Het Centre Hellénique d'Etudes du Folklore - Tradidanse " organiseert twee evenementen: een traditioneel Grieks feest enerzijds en een concert met dansvoorstellingen anderzijds. Hiervoor nodigen ze vijf bekende - om niet te zeggen beroemde - muzikanten uit.

Naar goede gewoonte koos Tradidanse ook nu weer een poëtische titel voor hun project. Deze keer werd het " Sons et couleurs de la Grèce " , in het Nederlands vrij vertaald maar daarom niet minder dichterlijk naar "Licht en dans uit Griekenland" . En de ondertitel is "Dansen van carnaval tot vastentijd". Het zijn dan ook die dansen die speciaal in de kijker zullen worden gezet.

Zoals algemeen geweten organiseert Tradidanse al jarenlang danscursussen in het Brusselse. Tegen het einde van het seizoen krijgen de leerlingen dan de gelegenheid om te laten zien wat ze geleerd hebben. Net als een "gewoon" schoolfeest is dat in de eerste plaats bedoeld voor de ouders, de familie en de vrienden van de leerlingen zelf, maar het is ook interessant voor een breder publiek. De vereniging heeft namelijk een uitstekende reputatie, enerzijds omwille van het hoge niveau dat de leerlingen er bereiken, maar anderzijds ook voor het enthousiasme en de motivatie die ze er meekrijgen. Dat alles straalt natuurlijk af op de voorstelling zelf, waardoor deze ook voor buitenstaanders het bekijken waard is.

De vzw is bovendien het Brusselse zusje van het Grieks Centrum voor Folklorestudies van Athene, wat betekent dat ze daar goede contacten hebben. In combinatie met hun uitstekende reputatie betekent dit dat ze kunnen rekenen op de actieve steun van belangrijke spelers op het terrein van de traditionele Griekse muziek en dans.

Ook deze keer vonden ze vijf topmuzikanten bereid om naar Brussel te komen. Dat zijn:

• Nikos Filippidis : klarinet
• Kostas Filippidis : laouto
• Vangelis Dimoudis : outi
• Yorgos Marinakis : viool
• Andreas Pappás : slagwerk

Het zijn stuk voor stuk bekende namen, maar een korte voorstelling kan nooit kwaad.

De klarinetspeler Nikos Filippidis ( Νίκος Φιλιππίδης , °1950) begon zijn carrière als hulpje van zijn vader. Die speelde met zijn orkest op de traditionele dorpsfeesten, en de kleine Nikos leerde van hem flogera en later klarinet spelen, maar ook santouri en viool . De feesten gingen in die tijd immers drie dagen aan één stuk door en dan was het ondoenbaar om de hele tijd steeds maar hetzelfde instrument te spelen. Daarom wisselden de muzikanten af en toe van plaats. Toch was het de klarinet waar Nikos een bijzondere voorliefde voor had. Dat bleef zo toen hij op zijn zestiende naar Athene ging om er zijn studies verder te zetten. Gaandeweg ging hij ook op concerten spelen, na verloop van tijd zelfs met zijn eigen orkestje. Daarmee was hij in mei 2001 te horen in Brussel, op uitnodiging van het Lykeion ton Ellinidon en de vzw Kapa , en in oktober 2004 zorgde hij voor de live-muziek bij een dansstage van het Brusselse Lykeion . In Athene werkte hij jarenlang samen met Dora Stratou en met Domna Samiou , maar ook met vele groten uit het vak, zoals Chronis Aidonidis . Inmiddels heeft Nikos Filippidis dus pakweg vijftig jaar podiumervaring op zak, met als gevolg een onafzienbare reeks optredens in concertzalen en stadiums, maar ook in talloze radio- en tv-studio's, plus een heleboel plaatopnamen. Hij bouwt zelf ook klarinetten, wat eerder ongewoon is voor dit soort instrument.

Dat laatste kan niet gezegd worden van zijn broer Kostas Filippidis ( Κώστας Φιλιππίδης ) maar dat is omdat deze laatste zich toelegde op de laouto . Verder loopt zijn bio merkwaardig parallel met deze van broer Nikos, te beginnen met het geboortejaar, en verder met de praktijklessen bij hun vader, de muziekstudies in Athene enzovoorts. Ook hij werkte vijf jaar bij het theater van Dora Stratou en in 1987 werd hij één van de vaste medewerkers van Domna Samiou .

De broers Filippidis zijn afkomstig uit de buurt van Konitsa, gelegen in het Pindos-gebergte in Epirus nabij Albanië. De outi -speler Vangelis Dimoudis ( Βαγγέλης Δημούδης ) is ongeveer van dezelfde leeftijd als zij (°1954), maar hij werd geboren aan de andere kant van Griekenland, in Karoti, een dorp bij Didimoticho in het Evros-gebied van Thracië. Ook hij kwam al vroeg in aanraking met de traditionele muziek. Zijn eerste leraar was zijn dorpsgenoot Kariofyllis Doïtsidis . In 1972 reisde de achttienjarige Vangelis naar Athene, samen met de dansgroep van het dorp, onder leiding van Doïtsidis . Ze zouden er optreden in het theater van Dora Stratou . Na het optreden bleef Vangelis nog een tijdje actief bij Dora Stratou , twintig jaar om precies te zijn. Tussenin ging hij (onder anderen) in de leer bij zijn andere dorpsgenoot Chronis Aidonidis . Ook hij heeft ontelbare optredens in alle mogelijke omgevingen op zijn palmares. Naast outi -speler is hij ook nog zanger en danser, en hij geeft zelf ook dansles.

Vergeleken met hen is de violist Yorgos Marinakis ( Γιώργος Μαρινάκης ) nog een broekventje. Hij werd geboren in 1971 op het Cycladen-eiland Folegandros. Ook hij komt uit een muzikale familie die actief was in de traditionele muziek. Zijn vader was professioneel violist en die werd meteen ook zijn eerste leraar. Zoon Yorgos bleef wel bij de viool maar hij beperkte zich niet tot de traditionele muziek. Zo studeerde hij bijvoorbeeld Byzantijnse muziek bij Lykourgos Angelopoulos, en aan het andere einde van het muzikale spectrum werkte hij samen met artiesten als Yorgos Dalaras , Marinella en Poly Panou . Maar de traditionele muziek bleef toch zijn favoriet, en op dat terrein moet zijn cv niet onderdoen voor dat van de andere leden van het illustere gezelschap. Ook hij werkte bijvoorbeeld samen met Dora Stratou en Domna Samiou . Interessant is ook dat hij eveneens samenwerkte met zowat alle belangrijke musicologen die zich met traditionele muziek bezighouden, onder meer met Markos Dragoumis , Lambros Liavas , Yorgos Papadakis en Nikos Dionysopoulos. Hij draagt zijn uitgebreide kennis ook graag aan anderen over. Van 1992 tot 1996 gaf hij onder meer les aan de befaamde muziekhumaniora van Pallini, en sinds 1995 doceert hij viool aan de afdeling traditionele muziek van het Filippos Nakas Conservatorium.

De slagwerker Andreas Pappás ( Ανδρέας Παππάς ) moet minstens even oud zijn als Marinakis. Ook hij speelde al vroeg (in 1975) in traditionele ensembles, vooral daouli , toumbeleki , bendir en defi . In 1983 ging hij voor de Griekse staatstelevisie ERT werken, waar hij iedereen begeleidde die er daar voor de microfoons en de camera's gehaald werd. Dat bracht hem meteen ook in contact met de belangrijkste artiesten en componisten, met als gevolg dat hij niet alleen een schat aan ervaring opdeed maar dat hij ook meewerkte aan talloze plaatopnames. Op die manier belandde hij ook in het "Staatsorkest voor Griekse Muziek" van Stavros Xarchakos , beter bekend als het KOEM, waar hij meespeelde van 1994 tot 1997, en in het al even befaamde " Estudiantina Neas Ionias ", waar hij sinds 2002 lid van is. In 1995 verscheen zijn eerste eigen plaat, samen met Vangelis Karipis en Yorgos Gevgelís. Een eigen plaat is bepaald ongewoon voor een slagwerker, maar twee jaar later ging hij nog een stapje verder. Samen met Vangelis Karipis en Petros Kourtis richtten ze toen het ensemble "Krótala" op, dat concerten gaf met "alleen maar" slagwerk. Ze werden op slag beroemd en dat leidde tot gezamenlijke optredens met allerlei artiesten in verschillende genres, tot en met Evanthia Reboutsika ("Politiki Kouzina", 2003) en Loreena McKennitt ("An ancient muse", 2006). Ook Andreas Pappas geeft les, meer bepaald aan het conservatorium van Athene.

Het zal duidelijk zijn dat deze vijf muzikanten stuk voor stuk van uitzonderlijk hoog niveau zijn en dat zij samen de traditionele muziek van alle regio's van Griekenland tot en met Klein-Azië kunnen vertolken.

Het is dan eigenlijk zonde om dergelijke zwaargewichten "alleen maar" te gebruiken om de dansgroepen te begeleiden met live-muziek. Dat moet men ook bij Tradidanse gedacht hebben, want de activiteit van zondag wordt niet aangekondigd als een dansvoorstelling, zoals anders, maar wel als "concert met optreden van de dansgroepen". Dat zou dan betekenen dat de muzikanten nog meer tot hun recht zullen komen dan anders - want ook bij vorige gelegenheden kregen de muzikanten toch wel wat aandacht, en terecht.

Tradidanse krijgt overigens nog meer "hoog bezoek". Uit Parijs komt een groep dansers van de "Académie de Danse 'Parthénon'" naar Brussel, en allicht zullen die dan ook op zondag een deel van het podium voor zich krijgen.

Een andere nieuwigheid is dat het avondfeest op zaterdag nu ook officieel opengesteld wordt voor het grote publiek. De dansavond met live-muziek wordt voorafgegaan door een voorstelling van een van de kindergroepen. Andere jaren was er ook al zo'n feest, maar daar werd weinig ruchtbaarheid aan gegeven omdat de zaal anders al snel te klein zou worden. Dit jaar werd er uitgekeken naar een andere locatie, waardoor ook andere belangstellenden de gelegenheid krijgen om deze muzikanten aan het werk te zien in hun natuurlijke milieu, dat van de traditionele feesten. Dat is immers heel wat anders dan een concert.

En natuurlijk is er niets dat belet om zowel het feest als het concert bij te wonen...

De grote lijnen van de levensloop van Ross Daly zullen inmiddels wel algemeen bekend zijn. Hij is van Ierse afkomst, werd geboren in Engeland (1952), is in 1975 neergestreken op Kreta, en er in zekere zin nooit meer weggegaan. Tussenin had hij wel het hele oosten afgereisd en daar een encyclopedische kennis van zowat alle daar gangbare muzikale tradities aan overgehouden.

Die kennis deelt hij met anderen tijdens de seminaries en workshops in zijn "Labyrinth". Daar komen muzikanten uit alle windstreken op af, en dat zorgt niet alleen voor een uitdieping van de collectieve kennis, maar ook voor een intensieve kruisbestuiving die uniek is in de wereld - en misschien zelfs in de geschiedenis van de mensheid.

Er is zelfs een nieuw muziekgenre ontstaan, dat Daly zelf "contemporary modal music" gedoopt heeft. Eigenlijk is het geen afzonderlijk genre, maar het resultaat van het werk van een aantal van zijn discipelen, die zich eerst verdiepten in een bepaalde traditionele techniek en dan daarop verder bouwden. Zij zetten de traditie dus verder langsheen de weg van de natuurlijke evolutie, met inbreng van allerlei invloeden van buitenaf, eerder dan ze te willen conserveren in de staat zoals ze zich momenteel bevindt. Essentieel is wel dat zij - net als Ross Daly zelf - er eerst naar streven om de oorspronkelijke traditie tot in de puntjes te beheersen, pas daarna gaan ze er zelf mee aan de slag. Een bekend voorbeeld van een dergelijke "discipel" is Stelios Petrakis .

Een ander voorbeeld is Kelly Thoma . Zij werd geboren in Athene in 1978, en het was ook in Athene dat ze Ross Daly voor het eerst lyra hoorde spelen. Dat was in 1995, ze was toen zeventien, en ze was meteen in de ban van dit instrument. Ze ging drie jaar bij Daly in de leer en toen kende ze voldoende om mee te mogen spelen in zijn ensemble. Dat is ze blijven doen, en uiteraard leerde ze daar elke dag bij, zodat je haar met recht een eeuwige studente zou kunnen noemen.

Pas in 2009 - dus na veertien jaar studie - kwam ze met haar eerste eigen composities naar buiten, en dan nog met mondjesmaat. Op haar eerste album "Anamkhara" stonden zeven nummers. Enkele daarvan waren te horen op haar optreden met Ross Daly in Utrecht en Amsterdam in november 2012 .

Tegen de tijd dat ze naar Gent komen zou er een tweede album moeten klaar zijn. Dat zal "7Fish" gaan heten en er staan geen zeven maar acht nummers op. Zeven daarvan zijn dan wel genoemd naar even zoveel vissoorten, en het achtste heet gewoon "S", omdat vissen op die manier zwemmen. Verder ligt "7Fish" helemaal in de lijn van "Anamkhara", behalve dat de orkestratie iets uitgebreider is.

Ook Ross Daly heeft in Gent een nieuw album voor te stellen. Bij hem heet het "The other side" . Dat verscheen in augustus 2014 en het bevat negen originele composities waarin hij zijn ideeën uitwerkte, samen met enkele van zijn voornaamste medewerkers.

Op die cd spelen twee instrumenten een belangrijke rol, niet toevallig bediend door Ross Daly en Kelly Thoma. Het zijn respectievelijk de tarhu en de lyra. Die gaan met elkaar in dialoog, en dat zullen ze ook in Gent gaan doen.

De lyra is het instrument waarop Kelly Thoma zich al die jaren is blijven toeleggen, en dat is inmiddels haar specialiteit geworden. Zij bespeelt dan wel geen "standaard" Kretenzische lyra , maar een instrument dat daarvan afgeleid is. Dat heeft, naast de drie gebruikelijke snaren die met de strijkstok bespeeld worden, nog een aantal "sympathische" snaren. Die trillen mee als de andere aangestreken worden, en dat zorgt dan voor een vollere klank. Het is een concept van Ross Daly uit 1991, en ook hier combineerde hij elementen uit verschillende muzikale tradities. Het principe van meetrillende snaren is immers niet nieuw, het is integendeel eeuwenoud, maar in de verschillende Griekse speelstijlen worden ze enkel nog gebruikt bij de kemanes , de flesvormige lier uit Cappadocië. Op Kreta zelf was het in onbruik geraakt, klaarblijkelijk niet eens zo heel lang geleden, want naar het schijnt zijn er nog enkele oude exemplaren van bewaard gebleven. Stelios Petrakis (zelf ook een "discipel" van Ross Daly ) gebruikt ze als voorbeeld om de exemplaren voor Kelly Thoma en anderen te bouwen.

De tarhu daarentegen is een heel nieuw soort instrument, met een kleine, bolvormige klankkast en een lange nek, dat omstreeks 1995 geconcipieerd werd door de Australische instrumentenbouwer Peter Biffin. Die was gefascineerd door oosterse instrumenten, maar hij wilde de mogelijkheden daarvan uitbreiden. De tarhu is in zekere zin een kruising tussen de Turkse tanbur en de Chinese erhu - vandaar ook de naam. Na veel experimenteren met allerlei combinaties, aanpassingen en uitbreidingen ontstonden er verschillende varianten van de tarhu . Ross Daly speelde een belangrijke rol in deze evolutie, niet alleen door het nieuwsoortige instrument bekend te maken, maar ook door zelf mee te denken. Zo ontstond in 2002 de "lyra tarhu ", met dezelfde afmetingen als een Kretenzische lyra, met drie aangestreken en negen mee-klinkende snaren. Die werd - nog steeds onder impuls van Daly - verder uitontwikkeld tot iets wat in 2006 de "nak tarhu " ging heten. De nek daarvan is veel langer, waardoor ook de snaren veel langer konden worden, en het aantal aangestreken snaren werd uitgebreid tot vier. Door dit alles heeft het instrument een enorm bereik (4 ½ octaaf), en het kan zowel getokkeld (met een plectrum of met de vingers) als gestreken worden. Deze veelzijdigheid maakt dat er zeer uiteenlopende muziekstijlen kunnen op gespeeld worden, zowel oosters als westers, en dat maakt het natuurlijk ideaal voor iemand als Ross Daly ...

De havenstad Thessaloniki, in het noorden van Griekenland, staat bekend als een bakermat van muzikaal talent. De stad heeft al ontelbare zangers en zangeressen voortgebracht, maar helaas (voor Thessaloniki) worden die meestal aangezogen door de hoofdstad Athene. Daar woont zowat de helft van de Griekse bevolking en daarom is de afzetmarkt er ook veel groter. Aan de andere kant wordt die markt overal steeds kleiner, want ook in Griekenland blijven de mensen steeds vaker voor hun televisie naar de reclame zitten kijken. Het gevolg was een soort kaalslag in het culturele leven van Thessaloniki, waardoor veel muziekclubs hun deuren moesten sluiten. De paar enkelingen, die hardnekkig weigerden om naar Athene af te zakken, vonden hun weg niet meer naar het publiek, en omgekeerd bleef het resterende publiek op zijn honger zitten.

Na die evolutie enkele jaren lijdzaam te hebben ondergaan, besloten twee muzikanten, Dimitris Sfingos en Dimitris Mystakidis , om er wat aan te doen. In 2007 - dus nog vóór de crisis losbarstte - begonnen ze met een eigen muziekclub, die ze "Πριγκηπέσσα" (Pringipessa, Prinses) doopten, naar het gelijknamige en uiterst populaire liedje van hun streekgenoot Sokratis Malamas .

Eén van die twee muzikanten is ook hier bekend. Dimitris Mystakidis was recent nog in de Art Base (in mei 2014 en januari 2015 ), maar dat is niet alles. Van 1994 tot 2004 was hij lid van het orkestje van de betreurde Nikos Papazoglou (zelf ook van Thessaloniki) en hij was er dus bij toen Papazoglou in maart 2002 door België en Nederland tourde. In april 2011 was hij er opnieuw, deze keer als lid en mede-oprichter van het groepje Apsilies. Die hadden eerst min of meer voor de lol gespeeld, maar uiteraard traden ze ook in de Pringipessa op en dat had zoveel succes dat er besloten werd om er verder mee te gaan. Dat resulteerde in een cd, en die cd resulteerde dan (onder meer) in de optredens in België en Nederland. En tussen haakjes: die cd werd uitgegeven door een onafhankelijk label dat "Prigipessa Records" gedoopt werd. Dat is niet toevallig, want inderdaad: ook dit is een initiatief van de muziekclub.

Inmiddels is de Pringipessa uitgegroeid tot dé toonaangevende club van Thessaloniki. Toen het Duitse weekblad "Der Spiegel" in de zomer van 2011 een artikel wijdde aan de rembetika , was het daar dat hun reporter naartoe ging. Maar ook in Athene kent men hun reputatie.

Dat hebben ze mede te danken aan hun no-nonsens aanpak. Het is een relatief kleine club, zowat ter grootte van een flinke huiskamer, en je kan er uiteraard ook goed eten, maar dat is ondergeschikt aan de muziek. Het is met andere woorden geen restaurant met live-muziek, maar eerder een muziekclub met mezedes .

Hun programmatie is een ander onderdeel van hun succes. De nadruk ligt op de rembetika en de laïka , wat ook logisch is, want dat is tenslotte de typische "clubmuziek". Maar op de tafels dansen of met borden en bloemen gooien is er in de Pringipessa niet bij, ook hier staat de muziek centraal. Het is trouwens ook geen rembetadiko in de ware zin van het woord, want ze programmeren ook heel andere genres, zoals traditionele muziek van Kreta, of jazz manouche. Daarnaast zijn er thema-avonden die gewijd zijn aan nog andere muzikale topics, zoals de bluegrass-gitaar, of aan de rol van de piano in de laïka , of die van de gitaar in de rembetika , ...

Die veelzijdigheid zit trouwens ook verscholen in de naamkeuze van de club. Die is bewust dubbelzinnig gehouden. Bij "Pringipessa" denken de meeste Grieken in de eerste plaats aan het liedje van Malamas , maar dat is uiteraard geen rembetika-liedje. Bij een "rembetadiko" zou je het dan eerder gaan zoeken bij het liedje "Ego thelo pringipessa" van Panayotis Toundas , dat vooral bekend is geworden door de uitvoering van Stellakis Perpiniadis. Beide nummers zijn immens populair, getuige het aantal keren dat ze gecoverd werden - ook tijdens optredens in de "Pringipessa" zelf.

De filosofie van de uitbaters is eigenlijk eenvoudig: ze willen natuurlijk wel graag dat er veel volk naar de concerten komt, maar toch doen ze het niet voor het geld. Ze programmeren gewoon wat ze zelf graag horen, en/of wat ze zelf interessant vinden. De vergelijking met de Brusselse Art Base is dan gauw gemaakt, maar daar houdt het niet op.

Op de affiche van de Pringipessa vind je niet alleen jonge, relatief onbekende artiesten met talent en visie, maar ook gevestigde waarden als Agathonas Iakovidis , Zoí Papadopoúlou , Solon Lekkas , Makis Seviloglou , Yorgis Xylouris , Kaiti Koulliá , En Chordais , Lizeta Kalimeri , Sofia Papazoglou , Yota Nenga , Eleni Tsaligopoulou , Haig Yazdjian , Manolis Pappos , Savina Yannatou , ...

Enkelen van de gaststerren brengen hun eigen muzikanten mee, maar er zijn er ook nogal wat die zich laten begeleiden door de vaste muzikanten van de club zelf - en dat zegt natuurlijk ook iets over de kwaliteit van die mensen. De "harde kern" bestaat uit vier muzikanten, en het zijn deze vier die bereid gevonden werden om naar de Art Base te komen.

Hun namen zijn:

• Christos Mastellos (Χρήστος Μαστέλλος): zang
• Iphigeneia Ioannou (Ιφιγένεια Ιωάννου): zang en kanonaki
• Triantafyllos (Lakis) Chalkias (Τριαντάφυλλος (Λάκης) Χαλκιάς): bouzouki en zang
• Dimitris Sfingos (Δημήτρης Σφίγγος): gitaar en zang

In Brussel zullen ze een "klassiek" programma brengen, met rembetika vanaf de beginperiode in de jaren '30 tot aan de overgang naar de laïka in de jaren '60, met tussenin de bloeiperiode van de jaren '30 en '40.

Het kersvers opgerichte groepje "Modal Trio" heeft alles te maken met de recente aankomst van Chrysa Karaïskou in Brussel, met de bedoeling om er langere tijd te blijven.

Ook Dimos Vougioukas lijkt opnieuw meer en meer in Brussel op te duiken, en beiden samen zorgen zij voor een plotse opstoot van tal van nieuwe Griekse initiatieven die onder meer in de Art Base een klankbord krijgen.

Zo startte er vorige maand in de Art Base een reeks concerten onder de noemer " Young Greeks ". Die reeks is heel gevarieerd, zodat elke liefhebber van Griekse muziek er wel zijn of haar gading in vindt: Het " Modal Trio ", waar Chrysa en Dimos deel van uitmaken, brengt meer traditionele muziek van Griekenland en Klein-Azië, " Vinylio " focust - zoals bekend - op de rembetika , maar dan nu met Chrysa Karaïskou als zangeres, en tenslotte is er het " Trio Aman " met liederen uit het Café Aman. Deze concerten gaan in principe telkens door op woensdagavond en er geldt een speciale ticketprijs van € 2,50.

Voor de uitleg van de eerste concerten van deze groepjes verwijzen we u naar onze januari 2015-pagina, toen op 14 januari het Modal Trio voor het eerst optrad, op 21 januari Vinylio met de nieuwe bezetting en op 28 januari was het dan de beurt aan het Trio Aman.

Chrysa Karaïskou had aanvankelijk ook een reeks workshops gepland, maar die gaan niet door wegens te weinig belangstelling. Mogelijk is dat uitstel en geen afstel, want als de reputatie van Chrysa wat meer uitdeint, dan zou het best kunnen dat deze workshops toch nog een vaste waarde worden. Dat is trouwens precies wat er gebeurde met de workshops van Dimos Vougioukas.

Een derde initiatief dit jaar zijn opnieuw een aantal opvoeringen van het Grieks schaduwtheater Karagkiozis . Die zouden vanaf 1 februari elke zondagmiddag gaan plaatsvinden, telkens om 12 uur in de Art Base. De man die - letterlijk en figuurlijk - de touwtjes in handen heeft is alweer Dimos Vougioukas. Hij is van plan om iedere zondag een andere voorstelling te presenteren, met de bedoeling om met zijn schaduwtheater zowel groot als klein te boeien.

Een andere muzikant die mee aan de kar duwt van al deze jonge Grieken en die als katalysator fungeert voor een aantal andere projecten waar Griekse muzikanten bij betrokken worden is de violist Tcha Limberger. Samen met hem trad en treedt Dimos Vougioukas onder meer op als trio, en daarnaast zitten ze ook allebei in het project "Nathan Daems Karsilama Quintet". Zie onze januari 2015-pagina voor meer informatie over deze concerten.

Dimos Vougioukas zelf heeft recent ook nog een eigen ensemble gevormd, dat het "Dimos Vougioukas Gypsy Ensemble" gedoopt werd. Zij zijn op 22 februari te horen in de Art Base, maar dat concert nemen we niet apart op in onze Agenda omdat er zigeunermuziek uit Oost-Europa op het programma staat, en dat ligt net iets te ver van Griekenland vandaan.

Sommige van deze recente initiatieven en projecten hebben geen vast patroon of programma. De muzikanten laten zich leiden door het publiek, en het is dan perfect mogelijk dat er in theorie muziek van Klein-Azië op de affiche staat, maar dat het dan in de praktijk ineens de kant van de Cycladen-eilanden uitgaat, of Epirus of nog wat anders. Het bewijst wel dat al deze muzikanten een uitgebreid repertoire hebben - en dat ze dat repertoire bovendien ook uitstekend beheersen - zodat ze een avondvullend programma kunnen opbouwen zonder al te veel voorbereiding en hun publiek op die manier van het begin tot het einde kunnen boeien.

Het Modal Trio bestaat uit:

• Chrysa Karaïskou (zang en kanonaki ),
• Dimos Vougioukas ( accordeon ) en
• Benjamin Clement ( gitaar )

Bij hun eerste optreden op 14 januari 2015 zat Tcha Limberger tijdens het eerste deel van het concert mee op het podium, wat wellicht ook een invloed heeft gehad op het programma.

Wat er gespeeld wordt valt dus niet echt nauwkeurig te voorspellen. Vast staat wel - min of meer toch - dat er traditionele Griekse muziek op het programma zal staan. Muziek van het vasteland en van de Griekse eilanden, maar wellicht ook stadsmuziek uit het vroegere Smyrna en Constantinopel. Chrysa ging onder meer in Istanbul in de leer, waardoor een wat meer oosterse inbreng in het repertoire niet denkbeeldig is.

Michalis Tzouganakis wordt stilaan een vaste waarde in Amsterdam. Hij was er al in mei 2007 , samen met Yorgos Dalaras en Melina Aslanidou . Later kwam hij een paar keer alleen, met zijn eigen band, in november 2009 en in mei 2010 .

Deze keer is het de Griekse Gemeenschap van Amsterdam (de GGA) die hem uitnodigt. Deze vereniging werd al in 1974 opgericht. Ze is uiteraard in de eerste plaats bedoeld voor Grieken die zich in Amsterdam komen vestigen, maar ook Nederlanders kunnen lid worden.

Over Michalis Tzouganakis leest u meer op onze november 2009 pagina.

In de reeks "Young Greeks" programmeert de Art Base nogmaals enkele concerten met het Brusselse rembetika -groepje Vinylio.

Over de opzet van de reeks leest u meer op onze februari 2015 pagina, in het kader van het optreden van het "Modal Trio".

Over Vinylio en hun nieuwe elan leest u meer op onze januari 2015 pagina.

In hun nieuwe bezetting zien ze er als volgt uit:

• Giannis Sarris : bouzouki , zang.
• Chrysa Karaïskou : kanonaki , zang
• Renaud Dardenne : gitaar

De "Helleense Gemeenschap van Brussel", beter bekend als "de Kinotita", naar hun Griekse benaming, organiseert een carnavalsfeest "voor jong en oud". Verkleed of gemaskerd komen mag, maar het is geen absolute voorwaarde.

Ze beloven "lekkere mezedes en een uitstekende sfeer". De eigen dansgroep "Kerasiá" zal wellicht naar goede gewoonte een korte voorstelling geven van de aangeleerde dansen.

Voor de livemuziek zorgt het orkestje "Komboloï".

Orama vzw is een Griekse cultuurvereniging die recent (in augustus 2014) opgericht werd. Hun voornaamste doelstelling is het organiseren van Griekse lessen voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Het gaat dan in de eerste plaats om taallessen, maar de Griekse cultuur en de Griekse tradities krijgen natuurlijk ook veel aandacht.

Daarnaast is het de bedoeling om Grieken en "filhellenen" bij elkaar te brengen, en dat doen ze (onder veel meer) door het organiseren van allerlei culturele activiteiten.

Het is in dat kader dat hun eerste "Meet and Greek" moet gezien worden, een receptie met onder andere live muziek, een kinderhoek met verschillende activiteiten voor de kleintjes, Griekse hapjes en drankjes, maar - om het persbericht te citeren - "boven alles een goed gezelschap!".

De live muziek is afkomstig van het "Diana Pavlidi Trio" , en dat bestaat uit:

• Diana Pavlidi: zang
• Vasilis Stefanopoulos: contrabas
• Vitja Pauwels: gitaar

Zij brengen "live jazz muziek met Griekse touch", wat betekent dat ze enerzijds klassieke jazz songs zullen spelen, maar dat ze anderzijds ook "Griekse liedjes in een nieuw jazzy jasje" zullen voorstellen. Bij een dergelijk optreden is het voor ons dan altijd even afwegen of we het opnemen in de "Agenda" van onze Griekse muzieksite of niet. We definiëren "Griekse muziek" heel breed, als "muziek geschreven door Grieken", dus een deel van dit programma voldoet wel degelijk aan dit criterium. De volgende vraag zou dan eigenlijk moeten zijn hoeveel van die Griekse liedjes er in zitten, maar we hebben dit evenement toch maar het voordeel van de twijfel gegund omwille van de organisator. Met hun nobele doelstellingen kan een kennismaking immers ook wel interessant zijn voor een liefhebber van Griekse muziek.

De muzikanten dan. Diana Pavlidi (Ντιάνα Παυλίδη) werd geboren in Athene, waar ze in 2006 afstudeerde als pianiste. In datzelfde jaar begon Irini Konstantinidi met haar inmiddels bekende opleiding "Jazz-zang: vocale technieken en improvisatie". Zij is - net als bijvoorbeeld Savina Yannatou - een fervent pleitbezorgster voor het gebruik van de menselijke stem als volwaardig muziekinstrument. De reputatie van haar cursussen verspreidde zich snel in Atheense jazzmiddens en in 2009 ging ook Diana Pavlidi bij haar studeren. Ze bleef er tot in 2014, en toen kwam ze naar Antwerpen, waar ze momenteel een opleiding Bachelor of Arts "Jazz Singing" volgt aan het conservatorium van Antwerpen. Het is interessant dat ze in 2010 (dus kort na het begin van haar studies bij Konstantinidi) weliswaar begon op te treden als zangeres, maar dat ze in het begin aansloot bij verschillende groepjes die zich bezig hielden met elektronische pop, pop-rock en funky pop. Pas in oktober 2012 kwam ze naar buiten als jazz-zangeres, maar toen was het wel meteen in de bekende "Half Note Jazz Club" in Athene. Enkele maanden later, in januari 2013, was ze al klaar voor een eigen trio, het "Diana Pavlidi Trio", waar ook de fenomenale jazzpianiste Evgenia Karlafti deel van uitmaakte. Die is bekend van haar langdurige samenwerking met - alweer - Savina Yannatou , en ze heeft dus een drukke agenda, maar toch bleef ze ook deel uitmaken van het Diana Pavlidi Trio, zelfs toen dat eventjes een kwartet werd.

Een ander vast lid van het "Diana Pavlidi Trio" is de contrabassist Vasilis Stefanopoulos (Βασίλης Στεφανόπουλος). Hij werd geboren in Patras en hij behaalde daar in 2003 ook een diploma aan het Stedelijk Conservatorium. Tussen zijn studies basgitaar en contrabas door was hij actief in verschillende laïka en rembetika groepjes, waar hij baglamas speelde. Daarna verschoof zijn belangstelling naar de jazz en in 2004 verhuisde hij zelf naar Den Haag, waar hij ging studeren aan het Koninklijk Conservatorium. Hij haalde er twee bachelors (jazz contrabas en klassieke contrabas) en tenslotte, in 2011, een master (jazz contrabas) als kers op de pudding. Hij bleef in Den Haag wonen en daar is hij actief in een heel aantal ensembles. Ook als hij tussendoor eventjes teruggaat naar Griekenland staat hij daar meteen op een podium - onder andere dus met Diana Pavlidi.

Na enkele geslaagde optredens in Brussel en Gent komt de Cypriotische violist Michalis Kouloumis ( Μιχάλης Κουλουμής ) nu ook naar Nederland om er zijn nieuwste cd "Πρώτες Ύλες" voor te stellen.

Over Michalis Kouloumis leest u meer op onze oktober 2014 maandpagina . Hier willen we er enkel nog even aan herinneren dat de titel van de cd, "protes yles", eigenlijk staat voor "grondstoffen", en bij hem is dat dan de traditionele muziek van "zijn" Cyprus. Met dat "basismateriaal" gaat hij dan aan de slag, en hij toont onder meer aan hoeveel raakvlakken die muziek eigenlijk wel heeft met de muziek van Klein-Azië. Zijn eigen bewerkingen, aangevuld met eigen composities, zorgen voor een frisse noot.

De cd zal op de concerten te koop zijn.

Over de bezetting bestaat er enige onduidelijkheid. In principe bestaat die uit:

• Michalis Kouloumis : viool en arrangementen
• Alexandros Papadimitrakis : outi , lafta
• Ruven Ruppik : percussie
• Maria Ploumi : laouto

De avond is volledig gewijd aan de Metropolitan Community Clinic , gevestigd in Elliniko-Argyroupoli nabij Athene. Deze vrijwilligersorganisatie, afgekort MCCH, verschaft geneesmiddelen en medische verzorging aan de armsten en zwaksten van de Griekse samenleving.

De openbare gezondheidszorg werd in Griekenland de laatste jaren meer en meer afgebouwd waardoor werklozen en Grieken die geen ziekteverzekering hebben de nodige gezondheidszorg niet meer kunnen betalen, met soms schrijnende situaties tot gevolg. Een aantal vrijwilligers, die zich gesteund voelden door de woorden van Mikis Theodorakis , die vóór een concert in september 2011 zou gezegd hebben dat geen enkele Griek mag honger lijden of verstoken blijven van een dokter, staken daarop de handen uit de mouwen. Het medisch centrum en haar vrijwilligers zijn niet gelinkt aan een of andere politieke partij, of verbonden aan een financiële instelling of andere winstgevende instantie. Hun werking is volledig gebaseerd op schenkingen. Om hun autonomie en onafhankelijkheid te bewaren, accepteren ze zelfs geen geld, maar enkel medicijnen en andere medische benodigdheden, of basisvoorzieningen en infrastructuur, of vrijwilligerswerk.

Met de opbrengst van deze avond zullen de organisatoren geneesmiddelen kopen die ze persoonlijk naar Athene zullen brengen.

Asimina Karamperopoulou (zang) en Yannis Efstathopoulos (gitaar) zorgen voor een korte inleiding in de Griekse muziek met een selectie traditionele liederen, rembetika en Griekse kunstliederen ( endechna ).

Op dezelfde locatie zijn er de maand nadien nog 2 andere activiteiten die kunnen interessant zijn voor ons publiek, we geven ze meteen even mee:

• Op zondag 8 maart om 17u: Concert klassieke muziek met Dimitris Semsis (viool) en Dimitra Mantzouratou (piano) met werk van Tartini-Kreisler, Mozart, Svendsen, Ridout, Saint-Saëns, Skalkottas)
• Op zondag 15 maart om 17u: Filmvoorstelling van de documentaire: " Baisers aux enfants - Φιλιά εις τα παιδιά ( Filia eis ta paidia )" van Vassilis Loules uit 2011 (in het Grieks met Franse ondertitels), over vijf joodse kinderen die onder de Duitse bezetting in Griekenland verstopt en gered werden en vandaag getuigen.

De laatste jaren wordt ook Griekenland overspoeld door de simplistische muziekjes waar de commerciële omroepen zo sterk in zijn. De teksten doen er niet toe, als het een beetje rijmt is het al mooi, hoofdzaak is dat het flink dreunt.

De groep "Iliodromio (Ηλιοδρόμιο)" gaat daar regelrecht tegenin. Hun teksten komen regelrecht uit de dichtbundels van grote en kleinere poëten, en daaruit selecteren ze dan vooral gedichten die "de zon in je hart laten schijnen".

Ook voor de muziek putten ze uit bronnen met heel wat diepgang, met een voorkeur voor de traditionele (modale) muziek van het oostelijke Middellandse-Zeegebied. Zo laten ze zich de ene keer inspireren door de traditionele muziek van Pontos, Macedonië, Epirus of de eilanden, de andere keer gaan ze sprokkelen bij de betere laïka , die uit de gouden jaren '60 en '70, of nog elders. Dat alles brengen ze op een heel eigen manier, met veel ruimte voor improvisatie.

Toch halen ze hun muzikale mosterd vooral bij de traditionele muziek, en daardoor klinkt hun muziek weliswaar heel eigentijds maar tegelijk toch ook heel herkenbaar. Eén commentator drukte het in gepast poëtische bewoordingen als volgt uit: "Ongelooflijk dat er in zo'n jonge lichamen zo'n oude zielen wonen".

Dat hoeft allemaal niet te verbazen als je weet uit welke hoek ze komen. De groep ontstond namelijk in de marge van het "Ergastirio piïtikis", het "laboratorium voor poëzie" zeg maar, en dat labo is een onderdeel van het curriculum "traditionele muziek" aan de faculteit "muziekwetenschap en -kunst" van de Universiteit van Macedonië in Thessaloniki. Een hele mondvol, maar het komt er op neer dat, als je daar dimotika gaat studeren, je ook met de teksten in aanraking komt, en dat "laboratorium" is dan één van de modules die je moet of kan volgen.

De oprichter van "Iliodromio", Ilias Sarigiannidis, had sowieso al een zwak voor poëzie, en in de loop van zijn muziekstudies ontstond de behoefte om daar actief mee aan de slag te gaan. Hij zocht en vond aan de universiteit enkele gelijkgestemde zielen, en de rest is geschiedenis - of Iliodromio.

De naam van de groep is trouwens ook de tekst van één van hun liedjes, op een gedicht van Sarigiannidis zelf. Ook de muziek is van hem, net als (bijna) alle muziek die ze op het repertoire hebben staan. Naast "Iliodromio" (het gedicht) schreef hij ook de meeste andere teksten voor "Iliodromio" (de groep), maar hij zet ook gedichten van "meer gevestigde" dichters op muziek, zoals Sappho of Odysseas Elytis of Konstantinos Kavafis . Ook werk van Nikiforos Vrettákos en vooral van Maria Polydouri werd door hem van muziek voorzien.

Sinds hun ontstaan in 2013 is de samenstelling van "Iliodromio" af en toe lichtjes gewijzigd, waarbij ook de beschikbaarheid van de leden misschien een rol speelt. Ze doen immers (nog) niet zoveel optredens en dergelijke mensen zitten dan tussendoor uiteraard niet stil, met agendaconflicten tot gevolg. Maar de kern met de oprichters bleef ongewijzigd.

Voor hun optredens in Brussel bestaat de groep uit:

• Yannis Dionysiou ( Γιάννης Διονυσίου ) : viool , zang
• Vasilis Zigeridis ( Βασίλης Ζιγκερίδης ): kanonaki
• Ilias Sarigiannidis ( Ηλίας Σαρηγιαννίδης ): laouto , composities en arrangementen
• Stella Kampouridou ( Στέλλα Καμπουρίδου ): kaval

Aanvankelijk werd ook de percussioniste Zoi Keselopoulou (Ζωή Κεσελοπούλου) aangekondigd, maar die heeft de groep vrij recent verlaten.

De zanger en violist van de groep, Yannis Dionysiou , werd geboren op Cyprus, in een dorp vlak bij Lefkosia. Op zijn vijfde ging hij pianoles volgen en op zijn achtste begon hij met viool. Tussendoor zong hij de hele dag. Daarom regelde zijn moeder voor hem een proefles Byzantijnse zang. "Probeer het eens, misschien vind je het wel leuk", zei ze. Het was een schot in de roos, mede dank zij zijn leraar. Die was niet alleen een goede psaltis, hij kende ook de theorie waarop de muziek gebaseerd is. En dat was niet alles. "Hij leerde me niet alleen stemtechnieken en lichaamshouding, maar hij gaf me ook inzicht in mezelf", vertelt Yannis .

Uiteraard ging hij later naar de muziekhumaniora, die toen ook op Cyprus ingang had gevonden. Daar begon hij met enkele vrienden een groepje dat ... Griekse rock speelde, met nummers van Pyx Lax , de Termites , Trypes, Xylina Spathia en al die andere bekende bands. Wat later namen ze deel aan een muziekwedstrijd - maar dan met een rembetika -programma, dat ze speciaal hiervoor hadden ingestudeerd. Van daaruit naar de laïka is het maar een kleine stap, en Yannis vindt trouwens dat er in wezen geen onderscheid is. "Het is allebei stadsmuziek", zegt hij, en die stelling is beslist niet zonder grond. Hij luistert in elk geval graag en veel naar al deze muziek, en hij speelt ze ook met veel plezier.

Toch koos hij na de humaniora voor de Byzantijnse zang. Daarvoor moest hij dan wel naar Griekenland verhuizen, want op Cyprus zijn er geen publieke universiteiten waar je muziek kan studeren, laat staan Byzantijnse muziek. Hij koos voor Thessaloniki, en daar heeft hij inmiddels zijn diploma van psaltis op zak. Daar deed hij nog een postgraduaat bovenop, deze keer aan de Kapodistrias Universiteit van Athene.

Een andere opvallende component van het evenwichtige geheel, dat de "sound" van "Iliodromio vormt, is de kaval , bespeeld door Stella Kampouridou . Zij moest niet zo ver reizen als Yannis Dionysiou om haar hogere studies aan te vatten. Ze is geboren en getogen in Katerini , en dat ligt op een (flinke) boogscheut van Thessaloniki. Nadat ze daar In 2012 haar diploma kaval behaald had (met niemand minder dan Manos Achalinotopoulos als professor), trok ze verder noordwaarts, naar de Academie voor muziek en Schone Kunsten in Plovdiv (Bulgarije), voor een postgraduaat kaval . Met die capaciteiten en referenties had ze dus snel een baan gevonden: ze geeft nu zelf les aan de muziekhumaniora van Katerini - kaval natuurlijk.

Ilias Sarigiannidis , de oprichter, componist, dichter en laouto -speler van "Iliodromio", werd in Thessaloniki zelf geboren. Ook hij begon al heel jong met muziek. Eerst volgde hij les op tympano (trommel). Daarna ging hij naar het Conservatorium van Veria, waar hij cello studeerde, en daar nog (Europese) muziektheorie bovenop deed. Later ging hij naar de universiteit van Thessaloniki, waar hij - zoals gezegd - binnen de afdeling traditionele muziek koos voor het "laboratorium voor poëzie". Maar hij moest ook een instrument kiezen, en dat werd de politiko laouto , met Sokratis Sinopoulos in hoogsteigen persoon als leraar.