Ross Daly in een paar woorden beschrijven is onbegonnen werk. Hij is van Ierse afkomst, maar werd op 29 september 1952 geboren... in Engeland. Hij bleef daar tot hij twee jaar was, daarna verhuisde hij naar Canada, de Verenigde Staten en Japan. Hij studeerde klassieke gitaar en violoncello bij Brent Knowland en Patrick Benham, maar raakte in de ban van de oosterse sitar. Hij reisde dan maar naar India en ging in de leer bij de sitar-virtuoos Jachindranath Saha. Hij bestudeerde er tevens de klassieke en volkse muziektradities van het land. Datzelfde scenario deed hij nog een paar keer over: in Afghanistan studeerde hij rabab bij Mohammad Omar, in Turkije leerde hij de technieken van de saz en kemençe bij Ihsan Özgen. Hij trok verder door Centraal-Azië, het Midden- en het Verre Oosten, en bleef een tijdje in Iran. Aan dit alles hield hij dus een grondige kennis van de oosterse muziek over.

© Luc Pardon 2004

Ross Daly

Hij was in 1971 al eens een keertje op Kreta geweest, samen met een vriend, en had toen besloten er ooit nog eens terug te keren om op zijn gemak de muziek en de instrumenten te bestuderen, vooral dan de lyra . Dat voornemen wou hij in 1975 ten uitvoer brengen. Hij was in feite op doorreis, en had de bedoeling om er een maand of zes te blijven. Dat is wat uitgelopen, want pas in 1989 verhuisde hij naar Athene. Op Kreta ging hij zestien jaar lang in de leer bij Kostas Moundakis, algemeen beschouwd als één van de beste lyra -spelers van het eiland.

Op een plaat van Daly, die hij op Kreta uitbracht, bespeelde hij zelf alle instrumenten, door ze apart op te nemen en later te mixen. De Universiteit van Iraklion vroeg hem daarop om een groepje samen te stellen en een concert te geven van typisch Kretenzische muziek. Zo gezegd, zo gedaan, en in 1982 gaven ze een zeer gesmaakt concert in een oude kerk in Iraklion. Er volgden verschillende uitnodigingen om her en der in de dorpen van Kreta te gaan spelen, en de groep bleef dan maar bij elkaar, onder de naam "Lavirinthos" (Labyrint). Later begon Ross Daly les te geven aan Grieken (!) en hij produceerde platen met minder bekende, maar volgens hem veelbelovende jonge artiesten. In 1999 bracht hij een nieuwe cd uit met als titel "Synavgia" Het woord komt uit Plato, en zou iets betekenen als "ontmoeting der uiterste gezichtspunten".

Ross Daly is in elk geval gefascineerd door de verbanden tussen al de soorten muziek die hij bestudeerd heeft. Dat er verbanden zijn is niet zo verwonderlijk, zegt hij, want tenslotte zijn de grenzen tussen het hedendaagse Griekenland, Turkijë, Syrië, Irak, Iran, India enzovoorts, in feite van zeer recente datum. Vroeger was er veel meer contact. Zo was bijvoorbeeld de hele toenmalige bekende wereld op de hoogte van de muziekcultuur van de Oude Grieken (tot in India, dank zij Alexander de Grote). Ook het Perzische rijk was zeer uitgestrekt, evenals later het Byzantijnse en nog later het Osmaanse imperium. Daarom is het niet zo onwaarschijnlijk als het op het eerste gezicht lijkt dat er sterke gelijkenissen zijn tussen bijvoorbeeld de volksmuziek van Noord-India en die van Zuid-Joegoslavië.

Daly is uiteraard als weinig anderen bevoegd om die verbanden te herkennen, en in zijn werk probeert hij die ook aan anderen te laten ontdekken. Zo speelt hij bepaalde Kretenzische volksliederen bijvoorbeeld met een Egyptische rebab in plaats van een lyra . Uiteraard is niet iedereen het daarmee eens, maar hij weerlegt de kritiek met de vraag: wat is dan wel de "authentieke" vorm? Als voorbeeld haalt hij dan een reeks traditionele volksliedjes aan uit de havensteden van Kreta. In feite zijn die van Turkse oorsprong, ze behoren tot het klassieke Turkse muzieksysteem en zijn door de Kretenzers als het ware geadopteerd en geassimileerd. De instrumentatie is wel totaal verschillend, het enige gemeenschappelijke element is de lyra . Eén liedje uit deze reeks, Chalepianos Amanes, was hij al tegengekomen als een Turks en een Syrisch volkslied, en het gaat blijkbaar terug op een Arabisch-Andalusische verzameling uit de negende eeuw. Niet iedereen heeft kritiek, en het treft hem dat vooral ouderen, van vijftig en zestig jaar, zijn werk lijken te waarderen. Zijn grootste fans zijn zelfs tachtig jaar oud. Deze mensen herinneren zich nog verschillende soorten muziek die ondertussen verloren zijn gegaan, en blijkbaar herkennen ze hiervan elementen in Daly's werk.

Toch wil hij zich in de eerste plaats toeleggen op en bekwamen in de authentieke manier van spelen van de verschillende muzieksoorten, alvorens elementen hiervan in zijn eigen composities te gebruiken. Zo werkte hij mee aan de plaat "Ta aïdonia tis Anatolis" (De nachtegalen van het Oosten) van Chronis Aidonidis (met o.m. Yorgos Dalaras ). Deze plaat wil een "document" zijn van Thracische volksmuziek, waarin Aïdonidis een meester is.

Alhoewel de Grieken zelf dus duidelijk het talent van Ross Daly erkennen en waarderen, blijft hij zelf tamelijk bescheiden en realistisch. "Kretenzische muziek is van de Kretenzers, Afghaanse muziek van de Afghanen", zegt hij. Met andere woorden: wie geen product is van een bepaalde traditie en cultuur, kan zich de expressie ervan ook nooit helemaal eigen maken.