opleiding en sportwetenschappen, uiteraard met "traditionele dans" als afstudeerrichting. Hij is met andere woorden een gediplomeerd lesgever.

Een lange lijst van verenigingen waar hij dansles geeft en/of dansvoorstellingen organiseert. bewijst dat hij de theorie ook in de praktijk kan brengen. Enkele van de meest opvallende (in deze context) zijn de vereniging van Sarakatsanen in Kavala en het "Lykeion ton Ellinidon" van Drama.

Bovendien heeft hij heel wat buitenlandse ervaring. Hij gaf inderdaad al dansles in (onder meer) Spanje, Italië, Duitsland en Luxemburg.

Daarnaast doet hij ook zelf onderzoek te velde, specifiek naar de tradities van de Sarakatsanen, maar ook naar die van het Evros gebied (in het uiterste oosten van Griekenland). De resultaten van dat onderzoek stelt hij voor op conferenties en in talrijke publicaties.

Samengevat: de man weet waar hij het over heeft als hij naar Brussel komt om de dansen van Drama en van de Sarakatsanen aan te leren.

Drama is, zoals allicht bekend, de naam van een stad in het oosten van Macedonië, de Griekse provincie die ongeveer een kwart van het totale grondgebied van Griekenland beslaat. Die provincie ligt centraal in het noorden van het land, en aan de oostkant grenst ze aan Thracië. Nog verder naar het oosten en je zit in Turkije, en als je naar het noorden gaat, dan ben je in geen tijd in Bulgarije. Als je de landsgrenzen over raakt, natuurlijk.

Het is belangrijk om in gedachten te houden dat dit gebied tot pakweg een eeuw geleden een onderdeel was van het Ottomaanse Rijk, en voordien hoorde het bij het Byzantijnse Rijk. In die tijd, alles bij elkaar bijna tweeduizend jaar lang, was het gewoon een deel van één groot geheel, dat zowat het hele zuiden van de Balkan omvatte, vanaf de Middellandse Zee tot bijna aan de Alpen.

In dat uitgestrekte gebied waren er geen binnengrenzen, zelfs niet van het soort dat we kennen van de huidige Europese Unie. Die zijn daar ook niet, behalve als ze er ineens wel zijn, bijvoorbeeld om "ongewenste" migranten en vluchtelingen tegen te houden. Tijdens de vele eeuwen vóór die slimme uitvinding konden die mensen zich ongehinderd verplaatsen, en ze deden dat ook.

Het resultaat is een indrukwekkend aantal verschillende bevolkingsgroepen, die kris-kras door elkaar heen leefden. En de sporen daarvan zijn ook vandaag nog te vinden, bijna honderd jaar nadat er overal prikkeldraad verscheen, die hele gemeenschappen doormidden sneed.

Ook in Drama zijn er heel wat verschillende tradities. En het stadje ligt weliswaar in Macedonië, maar nog geen veertig kilometer daar vandaan ligt Kavala, en dat ligt in Thracië. De administratieve grens ligt ongeveer in het midden tussen beide steden in. En die grens kwam er pas in 1913...

In die streek wonen ook Sarakatsanen . Die zijn meteen ook een goed voorbeeld van de geografische spreiding van de verschillende bevolkingsgroepen. Het is een semi-nomadisch herdersvolk, dat in de zomer met hun kudde de bergen intrekt, en in de winter naar de vlakte afzakt. Men vindt hen dan ook overal in Noord-Griekenland waar bergen en vlaktes elkaar afwisselen, dus vanaf Epirus in het westen tot Thracië in het oosten. Vroeger zouden ze hun kudden zelfs hebben laten grazen onder de muren van Constantinopel (het huidige Istanbul).

Over dat opmerkelijke herdersvolk schreven we al het een en ander op onze pagina over Epirus , en die pagina is een onderdeel van onze Geschiedenis van Albanië . Als u niet weet wat het verband is, heeft u meteen een goede reden om die pagina's (nog) eens door te lezen.

Ook de Sarakatsanen hebben heel specifieke tradities, inclusief dansen. die ze relatief goed in stand konden houden. Toch krijgen die dansen relatief weinig aandacht van buitenaf. Voor zover ons bekend is dit nog maar de tweede keer dat er daar in België een dansstage aan gewijd wordt (de eerste keer was een stage van de vzw Kapa in november 2010 ).

Een niet onbelangrijk detail van de huidige stage is dat Dimos Gkikas een zangeres en drie muzikanten mee naar Brussel brengt. Die zullen voor live muziek zorgen tijdens de danslessen. En omdat ze dan toch in Brussel zijn, zullen ze meteen ook spelen tijdens de dansavond die - zoals gebruikelijk - op zaterdagavond georganiseerd wordt. Daarover gaat het volgende artikel op deze pagina.

Praktische gegevens

Van zaterdag 9 tot en met zondag 10 februari 2019, Hooghuis, Antoine Gilsonplein 2, 1170 Brussel (Watermaal-Bosvoorde) (B) Deelname: € 30 (enkel zaterdag), € 40 (enkel zondag) of € 60 (beide dagen samen). Tieners betalen respectievelijk € 15, € 25 of € 30. Voor (volwassen) leden van Tradidanse gelden er verminderde tarieven, namelijk € 25, € 35 of € 50. Deze stage is voorbij, er kan dus niet meer op ingeschreven worden.

 

Speciaal voor de dansstage van Tradidanse brengt de dansleraar, Dimos Gkikas, een traditioneel ensemble mee naar Brussel dat bestaat uit een zangeres en drie muzikanten. Zij zullen hem begeleiden tijdens de danslessen, maar ze zorgen ook voor de muziek tijdens hef dansfeest dat op zaterdagavond gegeven wordt.

We kondigen het min of meer aan als een concert en niet zozeer als een feest. Bij een "klassiek" feest van een dansgroep denkt u misschien meteen aan een avond met een uitgebreide maaltijd, dansvoorstellingen in klederdracht, een tombola, en (zeker met de verkiezingen in aantocht) een reeks toespraken door allerlei personaliteiten. Maar op een feest zoals dit, dus in het kader van een dansstage, zijn er meestal enkel wat kleinere hapjes en ook drank te verkrijgen (of u brengt zelf het nodige mee). Dergelijke feesten zijn immers in de eerste plaats bedoeld om de mensen zelf te laten dansen. Zo kunnen ze dan meteen in de praktijk brengen wat ze in de stage geleerd hebben, en ook de eerder aangeleerde dansen uit andere delen van Griekenland nog eens oefenen.

Een tweede reden om het als een "concert" te presenteren - of als een "concert-dansant", zo u wil - zijn de muzikanten zelf. Die zijn weliswaar niet actief in de showbizz, maar ze zijn ook nog erg jong, dus wat niet is, dat kan misschien nog komen. En ze bieden wel degelijk kwaliteit. Anders had iemand als Dimos Gkikas hen trouwens niet uitgekozen.

Op het eerste zicht lijkt zijn keuze enigszins merkwaardig: de zangeres studeert namelijk Germaanse Filologie aan de Aristotelis Universiteit van Thessaloniki. Maar ook hier weet hij wel degelijk wat hij doet. Kijkt u maar even naar de samenstelling van het ensemble.

Dat bestaat uit:

• Evrydiki Gkika : zang
• Panayotis Pandelidis : Macedonische lyra
• Alexandros Fotarakis : slagwerk, zang
• Christodoulos Fotarakis : gaida , kaval

Zoals de naam van de zangeres laat vermoeden, kent de dansleraar haar zeer goed: zij is immers zijn dochter. En het vervolg van het verhaal ligt dan voor de hand.

Ook bij Evrydiki Gkika (Ευρυδίκη Γκίκα) viel de appel inderdaad niet ver van de boom. Het waren zelfs twee bomen, want ook haar moeder hield zich actief bezig met de traditie: niet alleen de dansen, maar ook de gebruiken, de muziek en de zang.

Ze sloot zich dus al heel jong aan bij dansgroepen van verschillende verenigingen in Kavala en Drama. Al dan niet toevallig zijn dat vaak dezelfde verenigingen die we ook in het cv van haar vader terugvinden, maar bij hem dan als dansleraar.

En toen ze pas tien jaar oud was, begon ze Byzantijnse muziek en zang te studeren, zes jaar lang. Met het koor van het instituut nam ze deel aan optredens in heel Griekenland.

Ze kon het zingen en dansen niet laten toen ze naar Thessaloniki verhuisde om daar te gaan studeren. Ze sloot zich dus aan bij de dansgroep van de Thracische vereniging in de stad, en ze volgt momenteel ook al drie jaar lang zangles bij Vangelis Kókkoris (Αργύρης Κόκκορης). Die is zelf afkomstig uit Thracië, en hij is gespecialiseerd in de traditionele muziek uit die streek. Hij is trouwens niet alleen een veelgevraagde zanger, maar hij is ook multi-instrumentalist.

Evrydiki Gkika heeft inmiddels meer dan voldoende bagage in huis om zelf te gaan optreden. En dat doet ze ook: ze zingt bij verschillende ensembles die traditionele muziek spelen. Dat is natuurlijk in de eerste plaats de muziek van haar geboortestreek, dus Drama en omgeving. Van daaruit breidde haar repertoire zich verder uit tot heel Thracië en Macedonië. Maar inmiddels zingt ze evengoed liedjes van Klein-Azië, Thessalië en Epirus, en ook die van eilanden als Thasos en Limnos.

De ensembles, waarmee ze optreedt, begeleiden vooral dansvoorstellingen van allerlei verenigingen. Op die manier zong zij al in heel Griekenland, maar ook in het buitenland. Zo was ze al te horen in Duitsland, Frankrijk, Hongarije, Roemenië, Tsjechië, Bulgarije, Servië, ... en nu dus ook in België.

De drie muzikanten van het ensemble, waarmee ze naar Brussel komt, specialiseren zich specifiek in de muziek van Drama, en bij uitbreiding ook Thracië. Dat is ook de streek waar ze vandaan komen.

De lyra-speler Panayotis Pandelidis (Παναγιώτης Παντελίδης) werd geboren in Drama en hij groeide daar ook op. Zoals zijn naam het laat vermoeden heeft hij Pontische roots. In het kader van de bevolkingsuitwisseling tussen Turkije en Griekenland, in 1922, werden veel van de vluchtelingen immers in de noordelijke provincies gehuisvest.

Als kleine jongen luisterde hij dus vooral naar de Pontische muziek die bij hem thuis en op feesten gespeeld werd. En uiteraard danste hij al snel mee met de groten. Maar de muziek zelf fascineerde hem al evenzeer, en hij bleek er aanleg voor te hebben ook.

Toen hij zeven werd, sloot hij zich aan bij een dansgroep. Daar leerde hij ook de dansen kennen van andere delen van Griekenland. Maar toen hij op zijn tiende besloot om actief aan muziek te gaan doen, koos hij toch voor de kementzes , de Pontische lyra.

Toen het tijd werd om naar de humaniora te gaan, dacht hij uiteraard meteen aan de muziekhumaniora van Drama. In zo'n onderwijsinstelling krijgen de leerlingen, bovenop het gewone lessenpakket, ook nog eens evenveel uren muziek. Ze kunnen daarbij kiezen uit een breed aanbod, van westers klassiek tot Grieks traditioneel, en ze mogen ook zelf een instrument kiezen waarop ze zich willen gaan toeleggen.

Voor Pandelidis stond het eigenlijk vast dat het de kementzes zou worden, maar eerst moest hij nog wel de toelatingsproef doorstaan. In de muziekhumaniora van Drama worden de leerlingen namelijk eerst gescreend, niet zozeer op hun muzikale kennis (want daarvoor gaan ze tenslotte naar de school), maar wel op hun muzikale vaardigheden . Vanwege het dubbele lessenpakket is het immers een relatief zware opleiding, en in essentie wordt er nagegaan of een kandidaat-leerling wel in staat zal zijn om daar iets van op te steken. Daarom worden ze getest op luistervaardigheid, gevoel voor ritme enzovoorts.

Die hindernis nam de jongen uiteraard zonder één enkel probleem, maar toen moest hij een instrument kiezen. En ook hier wil de school op zeker spelen. De nieuwe leerlingen moeten dus eerst zitten luisteren naar een voorstelling van de verschillende instrumenten die er onderwezen worden. Het zijn de leraars zelf die dan "hun" instrument demonstreren.

Voor Pandelidis was dat eigenlijk een overbodige formaliteit, hij wist immers wat hij wilde. Tenminste, dat dacht hij. Tot Theodoros Kaltsamis (Θεόδωρος Καλτσάμης) op het podium ging zitten met "zijn" Macedonische lyra. De jongen had dat instrument nog nooit gehoord - hij kende enkel de Pontische lyra - maar hij was meteen begeesterd. Hij had tegenstand van zijn vader verwacht, maar die steunde hem in zijn keuze.

Kaltsamis is tussen haakjes zelf een oud-leerling van de muziekhumaniora van Drama. Hij was zelfs één van de eerste leerlingen die zich aan de school inschreven toen die in 1983 haar deuren opende. Hij werd ook geboren in Drama, en misschien is dat de reden dat hij zich toelegde op de Macedonische lyra. Die wordt daar immers al eeuwenlang gespeeld.

In tegenstelling tot de flesvormige Pontische lyra is een Macedonische lyra peervormig, net als de Kretenzische lyra . Ze lijkt zo sterk op de Kretenzische dat ze er visueel nauwelijks van te onderscheiden is. Ze is wel anders gestemd en ze wordt ook anders bespeeld, net als dat bij de politiki lyra het geval is. En ook Fivos Anogianakis schrijft dat de lyra in Macedonië, Tracië en elders op het vasteland al eerder voorkwam dan op van Kreta. In ons achtergrondartikel over de politiki lyra leest u daar meer over.

In elk geval verdiepte Panayotis Pandelidis zich niet alleen in het instrument zelf, maar ook in de context waarin die gebruikt wordt: de plaatselijke tradities van Drama dus, met de zeden en gebruiken, de dansen, de muziek en alles wat daar nog meer bijhoort.

En misschien is het geen toeval dat de klank van de Macedonische lyra hem meteen in het hart raakte, ongeveer zoals een ouderwetse pijl van Cupido. Hij heeft immers niet alleen Pontische roots. Eén van zijn grootmoeders was afkomstig uit de streek van Drama zelf, meer bepaald van Vólakas, een klein, afgelegen bergdorpje ten noorden van Drama. De inwoners waren van Slavische afkomst, en tot op vandaag worden de authentieke tradities er nog levend gehouden door hun nazaten.

De grootmoeder van Panayotis Pandelidis overleed veel te vroeg, maar hij zegt dat hij toch veel aan haar heeft gehad. Zij had er altijd op aangedrongen dat hij ook de plaatselijke cultuur niet uit het oog mocht verliezen. Op die manier heeft ze er mee voor gezorgd, zegt hij, dat hij er nu trots op is "dat er ook Macedonisch bloed door mijn aderen stroomt".

Dat is niet niks, als je weet dat de Griekse overheid vele decennia lang heeft geprobeerd om de Slavische taal te elimineren en de bewoners van de streek te "assimileren". Men wilde er immers "goede Grieken" van maken, en die horen alleen maar Grieks te spreken. Dat gebeurde overigens niet alleen met de Griekse Macedoniërs. Ook andere bevolkingsgroepen in Griekenland, zoals de Vlachen of de Arvanieten, kregen te maken met de gevolgen van "nation building". Dat was tussen haakjes ook één van de (vele) redenen waarom er na 1922 zoveel Pontische en andere vluchtelingen in de noordelijke provincies gevestigd werden: de overheid wilde op die manier de Slavische bevolking "verdunnen".

Het gevolg van die jarenlange marginalisering is dat veel van die mensen zich schamen voor hun afkomst, en dat heeft dan weer tot gevolg dat hun tradities nog meer onder druk komen te staan dan die van de andere Grieken.

De laatste tijd lijkt daar gelukkig een kentering in te komen. Overal in Griekenland worden heel wat jongeren zich opnieuw bewust van de waarde van hun traditionele erfgoed. Dat houdt ook in dat ze zich niet langer schamen om hun eigen moedertaal te spreken, ook als dat toevallig geen Grieks is. Nog niet zo heel lang geleden zouden ze dan meteen in de hoek van "fanatieke nationalisten" geduwd zijn, met het etiket "staatsgevaarlijk" op hun voorhoofd gekleefd. Gelukkig lijkt dat stadium inmiddels gepasseerd, misschien niet bij extreem-rechts, maar dan toch minstens bij mensen met belangstelling voor traditie en voor de cultuur in het algemeen. Ook een Matoula Zamani bijvoorbeeld komt er rond voor uit dat ze een Vlachische is, zonder dat ze daardoor in de problemen komt. Bij de Macedoniërs ligt dat voorlopig nog wel een tikkeltje moeilijker vanwege de politieke gevoeligheden die daarmee samengaan, maar ook daar lijkt het tij langzaam te keren, zeker op cultureel vlak.

In elk geval speelt Panayotis Pandelidis inmiddels vol overgave Macedonische lyra, alsof hij dat al zijn hele leven lang heeft gedaan. Toch vergat hij de Pontische lyra niet, en daarnaast ging hij zich ook toeleggen op de Thracische lyra. Ook die is peervormig, maar ze wordt alweer anders gespeeld dan haar andere familieleden.

Zijn belangstelling voor dat laatste instrument heeft hij te danken aan de gebroeders Alexandros en Christodoulos Fotarakis (Αλέξανδρος και Χριστόδουλος Φωταράκης), met wie hij samen een groepje vormde dat traditionele muziek speelt.

Ook zij zijn afkomstig van Drama, en hun (voor)ouders komen onder meer uit Vólakas (het geboortedorp van de grootmoeder van Pandelidis). Daarnaast hebben ze ook roots in Thracië, wat niet echt verwonderlijk is want de administratieve grens tussen de Griekse provincies Macedonië en Thracië ligt maar enkele tientallen kilometers van Drama vandaan.

Het spreekt haast vanzelf dat zij zich al op heel jonge leeftijd aansloten bij verschillende verenigingen waar traditionele dansen aangeleerd werden, en dat ze later naar de muziekhumaniora van Drama gingen. Daar legde Alexandros zich toe op traditioneel slagwerk, terwijl Christodoulos zich verdiepte in de traditionele blaasinstrumenten, meer bepaald de gaida en de kaval .

Met hun diploma's op zak gingen ze spelen bij meerdere dansgroepen, zowel in Drama zelf als in de omgeving. Zij gingen dan uiteraard mee op reis als die elders gingen optreden, en op die manier hebben ook zij al heel wat buitenlandse ervaring.

Deze drie muzikanten hebben met elkaar niet enkel hun liefde en hun belangstelling voor de traditie en de bijbehorende muziek gemeen, maar ook hun drang om er steeds meer over te weten te komen. "We proberen elke dag iets bij te leren", zeggen ze in koor.

Het voorlopige eindresultaat van die "verzamelwoede" kunt u zelf gaan beluisteren tijdens de dansavond van Tradidanse in Brussel.

Praktische gegevens
Zaterdag 9 februari 2019, 19u30, Hooghuis, Antoine Gilsonplein 2, 1170 Brussel (Watermaal-Bosvoorde) (B) Inkom: € 12 (tieners: € 5 voor tieners, leden van Tradidanse: € 8). Dit evenement is voorbij, er kan dus niet meer gereserveerd worden.

 

Panos Gourgiotis en Yuli Asimakopoúlou treden samen op met een programma dat gewoon "Αλήθεια" (Alithia, Waarheid) gedoopt werd, zonder overbodige franjes.

Met enkel hun stemmen, plus de gitaar van Panos , brengen ze (bewerkingen van) allerlei liedjes uit het hele spectrum van de "Goede Hedendaagse Griekse Muziek", aangevuld met liedjes van Panos Gourgiotis zelf. Alsof die laatste ook niet tot de "GoeHedGriMuz" zouden behoren... Maar ja, Gourgiotis is nu eenmaal erg bescheiden van aard. En hij houdt inderdaad niet van overbodige franjes.

Hij zal er dan ook geen bezwaar tegen hebben als we eerst aandacht besteden aan zijn gaste, ook al staat zij pas na hem op de affiche.

Yuli Asimakopoúlou

Yuli Asimakopoúlou ( Γιούλη Ασημακοπούλου ) is in Griekenland al een paar jaar geen illustere onbekende meer. En dat heeft ze eigenlijk alleen aan haar stem te danken. Het kwam gewoon vanzelf, ze hoefde er helemaal niets voor te doen. Gewoon af en toe haar telefoon opnemen was voldoende.

Ze werd in december 1989 in Patras geboren, en het was ook daar dat ze opgroeide. Ze ging er naar school en later studeerde ze er ook voor kinesiste.

Ze zong bij een polyfonisch koor in Patras, en ook daarbuiten zong ze eigenlijk de hele dag door, al van toen ze nog een klein meisje was. En ze droomde van een carrière als zangeres. Liefst professioneel, maar gewoon als hobby was ook al best, eventueel in combinatie met een kinesistenpraktijk.

Dat laatste is er nooit van gekomen, want in haar geval bleken dromen geen bedrog. Tegenwoordig zingt zij inderdaad professioneel, en dat in de meest gerenommeerde clubs, niet alleen in Patras, maar ook in Athene. Ze wordt ook elders gevraagd, en dan schrijven de plaatselijke kranten met grote letters: " Yuli komt !".

Het begon allemaal toen ze achttien was. Het Stadsorkest van Patras had toen een groot concert op stapel staan en daarvoor zochten ze zangers en zangeressen. Yuli schreef zich in, ging op auditie - en werd onmiddellijk geselecteerd.

Dat was in 2008, en na dat concert kende (bijna) heel Patras haar. Vanaf dan werd ze gevraagd om te gaan zingen in allerlei plaatselijke clubs.

Van het een kwam het ander, en in de zomer van 2011 stond ze voor het eerst tegenover een groot publiek, als gastzangeres tijdens een concert van Yorgos Mazonakis (Γιώργος Μαζωνάκης, °Athene 1972). Deze populaire zanger wordt doorgaans ondergebracht bij de "moderne laïka ".

Via-via werd ze onder de aandacht gebracht van Nikos Voutouras (Νίκος Βουτούρας), die een zangeres zocht voor een nieuw project, dat "Dimension X" zou gaan heten. Yuli ging naar de studio voor een auditie - en werd onmiddellijk aangenomen.

Zo kwam het dat ze, als lid van "Dimension X", tijdens de zomer van 2012 mee op tournee ging in Griekenland: Athene natuurlijk, maar ook Kreta, Karditsa, Tripoli, Ptolemaïda, ...

Hun liedje "Να μ'αγαπάς" (Na m'agapas, Hou van me), door haar gezongen, werd een monsterhit, niet alleen live maar ook op de radio. Heel Griekenland kende haar nu. Een volgende hit met "Dimension X" was "Θέλω" (Ik wil). Ook die haalde de Griekse top-tien.

In het voorjaar van 2014 ging ze voor de eerste keer solo, met het liedje "Ζωές που δε χωρίζουν" (Zoës pou den chorizoun, Levens die niet scheiden). Ze had zelf mee aan de muziek geschreven.

In 2015 scoorde ze opnieuw een hit met "Spell", een liedje van de "BeatGhosts". Die Atheense groep was in 2014 opgericht om pop/dance/house muziek te gaan maken. "Spell" was min of meer hun debuut, en zij hadden Yuli gevraagd om het te zingen.

Het was niet de eerste keer dat ze in het Engels zong, en dan is er altijd wel de een of andere journalist die vraagt of dat bedoeld is voor een buitenlandse carrière. De meeste artiesten ontwijken dat, als ze het al niet stellig ontkennen. Maar Yuli antwoordde zonder aarzelen dat ze inderdaad droomde van optredens in het buitenland. Ze dacht daarbij in de eerste plaats aan Canada, waar ze familie heeft wonen. Die droom zou nog even moeten wachten, maar verder ging het steeds maar sneller en sneller bergop.

Tijdens het winterseizoen van 2016-2017 mocht ze samen optreden met Natasa Theodoridou en Christos Menidiatis (Χρήστος Μενιδιάτης) in de Atheense club "Φωταέριο" (Fotoaerio).

Maar ze deed die winter nog meer. In oktober 2016 stond ze op het podium van de "Stavros tou Notou Club", als gaste van Kostas Livadás ( Κώστας Λειβαδάς , °Athene 1973). Die samenwerking kreeg een vervolg in juni 2017, toen ze meezong op het eerste album dat Livadas na 23 jaar uitbracht met de "Ypnovates". Hij had deze "elektrische garageband" opgericht in 1991, samen met enkele anderen. Enkele jaren nadien, in 1994, waren ze elk hun eigen weg gegaan, om dan in 2017 de draad weer op te pakken.

Tussendoor, vanaf maart 2017, was Yuli begonnen aan een reeks optredens in de "Cabaret" club in Athene, samen met "Nino", een bekende figuur in het Griekse pop, rock en dance wereldje.

En nog in maart 2017 verscheen een cover van "You're My Heart You're My Soul", dat in 1984 het Duitse pop-duo "Modern Talking" in heel Europa een hit opleverde. Deze nieuwe cover was opnieuw een resultaat van de samenwerking van Yuli met de "BeatGhosts".

Ondanks het vele werk in Athene vergat ze toch haar geboortestad niet.

In de zomer van 2016 had ze daar samen met Dionysis Kanakis (Διονύσης Κανάκης) het "Boudoir Duet" gevormd. Zij zong, hij speelde gitaar en mandoline. Hij is, net als zij, geboren en getogen in Patras en speelt meestal swing jazz bij "Night and day". Het programma van het "Boudoir Duet" bestond echter uit hun eigen vrije interpretaties van bekende liedjes, met veel ruimte voor improvisatie.

Ongeveer een jaar later, in oktober 2017, ging Yuli dan toch voluit voor een programma met swing jazz. Ze trad toen op als gastzangeres van het "Night and day" ensemble van Dionysis Kanakis.

In september 2017 zong ze mee tijdens het jaarlijks concert van de componist Thodorís Georgopoulos (Θοδωρής Γεωργόπουλος, °Patras 1962) en zijn orkest. Het programma is elk jaar anders, maar toen heette het "Οι συνθέτες της ψυχής μας" (De componisten van onze ziel), en die componisten waren dan de groten van de rembetika , de laïka en de endechna : Mimis Plessas , Yannis Spanós , Markos Vamvakaris , Attik , Vasilis Tsitsanis , Mikis Theodorakis , Yorgos Zambetas , ... Dat concert vindt ze nu nog altijd een indrukwekkende ervaring. Niet onterecht, want er was niet alleen het imposante kader (het vond plaats in het - nokvolle - Romeins Theater in Patras), maar het orkest van Georgopoulos bestaat uit ... 60 bouzouki 's, bespeeld door de leerlingen van de school die de componist in 1992 in Patras opgericht had. Bovendien zongen ook Gerasimos Andreatos en Lena Alkeou mee. En behalve Yuli waren er nog twee andere jonge zangstemmen uit Patras van de partij: Dimitris Dimopoulos en Dionysia Karioki.

Rond die tijd, in de herfst van 2017, kreeg ze een telefoontje van Pantelis Kanarakis (Παντελής Καναράκης). Hij had haar enkele maanden eerder horen zingen in de "Stavros tou Notou" en vroeg haar of ze wilde meedoen in de musical "Ο γύρος του κόσμου σε 80 νότες" (oftewel: "De reis om de wereld in 80 noten") die hij zou regisseren. Hij legde haar uit dat het een muzikale wereldreis zou worden langs vier steden (Parijs, Rome, New York en Athene), met liedjes van grote sterren als Marilyn Monroe, Edith Piaf, Marinella enzovoorts. Die zouden gezongen moeten worden door haarzelf en nog enkele anderen. Ze kende Kanarakis en zijn reputatie van naam en zegde meteen ja. Het is niet duidelijk of ze toen al wist wie die anderen waren en waar het stuk zou opgevoerd worden.

In elk geval stond ze in december 2017 te zingen op de planken van de befaamde "Iera Odos", samen met Natasa Theodoridou , Melina Aslanidou en Yorgos Papadopoulos. Het bleek dat Kanarakis niet toevallig naar haar was gaan luisteren: hij was getipt door Natasa Theodoridou . Toen Yuli dat hoorde, was ze in de wolken. Ze kijkt immers erg op naar Theodoridou , en hun samenwerking was haar enorm bevallen. Nu bleek dat de waardering wederzijds was.

Rond die tijd was ze ook dagelijks te horen in heel wat Griekse huiskamers. Ze zong namelijk het liedje "Μπορείς" (Boreis, Je kan), dat de begin- en eindgeneriek vormde van de tv-serie "Παρθένα Ζωή", vanaf 25 september 2017 elke dag uitgezonden op ANT1. Dat liedje had eigenlijk door iemand anders gezongen moeten worden, maar die stond onder contract bij een platenmaatschappij en de onderhandelingen waren vastgelopen. Op het laatste nippertje draaide de producer dan maar het nummer van Yuli .

In de lente van 2018 deed ze opnieuw een reeks optredens aan de zijde van Natasa Theodoridou en Petros Iakovidis in de "Fantasia Live", een club in Athene.

In augustus 2018 was ze erbij toen de pas vernieuwde club "Therino Charama" (of kortweg "Charama") in Patras zijn deuren heropende. Samen met haar traden er elke avond nog een selecte groep zangers en zangeressen op, een hele week lang.

En er zit nog altijd geen sleet op de steile klim van Yuli . Tijdens het winterseizoen 2018-2019 zingt ze elke zaterdag in de "house band" van de befaamde "Stavros tou Notou" in Athene. Dat betekent iedere keer weer een party met zowat alle soorten muziek, van pop en rock tot en met laïka en endechna .

Maar dat is niet alles. In december 2018 was ze, samen met Alexandros Moustogiannis, elke donderdag te horen in Porto Rafti (aan de kust, ten oosten van de luchthaven van Athene), en in januari 2019 treedt ze elke donderdag op in de "Royal" in Patras, samen met de pianist/toetsenist Panayotis Petridis (Παναγιώτης Πετριδης).

Dat zijn allemaal referenties die kunnen tellen, zeker in het door de crisis geteisterde Griekenland van vandaag.

En nu lijkt die andere droom, die van het buitenland, in vervulling te zullen gaan, dank zij haar samenwerking met Panos Gourgiotis .

Panos Gourgiotis

Panos Gourgiotis ( Πάνος Γουργιώτης ) werd in Athene geboren in 1984, en hij begon daar al op zijn vijfde aan een carrière in de westerse klassieke muziek, met lessen klassieke gitaar. Later kwamen daar nog de gebruikelijke andere lessen bovenop.

Maar rond zijn vijftiende begon hij te beseffen dat dit toch niet meteen zijn ding was. We zitten dan rond de eeuwwisseling, en hij luisterde dus naar dingen als "Iggy Pop", of "Rage Against the Machine" met hun "Evil Empire". Zoiets lag hem veel meer, vond hij.

Er was maar één probleem: hij moest zijn vader zien te overtuigen om in te stemmen met een koerswijziging. Hij zag dan maar één mogelijkheid: zelf iets schrijven en hem zo over de streep zien te trekken. De vijftienjarige jongen benoemde zichzelf dus tot singer-songwriter en zijn vader tot zijn eerste publiek. Na afloop van de première moest vader eventjes laten bezinken, maar dan knikte hij - en de koerswijziging was een feit. Hij stelde wel één voorwaarde: zoon Panos mocht niet alle bruggen achter zich opblazen, en hij moest minstens zijn diploma klassieke gitaar halen. Dat deed hij in 2003, en bovendien ging hij ook nog toneellessen volgen in Thessaloniki.

Intussen had ook Lavrendis Machairitsas enkele nummertjes van hem te horen gekregen. Ook hij dacht even na, maar toen zei hij: "Hmmm, dat is lang niet slecht, schrijf nog eens iets?"

Panos Gourgiotis schreef dus nog een paar dingen, en dank zij de steun van Machairitsas werden die al in 2002 op plaat uitgegeven. Hij bleef dan uiteraard verder liedjes maken, en daarbij werd hij niet alleen door Machairitsas met raad en daad bijgestaan. Ook Thanos Mikroutsikos zag iets in de jongeman en gaf hem aanwijzingen.

Met dergelijke supporters zal het niet verbazen dat hij het oor kreeg van de uitbaters van allerlei clubs, die dan eveneens knikten en hem hun podium gaven. Eerst deed hij zowat alle podia van Thessaloniki aan, en in 2006 begon hij Athene te veroveren.

Zowel in 2007 als in 2008 deed hij mee aan het "Festival Tragoudiou", het "festival van het lied" dat men toen in Thessaloniki probeerde te reanimeren. In 2007 raakte hij al meteen door de preselectie en hij mocht deelnemen met het liedje "Η ζωή που περιμένει" (I zoï pou perimeni, Het leven dat wacht), met tekst en muziek van hemzelf, dat later op cd-single uitgebracht werd. Het jaar nadien nam hij opnieuw deel met "Ναπάλ" (Napal) en dat werd niet alleen geselecteerd, het haalde ook de prijs voor de beste tekst.

Terug in Athene mocht hij dan optreden in de befaamd "Stravros tou Notou Club".

Twee jaar later, in november 2010, had hij zijn eerste eigen cd, "Μια ανάσα ακόμα" (Mia anasa akoma, Nog een adempauze), met negen zelfgemaakte nummers. De cd kreeg lovende kritieken, onder meer van de toonaangevende platenzaak annex uitgeverij Music Corner. Die noemden hem toen "een jong en veelbelovend talent".

In die tijd begon Panos Gourgiotis heen en weer te pendelen tussen Athene en Brussel. In 2009 had hij zich immers gevestigd in de Europese hoofdstad, waar hij toen vooral theatermuziek schreef. Daarbij kwamen zijn studies aan de toneelschool hem goed van pas.

Maar toen Lavrendis Machairitsas in oktober 2010 zelf naar België kwam, voor optredens in Brussel en Aartselaar, riep hij natuurlijk Panos Gourgiotis bij zich op het podium om een nummertje te komen zingen, en zo leerde ook het ietwat bredere publiek hem kennen.

Dan verbaasde Gourgiotis met een reeks optredens in de Brusselse Art Base. Elk daarvan was een huldebetoon aan één componist die zijn eigen werk had beïnvloed. Hij begon in maart 2013 met "The dark side of Manos Hadjidakis ". In september 2013 was dan Thanos Mikroutsikos aan de beurt, samen met diens monumentale werk "Stavros tou Notou" op gedichten van Nikos Kavvadias (waarover we het hadden op onze december 2010 maandpagina ). In december 2013 bracht Gourgiotis een "Tribute to the Katsimichas brothers" en in maart 2014 was het dan " Panos Gourgiotis sings Manos Loïzos ".

Met die reeks bewijst hij wel hoe veelzijdig hij is. Het is namelijk één ding om beïnvloed te zijn door een bepaald artiest, en om je eigen werk daardoor te laten inspireren, maar het is heel wat anders om het oorspronkelijke werk zelf op overtuigende wijze te kunnen vertolken.

In juni 2014 sloot hij deze reeks af met "Thalassa thalassa", geen huldeblijk aan een specifieke componist, maar wel aan de zee, want hij is tenslotte een Griek en die hebben zowat allemaal een speciale band met de zee.

Panos Gourgiotis heeft niet alleen een band met de zee, maar kennelijk met water in het algemeen. In datzelfde jaar 2014 verscheen namelijk zijn tweede persoonlijke album "Πίσω από τις βροχές" (Piso apo tis vroches, Achter de regen). Dat is niet zomaar de titel van één van de liedjes op die plaat. Hij houdt immers van de regen, zegt hij, en van de speciale sfeer die deze creëert. In Brussel heeft hij dan inspiratie in overvloed, zou je denken. Dat blijkt ook zo te zijn, want hij schreef de muziek voor alle nummers, en ook alle teksten, op twee na. Die zijn respectievelijk van Lina Dimopoulou en van Komis X.

Gourgiotis had wel een indrukwekkend aantal collega's bereid gevonden om mee te zingen op dit album. In de eerste plaats is er natuurlijk Lavrendis Machairitsas , maar ook Manolis Famellos , Despina Olympiou , Komis X en Elisávet Karatzoli (volgens hem de beste stem die Griekenland ooit voortgebracht heeft).

Het was de eerste keer dat hij met Manolis Famellos samenwerkte. Hij had daar altijd van gedroomd, zegt hij, maar had het eigenlijk nooit goed durven vragen. En toen hij het uiteindelijk vroeg, stemde Famellos toe nog voor hij helemaal uitgesproken was. Misschien omdat Famellos inderdaad gemakkelijk tot zoiets bereid is, maar misschien ook omdat hij intussen al meer dan genoeg van Gourgiotis gehoord had (wie niet?) om te weten dat deze jongeman zijn steun meer dan waard was.

In april 2016 was Panos Gourgiotis trouwens "derde man" tijdens enkele concerten van Manolis Famellos en Stathis Drogosis in o.a. Brussel, Antwerpen en Amsterdam. Elk van de drie kreeg toen een gelijkwaardig aandeel in het programma.

Ook nadien bleef Gourgiotis niet stilzitten. Hij gaf een hele reeks concerten met verschillende programma's en in samenwerking met verschillende andere artiesten. Vaak was dat in Brussel, maar daar is hij inmiddels voldoende bekend en geliefd bij de Griekse jeugd, zodat we die optredens meestal niet opnemen in onze "Agenda". Ze worden ons trouwens ook nooit gemeld.

Voor de concerten, die hij al een paar keer gaf met zijn leerlingen, zit de zaal bijvoorbeeld sowieso al vol. Hij geeft immers ook gitaarles, en hij heeft zo'n 50 leerlingen...

Hij werkt bovendien samen met de verschillende Griekse theatergezelschappen die in Brussel actief zijn. Zijn bijdrage bestaat soms "gewoon" uit zelf geschreven nummers, maar soms neemt hij ook de volledige klankregie op zich.

In mei 2018 reisde hij doorheen Griekenland met een aantal concerten waarbij hij vooral rock-muziek speelde. Daar werd ook aangekondigd dat hij, naast materiaal van zijn twee eerste albums, ook nog onuitgegeven liedjes van hem zou voorstellen.

Inmiddels zijn die - of toch minstens tien daarvan - niet meer "onuitgegeven". Zijn derde persoonlijke album verscheen in december 2018, onder de titel "Μάχη" (Machi, Strijd). Ook nu weer krijgt hij de medewerking van "Komis X" en enkele anderen.

Uiteraard ging hij het album ook in Athene en Thessaloniki aan zijn publiek voorstellen. Hij bleef nog een tijdje in Athene, en begin januari gaf hij daar nog enkele concerten, samen met zijn band en een "special guest". Die heette ... Yuli Asimakopoulou .

Enkele dagen later liep hier op onze redactie het bericht binnen dat ze samen in Den Haag en Brussel zouden optreden. Bij deze weet u het ook.

Praktische gegevens
Maandag 4 februari 2019, 20u30, Zeeheldentheater, Trompstraat 342, Den Haag (NL) Tickets: € 12,- Dit concert is inmiddels voorbij, er is dus ook geen voorverkoop meer.
Vrijdag 8 februari 2019, 20u30, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 12,50 (normaal tarief), € 7,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is inmiddels voorbij, er kan dus niet meer gereserveerd worden.

 

Het "Mageftiko Trio" (Μαγευτικό Τρίο) komt vanuit Griekenland naar België overgevlogen om u te betoveren met hun muziek. Hun naam betekent inderdaad "Het betoverende Trio", of, in de internationale Engelse vertaling, "The Enchanting Trio".

Het vliegen doen ze weliswaar niet met een bezemsteel, want daar is geen plaats voor hun instrumenten. Maar de muziek, die ze meebrengen, is wel degelijk magisch.

Het programma bestaat namelijk uit een reeks bekende en geliefde Griekse liedjes, bij elkaar gesprokkeld uit zowat alle genres, van traditioneel tot hedendaags. Ze beginnen bij het begin van de Twintigste Eeuw en ze eindigen met recente liedjes van Antonis Apergis .

De drie tovenaars van dienst zijn:

• Semeli Papavasiliou : zang
• Asteris Varveris : gitaar, zang
• Vangelis Cochilis : bouzouki, zang

Over de bouzouki-speler Vangelis Cochilis (Βαγγέλης Κοχύλης) weten we alleen dat hij pas twintig is en dat hij als een "wonderkind" omschreven wordt. Met twintig jaar is hij natuurlijk geen kind meer, maar verder kan het wel kloppen. Volgens onze informatie was het namelijk de bedoeling dat de vader van Semeli zelf mee zou komen. Dat ging echter niet door, en dus werd een waardige vervanger gezocht - en gevonden. Maar je moet echt wel goed zijn om in de schoenen van iemand als Yannis Papavasiliou te gaan staan.

Over de gitarist Asteris Varveris (Αστέρης Βαρβέρης) weten we eigenlijk alleen dat hij gitaar speelt. Dat is niet abnormaal, want ook hij is nog jong en heeft dus nog tijd genoeg om beroemd te worden.

De zangeres Semeli Papavasiliou (Σεμέλη Παπαβασιλείου) daarentegen is een oude bekende, ook al werd ze pas in 1994 geboren en heeft ze dus nog maar vijfentwintig lentes op de teller staan. Maar toch is ze een "oude" bekende, want het Belgische publiek kon al eerder met haar kennismaken. In december 2017 was ze met haar "Meraki Trio" in Brussel, Leuven, en Gent.

Zij zingt trouwens ook nog in een hele reeks andere ensembles, en alles bij elkaar bestrijkt ze daarmee zowat alle genres van het populaire Griekse lied. Haar repertoire begint bij de dimotika (de traditionele dorpsmuziek) en het eindigt (min of meer) bij de rembetika en de laïka , met jazz, rock en blues als kersen op de taart. Soms haspelt ze dat alles vrolijk door elkaar tijdens één en hetzelfde optreden, en dat lijkt deze keer dus ook de bedoeling te zijn.

Om slechts één voorbeeld te noemen: in december 2016 gaf zij samen met de bekende en fenomenale gitarist Dimitris Lappas (o.a. vaste begeleider van Makis Seviloglou ) en de (voorlopig nog) wat minder bekende Kostas Gerakis een reeks optredens in Athene, waarbij ze - weliswaar met mate - de experimentele toer opgingen. Zo vroegen ze zich bijvoorbeeld af hoe B.B. King de traditionele klarinetmuziek van Takis Soukas zou spelen, of hoe het zou klinken als Amy Winehouse ineens rembetika zou gaan zingen. De (gelegenheids)groep heette "Τα 3 μαύρα πρόβατα" (Ta tria mavra provata, de drie zwarte schapen), maar dat kon hun Atheense publiek niet deren, de reacties varieerden van enthousiast tot zeer enthousiast.

Meestal begeleidt Semeli Papavasiliou zichzelf op gitaar, maar in een parallel universum speelt ze cello in klassieke ensembles - en ook hier is het "ensembles" in het meervoud. Daarnaast begeleidt ze met haar cello allerlei theatervoorstellingen, waarbij ze niet alleen westers klassiek speelt, maar ook endechna , de Griekse "kunstmuziek".

Haar opleiding bestaat volgens haar "alleen maar" uit haar studies Byzantijnse muziek. De rest heeft ze "sto dromo" geleerd, zegt ze. Letterlijk betekent dat "op straat", en zo bedoelt ze het ook min of meer. Ze heeft "de kunst afgekeken" van zigeuners en andere rondreizende muzikale "straathoekwerkers", vertelt ze, maar ze luisterde al even aandachtig naar de sopraan in een opera. Dat is inderdaad ook de traditionele manier om muziek te leren, als het ware door absorptie.

Maar met die uitleg snijdt ze dan wel een flink aantal bochten af. Laten we proberen om die weer wat recht (of krom?) te trekken.

Ze is de dochter van een beroepsmuzikant, de relatief bekende bouzouki -speler Yannis Papavasiliou, bijgenaamd "Vlachos". Die werd zelf in 1964 geboren in Karditsa (Centraal-Griekenland). In 1981 verhuisde hij naar Athene, waar hij een indrukwekkende carrière als bouzouksis uitbouwde. Zo werkte hij onder meer samen met Thanasis Polykandriotis , Iordanis Tsomidis , Babis Golés , Babis Tsertos , Pantelis Thalassinos , Loukianos Kylaïdonis en nog een paar andere ronkende namen. Nog een niet onbelangrijk detail: hij zweert bij de trichordo , de traditionele driesnarige bouzouki , die wat moeilijker te hanteren is dan de viersnarige versie. En in kleinere ensembles zingt hij ook zelf.

Zijn dochter Semeli heeft natuurlijk niet alleen een vader, maar ook een moeder, en die was weliswaar biologe van beroep, maar thuis zong ook zij de hele dag.

Haar ouders hadden het zelf van geen vreemden. De twee grootmoeders van Semeli waren allebei professionele zangeressen. De ene zong dimotika , de andere was actief in het lichte lied.

Het is dan niet onlogisch dat het zingen bij haar toch wel in de genen zit.

Als kleine dreumes was ze al gefascineerd door muziek, en ze was bijvoorbeeld dolblij als ze weer eens mee mocht naar een dorpsfeest, of naar de opera. Haar ouders waren ook blij met die belangstelling, en ze schreven haar enthousiast in bij alle zangkoren die ze maar konden vinden. En daar bleef het niet bij, want ze lieten haar ook allerlei muzieklessen volgen, waaronder natuurlijk de obligate pianoles, maar ook notenleer en dergelijke. Dochterlief vond het helemaal niet erg, wel integendeel.

Alleen al daarom is het niet helemaal juist als ze bescheiden zegt dat ze de zangkunst "sto dromo" heeft opgepikt. Zelfs niet als je in rekening brengt dat ze, zodra ze wat ouder was, haar vader vergezelde naar zoveel mogelijk optredens. Daar zat ze dan in het publiek, met glinsterende oogjes te luisteren naar haar papa en zijn illustere collega's. Dat was weliswaar niet letterlijk "op straat", maar het was toch (een vorm van) praktijkles.

Zij moest echter niet van nul vertrekken, zoals de "echte" traditionele muzikanten indertijd, die zich alleen door hun oren en hun gevoel konden laten leiden. Semeli kon dat ook wel, maar ze had nog iets extra's, waardoor ze sneller "absorbeerde". Zij kon immers heel goed analyseren wat ze hoorde, en ze wist op welke details ze moest letten. Die kennis had ze niet alleen te danken aan haar muzieklessen als kind, maar ze heeft nadien ook nog muziekhumaniora gevolgd. Zoals bekend krijgen de scholieren daar, naast het reguliere lessenpakket, ook nog eens evenveel uren muziekles bovenop. Ze worden dus als het ware ondergedompeld in muziek, en dat levert uitstekende resultaten op. Het is mede dank zij die scholen dat er de laatste jaren zo'n enorme aantallen uitstekende jonge muzikanten te vinden zijn in Griekenland.

Zo'n adolescent moet natuurlijk wel heel gemotiveerd zijn om dat allemaal te overleven, maar dat was bij Semeli geen enkel probleem. Wel integendeel, het mocht gerust nog een ietsje meer zijn, vond ze. Daarom was ze, net als vele andere getalenteerde leerlingen, na schooltijd ook nog eens actief in verschillende muziekgroepjes.

Het is ook in de muziekhumaniora dat zij een aantal instrumenten leerde spelen, waaronder dus gitaar en cello. De leerlingen mogen inderdaad hun (muziek)lessenpakket min of meer zelf samenstellen. Het aanbod is heel gevarieerd, met zowat alle muziekgenres, en veel verschillende instrumenten. Zij legde zich vooral toe op de instrumenten, omdat de zanglessen haar niet echt aantrokken, vertelt ze. Uiteraard niet, want op dat vlak kon ze eigenlijk niet veel meer bijleren - maar dat zegt ze er niet bij.

Als ze dan beweert dat ze eigenlijk nooit muziekles gevolgd heeft, behalve dan Byzantijnse muziek, dan moet je dat lezen als "muziekles aan het conservatorium". Haar hogere studies bestaan inderdaad uit "alleen maar" dat - misschien omdat dit muziekgenre het enige was waarbij ze nog iets had aan een theoretische opleiding. Of misschien ook omdat het haar onmogelijk ontgaan kan zijn dat de Byzantijnse muziek de fundamenten leverde waar vele Griekse muzikale genres op verder bouwden...

Enkele jaren geleden, in 2015, wilde ze nog theater gaan studeren, allicht omdat ze daar zo vaak mee in aanraking komt als muzikante, maar ze begreep al snel dat dit haar ding niet was, en sindsdien leeft ze nog alleen voor de muziek.

Praktische gegevens
Donderdag 21 februari 2019, 20u00, Spits, Kolonel Begaultlaan 4, 3012 Wilsele (B) Inkom: € 12,- Reserveren is niet nodig en ook niet mogelijk. Het concert is trouwens al voorbij. Er zijn Griekse hapjes en drankjes te verkrijgen, die zijn apart te betalen. De locatie van dit concert is een voormalig binnenschip op de Leuvense vaart, permanent aangemeerd tegenover de Gamma in Wilsele.
Vrijdag 22 februari 2019, 21u00, Matrix, Mauritsstraat 16, 3012 CJ Rotterdam (NL) Tickets: € 10,- Deuren open: 20u. Dit concert is inmiddels voorbij.
Zaterdag 23 februari 2019, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Volzet Tickets: € 12,50 (normaal tarief), € 7,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is voorbij, er kan dus niet meer gereserveerd worden.

 

Het "Loxandra" ensemble gaat nog eens op European Tour. Zelf noemen ze dat niet zo, maar toch treden ze achtereenvolgens op in Zwitserland, Hongarije, Oostenrijk en Duitsland, om (voorlopig?) te eindigen in België, meer bepaald in de muziekclub 't Ey in Belsele (Sint-Niklaas).

Vijf concerten op vijf dagen, het is niet niks, en daar komt dan nog de verplaatsing bij, plus de soundcheck en wat andere praktische dingen, zoals eten en slapen.

Maar goed, ze doen dat niet elke maand. Volgens onze informatie zou het van in juni 2015 geleden zijn dat ze nog eens buiten Griekenland opereerden. Dat is een beetje merkwaardig, want kort tevoren, in 2012, was hun tweede album verschenen, en in september van dat jaar belandde dat op de achtste plaats van de "World Music Charts Europe".

Maar daarna werd er internationaal een hele tijd niets meer van hen gehoord, tot dan in april 2018 hun derde album op de markt kwam. Dat heet “In Transition" en het werd opnieuw goed onthaald.

De samenstelling van het ensemble is al die tijd dezelfde gebleven. "Loxandra" bestaat nog altijd uit:

• Ria Ellinidou : zang
• Nikos Angousis : klarinet, zang
• Thanassis Koulentianós : kanonaki , zang
• Foivos Apostolidis : percussie
• Makis Baklatzís : viool, zang
• Loukas Metaxás : elektrische bas, contrabas, zang
• Dimitris Panagoulias : percussie
• Kyriakos Tapakis : outi

Voor meer informatie over het "Loxandra" ensemble kunt u terecht op onze juni 2015 maandpagina , waar nog altijd het artikeltje staat dat we toen schreven naar aanleiding van hun optreden op het "Vox Femina" festival in Rijsel.

Naschrift: Makis Baklatzis, die nog steeds overal genoemd wordt als violist van "Loxandra" (ook hierboven), blijkt recent de groep verlaten te hebben. Hij speelde wel nog mee op hun album "In Transition", maar voor deze tournee werd hij vervangen door Yannis Poulios , weliswaar als "guest" en dus (nog) niet als vast lid. Maar het is wel degelijk Makis Baklatzís die in maart 2019 in Gent aan het "Fiddlers on the Move" project zal deelnemen.

Praktische gegevens
Zondag 3 februari 2019, 16u00, Muziekclub 't Ey, Koutermolenstraat 6b, 9111 Belsele (Sint-Niklaas) (B) Volzet Tickets: € 13 (leden van de muziekclub: € 10). Dit concert is inmiddels voorbij, er is dus ook geen voorverkoop meer.

 

Het "Bracera Trio" bestaat uit:

• Vanessa Kourtesi : zang
• Alexander Chrysostomides : elektrische gitaar, zang
• Nikos Avgoustidis : outi , zang

Deze Griekse muzikanten studeren allemaal aan het Codarts conservatorium in Rotterdam, wat op zich al een garantie is voor kwaliteit.

Het betekent ook nog iets anders: een brede belangstelling en een afkeer van hokjes, etiketten en (lands)grenzen. Zo zijn Vanessa Kourtesi en Nikos (Nick) Avgoustidis bijvoorbeeld ook lid van het "Serenade Ensemble", waarin ze samen met Turkse medestudenten de raakvlakken verkennen tussen Griekse én Turkse traditionele muziek. Niet al hun optredens worden ons gemeld, maar in maart 2019 zijn ze bijvoorbeeld wel te horen in Brussel.

En die zelfde Vanessa Kourtesi zingt ook in het zeven man (m/v) sterke "Circle Orchestra", dat hulde brengt aan Manolis Chiotis . Ook dit ensemble is een "multinational", met leden uit Athene, Rotterdam, Ankara en Parijs. Zij komen eind februari 2019 naar Brussel en aansluitend, begin maart 2019 , naar Rotterdam.

Het "Bracera Trio" ontleent zijn naam aan de μπρατσέρα (bratsera), een relatief kleine zeilboot die tot na de Tweede Wereldoorlog veelvuldig gebruikt werd voor het vervoer van passagiers en vracht, zowel in de Adriatische als de Egeïsche zee. Het was eigenlijk een tweemaster, maar de boegspriet diende als derde mast. Het driehoekige zeil op de voorsteven maakte het zeer wendbaar, en omdat het ook nog licht en snel was, was dit model van schip enorm populair. Het zal dan niet verbazen dat de bratsera, alleen al in Griekenland, bezongen wordt in een groot aantal traditionele liedjes, waarvan enkele heel bekend zijn.

Ook het "Bracera Trio" heeft uiteraard een aantal van die liedjes aan boord, maar het zouden geen Codarts studenten zijn als zij niet even wendbaar en flexibel waren als het bootje zelf. Zo zouden zij ook Armeense, Portugese en Spaanse liedjes in hun repertoire hebben, en uit de elektrische gitaar in de bezetting valt af te leiden dat ze ook nieuwe horizonten zullen gaan verkennen.

Praktische gegevens
Vrijdag 15 februari 2019, 20u00, Ursulinenkapel, Elzenhof 139, 5038 HJ Tilburg (NL) Tickets: € 10,- Dit concert is voorbij, er kan niet meer gereserveerd worden.

 

Het "Circle Orchestra" bestaat momenteel uit:

• Sotiris Letsios : gitaar, zang
• Ezgi Sevgi Can : klarinet, saxofoon, zang
• Panos Dimakis : bouzouki , zang
• Shushan Kerovpyan : contrabas, zang
• Thanos Bouris : bouzouki , zang
• Ela Nuroglu : percussie, zang
• Vanessa Kourtesi : zang

We schrijven "momenteel", want de "Circle" in hun naam staat in feite voor "vriendenkring", en het is de bedoeling om die steeds verder te laten uitdeinen. Niet alleen in aantal, maar ook geografisch. De huidige leden komen uit Athene, Rotterdam, Ankara en Parijs, maar iedereen is welkom.

De enige vereiste voor lidmaatschap is - volgens hen - een passie voor de rembetika . Ze zeggen er niet bij dat een stevige theoretische onderbouw en een flinke dosis talent toch ook wel nodig zijn. Dat hoeft ook niet gezegd te worden, want voor hen is dat zo goed als vanzelfsprekend.

Toch mag dat alles niet ontbreken, want het is de bedoeling om die rembetika , die van oudsher een "boheems" karakter heeft - lees: al heel wat watertjes doorzwommen heeft en in de loop der jaren heel veel veranderingen heeft ondergaan - verder te laten evolueren. Ze willen het genre vermengen met andere stijlen en met invloeden uit andere culturen, wat meteen ook de internationale bezetting verklaart. Op die manier willen ze de reisweg verder zetten die de rembetika in de loop van de vorige eeuw al heeft afgelegd. De bestemming van hun reis is even gewoon als ambitieus: het onbekende.

Het is dan niet meer dan gepast dat ze hun eigen reis naar het onbekende beginnen met een hulde aan Manolis Chiotis . Deze belangrijke componist en virtuoze bouzouki -speler heeft namelijk zelf heel wat teweeg gebracht binnen de rembetika - en daarbuiten.

Om te beginnen wordt hij beschouwd als de "uitvinder" van de viersnarige bouzouki , de tetrachordo. Voordien had dat instrument slechts drie (dubbele) snaren. Door de toevoeging van de vierde snaar was het veel gemakkelijker te bespelen en ook veel breder inzetbaar.

Tot op de dag van vandaag zorgt dat voor hevige discussies tussen voor- en tegenstanders van beide types, maar feit is wel dat Manolis Chiotis met zijn vierde snaar een aardverschuiving veroorzaakte in de muziek van die tijd. De rembetika schoof toen op in de richting van de laïka .

Die verschuiving was trouwens ook te danken aan de virtuositeit van Chiotis zelf. Hij wordt beschouwd als één van de grootste bouzouki -spelers aller tijden. Daarmee was hij dan het lichtend voorbeeld voor vele anderen. Maar hij schreef zelf ook liedjes, waarin hij af en toe ook een flinke scheut westerse muziek doorheen mengde, zoals salsa, rumba en swing. Ook die liedjes hadden een enorm succes, en ook dat kende natuurlijk navolging.

En dat is lang niet alles. Hij werkte ook gewoon als sessiemuzikant, en één van diegenen waar hij bouzouki voor speelde was niemand minder dan Mikis Theodorakis . Er wordt zelfs gezegd dat Theodorakis , een klassiek geschoolde componist, van Chiotis alles over de bouzouki geleerd heeft wat hij nodig had om wereldvermaard te worden. En een gelijkaardig verhaal wordt verteld over Manos Hadjikakis. Ook met hem werkte Chiotis inderdaad samen. Op die manier lag Manolis Chiotis mee aan de basis van de endechna .

Een korte biografische schets is dan misschien aangewezen om dat allemaal in zijn context te plaatsen.

Manolis Chiotis werd geboren in 1920 in Nafplio. Sommigen zeggen dat het in 1921 was, en anderen stellen dat het niet in Nafplio was maar in Thessaloniki. Dat is typisch voor de vroege geschiedenis van de populaire muziek in Griekenland. Er is weinig met zekerheid geweten, maar er wordt des te meer over geschreven, en dat telkens met zo'n grote stelligheid dat je zou denken dat de auteur zelf hoogstpersoonlijk bij de bevalling aanwezig is geweest. Een korreltje zout is dan altijd op z'n plaats, en veel doet het er overigens ook niet toe.

Belangrijk is wel dat de rembetika toen nog volop in het onderwereldsfeertje zat dat latere onderzoekers zo sterk zou aanspreken. Het was in elk geval muziek van getalenteerde amateurs die zich vermaakten in de hasj-kroegen van (vooral) Piraeus. Daarbij wordt wel eens vergeten dat hasj in die tijd volkomen legaal was, maar goed ... Later, rond 1922, kwamen daar de professionele muzikanten bij die uit Klein-Azië verdreven waren en nu werk zochten waar ze dat maar konden vinden. Door hun bijdrage werd het spel van de plaatselijke muzikanten natuurlijk op een hoger niveau getild.

Intussen was Manolis Chiotis in Thessaloniki al heel jong begonnen met muzieklessen. Het staat zo goed als vast dat hij begon met gitaar, en dat hij later ook outi leerde spelen. Waarschijnlijk nam hij er toen ook al de bouzouki bij. En ooit moet hij ergens viool geleerd hebben, want ook dat instrument beheerste hij uitstekend.

Ergens rond 1934 of 1935 verhuisde het gezin opnieuw naar Nafplio, waar Manolis - toen dus nog een tiener - begon te werken als muzikant. Rond die tijd hadden ook de platenmaatschappijen de rembetika en de bijbehorende bouzouki ontdekt, en de eerste platen begonnen op de markt te komen. Die markt was wel nog piepklein, want een grammofoon was peperduur.

In 1936 ging Manolis Chiotis naar Athene, waar hij prompt ontdekt werd door Stratos Payoumtzis, toen al een bekende naam. Hij was onder de indruk van de virtuositeit van de jongeman. Met hem ging Chiotis aan de slag in een orkestje dat bestond uit bouzouki , santouri , gitaar en viool.

Stratos - zoals hij algemeen bekend stond - nam de jongen ook mee naar de studio's van Columbia . Eén sessie was voldoende om hen te overtuigen. Vanaf dan speelde hij bouzouki op een hele reeks plaatopnames van anderen. In 1937 werd zijn eerste zelfgeschreven liedje op plaat gezet, het eerste van een lange reeks.

Ergens rond die tijd begon Chiotis de drie snaren van de bouzouki als een blok aan zijn been te beschouwen. Hij kon er niet op spelen wat hij wilde, en ook niet snel genoeg naar zijn zin. De vierde snaar loste dat allemaal op, mede omdat het instrument nu anders gestemd kon worden dan vroeger.

Dat paste ook in het tijdskader. In Griekenland was toen dictator Metaxas aan de macht, en die had geen boodschap aan de oosterse elementen in de muziek van toen. Ook in de rembetika werd grote schoonmaak gehouden. Beetje bij beetje werd ze helemaal op westerse leest geschoeid. Na de Tweede Wereldoorlog werd die evolutie verder gezet.

Daarmee werd die muziek ook meer aanvaardbaar voor de meer gegoede burgerij. Er ontstonden overal muziekclubs waar het beruchte bordengooien en andere kitscherige toestanden hun intrede deden. Er werden fortuinen uitgegeven voor één avondje uit, en de muzikanten, die voordien marginalen waren geweest, verdienden nu geld als water.

Er wordt gezegd dat het Manolis Chiotis zelf was die de eerste van die clubs opende in Athene. Het hangt er natuurlijk een beetje van af welke definitie je hanteert. Ook uit de tijd van vlak vóór en tijdens de oorlog zijn er al verhalen over cabaret-achtige clubs waar je kon eten en drinken. Meestal zijn het losse anekdotes, maar duidelijk is wel dat het etablissementen waren die niets meer te maken hadden met de marginale hasjkroegen uit de jaren 1920. Wat er ook van zij, het staat vast dat Manolis Chiotis een actieve rol speelde in de groei en bloei van de " bouzoukia ", zoals die nachtclubs genoemd werden.

Hij bleef dat ook doen tot hij in 1970 overleed, amper 50 jaar oud.

Behalve zijn formidabele reputatie liet hij ook nog een indrukwekkende reeks grote successen na. Men schat dat hij meer dat 1500 liedjes geschreven heeft.

Daar zal het "Circle Orchestra" een overzicht van geven tijdens hun "Tribute to Chiotis " concerten. Ze maakten daarvoor een zorgvuldige selectie, die begint bij zijn eerste liedjes en die verder de hele periode van zijn leven bestrijkt. Dat zou dan meteen ook een goed overzicht moeten geven van de evolutie van de "klassieke" rembetika tot en met de hoogdagen van de laïka in de jaren 1960.

En van daaruit ... wie weet?

Over de muzikanten van het "Circle Orchestra" zelf hoeft er verder niet zo heel veel verteld te worden. Dat zou ook moeilijk zijn, want de meesten van hen zijn nog student en staan dus nog maar pas aan het begin van een carrière die wie weet waar naartoe zal gaan.

We maken enkel een kleine uitzondering voor Vanessa Kourtesi, gewoon omdat die misschien al bekend is als zangeres van het "Serenade Ensemble" (in november 2018 voor de eerste keer in Brussel en in maart 2019 alweer terug), of anders van het "Bracera Trio" (in februari 2019 in Tilburg). Wie één van die concerten heeft meegemaakt, weet dan meteen ook wat er van dit "Circle Orchestra" mag verwacht worden. Veel dus.

Praktische gegevens
Woensdag 27 februari 2019, 20u30, Sazz 'N Jazz, Bischoffsheimlaan 38b, 1000 Brussel (B) Inkom: € 10,- Dit concert is al voorbij, reserveren kan dus niet meer.
Vrijdag 1 maart 2019, 20u30, Matrix, Mauritsstraat 16, 3012 CJ Rotterdam (NL) Geen praktische gegevens doorgekregen. Dit concert is trouwens al voorbij, reserveren is dus sowieso niet meer mogelijk.