Er was eens ... een zangeres, bekend onder de naam Vicky Leandros, en die werd in mei 2018 uitgenodigd om tijdens het "Griechenlandfestival" in Düsseldorf te komen optreden. De titel van het festival zal wel geen vertaling behoeven, en die Duitse stad herbergt inderdaad een grote Griekse gemeenschap.

Vicky Leandros nodigde op haar beurt Yorgos Dalaras uit om samen met haar het podium te delen. Aldus geschiedde, en het concert werd een groot succes.

Het was dan ook niet echt een verrassing toen een tipgever ons al enkele maanden nadien, in juni 2018, vanuit Griekenland meldde dat er plannen gesmeed werden voor een vervolg. Eind september kwamen die plannen dan uit de smidse te voorschijn. Het bleken drie concerten geworden te zijn: twee in Duitsland en één in Rotterdam. Midden november 2018 kwam daar dan ook nog Brussel achteraan hinken.

Voor sommigen zal deze samenwerking misschien wat ongebruikelijk lijken, maar schijn bedriegt. Dat wordt al snel duidelijk als je de hoofdrolspelers van dit moderne sprookje even tegen het licht houdt.

Vicky Leandros

Onder haar artiestennaam Vicky Leandros is ze wereldwijd bekend, maar officieel heet ze eigenlijk Barones Vassiliki von Ruffin. Ze werd ergens tussen 1948 en 1952 geboren op het Griekse eiland Korfu (Kerkyra). Toen heette ze nog gewoon Vassiliki Papathanasiou.

Haar vader, Leandros Papathanasiou (°1926), was eigenlijk jurist van opleiding, maar hij had toch wat naam gemaakt als "schlagerzanger". Tijdens de Griekse Burgeroorlog zou hij naar het schijnt meegevochten hebben in het Griekse regeringsleger, waarschijnlijk als dienstplichtige. Kort daarna emigreerde hij met zijn gezin naar Duitsland, waar hij zijn zangcarriëre verderzette als "Leo Leandros".

Ook zijn dochter had talent, en al in 1965 scoorde ze een eerste hit in Duitsland. Twee jaar later, in 1967, vertegenwoordigde zij Luxemburg op het Eurovisie Songfestival en ze haalde daar de vierde plaats met "L'amour est bleu". In 1972 nam ze opnieuw deel voor Luxemburg, en toen scoorde ze niet alleen de eerste plaats, maar ook een monsterhit met "Après toi".

Vicky Leandros bleef actief in het lichtere genre, door sommigen als "Europop" gecatalogeerd. Daar reeg ze het ene succes aan het andere, en haar platen zouden inmiddels al bijna zestig miljoen keer over de toonbank gegaan zijn.

Inmiddels heeft ze de dubbele nationaliteit, Grieks en Duits, en in haar tweede vaderland blijft ze ook vandaag nog altijd even actief als vroeger. In de negen maanden tussen september 2018 en mei 2019 bijvoorbeeld staan er nu al (19.9.2018) bijna veertig concerten op haar programma, verspreid over heel Duitsland, en dat in de grootste zalen van het land.

Maar ook haar eerste vaderland heeft ze nooit verloochend. Zij heeft inderdaad niet alleen Duitse schlagers in haar repertoire zitten. Ze zingt trouwens in tien verschillende talen, waaronder ook Japans en Nederlands.

Maar in dit kader is het dan misschien meer relevant dat ze ook haar Grieks nog lang niet verleerd heeft. Ze zingt dan ook vrij veel Griekse nummers, vaak in vertaling. Eén van haar talloze albums, in Duitsland uitgebracht in 2003, kreeg bijvoorbeeld de toepasselijke titel "Vicky Leandros singt Mikis Theodorakis ". De inhoud is tamelijk voorspelbaar: een aantal Duitse vertalingen van de internationaal beter bekende hits van Theodorakis , zoals "Das lied von Zorba" bijvoorbeeld, of "Geliebte Stadt" (Omorfi Poli), en uiteraard ook "Ich hab' die Liebe geseh'n" (Kaïmos). Maar ook "Mera Maïou" staat er op, met de bekende (en historische) tekst van Yannis Ritsos, door haar gezongen in het originele Grieks.

Enkele jaren voordien ging ze muzikaal in zee met ... Stefanos Korkolis , die toen een "lichte periode" in zijn werk doormaakte. Hij schreef voor haar het album "Gefühle/Συναισθήματα" (1997). Dat veroorzaakte internationaal nogal wat deining toen zij een liedje van dat album, "Σκόνη και Θρύψαλα" (Skoni ke thrypsala, Stof en gruis), in duet zong met José Carreras. Het was net niet het begin van een pop-carriëre voor Stefanos Korkolis , maar die koos daarna toch maar voor andere pistes om zijn creativiteit de vrije loop te laten.

En als je dan wat verder teruggaat langs Vicky's wegen, dan kom je daar eigenlijk overal Griekse liedjes tegen. In 1994 had ze bijvoorbeeld een volledig Griekstalig album, dat "Μια φορά κι έναν καιρό" heette (Mia fora ki enan kero, Er was eens ...). Met die woorden beginnen alle Griekse sprookjes, maar toch was dat niet het begin van de titelsong. Vicky Leandros zong dat zelfde liedje namelijk al veel eerder, twintig jaar eerder zelfs, op haar al even Griekse album "Μόνο εσύ" (Mono esy, Alleen jij) uit 1974.

In de categorie "weetjes" vinden we dan bijvoorbeeld nog het feit dat ze één liedje van het album "Mia fora..." zelf geschreven heeft, zowel de tekst als de muziek. Het heet " Ήταν μια βραδιά" (Itan mia vradia, Op een avond) en voor zover wij weten is het de enige keer dat ze zelf de muzikale pen ter hand nam.

Er valt nog (veel) meer te vertellen over de "Griekse kant" van Vicky Leandros, maar het zal zo ook wel duidelijk zijn dat zij en Yorgos Dalaras voldoende aanknopingspunten hebben om samen een misschien ongebruikelijk maar toch interessant concert neer te zetten.

Yorgos Dalaras

Over de andere ster op de affiche, Yorgos Dalaras , hoeven we op deze site verder niets te vertellen. Iedereen kent hem, en anders is er nog altijd onze biografie over hem.

Voor sommigen zal deze samenwerking met Vicky Leandros misschien wel enigszins verrassend overkomen, maar Yorgos Dalaras heeft altijd wel opengestaan voor experimenten. Dat wordt hem niet altijd in dank afgenomen door een aantal van zijn "trouwe" fans, die van hem eigenlijk altijd opnieuw zijn tien zelfde "greatest hits" willen horen. Maar dat heeft Dalaras nooit belet om "muzikaal vreemd te gaan", door samenwerkingen met Griekse rockers als Panos Katsimichas en Babis Stokas (in mei 2001 trouwens in België en Nederland), of met een Portugese fado-zangeres als Dulce Pontes - om maar een paar dingen te noemen.

Door die bril bekeken is een samenwerking met zijn landgenote Vicky Leandros dan al heel wat minder vreemd. En als je dan ook nog ziet hoe zij steeds is blijven vasthouden aan haar Griekse roots, dan zou je de samenwerking misschien zelfs in de categorie "vanzelfsprekend" mogen onderbrengen.

Het ligt alvast voor de hand dat ze minstens een paar nummers samen in duet zullen zingen. Dat wordt niet alleen expliciet zo aangekondigd in de promo die rond dit concert gevoerd wordt, maar ze hebben dat al een paar keer eerder gedaan, dus waarom nu dan niet?

En wie weet, misschien heeft Yorgos Dalaras wel speciaal voor deze concerten het liedje "Theo, wir fahr’n nach Lodz" ingestudeerd, waarmee Vicky Leandros in 1974 furore maakte. Of misschien wandelt hij op het einde van het concert het podium af, zwaaiend naar het publiek, terwijl hij "Goodbye, My Love, Goodbye" zingt, het nummer waarmee Demis Roussos in 1973 wereldberoemd werd. Ook "Du mußt nicht weinen", de één jaar oudere hit van de Duitse schlagerzanger Ulli Martin, zou een passend afscheidsnummer zijn, want op beide liedjes staat het stempel van vader Leo Leandros. Hij was in die periode immers producer voor die twee artiesten - en trouwens nog enkele andere ook.

Praktische gegevens
Dinsdag 7 mei 2019, 20u00, Nieuwe Luxor Theater, Posthumalaan 1, 3072 AG Rotterdam (NL) De ticketprijzen lopen van € 75,90 tot €42.95. Zoals altijd bij dit soort concerten is het opletten geblazen voor de zwarthandelaars, die u met allerlei smoesjes proberen tickets aan te smeren, soms aan een veelvoud van de werkelijke prijs. Koop dus enkel via de officiële voorverkoopkanalen! Het meest aangewezen vertrekpunt is dan, zoals altijd, de website van de zaal zelf. Inmiddels is het concert wel voorbij. Er zijn dus ook geen tickets meer te krijgen - tenzij dan misschien bij een erg creatieve zwarthandelaar ....
Donderdag 9 mei 2019, 20u00, Paleis 12, Brussels Expo, Miramarlaan, 1020 Brussel (Heizel) (B) Uitgesteld Tickets: € 75, € 65, € 55, € 45 en € 35 (servicekosten inbegrepen). Let op: dit concert werd uitgesteld naar 2 oktober. Reeds gekochte tickets bleven geldig voor de nieuwe datum, maar op verzoek werden ze ook terugbetaald.
Woensdag 2 oktober 2019, 20u00, Paleis 12, Brussels Expo, Miramarlaan, 1020 Brussel (Heizel) (B) AFGELAST ! Let op: dit concert werd afgelast, deze keer door Vicky Leandros om gezondheidsredenen. Het is deze keer ook geen uitstel meer, maar wel degelijk afstel. Reeds gekochte tickets worden dus gewoon terugbetaald.

 

Het Theodorakis-Ensemble blijft zich trouw houden aan hun voornemen om één keer om de twee jaar op te treden, en ze doen dat ook met de precisie van een Zwitserse klok. Hun vorige optreden dateert al van oktober 2017 en dus is het nu weer tijd voor een vervolg.

Zoals elke keer hebben ze ook nu een nieuw programma samengesteld.

Dat bevat uiteraard veel liederen en instrumentale muziek van Mikis Theodorakis zelf, met onder meer (extracten uit) Mauthausen, I Gitonia ton Angelon, de Grote Aria uit de opera Medea, Zorba the Greek, ...

Maar u hoort deze keer ook werk van Manos Hadjidakis (zoals "Never on Sunday") en Melina Tanagri . Met deze laatste brengt het ensemble meteen één van de belangrijke vrouwelijke componisten van de jongere generatie onder de aandacht.

Melina Tanagri ( Μελίνα Τανάγρη ) werd inderdaad "pas" geboren in 1957 in Athene. Ze studeerde eerst kunstgeschiedenis en archeologie in Parijs. Daarna ging ze naar Londen voor theaterstudies, zowel acteren als regisseren. Terug in Griekenland begon ze echter als zangeres (in een werk van Dionysis Savvopoulos in 1976). Daarna werkte ze een tijdje als actrice, maar tussendoor bleef ze toch zingen. Meestal live, maar in 1982 was ze voor het eerst op plaat te horen. In 1986 kwam ze dan met haar eerste album met eigen werk, Er zouden er nog vijf of zes andere volgen, met een groot aantal liedjes die nogal wat succes kenden. Daarmee was haar reputatie als componiste en tekstschrijfster voorgoed gevestigd.

Zij doet weliswaar vaak live-optredens, maar toch zal ze er deze keer zelf niet bij zijn.

Dat is ook niet echt nodig, want het Theodorakis-Ensemble brengt zomaar eventjes 15 uitvoerders plus een dirigent in stelling. Naast violen, cello, contrabas, fluit, klarinet, mandoline, gitaar, harp en slagwerk zijn er nog vier solisten en een "special guest".

Die solisten zijn:

• Marianne Van Eynde : zang
• Demis Iossifidis : bouzouki en zang
• Elina en Maria Markatatou : mandoline

De "special guest" is de bekende sopraan Françoise Vanhecke.

De dirigent is - zoals vanouds - Xavier Roels .

De Kretenzische tweelingzusjes Maria en Elina Markatatou werken voor de eerste keer mee aan een concert van het Theodorakis-Ensemble . Enkele jaren geleden kwamen ze naar Antwerpen om daar klassieke mandoline te gaan studeren aan het Koninklijk Conservatorium. Sindsdien lieten ze al verschillende keren van zich horen met eigen projecten, waaronder het "BelGriego" ensemble dat in mei 2017 hun debuut maakte met het "Mare Nostrum" concert. En in maart 2018 stelden ze hun project "Four Traditions of Mandolin" aan het publiek voor. Dat was het resultaat van hun onderzoek naar de rol van de mandoline in de Griekse muziek, een onderzoek waarmee ze hun masterdiploma behaalden. Momenteel doctoreren ze verder op hetzelfde onderwerp.

De "speciale gaste", Françoise Vanhecke , heeft haar eigen doctoraat al sinds 2017 op zak. Haar onderwerp was "inhalerend zingen", een zangtechniek waarin zij gerust een pionier mag genoemd worden: het was zij zelf die hem ontdekte, uitwerkte en op punt stelde. Inhalerend zingen is zingen terwijl je inademt. Het vergt heel wat theoretische kennis en praktische ervaring van de zanger(es), maar de resultaten zijn zo verrassend dat de techniek wereldwijd heel wat aandacht krijgt.

Ook als sopraan heeft Françoise Vanhecke zich een internationale reputatie verworven, en dat met een heel breed repertoire. En zij doceert al vele decennia lang ook zang aan verschillende conservatoria en muziekschoien. Daarnaast is ze ook actrice, componiste, pianiste en nog wat andere dingen.

Volgend jaar, in juli 2020, zit ze trouwens mee in de internationale jury van de "World Choir Games", een soort Olympische Spelen maar dan voor zangkoren. Het is in zijn soort de grootste wedstrijd ter wereld, de selectiecriteria zijn al even streng als de Spelen zelf, en de jury bestaat uit experts van over de hele wereld. Het is dus zeker niet omdat deze elfde editie in Vlaanderen plaatsvindt dat Françoise Vanhecke daar zomaar vanzelf een zitje in toegewezen kreeg.

Dat alles leverde haar heel wat prijzen en onderscheidingen op. Naast de "gewone" prijzen in muziekwedstrijden en dergelijke mag zij zich onder meer "ridder in de Orde van Leopold II" noemen, en later kwam daar nog eens het lintje van "officier" bovenop (een graad hoger). Daarnaast is ze "ridder in de Kroonorde", ze is draagster van zowel de "Burgerlijke Medaille" als het "Burgerlijk Kruis", en van nog wat andere eretekens waaruit blijkt dat haar prestaties zelfs in "officiële kringen" niet onopgemerkt zijn gebleven,

Het is dan ook niet meer dan logisch dat ze voor dit concert door het Theodorakis Ensemble aangekondigd wordt als "special guest". Niet omwille van haar lintjes en medailles, maar wel omdat ze niet zonder reden "een all-round artieste van wereldniveau" genoemd wordt.

Er is tussen haakjes nog een andere, onrechtstreekse band tussen Françoise Vanhecke en Mikis Theodorakis : de artistieke erevoorzitter van de "World Choir Games" (waar zij dus volgend jaar in de jury zal zitten) is niemand minder dan ... Theodorakis himself.

Praktische gegevens
Zaterdag 19 oktober 2019, 20u00, CC De Herbakker, Pastoor De Nevestraat 10, 9900 Eeklo (B) Tickets: € 22 in voorverkoop, € 24 aan de kassa. De plaatsen zijn niet genummerd. Dit concert is inmiddels voorbij.

 

Tijdens het winterseizoen 2018-2019 gaf Alkistis Protopsalti een reeks concerten in Athene. Elke maandag en vrijdag stond ze op het podium van de "Gazarte" met een programma dat "Σε απευθείας σύνδεση" (Se apefthias syndesi, In rechtstreeks contact) heette.

Dat rechtstreeks contact was uiteraard met haar enthousiaste publiek, en afgaande op de commentaren vlogen de vonken er van af. Eén commentator schreef zelfs dat Protopsalti in haar eentje een heel rock-orkest was.

Dat was natuurlijk een dichterlijke overdrijving, want zoals gewoonlijk werd ze bijgestaan door een hele reeks getalenteerde muzikanten.

In dit geval waren het er vijf:

• Thomas Kontoyorgis : piano
• Petros Varthakouris : bas
• Pandelis Dzialas : gitaar
• Panayotis Zafiropoulos : trombone
• Kostas Mylonas : drums

Bovendien werkte ook de zanger Yannis Mathés mee aan deze voorstellingen.

Nu gaat ze met dat zelfde programma - en met dezelfde ploeg - in de zomer van 2019 de halve wereld rond.

Ze begint in Griekenland, waar ze van juni tot augustus ze een vijftiental concerten geeft. Midden juni springt ze wel even uit de band, met één concert in Eski Sehir in Turkije.

Maar in september begint het pas goed. Het volledige programma is nog niet helemaal rond op het moment dat we dit publiceren (4.6.2019), maar er staan al wel twee concerten op Cyprus geboekt, plus twee in de Verenigde Staten.

In oktober steekt ze dan terug de grote plas over, en op weg naar huis komt ze nog even dag zeggen in Luxemburg, Düsseldorf en Amsterdam.

Voor meer uitleg over haar zingende reisgezel Yannis Mathés kunt u terecht onderaan ons artikeltje over haar optreden in Brussel in november 2018 .

Praktische gegevens
Maandag 21 oktober 2019, 20u00, Conservatoire de Luxembourg, 33, rue Charles Martel, L-2134 Luxembourg (L) Tickets: € 50, € 45 en € 40 (exclusief kosten). Dit concert is voorbij.
Woensdag 23 oktober 2019, 20u00, Savoy Theater, Graf-Adolf-Strasse 47, 40210 Düsseldorf (D) Tickets: € 55,42, € 51,06 en € 44,52 (inclusief reserveringskosten, exclusief verzending). Dit concert is voorbij.
Donderdag 24 oktober 2019, 19u30, Melkweg, The Max, Lijnbaansgracht 234a, 1017 PH Amsterdam (NL) Tickets: € 43,70 (servicekosten inbegrepen). Ook dit concert is voorbij.

 

Het duo "Hairetis-Harper" bestaat uit twee personen. Tot dusver geen verrassingen, maar de rest van het verhaal zit er vol mee.

De namen van het duo zijn:

• Yiagos Hairetis : laouto , zang
• Maria-Christina Harper : harp

Op het eerste zicht lijkt het een onwaarschijnlijke combinatie, luit en harp. En dan zeker voor een concert dat aangekondigd wordt op een website als deze, die gaat over "Griekse muziek".

Het helpt ook al niet dat er achter haar naam in de promo-teksten "from London" vermeld wordt, en dat zij geïntroduceerd wordt als een "experimentele harpiste".

Achter zijn naam staat wel "from Crete". Dus een oer-traditionele Kretenzische laouto -speler die in zee gaat met een excentrieke Engelse harp-speelster? Er zijn gekkere dingen in omloop, maar zo zit deze vork toch niet aan de steel. Welkom in een wereld waarin (bijna) niets is wat het lijkt.

De muziek

Laten we beginnen met de muziek, want dat is tenslotte waarvoor je naar een concert gaat. Het eerste wat je hier als luisteraar moet doen, dat is alle stereotypes overboord zetten. Etiketten hebben hier geen vat op, de muziek van dit duo is in geen enkel vakje onder te brengen, tenzij dan in het vakje "Hairetis-Harper". Dat zien we de laatste tijd wel vaker als creatieve geesten met elkaar gaan samenwerken. En ook nu weer zie je recensenten wanhopig worstelen om toch maar een gepaste omschrijving te vinden.

Als ze in plaats daarvan eens goed zouden luisteren, dan zouden ze twee instrumenten horen die met elkaar in dialoog gaan. Het klinkt nu eens rustig en dromerig, dan weer wild en opzwepend. Soms denk je dat je naar klassieke muziek zit te luisteren, en even later denk je dan de contouren van een Kretenzische pendozalis te ontwaren. Of nog een ander Grieks melodietje. Want een Griekse ondertoon zit er alleszins in. Maar nog veel meer.

Een harp is een getokkeld snaarinstrument, dat weet iedereen. Tot Maria-Christina ineens een strijkstok achter haar rug vandaan haalt en daar één van de 47 snaren van haar instrument mee bewerkt. Dan klinkt het een beetje als een cello of een contrabas. Af en toe stopt ze een stukje papier of karton tussen de snaren, kennelijk om de toonhoogte te wijzigen. Een andere keer neemt ze een buisje en strijkt daarmee langs de snaren, een techniek die ze geleend heeft van de slidegitaar. Aha en oef, zeggen de recensenten dan, hier horen we invloeden van de blues! Juist ja, zo simpel is dat. En dan laat zij ineens de snaren met rust en trommelt ze met haar handen op de klankkast van haar harp.

Soms legt Maria-Christina haar handen demonstratief in haar schoot, en toch blijft de harp gewoon doorspelen. Zo lijkt het tenminste, maar als je goed kijkt, zie je haar voeten bewegen, en dan weet je dat ze de pedalen van haar looper bedient. Want zo'n harp is dan misschien erg imposant om zien - bijna twee meter hoog - maar een eigen leven heeft het toch nog niet.

Tussen haakjes: je leest hier en daar dat ze een elektrische harp bespeelt, maar dat klopt eigenlijk niet. In feite is het een elektro-akoestische harp. Het onderscheid is min of meer hetzelfde als bij de gitaar. Een elektrische harp heeft geen klankkast, en de trillingen van de snaren worden rechtstreeks in een elektrisch signaal omgezet. Bij een elektro-akoestische harp daarentegen zitten er één of meerdere microfoontjes in de klankkast, of andere opnemers die het geluid oppikken. De voet van de harp heeft een connector waar je een kabeltje inplugt om het op een versterker aan te sluiten. Maria-Christina hangt daar onderweg nog wat andere elektronica tussen, waarmee ze dan de klank kan vervormen, echo toevoegen enzovoorts.

Het onderscheid tussen "elektrisch" en "elektro-akoestisch" is misschien een spijkertje op laag water, maar met een zuiver elektrische harp zou Maria-Christina wel niet het akoestisch en visuele illusionisme kunnen neerzetten zoals ze dat nu doet.

Bij de laouto -speler van dit duo komt er misschien minder illusionisme aan te pas (tenzij je je natuurlijk inbeeldt dat je Psarantonis ziet en hoort als hij begint te zingen). Maar visueel is hij toch zeker niet te onderschatten. Wie ooit al een Kretenzische laouto -speler van topniveau aan het werk heeft gezien, zal daar geen tekeningetje bij nodig hebben.

Yiagos Hairetis

En van topniveau is Yiagos Hairetis ( Γιάγκος Χαιρέτης ) zonder enige twijfel. Vraag het maar aan Psarantonis , aan Yorgis Xylouris , aan Yannis Angelakas , of aan één van de vele andere beroemde Kretenzische muzikanten die hij al mocht begeleiden.

Hij werd zelf ook op Kreta geboren, in Anogia nog wel, en hij was al vanaf zijn vierde levensjaar met een speelgoedmandoline in de weer. En met een plank en een stokje deed hij alsof hij lyra speelde.

Het echte werk leerde hij toch op de laouto . Dat was geen bewuste keuze, het was eerder een ongelukje. Toen hij in de lagere school zat, had hij van zijn ouders wel een lyra gekregen. Maar al na korte tijd begaf zijn strijkstok het, en zijn vader weigerde categoriek om hem een nieuwe te kopen. Ook dat is Kreta.

Zijn eerste muzikale indrukken waren de traditionele dorpsfeesten, de trouwfeesten en dergelijke - en natuurlijk ook Nikos Xylouris . Hij was nog een kleine jongen toen die plots overleed, maar toch voelde hij het aan als een persoonlijk verlies.

Aan die beginjaren heeft hij een belangrijke les overgehouden: je rol als muzikant is niet om zelf je eigen kunde te etaleren, zegt hij, maar gewoon om de zanger te ondersteunen. Zo help je hem een niveau hoger te tillen, en dan ga je zelf ook op een hoger niveau spelen. "Het is geven en nemen, zoals altijd", filosofeert hij.

Toch luisterde hij niet alleen naar Kretenzische muziek. De oudere broers van zijn vriendjes, die naar Athene waren gegaan om daar te studeren, brachten cassettes mee terug als ze in de vakantie weer naar huis kwamen. En daar stond de "moderne" muziek op die in die periode opgang maakte bij de jeugd, en dat was vooral rock. Niet alleen de buitenlandse rock van Led Zeppelin, Doors, Deep Purple of Black Sabbath, maar ook de Griekse rock van Pavlos Sidiropoulos , de Tripes, Nikos Asimos enzovoorts.

Die cassettes werden tientallen keren gekopieerd en uitgebreid besproken. Iedereen had uiteraard zijn eigen mening, en die verschilde van alle andere, maar ze luisterden wel naar elkaar en op die manier verdiepten ze toch hun kennis.

Dat had zo zijn gevolgen toen hij later professioneel muzikant werd. Hij baseerde zich uiteraard wel op de Kretenzische traditie, maar legde daarbij toch zijn eigen accenten. Zelfs in het begin, toen hij vooral anderen begeleidde, kreeg hij van hen toch de nodige ruimte. En later, toen hij solo ging optreden, bracht hij allerlei bekende liedjes in een heel persoonlijke interpretatie. Zeker als hij hedendaagse liedjes speelt, zoals van de Chaïnides of van Thanasis Papakonstantinou . Een Bob Dylan daarentegen klinkt bij hem dan weer heel erg Kretenzisch. Voor een traditionele Kretenzische rizitiko blijft hij telkens vrij dicht bij het origineel, ook al vinden sommigen toch dat "zijn" mantinades eigenlijk rock-mantinades zijn. Maar als hij er ineens een rock-improvisatie doorheen mengt, dan klinkt die ook als rock, maar dan wel rock met een laouto .

En het was eigenlijk onvermijdelijk: intussen is hij zelf beginnen schrijven, maar daar heeft hij tot nog toe weinig mee gedaan. Af en toe brengt hij wel eens een eigen nummer, tijdens optredens van hemzelf of van anderen, maar daar is het voorlopig bij gebleven. Hij heeft wat teksten in de la liggen, maar het componeren gaat hem toch wat beter af. De muziek komt zelfs spontaan opborrelen, zegt hij. Hij vindt wel dat hij, na tientallen jaren in het vak, stilaan klaar is om met zijn eigen werk naar buiten te komen, maar concrete plannen heeft hij nog niet. Het hangt ook van het materiaal af, vindt hij. Zo heeft hij een paar gedichten van Yorgos Seferis en van Kostas Karyotakis op muziek gezet, maar dat was vooral voor zichzelf. Hij denkt niet dat hij die ooit zal uitbrengen. Een studio-album ziet hij ook niet meteen zitten, zegt hij, hij voelt meer voor een live-opname om mee te beginnen.

Ook muzikaal is hij klaar voor iets nieuws, en zijn - recent begonnen - samenwerking met Maria-Christina Harper is dan misschien de eerste zwaluw die een nieuwe lente inluidt. Hij heeft al wel een paar keer samengewerkt met rock-bands en dergelijke, maar dat is eigenlijk niets nieuws: rock bestaat al vele decennia lang. De muziek van dit duo daarentegen is zo nieuw dat ze zelfs nog geen naam heeft ...

Maria-Christina Harper

Van namen gesproken: het is een publiek geheim dat " Maria-Christina Harper " eigenlijk de artiestennaam is van Maria-Christina Papadopoúlou ( Mαρία-Χριστίνα Παπαδοπούλου ). Soms kort zij het ook gewoon af tot "MC".

Zij is dus wel degelijk een geboren en getogen Griekse. Toch is het correct dat zij "from London" is, want daar woont en werkt zij al vele jaren.

Ze werd in Athene geboren in een gezin waar vooral naar klassieke muziek geluisterd werd. Het was dan logisch dat zij ook die richting zou uitgaan, vooral toen bleek dat ze talent had. Het was minder logisch dat ze als klein meisje al een passie opvatte voor de harp, want in Griekenland wordt dat instrument weinig gebruikt. Zelf zegt ze dat zij het voor het eerst hoorde toen ze pas vier jaar was, in de tekenfilm "The Aristocats" van Walt Disney uit 1970. Die bevat een korte scène waarin een harp te zien en te horen is. Maar ze had het evengoed kunnen horen bij de Beatles, als ze tenminste naar hun "Sgt. Pepper" album (1967) heeft geluisterd. En rond die tijd waren er nog meer artiesten die een harp gebruikten in de westerse popmuziek.

Hoe dan ook stond het voor haar al snel vast dat ze harpiste zou worden als ze groot was. Haar ouders namen het ernstig en zochten een leraar, maar vonden niemand. Dus ging het toen vijfjarige meisje maar klassieke piano leren. Pas zes of zeven jaar later haalde de muziekschool een leraar uit Roemenië naar Athene. Maria-Christina was namelijk blijven zeuren, en haar ouders bleven op hun beurt aandringen bij de school.

Eigenlijk is het merkwaardig dat de harp zo zeldzaam was in Griekenland, want het instrument wordt veel gebruikt in de klassieke muziek, en die wordt ook in Griekenland druk beoefend. De harp heeft haar populariteit in dat repertoire te danken aan een relatief recente ontwikkeling. Lang geleden had het instrument al min of meer zijn huidige vorm, met 47 snaren, maar die waren dan wel vast. Na het stemmen kon de toonhoogte enkel veranderd worden door er tijdens het spelen met de vingers op te drukken. Maar zelfs een harpist heeft maar twee handen en dat was dus erg lastig. Pas aan het begin van de negentiende eeuw werd dat probleem opgelost met pedalen. Door die in te drukken konden de snaren verkort worden. Met het grote aantal snaren waren er niet minder dan zeven pedalen nodig, die elk een groepje snaren tegelijk bedienen. Maar omdat ook een harpist maar twee voeten heeft, kan je de pedalen vastzetten door ze in te drukken en dan zijdelings te verschuiven, waardoor ze achter een nok blijven hangen. Elk pedaal heeft twee van die nokken, waardoor de bijbehorende snarengroep met een halve of een hele toon kan ingekort worden.

Die vernieuwing had tot gevolg dat de harp een heel groot toonbereik kreeg, waardoor ze goed van pas kwam in de klassieke muziek uit die periode. Ze werd (en wordt) veel gebruikt in kamermuziek, maar tegenwoordig hebben ook zowat alle grote symfonische orkesten een harp in de bezetting.

Dat probeerde men dus ook in Griekenland, maar er waren weinig (goede) harpisten te vinden. Dat bleek voor Maria-Christina eigenlijk een groot voordeel te zijn. Ze hoefde nu immers niet te wachten tot ze haar diploma op zak had om toch al te mogen meespelen in belangrijke opvoeringen van gerenommeerde orkesten. Dat leverde haar heel wat ervaring op, en daardoor maakte ze ook snel vorderingen met haar studie. Toen ze daarmee klaar was, mocht ze zich gerust een virtuoze noemen. En als ze dat zelf niet deed, dan deden anderen dat wel voor haar, want ze had zich al een stevige reputatie verworven in haar vaderland.

Toch vond ze dat niet genoeg, en ergens in 2007 verhuisde ze naar Londen. Daar behaalde ze eerst een diploma harp aan de Royal Academy of Music, gevolgd door een postgraduaat muziektherapie aan de Roehampton University. Daarna begon ze een doctoraat aan het Trinity Laban Conservatoire of Music and Dance. Die wordt beschouwd als één van de tien beste opleidingsinstituten ter wereld. Om toegelaten te worden heb je niet alleen goede studieresultaten nodig, je moet ook nog audiëntie doen, en de selectie is streng. Maria-Christina werd aangenomen en is nu dus bezig met wetenschappelijk onderzoek naar de harp.

Maar het was toch tijdens de opleiding muziektherapie dat ze het antwoord had gevonden op een vraag die haar jarenlang had beziggehouden. Zo'n harp is een indrukwekkend en veelzijdig instrument, maar heeft het echt geen andere mogelijkheden dan in de klassieke muziek? Ze had als tiener natuurlijk ook naar andere muziek geluisterd, vooral rock en pop. Waarom kon de harp daar geen grotere rol in spelen?

Ter voorbereiding op het beroep van muziektherapeut werden de studenten aangemoedigd om te experimenteren met de mogelijkheden van hun respectievelijke instrumenten. Maria-Christina ging enthousiast aan de slag, eerst gewoon met een andere stemming van de snaren, en later met andere speeltechnieken (zoals die strijkstok). Gaandeweg begon ze haar eerste composities in die richting te maken.

In 2010 nam ze met zo'n compositie deel aan een wedstrijd in het kader van het prestigieuze "Wales International Harp Festival" . Daar komen elk jaar harpisten van over de hele wereld naartoe. De focus van het festival ligt uiteraard op de "klassieke" harp, met alles wat daar zoal bijhoort, maar ze hadden toen voor de eerste keer ook een "European Pop Harp Competition" georganiseerd. De deelnemers moesten een werk van 20 minuten spelen. Ze mochten het zelf kiezen, zolang het maar in de categorie "pop harp” viel, dus jazz, pop, rock, blues, folk enzovoorts. De setting van de wedstrijd was al even ongebruikelijk als het onderwerp. Het vond niet plaats in een imposante concertzaal, maar gewoon in de foyer daarvan. De luisteraars zaten aan tafeltjes of stonden aan de toog een biertje te drinken.

Toch waren er voor deze eerste editie al vier deelnemers komen opdagen, waaronder dus ook Maria-Christina , en zij won met gemak de eerste prijs. Ze nam toen nog onder haar eigen naam deel, maar toch was het niet daarom dat veel luisteraars opgemerkt hadden dat er heel wat Griekse invloeden in haar werk zaten. Die eerste prijs was voor haar natuurlijk een flinke aanzet om verder te experimenteren.

In december 2010 kwam ze alvast de eerste resultaten daarvan - onder meer - in Brussel voorstellen. Als u er nog even ons artikeltje van toen op naleest, dan merkt u vanzelf dat ze - toen al - nog heel wat andere muzikale watertjes doorzwommen had.

Twee jaar later, in 2012, richtte ze een ensemble op om met haar experimenten naar buiten te komen. Dat ensemble werd "MC & The 7 Pedals" gedoopt. En in een wereld waar niets is wat het lijkt, hoeft het niet te verbazen dat dit ensemble slechts uit twee leden bestaat: enerzijds "MC" zelf, anderzijds ... haar harp. Het is met andere woorden een solo-project.

In 2014 reisde ze met het voltallige ensemble naar Cyprus, waar ze deelnam aan de vierde editie van het "Lefkosia Loop Festival". Ze stelde er haar compositie "Little Slaughtered Lamb" voor. Dat is naar eigen zeggen geïnspireerd door het Griekse traditionele liedje "Tsopanakos" (Τσομπανάκος, Herder). Dat is afkomstig van het vasteland maar het is in heel Griekenland bekend als het kenwijsje van de staatsomroep ERT. Die gebruikte het vanaf het prille begin in 1936 tot ver in de jaren 1990, en ook Maria-Christina moet het ontelbare keren gehoord hebben.

Terug in Londen werkte ze gestaag door, en enkele jaren later had ze voldoende materiaal bij elkaar om er haar eerste album mee te vullen. Dat heet "Gluten Free" en het verscheen in 2017. In Griekenland zou het misschien moeilijker geweest zijn om er een uitgever voor te vinden, maar Londen heeft een bruisende alternatieve muziekscène en daar lukte het dus wel.

Die experimentele wereld van Londen vindt ze trouwens een groot voordeel. Je kan het zo "crazy" niet bedenken of er is wel iemand die daar enthousiast in meegaat, zegt ze, en dat werkt enorm stimulerend.

De roemruchte mist en de aanhoudende regen neemt ze er maar bij. Ook die heeft trouwens zijn goede kanten. "Dan ben je meer geneigd om binnen te blijven en te oefenen", grinnikt ze.

De regenachtige grijze sfeer heeft dan wel zijn weg gevonden naar haar muziek. In het begin werkte die eerder deprimerend op haar, maar intussen is ze het gewend en nu hoor je in haar muziek enkel nog de mysterieuze, wazige contouren, zonder negatieve bijklanken.

Toch pendelt ze regelmatig heen en weer tussen Londen en het zonnige Athene. Dat is niet bepaald eenvoudig, met zo'n enorme harp in haar bagage. Maar, pragmatisch als ze is, heeft ze daar een oplossing voor: ze heeft zich gewoon een tweede harp aangeschaft, en die blijft in Athene. Ze heeft immers heel wat optredens in Griekenland, en daar heeft ze dat instrument natuurlijk wel voor nodig.

Die optredens zijn overigens niet altijd met haar eigen "experimentele mainstream" muziek (zoals ze het noemt, om van het gezeur van de wanhopige "etikettenklevers" af te zijn). Ze speelt nog altijd klassieke muziek als haar dat gevraagd wordt. En dat gebeurt vrij vaak, want er is nog altijd een gebrek aan goede harpisten en per saldo is zij toch wel erg goed. Ze heeft er ook geen enkele moeite mee om op de "conservatieve" manier te spelen. En ze heeft er ook geen enkele moeite mee om dat allemaal naast elkaar te doen.

In de "klassieke" hoek begeleidde ze in 2013 bijvoorbeeld de fluitiste Katrin Zenz op Tinos, in het kader van het "Musical Walk" festival. Samen brachten ze daar onder meer de "Chansons de Bilitis" van Claude Debussy.

En in 2017 begeleidde ze de zangeres en componiste Sofia Avramidou tijdens het slotconcert van het Classical Music Festival op het Cycladen-eiland Koufonisia. Eerder was daar werk van Bach, Chopin, Beethoven, Dvorak, Debussy, Ravel, Brahms en nog veel meer de revue gepasseerd. Veel "klassieker" kan je het moeilijk wensen.

Parallel daarmee werkt ze mee aan allerlei optredens waar ze haar harp op haar eigen innovatieve manier bedient. De ene keer wat meer dan de andere keer, maar het is altijd wel goed voor enkele verrassingen.

Voor een greep uit het aanbod kan je naar de bekende Half Note jazzclub in Athene kijken. Ze is er intussen zowat kind aan huis, en in het begin van bijna elk jaar, vaak in mei, legt ze daar haar muzikale ei.

Enkele voorbeelden:

• In mei 2012 had ze een heel programma met in de eerste helft haar eigen werk, en eigen bewerkingen van nummers uit de rembetika , blues, jazz en reggae, Na de pauze speelde ze liedjes van Ray Charles, Nina Simone, Herbie Hancock en nog een paar anderen. Ze werd toen enkel begeleid door de drummer Stefanos Psaradakis.
• In januari 2013 was ze er weer, met een vergelijkbaar programma. Deze keer waren er ook liedjes van Ray Charles, James Brown, de White Stripes e.a. Dat was misschien te danken aan haar beroemde gast, Pete Long (saxofoon, fluit, klarinet), die speciaal hiervoor uit Londen was overgekomen. Het publiek kreeg bekende liedjes te horen als Summertime, Take five, Cantaloop, Feeling good, Hit the road Jack, No woman no cry, ... Daar bovenop nog verrassingen als "Stin Ypoga", een oud rembetika -nummer van Kostas Bezos, of "Dondia Pikna", een traditioneel Epirotisch liedje. Stefanos Psaradakis zorgde weer voor de drums.
• In mei 2013 bracht ze daar een uitgebreide versie van dat programma, met veel jazz in de tweede helft. Ook de bezetting was flink uitgebreid. Niemand minder dan Doros Dimosthenous zorgde voor de zang, De trompettist Alexandros Papazigopoulos was uit Parijs overgekomen, waar hij woont en werkt na zijn studies in Amsterdam. Ook drummer Stefanos Psaradakis was er weer bij, plus de pianiste Thalia-Marie Papadopoulou (Θάλεια-Μαρί Παπαδοπούλου) - en dat is inderdaad haar zus.
• In maart 2015 speelde ze het rembetika-liedje "Stin Ypoga" opnieuw, deze keer samen met ... Psarantonis (lyra), begeleid door zijn dochter Niki Xylouri (percussie) en Yiannis Paximadakis (laouto).

Dat is dus nog maar een greep uit de goed gevulde agenda van "MC". We zouden daar nog haar lange reeks optredens samen met haar zus (als duo piano-harp) kunnen aan toevoegen (van ongeveer 2000 tot minstens 2011), of haar medewerking aan de tentoonstelling van de video-kunstenares Polina Zioga in 2012, die zij afsloot met een optreden dat vervlochten was met de video - zij was met andere woorden onderdeel van de tentoonstelling zelf. Het ene is klassiek, het andere is zo experimenteel als je je maar kan indenken.

Tenslotte nog dit: naast haar twee baantjes als "klassieke" en als "experimentele" harpiste, blijft ze ook nog altijd actief als muziektherapeute. Haar cv vermeldt een lange lijst van allerlei verzorgingsinstellingen en andere organisaties waar ze werkte.

Wij beperken ons tot een recente muziekworkshop in Thessaloniki. Die liep van januari tot juni 2019. Het was misschien niet echt zuivere muziektherapie, maar het zat wel dicht in de buurt. De deelnemers leerden immers allerlei muziekinstrumenten gebruiken als middel tot zelfexpressie, en ze leerden in groep ook eigen originele composities maken. Maria-Christina stond de volle zes maanden lang in voor de coördinatie en de opvolging van de hele workshop.

Tot slot: Hairetis-Harper

Ook de optredens van het duo Hairetis-Harper hebben allicht een therapeutische uitwerking, tenminste op diegenen die er met open oren naar luisteren.

Bij de recensenten zou het dan alvast de stress kunnen wegnemen van het wanhopig worstelen met allerlei namen van muziekstijlen, in een poging om de muziek van dit duo in een specifiek hokje te stoppen. Dat lukt dus niet. Gewoon luisteren is de boodschap.

Ook bij "gewone" muziekliefhebbers kan zo'n optreden misschien de stress van de dag laten verdampen, minstens door de rustgevende, dromerige klanken van de harp, maar ook door de meeslepende klanken van de laouto .

Aan de kwaliteit zal het alvast niet liggen. Zoals gezegd behoort Yiagos Hairetis zonder meer bij de top, en ook Maria-Christina wordt in Griekenland niet voor niets een "arpista artista" genoemd. Het woord "kalitechnis" (kunstenaar) schiet voor haar zonder meer te kort, en "deksiotechnis" (virtuoos) is weliswaar van toepassing maar vertelt toch nog maar een deel van het verhaal. Het Franse leenwoord "artista" gebruiken de Grieken doorgaans voor een actrice in de context van cabaret of revue. Ook daar wordt in zekere zin immers een wereld gecreëerd waar niets is wat het lijkt ...

Het programma van deze concerten zal ook wel helemaal op punt staan, want vooraleer het tweetal naar de Lage Landen afzakt, hebben ze er al uitgebreid mee proefgedraaid in Griekenland zelf. Er zijn ook al de nodige opnames gemaakt voor een nieuw album, maar dat was niet op tijd klaar voor deze tournee.

We hebben deze keer geen link naar YouTube voor u klaargezet. Het kan zeker geen kwaad om vooraf even op verkenning te gaan, wel integendeel. Maar ten eerste kunt u hun namen (in Latijnse lettertekens) gewoon zelf intikken, en ten tweede hebben de meeste zalen, waar zij zullen optreden, zelf wel enkele links klaargezet.

Praktische gegevens
Vrijdag 4 oktober 2019, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 12,50 (normaal tarief), € 7,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is voorbij, reserveren is niet meer mogelijk.
Zondag 6 oktober 2019, 21u00, Ursulinenkapel, Elzenhof 139, 5038 HJ Tilburg (NL) Geen ticketprijzen bekend. Dit concert is voorbij.
Woensdag 9 oktober 2019, 21u30, Vera, Oosterstraat 44, 9711 NV Groningen (NL) Tickets: € 10,- Deuren open v.a. 20u. Dit concert is voorbij, reserveren is niet meer mogelijk.
Donderdag 10 oktober 2019, 20u30, Worm, Boomgaardsstraat 71, 3012 XA Rotterdam (NL) Tickets: € 8,- Let op: dit is een "tripelconcert". Naast het Hairetis-Harper Duo treden ook nog twee andere groepen op: "A-Sun Amissa" (UK) en "BZMC" (oftewel "Black Zone Myth Chant", US). Dit concert is voorbij.
Vrijdag 11 oktober 2019, 20u30, OCCII, Amstelveenseweg 134, 1075 XL Amsterdam (NL) Tickets: € 8,- Let op: dit is een "tripelconcert". Behalve het Hairetis-Harper Duo zijn er nog twee andere projecten geprogrammeerd, en dat zijn "Flowers/Ghosts&Echoes" en Giorgio Dursi. De avond wordt afgesloten door DJ Bence. Dit concert is voorbij, reserveren is niet meer mogelijk.

 

De bekende Griekse accordeonist Dimos Vougioukas komt alweer een nieuw project voorstellen, deze keer gewijd aan de bekende rembetika -componist Vasilis Tsitsanis .

Het ensemble, dat hij hiervoor samenstelde, ziet er als volgt uit:

• Eleni Dimopoúlou : zang
• Nikos Prosilias : gitaar , zang
• Dimos Vougioukas : accordeon
• Dimitris Koufoyorgos : bouzouki

Over Vasilis Tsitsanis ( Βασίλης Τσιτσάνης , 1915-1984) hoeven we eigenlijk niets te vertellen. Zowat iedereen, die belangstelling heeft voor rembetika , zal zijn naam kennen. En ook iedereen, die belangstelling heeft voor Griekse muziek in het algemeen, kent minstens enkele van zijn liedjes. Hij heeft er honderden geschreven, en heel veel daarvan zijn een gigantisch succes geworden. Ze zitten in het repertoire van bijna elke zanger of zangeres. Zijn "Sinefiasmeni Kyriaki" bijvoorbeeld ("Bewolkte Zondag") is zowat de officieuze nationale hymne van Griekenland.

Het belang van Vasilis Tsitsanis kan moeilijk overschat worden. Hij zorgde voor een omwenteling in de rembetika , in essentie door de oosterse kantjes er af te vijlen. Die verving hij door westerse klanken. Tegelijk hield hij grote schoonmaak in de teksten. In het begin gingen die over het leven in de marge: gevangenis, drugs, tuberculose en dergelijke. Logisch, want het was in die marge dat de rembetika haar roots heeft. Tsitsanis zorgde er voor dat ze ook voor andere groepen uit de samenleving aanvaardbaar werd. En hij deed dat zo grondig dat ze niet alleen aanvaard, maar zelfs innig omhelsd werd.

Op die manier effende Tsitsanis het pad voor de opkomst van de laïka , en eigenlijk kan je zeggen dat hij zelf ook mee aan die weg timmerde, want het onderscheid tussen rembetika en laïka in die periode is flinterdun. Vandaar ging het dan verder naar de endechna , met wereldberoemde componisten als Manos Hadjidakis en Mikis Theodorakis . Die hadden trouwens veel bewondering en respect voor hun grote collega.

Het zal dan duidelijk zijn dat de liedjes van Vasilis Tsitsanis een zeer breed publiek kunnen aanspreken. Ze klinken ook als muziek in buitenlandse oren.

Ook over de initiatiefnemer van dit project, Dimos Vougioukas ( Δήμος Βουγιούκας ), hoeven we niets meer te vertellen. Hij is zo mogelijk nog meer bekend dan Tsitsanis , of toch tenminste in Brussel en grote omgeving. Hij heeft daar namelijk vijf jaar lang gewoond en gewerkt, en in die tijd was hij actief in het bruisende milieu van de Balkan-muziek. Daar maakte hij heel wat indruk, niet alleen met de virtuositeit waarmee hij zijn accordeon bespeelt, maar ook met zijn encyclopedische kennis van de muziek van de Balkan-landen. Vandaar dat hij ook bekend is bij een aantal mensen die verder niets van Griekse muziek afweten. Die hebben dan misschien nog nooit van Tsitsanis gehoord, maar dus wel van Dimos Vougioukas .

Na zijn terugkeer naar Griekenland was hij toch nog regelmatig in Brussel te horen, met verschillende projecten. Eén daarvan is het "Athens Tango Ensemble", dat hij samen oprichtte met de al even bekende violist Kyriakos Gouventas . Zowel in maart 2018 als in oktober 2018 trokken ze volle zalen in Brussel, net als in Athene en elders trouwens.

Dat ensemble is relevant in de context van dit "Tribute to Tsitsanis " project, want het heeft geen vaste zanger of zangeres. In plaats daarvan nodigen ze voor hun optredens één of meerdere gasten uit. Op die manier werken ze regelmatig samen met uitstekende stemmen.

Het is één van die stemmen, Eleni Dimopoúlou (Ελένη Δημοπούλου), die nu mee naar Brussel komt om hulde te brengen aan Tsitsanis .

Met dit repertoire voelt zij zich allicht als een vis in het water. Ze is immers gespecialiseerd in de laïka , de endechna en alles wat daar in de buurt zit. Het betere Griekse lichte lied, zeg maar. Ook bij het "Athens Tango Ensemble" zingt zij vooral liedjes van Griekse componisten, en die zitten eigenlijk in dezelfde hoek.

Er zijn nog meer artiesten, componisten en orkesten die haar vragen als gastzangeres. Zo zingt ze ook voor en met het "Attika Ensemble", voluit het "Ορχήστρα νυκτών εγχόρδων ΑΤΤΙΚΑ" (Orchistra nikton enchordon ATTIKA, Orkest voor tokkelinstrumenten ATTIKA). De meeste van de vijftien tot twintig leden zijn professionele muzikanten, en hun repertoire omvat klassieke werken van componisten als Bach, Vivaldi, Purcell, Mendelssohn, Tchaikovski, Offenbach enzovoorts. Maar ze brengen ook werk van Griekse componisten, zowel in het klassieke als het meer populaire genre. In die laatste categorie hebben we natuurlijk Manos Hadjidakis , Mikis Theodorakis en anderen. En het is vooral voor hun liedjes dat het ensemble een beroep doet op Eleni Dimopoúlou. Ze wordt dan aangekondigd als een mezzo-sopraan.

In november 2016 mocht ze zelfs mee met het ensemble naar Stockholm, voor hun optreden in het "Grekisk Konstmusikfestival" dat daar gehouden werd. Een vertaling zal allicht niet nodig zijn om te begrijpen dat het een Zweeds festival was met en over Griekse kunstmuziek - endechna dus.

Dat festival vond plaats in een enorme concertzaal, maar Eleni Dimopoúlou heeft wel voor heter vuren gestaan. Zowel met het "ATTIKA" ensemble als met het "Athens Tango Ensemble" heeft zij immers al gezongen in de grootste concertzalen van Griekenland.

Maar ook op de kleinere podia is ze erg actief. Met twee of drie andere muzikanten zingt ze regelmatig in kleine clubs in Athene en omgeving . En ook daar staat meestal de na-oorlogse rembetika en laïka op het programma.

Een goed voorbeeld in dit kader is de reeks optredens die ze tijdens het winterseizoen 2017-2018 gaf in een Atheense muziek-taverna. Daar zat ze elke vrijdagavond op het podium met ... Dimos Vougioukas . Zij werden versterkt door een groepje dat gewoon "Το Γνωστό Τρίο" heet (To Gnosto Trio, Het Bekende Trio"). Het bestaat uit een bouzouki, een gitaar en een contrabas, en minstens de bouzouki-speler Tasos Yannousis is inderdaad bekend: hij was in mei 2012 in Brussel voor een optreden.

Eén van de andere muzikanten die heel vaak samen met Eleni Dimopoúlou op de affiche staan is Dimitris Koufoyorgos (Δημήτρης Κουφογιώργος). Hij zal er in Brussel ook bij zijn. Daar neemt hij de bouzouki voor zijn rekening.

Het is allicht geen toeval dat hij zelf ook een vast lid is van zowel het "Athens Tango Ensemble" als van het "ATTIKA" ensemble. Alleen speelt hij daar dan wel gitaar en geen bouzouki.

De combinatie komt wel vaker voor: een gitarist die ook een beetje bouzouki speelt, of omgekeerd, het is niet meteen een uitzondering. En er zijn ook heel wat muzikanten die beide instrumenten niet zomaar een beetje, maar gewoonweg uitstekend beheersen.

Maar Dimitris Koufoyorgos gaat nog een stapje verder: hij geeft zelf les op beide instrumenten. Meer nog: aan de "Μουσική Σχολή Εστουδιαντίνα" (Mousiki Scholi Estoudiantina, Muziekschool "Estoudiantina") onderwijst hij zowel klassieke gitaar als akoestische gitaar, en dat dus bovenop de bouzouki . De twee laatste vakken zijn onderdeel van het departement "traditionele muziek" van die school (waar tussen haakjes ook Dimos Vougioukas les geeft - op accordeon uiteraard).

Dimitris Koufoyorgos is zelf klassieke gitarist van opleiding (wat hem goed van pas komt als hij met het "ATTIKA" ensemble bijvoorbeeld Vivaldi of Offenbach speelt), maar dat neemt niet weg dat hij en zijn bouzouki al heel wat grote namen mochten begeleiden, onder meer Yorgos Dalaras , Babis Tsertos , Melina Kana of Alkinoos Ioannidis .

En bij de - ahem - "kleine namen" moeten we natuurlijk Eleni Dimopoúlou vernoemen, want als hij met haar in een kleine bezetting optreedt, dan speelt hij meestal ook bouzouki . Voor de gitaar doen ze dan doorgaans beroep op Stelios Frangous. Om maar te zeggen dat Koufoyorgos en Dimopoúlou niet bepaald voor de eerste keer samen op één (klein) podium zullen zitten.

En voor de volledigheid: Dimitris Koufoyorgos componeert ook zelf, vooral muziek voor theater, film en televisie. Dat is allicht een uitloper van zijn buitenlandse studies in die richting (Drama aan de universiteit van Essex en Performance aan de Queen Mary College University in Londen). Tussendoor maakt hij vaak de arrangementen voor het "ATTIKA" ensemble.

Ook Nikos Prosilias , die voor deze "Tribute to Tsitsanis " concerten in Brussel de gitaar zal bedienen, is klassieke gitarist van opleiding, en ook hij maakt arrangementen, maar dan voor het Brusselse rembetika -ensemble "Vinylio".

Hij is de enige van het viertal die niet speciaal voor deze hulde aan Tsitsanis uit Athene overkomt. Hij verhuisde al enkele jaren geleden naar Brussel om er zijn studies klassieke gitaar te vervolgen. Maar beetje bij beetje raakte hij "verstrikt" in de Griekse muzikale scène in Brussel. Niet dat hij erg hard heeft tegengestribbeld, hij lijkt integendeel een "willig slachtoffer" te zijn geweest.

Een recent staaltje van zijn deskundigheid zijn de arrangementen die hij maakt voor "Vinylio". Dat groepje, met Maria Spyroglou als zangeres en spilfiguur, heeft vooral de na-oorlogse rembetika op het repertoire staan. Nikos Prosilias bewerkt die "klassiekers" voor een uitgebreide bezetting met ... klarinet en piano bovenop de "gewone" instrumenten. Vasilis Tsitsanis zou enthousiast geknikt hebben. Ook hij kleurde immers vrolijk buiten de lijntjes. Maar het betekent wel dat Nikos Prosilias zich uitstekend kan vinden in de westers-getinte composities van Tsitsanis.

Samengevat: met een dergelijke bezetting, en met een programma vol liedjes die ook na vele decennia nog steeds dagelijks enthousiast (mee)gezongen worden, zijn deze "Tribute to Tsitsanis " concerten eigenlijk gedoemd om een weergaloos succes te worden.

Praktische gegevens
Vrijdag 11 oktober 2019, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 15,00 (normaal tarief), € 10,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is voorbij, reserveren is niet meer mogelijk.
Zaterdag 12 oktober 2019, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 15,00 (normaal tarief), € 10,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is voorbij, reserveren is niet meer mogelijk.

 

De zangeres Katerina Tsiridou wordt als een autoriteit beschouwd op het gebied van rembetika en smyrneïka . Zij zingt deze liederen al jarenlang in allerhande bands op een zo authentiek mogelijke manier, maar tegelijk legt ze toch haar eigen accenten.

Zij is ook al jarenlang een vaste gaste op allerlei podia in België en Nederland, en daar trekt zij steevast volle zalen.

Het voordeel voor ons is dat wij gewoon kunnen verwijzen naar ons tekstje van mei 2012 , toen zij haar eerste grote tournee door de Lage Landen maakte.

Daar moeten we dan nog enkel de bezetting van het trio aan toevoegen waarmee ze dit jaar (2019) op "European Tour" gaat. Die ziet er als volgt uit:

• Katerina Tsiridou : zang, baglamas , percussie
• Nikos Protópapas : gitaar, zang
• Adonis Xindáris : bouzouki , zang

Deze laatste zal heel misschien (nog) een ietsje minder bekend zijn dan de twee anderen. Misschien, want Adonis Xindáris ( Αντώνης Ξηντάρης ) is natuurlijk een zoon van de bekende bouzouki -speler Yorgos Xindáris . Zijn vader nam hem mee het podium op toen hij pas zes was, en de gevolgen laten zich raden. Hij (de zoon) was er trouwens ook al bij toen Katerina Tsiridou in januari 2016 haar nieuwste album "Aman Katerina" kwam voorstellen in Brussel, Amsterdam en Nijmegen.

Voor deze tournee heeft ze géén nieuw album meegebracht. Het Trio springt gewoon op de kar van de erkenning van de rembetika als "immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid" door de UNESCO. Die schreef deze muziek bij op de lijst in 2017. Daar staat ze dan in het illustere gezelschap van de reggae, de yoga en de Belgische biercultuur.

Het spreekt vanzelf dat de rembetika -liefhebbers in Griekenland ontzettend trots zijn op deze erkenning. Vandaar allicht dat Katerina Tsiridou en haar twee kompanen dit heuglijke feit nog eens extra onder de aandacht willen brengen van het Europese publiek.

Daar hebben ze heel wat voor over, want ze hebben zes optredens op zes dagen op hun programma staan. Ze beginnen in Parijs, 's anderendaags zijn ze in Brussel, de dag nadien in Münster (D), en van daaruit gaat de tocht naar Groningen en Haarlem. Ze eindigen op de zesde dag in Tübingen (D). De zevende dag is een rustdag, en die zullen ze echt wel verdiend hebben, want deze muzikanten houden niet van half werk. Ze geven telkens het beste van zichzelf, en dat zal deze keer niet anders zijn.

Wel integendeel, want na één van hun vorige tournees vroegen hun Griekse vrienden hoe het was om voor een buitenlands publiek te spelen. Hun antwoord? Het voornaamste verschil is dat de optredens daar maar twee keer drie kwartier duren, vertelden ze, en dus niet tot het ochtendgloren doorgaan zoals in Griekenland. Op die relatief korte tijd kan je je dan helemaal concentreren en alles geven, zonder het gevaar dat je op het einde van de avond met een "lege batterij" zit. Waarvan akte.

Praktische gegevens
Vrijdag 18 oktober 2019, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 15,00 (normaal tarief), € 10,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is voorbij, reserveren is niet meer mogelijk.
Zondag 20 oktober 2019, 15u00, Buurtcentrum Poortershoes, Oosterweg 13, 9724 CA Groningen (NL) Tickets: € 15,- Dit concert is voorbij, reserveren is niet meer mogelijk.
Maandag 21 oktober 2019, 20u30, Pletterij, Lange Herenvest 122, 2011 BX Haarlem (NL) Tickets: € 10,- (standaard prijs, met kortingen wordt dat € 9,- of € 7,50, en houders van een WAP-pas hebben gratis toegang). Dit concert is voorbij, reserveren is niet meer mogelijk.

 

Een aantal Brusselse muzikanten, die zich toeleggen op de rembetika, komen regelmatig samen in de Art Base voor een gezellige jamsessie . Dat "Rebetiko Café" is inmiddels een vaste waarde geworden in het Brusselse muzieklandschap.

De laatste tijd zijn het telkens de "Kosmokrators" die het voortouw nemen en daarmee de avond op gang trekken.

Normaliter is de inkom dan gratis. Dat blijft ook zo, maar in januari 2018 beslisten ze wel om er een benefietavond van te maken. Sindsdien staat er dus een collectebus aan de ingang, met het verzoek om daar een geldelijke bijdrage naar keuze in te deponeren.

De opbrengst gaat telkens integraal naar een zorgvuldig geselecteerde organisatie. Het selectiecriterium is eigenlijk eenvoudig: het initiatief moet kleinschalig zijn, zodat de werkingskosten tot een minimum beperkt blijven en al het opgehaalde geld effectief terecht komt bij diegenen die het nodig hebben.

Deze keer is opnieuw "O allos anthropos" aan de beurt, een grassroots organisatie die in Athene gratis warme maaltijden verstrekt aan mensen die anders in de vuilnisbakken zouden moeten gaan zoeken om niet van honger om te komen.

Als het Grieks voor u geen bezwaar is, dan kan het u misschien ook interesseren dat er op dezelfde locatie 's namiddags twee voorstellingen zijn van Grieks poppentheater. En als u lang genoeg blijft hangen in het "Rebetiko Café" van zaterdagavond, dan is de derde voorstelling op zondagochtend misschien iets voor u. Dit poppentheater is eigenlijk bedoeld voor kinderen, maar goed ...

Praktische gegevens
Zaterdag 26 oktober 2019, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Gratis inkom, maar er wordt wel van u verwacht dat u een bijdrage deponeert in de collectebus aan de ingang. Dit concert is inmiddels voorbij.

 

Het "Serenade Ensemble" bestaat - in principe - uit:

• Duygu Alkan : zang
• Vanessa Kourtesi : zang
• Andrianna Petala : ney , zang
• Dimitra Metzaki : outi , zang
• Nick Avgoustidis : outi , zang

We zeggen "in principe", want Vanessa Kourtesi bijvoorbeeld zingt ook in "The Circle Orchestra" en die hebben zelf een flink gevulde agenda, met heel wat optredens in Griekenland zelf. Het is dus niet zeker dat zij er deze keer bij zal zijn. Dat is nog al gebeurd, en dan steken de andere leden van het "Serenade Ensemble" een tandje bij - en dan blijkt dat ze allemaal - stuk voor stuk - meer dan behoorlijk kunnen zingen.

Wat het programma betreft: de samenstelling van het "Serenade Ensemble" op zich spreekt al boekdelen. Niet alleen de instrumenten maar ook de namen geven al aan waar dit concert naartoe gaat, ook al had er in de ondertitel niet gestaan dat ze Griekse en Turkse liedjes zullen brengen.

Dat is geen toeval. Deze jonge muzikanten leerden elkaar kennen aan de befaamde CODARTS universiteit in Rotterdam. Zoals bekend heeft die een wereldwijde reputatie als het om wereldmuziek gaat. Zoals alle studenten daar hebben ook de vijf leden van het huidige "Serenade Ensemble" een passie voor muziek, en dan meer bepaald voor de traditionele muziek van de streek waarvan zij afkomstig zijn.

Zo raakten ze gefascineerd door de vaststelling dat er heel wat raakvlakken zijn tussen Turkse en Griekse muziek, en daar gaan ze mee aan de slag in hun concerten.

Dat het allemaal studenten zijn uit verschillende landen heeft ook zo zijn nadelen, toch voor de continuïteit van het ensemble. Duygu Alkan bijvoorbeeld behaalde in juni (2019) haar master diploma aan de CODARTS en het is (ons) niet bekend of zij daarna in Rotterdam blijft. We weten dus ook niet of zij nog zal meezingen op dit concert.

Praktische gegevens
Vrijdag 4 oktober 2019, 20u30, Matrix, Mauritsstraat 16, 3012 CJ Rotterdam (NL) Uitverkocht Ticketprijs niet doorgekregen. Dit concert is voorbij, reserveren is dus niet meer mogelijk.

 

Onder de veelzeggende titel "Music from the coasts of the Aegean Sea" brengen drie veelzijdige muzikanten een greep uit het rijke muzikale aanbod dat er in het oostelijke Middellandse-Zeegebied te vinden is. Dat is in de eerste plaats de muziek van de eilanden en van Klein-Azië, maar natuurlijk doen ze er ook een scheutje rembetika doorheen.

De drie muzikanten zijn:

• Stefanos Filos : viool en zang
• Pit Hermans : cimbalom en zang
• Antonis Laurijsen : gitaar en zang

Het trio heeft geen naam, misschien omdat het een gelegenheidstrio is, misschien omdat ze in Rotterdam en elders bekend genoeg zijn om geen aparte naam nodig te hebben, maar misschien ook gewoon omdat ze liever met muziek bezig zijn dan met het bedenken van steeds maar nieuwe namen voor de vele verschillende ensembles waar ze in spelen. Want veelzijdig zijn ze alle drie, en erg actief ook.

De violist Stefanos Filos (Στέφανος Φίλος) bijvoorbeeld woont dan wel in Athene, maar hij is toch regelmatig te horen in Nederland en België, met een repertoire dat telkens een beetje anders is dan de andere keren. In oktober 2015 en januari 2016 kwam hij hierheen als lid van "Violosandouro", Zoals die naam het aangeeft is dat een traditioneel duo van viool en sandouri (bij hun tweede doortocht aangevuld met een outi ). Al in mei 2016 was hij alweer terug, maar nu met het duo "Valsamo". Uit die naam kunt u (in principe) niet afleiden dat dit duo bestaat uit viool en zang. In januari 2018 tourde hij dan met het "Trio Matrona" door de Lage Landen, met een programma dat bestond uit feestmuziek van de Egeïsche eilanden. Toen waren ze ook al in de Matrix in Rotterdam, en nu zit hij daar dus opnieuw op het podium.

Hij speelt vooral traditionele muziek en hij beperkt zich daarbij niet tot één specifieke streek. Van de muziek van Thracië in het noorden van Griekenland tot en met Kreta helemaal in het zuiden en alles wat daartussen ligt, hij speelt het allemaal in de juiste stijl. Muziek van de eilanden, muziek van de bergachtige streken van het vasteland, en muziek van de meer oostelijk gelegen "verloren Griekse gebieden", zoals die vroeger floreerde in de kosmopolitische havensteden van Klein-Azië.

Stefanos Filos werd in 1976 in Athene geboren en begon reeds op achtjarige leeftijd vioollessen te volgen. Het spreekt dan haast vanzelf dat hij die muzikale studies zou verder zetten, onder meer aan de befaamde muziekhumaniora van Pallini, waar hij in 1994 afstudeerde. Hij deed daar nog een paar andere muziekdiploma's bovenop en in 1995 ging hij beroepsmatig aan de slag als muzikant. In het begin speelde hij vooral traditionele muziek en andere populaire volksmuziek op lokale feesten, culturele evenementen en in kleine muziekclubs. Nadien ging hij zelf ook componeren. Sinds 1999 werkt hij vaak samen met theatergezelschappen en dansgroepen. Later breidde hij zijn muzikale werkterrein uit naar andere genres. Zo richtte hij in 2007 mee de folk -elektronica groep "EleKtroBalKana" op en in 2012 stond hij mee aan de wieg van "Synama", een groep die theater en dans met muziek combineert. Hij speelde ook in "Alcalica", dat in 2007 ontstond om te gaan experimenteren met kruisbestuivingen tussen elektronica en traditionele Griekse muziek en rembetika .

Ook Pit Hermans is al jarenlang actief op het "speelterrein" van de traditionele Griekse muziek - en nog veel meer trouwens. Maar zelfs het Griekse hoofdstuk van haar cv alleen al is een flinke brok. Van 1998 tot 2005 werd ze opgeleid door Takis Sideris. Daarna speelde ze enkele jaren in de band "Taximi" van bouzouki-speler Stelios Papaioannou, en daarna met Alexandros Kyrkos in "Meraklides". Ze bleef met hem samenwerken toen het "Trio Lamazi" opgericht werd. Die waren al een hele tijd bezig met Griekse muziek, vooral dan in Amsterdam, toen ze voor het eerst op onze site verschenen naar aanleiding van een eerste optreden in het CC Muziekcafé in Amsterdam. Dat was in april 2011 en sindsdien werden ze daar regelmatig teruggevraagd.

In april 2014 trok Pit Hermans mee de eerste editie van het "Amsterdam Rembetiko Festival" op gang, toen als lid van het ensemble "Koukla Mou". Ook aan de tweede editie in mei 2015 deed ze mee, maar toen met de "Misirlou Band". Zij speelde ook nog (minstens) in het Grieks orkest "Talania", dat bijvoorbeeld in mei 2019 de dansavond van de Amsterdamse dansgroep "Morias" opluisterde.

En dat is dan nog alleen maar het "Griekse" deel van haar repertoire. Maar ze speelt evengoed muziek van andere Balkanlanden of klezmer . Voor de Balkanmuziek speelt ze regelmatig mee in het "Trio Lanyok", dat overigens eerst een duo was, en voor de klezmer heeft ze haar eigen "Duo Pitt&Ann" bij de hand.

Het is ook het vermelden waard dat dit optreden met muziek van de Egeïsche Zee (waar dit stukje tenslotte over gaat) niet de eerste keer zal zijn dat Pit Hermans en Stefanos Filos samen op één podium zitten. Wel integendeel: hun samenwerking gaat al minstens vijftien jaar terug. Het was dan ook geen toeval dat ze in januari 2018 uitgenodigd werd als "special guest" van het "Trio Matrona", specifiek voor hun optreden in Rotterdam.

De gitarist van dienst, Antonis Laurijsen, zal waarschijnlijk het best bekend zijn van de "Male Vrase" band. Ook zij stonden mee aan de wieg van eerste "Amsterdam Rembetiko Festival in april 2014 en sindsdien zijn ze gewoon verder blijven optreden. Ze bleven bij de rembetika, maar geografisch breidde hun werkterrein zich steeds verder uit. Enkele voorbeelden: in april 2018 waren ze in Leuven en (voor de derde keer al) in Brussel, en in oktober 2018 speelden ze in Groningen. Bovendien treedt Antonis Laurijsen ook regelmatig op als duo met de bouzouki-speler van Male Vrase, Charis Laurijsen. Dat is geen toeval want het zijn broers.

Antonis Laurijsen werd geboren in Maastricht en hij kwam op zijn elfde in aanraking met de Kretenzische mandoline. Later studeerde hij althoorn en hij maakte een tijd deel uit van de brassband van Agios Nikolaos op Kreta. Vanaf zijn veertiende speelt hij Griekse folk op gitaar en hij begon daar ook mee op te treden. In 2013 volgde hij rembetika folk gitaarworkshops in Agios Laurentios, Griekenland.

Dat zal wel voldoende zijn om aan te tonen dat ook hij erg veelzijdig is, dat hij met andere woorden niet alleen rembetika speelt, maar dat je bij hem ook aan het juiste adres bent voor een flinke dosis "Music from the coasts of the Aegean Sea".

Praktische gegevens
Donderdag 31 oktober 2019, 21u00, Matrix, Mauritsstraat 16, 3012 CJ Rotterdam (NL) Tickets: € 10,- Deuren: 20 u. Dit concert is voorbij, reserveren is dus niet meer mogelijk.