Ook na de zomervakantie gaat de reeks benefietconcerten onder de naam "Music4Greece" weer verder.

De opbrengst van deze concerten gaat integraal naar organisaties in Griekenland die zich inspannen om de ergste noden te lenigen.

De formule blijft telkens dezelfde, behalve als ze anders is. In principe nodigt het rembetika-ensemble "Asymmetri Kompania" telkens andere gasten uit om de eerste helft van het concert te spelen en na de pauze nemen zij dan over. Voor deze aflevering nemen zij echter een dagje vrij en het is het groepje "Vinylio" dat de hele avond voor zijn rekening neemt. Niet onlogisch, want als die eenmaal op dreef zijn, dan zijn ze nauwelijks nog te stoppen. En bovendien spelen zij ook rembetika-muziek.

Vinylio bestaat uit:

• Maria Spyroglou : zang, defi , baglamas
• Giannis Sarris : zang, bouzouki
• Renaud Dardenne : gitaar

Dat neemt niet weg dat ook Vinylio enkele vrienden mee het podium op neemt, gewoon voor de gezelligheid.

De "Music4Greece" concerten vinden telkens plaats op een woensdag, behalve als ze doorgaan op een dinsdag. Andere data zijn: 19 september , 17 oktober en . 18 december 2012 (deze laatste datum is een dinsdag, de andere zijn woensdagen).

De Brusselse Art Base slaagt er niet alleen in om belangrijke muzikanten uit Griekenland te laten overkomen, ze komen daarna nog terug ook. Het zaaltje heeft dan ook heel wat te bieden. Voor het publiek is er de gezellige clubsfeer, met tafeltjes, hapjes en drankjes, en het contact met de muzikanten. Voor de muzikanten is er het selecte publiek, want het zijn vooral de echte liefhebbers die de weg naar de Art Base gevonden hebben.

Ook dit seizoen zijn er weer een aantal "herhalingen": in september 2012 komt Theodora Athanasiou weer terug met het Giouf Trio, in december 2012 geeft Solon Lekkas opnieuw het beste van zichzelf, voor de derde keer al, en dan is er ook nog het groepje "78 Strofes" met gastzangeres Matoula Zamani .

Over de artiesten en hun programma schreven we al vrij uitgebreid op onze maart 2012 pagina, toen ze voor de eerste keer naar Brussel kwamen, en over Matoula Zamani zelf schreven we toen een hele biografie .

Voor de achtste keer alweer organiseert Terpsichori een dansstage, en voor de tweede keer nodigen ze Apostolis (Tolis) Psarros uit om de dansles te komen geven.

Hij was al in oktober 2010 te gast bij Terpsichori en dat beviel zo goed dat hij daar nu een vervolg mag aan breien. Hij schijnt een autoriteit te zijn die zijn eigen dansgroep heeft in Athene en regelmatig gevraagd wordt voor stages in binnen- en buitenland.

Het is een flink gevuld programma en de stage is dan ook bedoeld voor dansers die enige ervaring hebben met Griekse dansen.

De lessen beginnen telkens om 11u en er is middagpauze van 13 tot 14u. Op zaterdag eindigen de lessen om 18u, 's avonds (van 19 tot 22) is er een feestje met muziek uit heel Griekenland (geen live muziek). Op zondag eindigt men om 16u.

Inschrijven is beslist noodzakelijk, het aantal plaatsen is beperkt.

Het zal allicht niet nodig zijn om het fenomeen Ross Daly nog voor te stellen, en anders is er nog altijd onze biografie van hem . Hij was al een paar keer te zien op podia in de Lage Landen. Nu doet hij Scandinavië aan maar eerst neemt hij er Nederland ook even bij.

Deze keer komt hij met zijn " Ross Daly Trio" en dat bestaat, naast (uiteraard) hemzelf, ook nog uit Kelly Thoma en Yorgos Manolakis . Zij verdiepen zich al jarenlang in oosterse muziek, maar ze definiëren dat wel iets ruimer dan gewone stervelingen dat doen. Voor hen is dat een gebied dat zich uitstrekt vanaf Noord-Afrika en dat, via het oostelijke Middellandse Zeegebied, Transkaukasië en Centraal-Azië, ononderbroken doorloopt tot helemaal in India en het westen van China. Dat is niet onlogisch want dat gebied kent een enorme rijkdom aan hoogstaande muzikale tradities die elkaar eeuwenlang beïnvloed hebben. Je kan dat dan niet zomaar in hokjes indelen, alles hangt aan elkaar vast, en de moderne landsgrenzen zijn al helemaal zonder relevantie.

Dat alles boeide Ross Daly en hij ging het uitgebreid bestuderen, lang voordat de muziekindustrie begreep dat er geld te verdienen viel door niet-Westerse traditionele muziek aan een Westers publiek te verkopen en de term "wereldmuziek" bedacht omdat ze geen ander hokje hadden om het in onder te brengen. De kennis die Ross Daly gedurende al die decennia vergaarde maakt hem tot een soort wandelende encyclopedie, en hij geeft alles met plezier (en veel inzet) door aan anderen. In 1995 kwam Kelly Thoma (°1978, Piraeus) bij hem in de leer en drie jaar later ging ze al met hem mee op tournee. Sindsdien verdiepte ook zij zich in deze muziek en ze werkte daarbij samen met talrijke grootmeesters uit al die landen en culturen, die allemaal op Ross Daly en zijn workshops afkomen als bijen op de honing.

Als je zo intensief met muziek bezig bent, en je absorbeert al die kennis, dan kan het niet anders of er gaat iets aan het gisten. De muziek die dan opborrelt omschrijft Ross Daly als "Hedendaagse Modale Muziek". Het gaat dus niet om traditionele muziek, laat staan om reconstructies daarvan, het zijn integendeel nieuwe composities waarin de oude technieken en muzikale archetypes van grote modale muziektradities hergebruikt worden. In wezen is het een logische volgende stap in een eeuwenlange evolutie. Het Ross Daly Trio werd speciaal opgericht om die composities naar buiten te brengen.

Tijdens hun concerten brengt het Trio een bloemlezing uit nieuw en minder nieuw werk van hen. Daar zal ongetwijfeld het een en ander bij zijn uit de debuut-cd van Kelly Thoma. Die heet "Anamkhara" en verscheen in 2009. De titel "Anamkhara" is afgeleid van het Iers (Gaelic) en betekent "zielsverwant". Alle composities zijn van haar hand en aan de cd werkten enkele van de grootste namen in het genre mee, waaronder Efren Lopez, Zohar Fresco en natuurlijk ook Ross Daly zelf.

De derde man van het Trio is Yorgos Manolakis (°1982, Iraklio). Hij geldt als één van de beste laouto-spelers van zijn generatie, maar hij is ook een uitstekende bouzouki-speler en hij geeft trouwens workshops bouzouki bij Ross Daly.

Na Nederland reizen ze door naar Noorwegen, Denemarken en Finland, met even een ommetje via Oostenrijk.

De Art Base haalt opnieuw jong Grieks talent naar Brussel, en zoals gebruikelijk voor dit zaaltje brengen ook deze genodigden niet zomaar wat mooie liedjes maar ze kozen en groepeerden die rond een thema. Deze keer is dat de muziek van Thracië, de Griekse eilanden en Klein-Azië - de noord-oostkust van de Middellandse Zee, zeg maar.

Er zijn wel vaker themaconcerten waar de muziek van de Klein-Aziatische kuststreek gecombineerd wordt met die van de Griekse eilanden zoals Chios, Lesbos of Samos. Dat is ook logisch, die eilanden liggen amper enkele kilometers van de kust en de wederzijdse invloeden liggen dan ook voor de hand.

Het is minder gebruikelijk om daar ook Thracië bij te betrekken, maar toch is daar heel wat voor te zeggen. Het gebied - dat in 1922 opgedeeld werd tussen Griekenland, Turkije en Bulgarije - was eeuwenlang een belangrijke draaischijf voor de handel tussen Klein-Azië en Midden-Europa, en dat heeft ook op cultureel gebied zijn sporen nagelaten. Vooral in het oosten van Thracië zijn de invloeden van de Ottomaanse stadsmuziek duidelijk aanwezig in de plaatselijk dansmuziek, en de langzame "tafelliederen" zijn dan weer gebaseerd op de Byzantijnse kerkmuziek. Verder naar het westen heb je natuurlijk ook de dorpen waar na 1922 de Griekse vluchtelingen uit Klein-Azië ondergebracht werden, en die hadden eigenlijk alleen hun tradities bij zich, zowat al de rest hadden ze moeten achterlaten.

Dit concert wordt trouwens aangekondigd met de ondertitel "Bird why don't you sing?" , of in het Grieks: "Γιατί πουλί δεν κελαηδείς" ( Giati, pouli, den kelaidis , Vogeltje, waarom zing je niet") en dat is al meteen zo'n tafellied uit Oost-Thracië. Het gaat over de val van Constantinopel in 1453. Omdat er toen nog geen internet bestond werd het nieuws verspreid door het getwieter van de vogeltjes, dat zeggen althans de liedjes. Ook hier vraagt de zanger aan het vogeltje waarom het niet meer zingt, zoals vroeger, en het vogeltje antwoordt: "Hoe kan ik nog zingen? Ze hebben mij gekortwiekt en mijn stem afgepakt, en ze hebben ons ook de Stad en de Agia Sofia afgenomen". En "ze", dat zijn dan natuurlijk de Turken, die met de verovering van Constantinopel een einde maakten aan het duizendjarige Byzantijnse Rijk en het begin inluidden van vier eeuwen Turkse overheersing in Griekenland.

Het liedje is heel oud en voor de Grieken staat het zonder meer vast dat het meteen na de val van de stad voor het eerst gezongen werd. Buitenlandse onderzoekers doen daar vaak wat schamper over maar dat komt misschien omdat ze niet vertrouwd zijn met een cultuur van mondelinge overlevering. Wel integendeel, want op het examen blijkt telkens weer dat hun studenten een heleboel vergeten zijn van hetgeen ze nog maar pas enkele maanden voordien gehoord hebben. Tot zowat anderhalve eeuw geleden beschouwde men de Ilias dan ook als pure fictie, omdat het verhaal generatie na generatie mondeling was doorverteld en pas na honderden jaren door Homeros werd neergeschreven. Het is onmogelijk dat het collectieve geheugen van de mensheid zo goed kan werken - tenminste, dat dacht men. Maar in 1868 vond de amateur-archeoloog Heinrich Schliemann het oude Troje op basis van aanwijzingen in de Ilias en toen bleek dat het in feite een vrij nauwkeurig verslag was - ook na ontelbare keren te zijn doorverteld.

Het oude "Vogeltje" is tegenwoordig een heel bekend liedje. Zo staat het bijvoorbeeld op de cd "Songs of the Mediterranean" van Savina Yannatou , en ook op de cd "Ta aïdonia tis Anatolis" (De nachtegalen van het Oosten) van Chronis Aidonidis . Deze laatste kende ruime verspreiding omdat Yorgos Dalaras er aan meewerkte.

De "titelsong" van deze cd is trouwens ook al zo'n oud liedje, waarbij de "Nachtegalen van het Oosten" het nieuws brengen over de val van Adrianopel (het huidige Edirne). Dat was in 1361, dus bijna een eeuw eerder dan Constantinopel. Nikolaos Politis (1852-1921), één van de grondleggers van de Griekse laografie, nam het op in het hoofstuk "historische liederen" van zijn verzameling dimotika , die in 1914 verscheen en talloze keren herdrukt werd. Politis krijgt soms het verwijt dat hij niet registreerde wat zijn volkse tijdgenoten zongen maar wel wat ze volgens hem hadden moeten zingen, maar dat neemt niet weg dat Chronis Aidonidis dit specifieke liedje leerde van zijn moeder en die had het beslist niet uit het boek van Politis.

Het komt trouwens ook voor in een verslag dat de Engelsman Robert Pashley schreef over zijn reis naar Kreta. Hij noteerde het uit de mond van zijn plaatselijke gids maar ook die man had het zeker niet bij Politis vandaan. Pashley publiceerde zijn boek namelijk in ... 1837 en toen was Politis nog niet eens geboren. Daarmee staat vast dat het liedje "De Nachtegalen van het Oosten" al minstens een eeuw of twee oud is, en dan zitten we toch al op zowat één derde van de afstand die ons scheidt van 1361.

We kunnen daar dan nog een schepje bovenop doen. In de bibliotheek van het Iviron klooster, in de monnikenrepubliek Athos, vindt u onder het nummer 1203 een manuscript met dertien Griekse volksliedjes, waaronder de "Nachtegalen". Het wordt gedateerd op "ca. 1700", en daarmee zijn we al halfweg 1361.

En een (flinke) boogscheut van Iviron vandaan ligt het Xeropotamos klooster, en ook daar hebben ze een manuscript waarin drie volksliedjes te vinden zijn. Eén daarvan zijn onze "Nachtegalen" en dit manuscript, gecatalogeerd onder het nummer 262, stamt uit de vroege 17de eeuw. Het is dus zowat vier eeuwen oud en daarmee hebben we nog amper één derde te gaan.

Anders gezegd: twee à drie eeuwen na de val van Adrianopel tekende een monnik "uit de mond van het volk" een liedje op dat over die gebeurtenis ging. Nog eens twee eeuwen later werd het nog altijd gezongen, tot op Kreta, en weer een eeuw later zong moeder Aidonidis het in Thracië. Dat is beslist niet aan die manuscripten te danken, want die hadden al die tijd opgeborgen gelegen in stoffige kloosterbibliotheken, waar slechts weinigen toegang toe hadden (het manuscript van Iviron werd trouwens pas in 1880 ontdekt). We weten dus met zekerheid dat de Nachtegalen het minstens drie of zelfs vier eeuwen via mondelinge overlevering konden uitzingen. Waarom zou het dan niet een ietsje meer kunnen zijn? En waarom zou dat dan ook niet kunnen voor het "Vogeltje" dat niet meer wil zingen?

Hoe dan ook, "als het vogeltje dan toch niet meer wil zingen", zo moeten de meisjes van het Merak Quartet gedacht hebben, "dan moeten we het maar zelf doen".

"De meisjes", inderdaad, want de vier nachtegalen van dienst zijn allemaal van het vrouwelijke geslacht. Andere gemeenschappelijke kenmerken: ze kunnen niet alleen zingen en spelen, ze beschikken ook allen over muzikaal talent in overvloed. Hun namen zijn:

• Marina Liontou Mohament: outi , zang
• Stavroula Constanti: ney , zang
• Maria Ploumi: laouto , zang
• Chryssa Karaiskou: kanonaki , zang

Dat Marina Liontou-Mohament (Μαρίνα Λιόντου-Μωχάμεντ) haar mannetje staat op de outi bewijst het feit dat ze les geeft in dit instrument aan het Melmoke, het muziekinstrumentenmuseum in de Plaka in Athene. Daarnaast speelt ze ook in een onwaarschijnlijk groot aantal groepjes, sommige relatief vast, andere gevormd voor één bepaalde gelegenheid. Vaak zit ze dan samen op het podium met de andere dames waarmee ze nu als het "Merak Quartet" naar Brussel komt. Met sommige groepjes, zoals bijvoorbeeld het "Palmar Trio", brengen ze eigen composities maar meestal speelt ze toch de traditionele dimotika . Daarbij gaat het dan doorgaans om de dimotika van het oostelijke Middellandse Zeegebied, en in de Art Base speelt ze dus als het ware op eigen veld.

Dat kan op het eerste zicht niet meteen gezegd worden van Stavroula Constanti (Σταυρούλα Κωνσταντή) die bij het "Merak Quartet" de ney bemant (bevrouwt?). Haar specialiteit is eigenlijk de Ottomaanse klassieke muziek, zoals die in de laatste eeuwen van het Ottomaanse Rijk te horen was aan het hof van de sultans en bij de betere burgerij van de grote steden.

Met deze muziek zat ze trouwens al eerder in de Art Base op het podium(pje). Ze maakte namelijk een tijdje deel uit van het Lâmekân Ensemble, een Belgisch-Frans groepje dat Turkse klassieke muziek brengt, en in juni 2011 was ze er bij toen die, nog maar pas opgericht, al in de Art Base optraden.

Maar schijn bedriegt: haar optreden met het (eveneens pas opgerichte) Merak Quartet is beslist niet haar debuut in de dimotika , ook niet wat betreft dit deel van de Middellandse Zee. In augustus 2011 - amper enkele maanden na haar optreden met Lâmekân - speelde ze een reeks concerten op Cyprus met muziek van "het oostelijke Middellandse Zeegebied in bredere zin". Dat was samen met vijf andere muzikanten, waaronder Maria Constantí en Élena Xydá. Met deze twee bracht ze in oktober 2012 een vergelijkbaar programma in een muziekclub in Lefkosia op Cyprus.

Het is geen toeval dat ze zo vaak op Cyprus optreedt, ze is namelijk Cypriotische. Maar de rest van haar carrière is minder voor de hand liggend: ze studeerde daar immers geen muziek maar wel Engelse literatuur en anthropologie. De muziek kwam pas later, toen ze naar Athene verhuisde en daar aan het conservatorium klassieke ney ging studeren bij niemand minder dan Charis Lambrakis . Nadien had ze nog andere uitmuntende leermeesters, zoals Ross Daly , Christos Tsiamoulis en Ömer Erdoğdular . Ze geldt in Griekenland dan ook als één van de betere ney -speelsters van het moment. En ze krijgt niet alleen in Griekenland erkenning: ze behaalde recent een master voor ney aan het Conservatorium van Rotterdam, en wel met grootste onderscheiding.

Over de erkenning die Maria Ploumí (Μαρία Πλουμή) met haar laouto in Griekenland krijgt berichtten we al eerder, naar aanleiding van haar optreden met het "Smyrna Quartet" in oktober 2012 , ook al in de Art Base.

Dan is er tenslotte nog Chrysa Karaiskou (Χρύσα Καραΐσκου) die voor de onmisbare kanonaki zorgt. Ook zij is een jong (°1986) en veelbelovend talent met een gedegen opleiding achter de rug. Zo behaalde ze een diploma aan het departement traditionele muziek van de gerenommeerde universiteit van Epirus en dat vulde ze aan met een hele reeks cursussen en workshops. In het rijtje van haar leermeesters vinden we onder meer Apostolos (Tolis) Tsardakas en Evgenios Voulgaris, bij ons bekend van hun optredens met Apsilies in april 2011 en allebei docent aan de universiteit van Epirus. Ömer Erdoğdular en diens zoon Ahmet Erdoğdular wijdden haar in in de finesses van de Ottomaanse traditionele muziek en Göksel Baktagir , in april 2006 in Gent met het Turks-Israëlische ensemble 'Yahudije', bracht haar de kneepjes van kanonaki bij zoals die in Turkije gespeeld wordt.

Het zijn dus alle vier dames die niet in nationalistische hokjes denken, maar die integendeel beseffen dat de staatsgrenzen in hun deel van de wereld pas zeer recent op de kaart zijn getrokken.

De naam van het ensemble , "Merak" , past helemaal in die filosofie.

In het Grieks is μεράκι (meraki) één van die vele onvertaalbare woorden waar de taal zo rijk aan is. Je kan meraki hebben om iets te doen, en dan wil je dat "iets" ook dolgraag ooit eens kunnen doen, je droomt ervan, en je lijdt eronder zolang je droom niet in vervulling gaat. In die laatste betekenis is het een beetje synoniem van het al even onvertaalbare καημός (kaïmos). Als het dan zover is, dan zal je dat "iets" allicht ook met meraki doen, met volle overgave dus, met hart en ziel en super-enthousiast, en het spreekt vanzelf dat je dat "iets" dan niet gewoon goed doet maar zonder meer voortreffelijk. Als gevolg van dit alles zal je waarschijnlijk ook meraki hebben , oftewel in goede stemming zijn.

Een μερακλής (meraklis) is dan ook iemand die houdt van mooie dingen, want die zijn met meraki gemaakt, maar het kan ook iemand aanduiden die iets met volle overgave en met veel enthousiasme doet. En in de rembetika -liedjes komen we de meraklis ook tegen als iemand die houdt van plezier maken, wat in zekere zin hetzelfde is. Zoiets doe je natuurlijk altijd in (goed) gezelschap en daarom gaan de liedje vaak over μερακλήδες (meraklides) in het meervoud. Een meraklis is soms wel een beetje excentriek maar dat hoort er ook bij. Het is in feite zelfs verplicht, want iedereen houdt natuurlijk wel van aangename dingen maar daarom is nog niet iedereen een meraklis. Voor een meraklis hoor je in bewondering te staan, hij dwingt respect af, hij behoort tot een soort volkse elite waar tegenop gekeken wordt. Hij weet immers hoe te leven, hij is een echte man.

Het Griekse "meraki" is één van de vele Turkse leenwoorden die de taal te danken heeft aan vier eeuwen Turkse overheersing, maar de betekenis is niet helemaal hetzelfde in beide talen. Het Turkse "merak" betekent enerzijds nieuwsgierigheid, in de zin van de drang om nieuwe dingen te ontdekken en dus je grenzen te verleggen, maar anderzijds ook de angst of onrust voor het onbekende dat er achter die grenzen schuilgaat. En de Turkse uitdrukking "merak sarmak", letterlijk iets met merak omwikkelen, betekent dat je interesse krijgt voor iets, maar dat kan zover gaan dat je er zelfs een hartstocht voor opvat, en daarmee hebben we dan toch weer een aanknopingspunt met de Griek die μεράκι heeft.

Het zijn niet alleen de Grieken die dit woord geleend hebben van de Turken, ook de Bosniërs hebben het in hun taal opgenomen en die hebben beide betekenissen gecombineerd: van nieuwsgierigheid en angst tot blijdschap en vreugde maar ook melancholie. In de officiële standaard schrijftaal zijn zo goed als geen Turkse leenwoorden opgenomen, dus daar komt het woord "merak" niet in voor, maar omdat het zo veelomvattend is kan het zich goed handhaven in de spreektaal. Er is gewoon geen equivalent om het woord af te lossen.

De brede betekenis van het Bosnische "merak" zou er kunnen op wijzen dat het woord vroeger ook in het Ottomaanse Turks die zelfde lading had. De Bosniërs zouden die dan integraal behouden hebben terwijl het moderne Turks er de ene helft van kwijtspeelde en het hedendaagse Grieks de andere.

De Turken hebben hun "merak" zelf ook elders vandaan gehaald, kennelijk uit het Oudperzisch. Dat werd gesproken in de tijd van Darius en Xerxes, pakweg vijf eeuwen voor Christus of 2.500 jaar geleden. In die tijd was een "merak" een zogenaamde Männerbund, een vereniging van mannen dus. Maar het was geen gewone club, ze bestond uit jonge krijgers die bovendien bloedbroeders waren die elkaar door dik en dun bijstonden.

Het Oudperzisch zelf zou het woord merak dan weer afgeleid hebben van de nog oudere Indo-Iraanse vorm "márya-" dat zowel "gewelddadig, viriel, dapper" als gewoon "mannelijk" betekent. Nu is het Indo-Iraans eigenlijk een taalfamilie (vroeger ook Arisch genoemd) die niet alleen het Oudperzisch omvat maar ook een heleboel andere talen waar "merak" ook in voorkomt. Het is dus best mogelijk dat de Turken het elders vandaan hebben.

Maar ook buiten de Indo-Iraanse familie er zijn nog meer kandidaat-leveranciers. Er is bijvoorbeeld het Arabische مراق. (Dat moet dan wel van rechts naar links gelezen worden, anders lijken het gewoon kronkellijntjes...) Maar het Arabisch is een Semitische taal en dat is een subgroep van de Afro-Aziatische taalgroep, terwijl het Indo-Iraans een onderafdeling is van het Indo-Europees.

Het is trouwens best mogelijk dat "merak" zelfs helemaal tot dat Indo-Europees teruggaat, en niet enkel tot het Indo-Iraans. Een belangrijk argument daarvoor is dat het fenomeen van de Männerbünde veel ouder zou zijn dan de tijd waarin het Oudperzisch gesproken werd. Dergelijke groeperingen - en dus ook het woord dat ze aanduidde - zouden bij alle oude Indo-Europese volkeren voorgekomen zijn, in verschillende vormen en schakeringen. De "Heilige Schare" van de Spartanen is daar maar één voorbeeld van. Onze huidige samenlevingsvormen zijn gebaseerd op de familie als fundamentele bouwsteen, maar dat zou toen veel minder het geval geweest zijn. Je ziet dat ook bij andere diersoorten dan de mens die in kudde leven: ook daar vormen de jonge mannetjes een aparte groep die de gemeenschap verdedigt tegen indringers. Iets dergelijks zou in die ver vervlogen tijden ook bij de mens het geval geweest zijn, en dat zou zich dan gaandeweg geformaliseerd hebben tot Männerbünde in allerlei vormen en varianten. Vaak waren ze toegewijd aan de oppergod en dat hield ook in dat ze instonden voor de handhaving van recht en orde. Het verband tussen die toewijding aan een hoger doel en de huidige betekenis van "merak" in zowel het Turks als het Grieks is dan niet zo moeilijk in te zien. Maar met een Indo-Europese oorsprong zou "merak" dan minstens 6.000 jaar oud zijn.

Je kan het ook nog verder gaan zoeken, want het woord "merak" komt ook aan de andere kant van de wereld voor. In het Soendanees (met -n-), een taal die vooral in het westen van Java gesproken wordt, is een "merak" een pauw en dat is een vogelsoort waarvan de mannelijke exemplaren toch ook wel indrukwekkend uit de hoek kunnen komen. Dat geldt zeker voor de "Javaansche pauw", zoals de Nederlandse kolonisten hem noemden. Ze leerden al gauw dat je het mannetje niet los in de tuin mag zetten, want het is zo "gewelddadig, viriel en dapper" dat het alles en iedereen aanvalt die zijn territorium binnendringt. Dat klopt perfect met het Indo-Iraanse márya. Alleen is het Soendanees geen familie van het Indo-Iraans want het is een lid van de Austronesische taalfamilie en die staat op gelijke hoogte met het Indo-Europees. Dat zou kunnen betekenen dat onze viriele merak al bestond in de gemeenschappelijke - maar wel hypothetische - vooroudertaal van het Austronesisch en het Indo-Europees. Maar dan zou het woord iets van een 30.000 jaar oud zijn, en dan houden we nog niet eens rekening met het Afro-Aziatisch waaruit het Arabisch voortkwam. Voor een gemeenschappelijke voorouder van deze drie verschillende taalfamilies moeten we nog véél verder terug, en niemand weet hoe ver precies.

Het zelfde woord "merak", steeds in de betekenis van "pauw", komt niet alleen in het Soendanees maar ook in andere Austronesische talen voor, onder andere in het Maleis, het Makassarees en het Buginees (allebei gesproken op Celebes) en het Oud-Javaans. Al deze talen zijn met elkaar verwant en dat zou op een oude, gemeenschappelijke oorsprong kunnen wijzen.

Er zijn natuurlijk ook andere verklaringen mogelijk. Sommige taalkundigen zeggen dat het een leenwoord zou zijn, dat dan via het Maleis in deze andere Austronesische talen zou binnengekomen zijn. Zij denken dat het oorspronkelijk uit een oude Mon-Khmer taal van het Zuidoost-Aziatische vasteland afkomstig is, en inderdaad komt het ook in die hoek van de wereld in vele talen voor. Maar de Mon-Khmertalen zijn een subgroep van alweer een andere taalfamilie, de Austroaziatische. En volgens sommigen zou "merak" zelfs teruggaan tot de voorvader daarvan, het Proto-Austroaziatisch.

Het is overigens niet vanzelfsprekend dat we hier met een leenwoord te maken hebben. Immers, de pauw was al bij de Romeinen en de Oude Grieken bekend maar hij is wel afkomstig uit het gebied waar Austronesisch gesproken werd, en zoals eerder aangegeven heeft het eiland Java zelfs een eigen soort die daar in het wild voorkomt. Dat pleit dan voor een gemeenschappelijke oorsprong, want een leenwoord wordt doorgaans samen ingevoerd met het ding dat het benoemt en men mag toch wel verwachten dat de mensen in dat gebied al van oudsher een eigen woord hadden om hun eigen inheemse pauw te benoemen.

En er zijn nog meer mysteries. Ook het hedendaagse Javaans kent "merak" in de betekenis van "pauw", maar daar heeft het nog een tweede betekenis: het is daar ook een werkwoord dat "aantrekken, capteren" betekent. In het Javaans kan je van iets zeggen dat het "merak ati", letterlijk dat het "capteert de lever". Vermits de lever bij hen de zetel is van de gevoelens komt dat overeen met ons "hart-veroverend, aantrekkelijk" en daarmee zijn we dan weer terug bij het hedendaagse Turks en het Grieks. Hoe verklaar je dat dan?

Het enige wat we dus met zekerheid kunnen zeggen is dat er niets met zekerheid te zeggen valt, behalve dan dat "merak" echt wel héél erg oud is. Alleen al over de indeling van de talen binnen de hedendaagse taalfamilies is het laatste woord nog lang niet gezegd, en voor de reconstructie van de zogenaamde "vooroudertalen" is men uiteraard helemaal op speculatie aangewezen. Er is totaal niets van bewaard gebleven. Er zijn wel pogingen gedaan om tot een gemeenschappelijke voorvader van het Indo-Europees en nog wat andere families te komen, bijvoorbeeld het Nostratisch. Maar aan een gooi naar nog oudere vooroudertalen - wat met minstens vier taalfamilies in het spel toch wel nodig zou zijn - heeft nog niemand zich gewaagd. Taalkundigen hebben zelfs geen flauw idee hoever je terug moet gaan in de tijd vooraleer je bij zo'n gemeenschappelijke voorouder zou kunnen aanbelanden.

Misschien komen we dan wel uit bij Adam en Eva? Misschien was Eva wel de eerste die Adam liefdevol in het oor fluisterde "mijn merak" (mijn viriele, dappere en onversaagde held), toen ze nog vijgenbladloos in het Aards Paradijs woonden? Of misschien was Adam wel de eerste die Eva haar merak (nieuwsgierigheid) verweet, nadat ze in de appel gebeten had?

Maar zelfs als we op zeker spelen en pas vertrekken bij de Indo-Europese viriele mannenclub, dan zitten we toch al meerdere duizenden jaren ver. Is het dan niet intrigerend dat we, als we het woord volgen op zijn reis doorheen de eeuwen en de talen met al de bijbehorende betekenisverschuivingen, uiteindelijk toch weer uitkomen bij de Griekse meraklides, een soort club van mannelijke levensgenieters?

Dat het "Merak Quartet" in de Art Base enkel uit dames bestaat mag geen bezwaar zijn, vermits zij het woord interpreteren als "de nieuwsgierigheid die dingen in beweging zet". Dat de vrouwen ook op dit terrein hun mannetje staan, dat zal iedere meraklis kunnen beamen die ooit in de vroege uurtjes thuiskwam en dan eerst moest uitleggen waar hij vandaan kwam om vervolgens met de deegrol achterna gezeten te worden.

Het Brugges Festival is dit jaar al aan zijn zesentwintigste editie toe. In de eerste kwart-eeuw van hun bestaan hadden ze elk jaar opnieuw een Griekse bijdrage op het programma staan. Meestal kregen "de Grieken" zelfs de eer om het festival op zondagavond af te sluiten. En als je dan nog weet dat de organisatie van het festival in handen is van een kleine vzw die "Rembetika" heet, dan zal het duidelijk zijn dat men daar Griekenland (en de Griekse muziek) een warm hart toedraagt.

Logisch dus dat zij zich, net als zovele anderen, ergerden aan de stroom van verwijten die de massamedia over de hoofden van de Grieken uitgoten. Recent is het tij wat gekeerd, nadat de journalisten van het balkon van hun vijfsterren-hotelkamer met zicht op Syntagma nederdaalden en ontdekten dat er in de straten van Athene heel andere verhalen te rapen vielen: over daklozen, voedselbedelingen, zelfmoorden enzovoorts. Maar toch blijven de verwijten nog altijd nazinderen, niet in het minst bij de Grieken zelf.

Bij diegenen die zich ergerden waren er merkwaardig veel die niet bij de pakken bleven zitten en die tegengas wilden geven. Er kwamen allerlei initiatieven die "de andere kant van Griekenland" wilden laten zien, en vaak focuste men dan op de muziek, want die heeft toch wel wat.

Ook de organisatoren van het Brugges Festival wilden hun steentje bijdragen. Van tegengas geven weten ze daar wel het één en ander, en voor deze gelegenheid drukten ze het gaspedaal wat extra diep in: ze zetten een volledig Grieks festivalprogramma neer. Daarmee willen ze meteen ook hun solidariteit kenbaar maken aan de Griekse bevolking zelf, en natuurlijk niet in de laatste plaats aan al de vrienden die ze daar in de loop der jaren gemaakt hebben. Want dat ze daar goede contacten hebben, ook in muzikale kringen, dat zal iedereen kunnen beamen die het festival een beetje gevolgd heeft. Ze programmeerden al vaak uitstekende Griekse artiesten die in het buitenland totaal onbekend zijn. Dat doen ze niet alleen voor Griekenland, trouwens. Ze hebben altijd al een voortrekkersrol gespeeld als het ging om het introduceren van nieuw talent uit heel Europa (en omstreken) in onze contreien, maar dat is een ander verhaal.

Het programma van deze "Griekse editie" omvat twee dagen, vrijdag en zaterdag, met telkens twee concerten, zoals we dat van het Brugges Festival gewend zijn.

Op vrijdag neemt de groep "Rebetokafenes Egaleo" (Ρεμπετοκαφενές Αιγάλεω) het voortouw. In kringen van rembetiko -liefhebbers in Athene is dit groepje geen onbekende meer, voor de anderen valt hier dus een ontdekking te rapen. We geven alvast de namen:

• Tassos Kaklamanis (Τάσος Κακλαμάνης): bouzouki , zang
• George Michelinakis (Γιώργος Μιχελινάκης) : gitaar , zang
• Iordanis Tzamtzis (Ιορδάνης Τζαμτζής): accordeon , baglamas , zang
• Mara Kalozoumi (Μάρα Καλοζούμη) : zang

De tweede groep op vrijdagavond heet "Kompania" (Ensemble) en dat klinkt heel gewoontjes, om niet te zeggen een beetje banaal. Tot je weet dat het hier in feite gaat om " Katerina Tsiridou & Kompania" die nog maar pas in mei 2012 een reeks optredens in België en Nederland verzorgden en daarmee nogal wat indruk maakten. Geen wonder als je het artikel leest dat we op onze mei 2012 pagina schreven om hun tour aan te kondigen. Met het weglaten van de naam van de zangeres wil de groep nu benadrukken dat alle leden evenwaardig zijn, en dat het dus niet gaat om een zangeres met haar begeleidingsgroep. Wie één (of meerdere) van hun optredens meemaakte zal dat ook zonder deze linguïstisch-chirurgische ingreep wel gemerkt hebben. Je kon er moeilijk naast kijken (of horen). Het was trouwens ook opvallend hoe ongewoon goed deze muzikanten op elkaar ingespeeld zijn. Allerminst een banaal ensemble dus, en op deze manier programmeert het Brugges Festival een minder bekende en een (toch al wat meer) bekende groep op dezelfde avond.

Dat doen ze ook op zaterdag . Dan staat het programma in het teken van Smyrna, en achter die naam schuilt voor de Grieken een enorme symboliek. Met de verwoesting van die stad (het huidige Izmir in Turkije) in september 1922 kwam immers een einde aan duizenden jaren Griekse aanwezigheid in Klein-Azië. Dit jaar was dat negentig jaar geleden en daar werd in Griekenland nogal uitgebreid aandacht aan besteed.

Dat doet men dus ook in Brugge, op de tweede avond van het festival. De toon wordt al meteen gezet door een Vlaams-Turkse productie met de Franse titel "Chansons pour la fin d'un jour" (Liederen voor het einde van een dag). Wie een beetje vertrouwd is met de Vlaamse muziekscène zal dan meteen weten dat Wouter Vandenabeele ten tonele zal verschijnen en een aantal liederen uit zijn gelijknamige cd zal presenteren. Deze verscheen in mei 2011 en bevat composities van Vandenabeele die geïnspireerd zijn op Turkse en Armeense traditionele liederen. Hij zelf speelt (uiteraard) viool, Lode Vercampt cello en verder zijn er twee Turkse muzikanten die in Vlaanderen geen onbekenden meer zijn: Emre Gültekin ( saz , baglamas , zang) en Ertan Tekin .( duduk , ney , zournás ).

Bij liefhebbers van Griekse muziek zal dit eerste ensemble van de zaterdag allicht wat minder bekend zijn maar dat geldt beslist niet voor het tweede, want dat is niemand minder dan Savina Yannatou . Deze keer brengt ze niet haar voltallige ensemble " Primavera en Salonico mee, maar enkel drie leden daarvan en daarom worden ze aangekondigd als " Savina Yannatou Quartet".

Het Brugges Festival loopt normaal van vrijdag tot zondag. Dit jaar zijn er geen concerten op zondagavond. Maar daarom niet getreurd, want voor de snelle beslissers is er op zondag een "Middag in Athene" voorzien. En nee, daarvoor moet u niet het vliegtuig op, de plaats van gebeuren is een Grieks restaurant in Brugge. Alle muzikanten van het festival zullen daar ook zijn, niet alleen met vork en mes maar ook met hun "gewone" instrumenten, en het is niet moeilijk te raden wat er dan zal gebeuren ... Om 15u gaat de stekker er wel uit, toch voor de Griekse gasten, want het vliegtuig naar Athene wacht natuurlijk niet. Deze "Middag in Athene" werd eerder discreet aangekondigd want er waren maar zestig plaatsen beschikbaar voor het publiek en die zijn intussen uitverkocht (8.10.2012).

We vernemen ook nog dat "Kompania", naar aanleiding van het concert op vrijdag, hun gloednieuwe live-cd zullen lanceren (en geen dvd, zoals we eerder verkeerdelijk berichtten). De opnames werden gemaakt tijdens hun tournee in mei 2012 . De cd zal daar dan uiteraard ook te koop zijn.

De "Vereniging Groningen-Griekenland" organiseert allerlei activiteiten, waaronder natuurlijk ook concerten met Griekse muziek.

Dit jaar nodigen ze het Grieks studieorkest Vardaris uit voor een zondagmiddagconcert.

Vardaris werd opgericht in 2009 maar ze hebben zich toch al een stevige reputatie verworven. Eerst ging het door het leven als "leerorkest" maar die term werd recent ingeruild voor "studieorkest" en die vlag dekt misschien wel beter de lading. Waarom? De meeste orkesten in dit genre specialiseren zich in één soort muziek: rembetika , dimotika , laïka of endechna bijvoorbeeld, en dan nog spelen ze vooral de liedjes die ze zelf graag horen. Dat laatste doet Vardaris ook wel, maar hun repertoire beperkt zich niet tot één specifieke Griekse muziekstijl. Ze zijn immers gefascineerd door de verbanden tussen al die stijlen, en over de manier waarop de meer moderne muziek vaak op een oude leest geschoeid blijkt te zijn. Dat alles bestuderen ze met veel passie en dat doen ze op de - alles wel beschouwd - meest voor de hand liggende manier: door de liedjes zelf te spelen.

De bezetting van Vardaris is in de loop der jaren herhaaldelijk gewijzigd maar momenteel tellen ze negen leden. Er is vaak nog plaats voor een enkel nieuw enthousiast lid. Het orkest staat onder leiding van Michiel Koperdraat .

De "Vereniging Balkan Brugge" organiseerde al meerdere keren een stage met Kyriakos Moïsidis en blijkbaar bevalt het want hij komt weer terug.

Voor ons is dat gemakkelijk want voor meer informatie over de vereniging kunnen we verwijzen naar ons stukje van november 2010 . Daar vindt u ook iets meer over de dansleraar.

Deze cursus richt zich tot dansers met enige ervaring in Balkan-dansen.

Het Grieks Ensemble "Omonia" organiseert ook dit jaar weer haar traditionele najaarsconcert. Ze doen dat zelfs twee keer: in Bergen op Zoom en in Roosendaal. Bij dat laatste optreden kunt u ook genieten van een Grieks buffet.

Op het programmaboekje worden de concerten aangekondigd als "Najaarsconcerten met Griekse nostalgische liederen" en dat is inderdaad een goede omschrijving voor de 24 nummers die zullen uitgevoerd worden. Het is een heel gevarieerd programma geworden, dwars door alle genres heen. Er zitten wat traditionele nummers bij, geplukt op de eilanden van oost tot west, maar ook een paar van Vasilis Tsitsanis (o.a. "Nychtes magikes", Magische nachten). Uiteraard zijn de grote componisten vertegenwoordigd. Mikis Theodorakis, Manos Loïzos, Stavros Xarchakos, Ilias Andriopoulos, Manos Chatzidakis, ... maar verrassend ook bijvoorbeeld Yorgos Mitsakis en Georges Moustaki (deze laatste met "O métikos", de Griekse vertaling van zijn "Le métèque", De vreemdeling).

De Grieks-Cypriotische singer-songwriter Alkinoos Ioannidis gaat al jarenlang onverstoorbaar zijn eigen weg, en die weg voerde hem dwars doorheen allerlei muziekstijlen: van rock tot traditioneel, van Byzantijns tot westers klassiek, pop, barok, hedendaags, Midden-Oosters, ... Het maakt hem allemaal niet uit, etiketten interesseren hem niet. Hij luistert naar alles en hij absorbeert invloeden. In zijn eigen werk probeert hij zijn gevoelens, zijn gedachten en zijn herinneringen onder woorden en "onder muziek" te brengen, en daarbij gebruikt hij telkens de muzikale bouwsteentjes die daar het meest geschikt voor zijn, ongeacht uit welk doosje ze komen.

Zijn weg leidde hem ook duizenden kilometers ver, langs podia in zowat alle landen ter wereld, aan een tempo van 60 tot 120 concerten per jaar, en dat nu al bijna twintig jaar lang ... Toch zijn de Lage Landen nog een relatief witte vlek op zijn wereldkaart. Zijn vorige bezoek dateert van mei 2009 . Toen was hij in Brussel voor een eenmalig concert in een klein zaaltje en dat was in minder dan geen tijd uitverkocht. Hij kwam toen alleen, enkel met zijn gitaar en met zijn pas verschenen cd "Neroponti" (Stortvloed), waar hij meer dan twee jaar aan gewerkt had. Want als je hem hoort praten, dan lijkt het allemaal heel simpel: gewoon wat muziek beluisteren en dan elementen daarvan in je eigen werk opnemen, goed roeren en heet opdienen. Veel andere muzikanten doen het inderdaad zo, maar Alkinoos niet. Voor 'Neroponti' bijvoorbeeld ging hij in Rusland op retraite om zich te verdiepen in de Byzantijnse muziek.

Nu komt hij opnieuw naar Brussel, opnieuw voor een eenmalig optreden, maar deze keer brengt hij zijn vaste medewerker Yiorgos Kaloudis mee.

Dit concert kadert in een reeks evenementen die de Bozar organiseert in samenwerking met de Ambassade van Cyprus in Brussel, en dat is natuurlijk naar aanleiding van het Cypriotische voorzitterschap van de EU.

Logisch dus dat er heel wat traditionele muziek van Cyprus zal aan te pas komen. Alkinoos heeft daar in 2006 een hele cd aan gewijd. Die heet "'Που Δύσην ως Ανατολήν" (Van West naar Oost) en ook dat had hij grondig aangepakt. Aan de cd was ... negen jaar onderzoek voorafgegaan.

Toch zal er in de Bozar ook eigen werk van Alkinoos Ioannidis aan te pas komen, en dat heeft misschien te maken met zijn cd "Local Stranger" die in april 2012 van de platenpersen rolde. Het is in feite een "best of" cd met een overzicht van zijn werk van de laatste twintig jaar. De cd is bedoeld voor de buitenlandse markt en het is een ideetje van zijn platenmaatschappij want zelf is hij niet zo wild van "best of" toestanden. De teksten zijn in het Grieks maar dat vindt hij geen probleem. Als buitenlanders hem zeggen dat het jammer is dat ze de teksten niet begrijpen dan antwoordt hij doodleuk "Da's niet erg, ik begrijp ze zelf ook niet".

En tussen haakjes: er is in 2011 ook nog een verzamelbox verschenen met daarin acht van zijn eigen albums. Ze heet heel toepasselijk "Συγκομιδή" (Syngomidí, Oogst) en het is een "collector's item" met een beperkte oplage. In de doos zitten ook nog tekeningen van Antis Ioannidis, Alkinoos' vader, die al die jaren trouw de covers tekende voor de cd's van zijn zoon.

Maar terug naar het concert in de Bozar. De bezetting is erg snel opgesomd:

• Alkinoos Ioannidis : zang, gitaar, laouto , outi
• Yiorgos Kaloudis: cello, Kretenzische lyra , slagwerk

Over Yiorgos Kaloudis (Γιώργος Καλούδης) valt ook wel het een en ander te vertellen, maar dat doen we in sneltreinvaart. Hij werd geboren in 1973 in Athene en daar studeerde hij ook cello. Zijn familie, die erg muzikaal is, stamt uit Kreta en op die manier raakte hij geboeid door de Kretenzische lyra. Hij benadert die dan wel vanuit zijn achtergrond van cellist en hij voegde er bijvoorbeeld een vierde snaar aan toe. Hij werkte samen met een indrukwekkend aantal belangrijke muzikanten. Zijn eerste groepje richtte hij bijvoorbeeld op in 2003 met saxofonist David Lynch (bekend van Elli Paspala ) en daar werkt hij nog altijd mee samen, net als met enkele anderen uit die zelfde kring, zoals Stavros Lantsias en Takis Farazis . Maar hij prijkt ook op de hoes van de cd Orion van Stelios Petrakis uit 2008, en natuurlijk ook op alle hoezen van de cd's van Alkinoos Ioannidis sinds 2003 of zo.

Net als in april 2011 laat de Vereniging van Kretenzers in België opnieuw Ilias Vlamakis en zijn ensemble overkomen voor hun traditionele dansavond. Niet onlogisch, want dit orkestje bewees vorige keer dat het heel wat noten op zijn zang heeft.

Zoals bekend organiseert de Vereniging van Kretenzers twee keer per jaar een dergelijk feest. Het ene is in mei en daarmee herdenken ze de Duitse inval op Kreta in mei 1941, het andere - zoals deze keer dus - is in november en daarmee willen ze de herinnering levendig houden aan de verwoesting van het Arkadi-klooster op 8 november 1866, tijdens één van de vele opstanden op Kreta. Het eiland was toen nog onderdeel van het Ottomaanse Rijk maar de Kretenzers wilden daar weg en streefden naar eenmaking (enosis) met het reeds onafhankelijke Griekenland. Ook deze opstand mislukte en honderden Kretenzers zochten hun toevlucht in het Arkadi-klooster, bij Rethymnon. Liever dan in handen van de Turken te vallen bliezen ze het kruitmagazijn - en zichzelf - op.

Dat belet niet dat het er op die feesten nogal, wel, feestelijk aan toe gaat. U mag zich verwachten aan de vaste ingrediënten, zoals optredens van o.a. de dansgroep van de vereniging (een groep overigens die een uitstekende reputatie heeft), een tombola, eten en drinken.

Op de terugweg van hun optreden op het Brugges Festival (zie hoger ) naar Athene maakt Kompania nog even een ommetje langs Nederland.

Over deze groep - die toen nog gewoon "Katerina Tsiridou & Kompania" heette, schreven we al op onze mei 2012 pagina.

Een rondreis langs de oostelijke kusten van de Middellandse Zee, dat is wat er op het programma van dit concert staat.

Het gebied is ongeveer hetzelfde als dat wat het "Merak Quartet" eerder deze maand bestreek maar deze muzikanten zien het wat breder. Zij betrekken er ook Macedonië en de Zwarte Zee bij.

Maar er is ook een andere benadering van het repertoire. Misschien zit het verschil eerder in de achtergrond van deze twee muzikanten, en dus ook in de invalshoek die ze hanteren. De meisjes van het "Merak Quartet" combineren hun kennis van de traditionele muziek van dit gebied met een grondige kennis van de Turkse klassieke muziek, en ze bekijken het dus eerder vanuit het perspectief van het oude Ottomaanse Rijk. De muzikanten van "East of Aegean" daarentegen halen hun boter iets meer in het westen en daarnaast ook in de traditionele en hedendaagse muziekscène in Griekenland en elders. Ook hun instrumentatie ziet er enigszins anders uit.

Het zijn:

• Maria Simoglou : zang, kanonaki en percussie
• Stratis Psaradellis : saz , politiki lyra en lavta

Dat Maria Simoglou ( Μαρία Σίμογλου ) meer dan behoorlijk kan zingen, dat zal iedereen kunnen beamen die in januari 2009 het concert van Stelios Petrakis in Gent meemaakte. Zij was daar inderdaad mee als gastzangeres en kon zich uitstekend handhaven naast de toch wel impressionante Yorgis Xylouris .

Maria Simoglou is geboren en getogen in Thessaloniki en daar groeide ze op temidden van de klanken van de traditionele muziek van Macedonië, Thracië en Klein-Azië. Ook zij is een product van de befaamde muziekhumaniora's, in dit geval dat van Thessaloniki, en daar hield ze een stevige theoretische basis en een hoop praktische kennis aan over. Daarna ging ze hobo studeren aan het conservatorium van Thessaloniki, gevolgd door zang en muziektheater in Berlijn.

Dat alles bracht ze dan in de praktijk door samenwerkingen met zulke uiteenlopende maar belangrijke artiesten als Sokratis Malamas en Maria Thoïdou , of Ross Daly en Stelios Petrakis , of Spyros Sakkas , of Savvas Pavlidis , ... Ook met Bijan Chemirani zit ze vaak op het podium, beiden hebben inmiddels Marseille als thuisbasis. En ze verloochent ook haar hobo niet, want die gebruikte ze bijvoorbeeld in haar samenwerkingen met Antonis Anissegos of Yannis Zotos.

Ook Stratis Psaradellis (Στρατής Ψαραδέλλης) heeft een indrukwekkende staat van dienst.

ooit

Behalve saz , politiki lyra en lavta speelt hij ook nog laouto , baglamas , tambouras , en allicht nog wat andere meer of minder fijn besnaarde instrumenten die ons ontgaan zijn. Elk daarvan heeft een eigen speeltechniek en het is eerder ongewoon dat één iemand die allemaal onder de knie heeft. Stratis Psaradellis kan er niet alleen geluid uit krijgen, hij beheerst minstens een aantal van die instrumenten goed genoeg om zijn kennis over te dragen aan anderen, en dat dan niet bepaald in zomaar het eerste het beste klaslokaaltje.

Hij geeft bijvoorbeeld les op tambouras aan de muziekhumaniora van Pallini (bij Athene), die niet alleen de grootste maar ook de oudste instelling in haar soort is (ze werd opgericht in 1988) en bovendien doorgaat voor één van de beste scholen van Griekenland. De lijst van hun muziekleraars leest dan ook als een "who's who" van de Griekse muziekscène: Katerina Papadopoulou , Antonis Apergis , Periklis Papapetropoulos , Ioannis Arvanitis en vele anderen - waaronder dus ook Stratis Psaradellis.

Anderzijds geeft hij ook les in politiki lyra , een heel ander instrument met een totaal andere speelstijl. En hij geeft die les bovendien voor rekening van het "Centrum voor de Studie en de Verspreiding van de Nationale (Griekse) Muziek", opgericht om de culturele erfenis van wijlen Simonas Karas levend te houden. Deze instelling erfde ook diens streven naar perfectie en zijn veeleisendheid en niet iedereen kan er aanspraak maken op een zitje in de leraarskamer.

Op de lyra heeft Stratis Psaradellis een eigen stijl die kenners omschrijven als "rustig, ingetogen en expressief". Samen met zijn opvallend talent bracht dat hem op het radarscherm van een heel aantal belangrijke mensen die op zoek waren naar een goede muzikant. Ook van hem kunnen we dus een lange lijst met samenwerkingen geven.

Voor Loreena McKennitt bijvoorbeeld speelde hij bijvoorbeeld lyra en laouto op haar cd "A Midwinter Night's Dream" (2008) en een jaar later opnieuw lyra op "Mediterranean Odyssey" (2009). Voor deze laatste cd was hij niet de enige Griek: ook Panos Dimitrakopoulos ( kanonaki ) werkte er aan mee en Haig Yazdjian zorgde voor de outi . In onze bio van Yazdjian vertellen we u trouwens iets meer over Loreena McKennitt en haar manier van werken, en daaruit blijkt dat een samenwerking met haar toch wel een referentie is die kan tellen.

In september 2011 trok Stratis Psaradellis met Evanthia Reboutsika en een hele schare andere uitgelezen muzikanten, waaronder ook Pandelis Stoïkos (in december 2012 zelf ook in de Art Base), naar Istanbul, waar ze aan de omstreden theologische school van Chalkis een concert gaven met de "Turkse" filmmuziek van Reboutsika (meer daarover in onze bio van haar ).

Van november 2011 tot april 2012 toerde Psaradellis met zijn lyra door Griekenland. Hij begeleidde toen Dimitris Bassis , Nektaria Karantzí en Chronis Aidonidis , en hij deed dat samen met Nikos Mermingas ( laouto ), Andreas Skándalos ( kanonaki ) en een dertig man sterk koor "De Profundis" dat Byzantijnse en traditionele liederen zingt.

Tussendoor werkte hij mee aan een concert dat gewijd was aan de "familie van de laouto ", en daaronder verstond men in dit geval, naast de laouto zelf, ook de tambouras , de outi en de bulgari . De bedoeling was meervoudig: de evolutie belichten die deze instrumenten gedurende de laatste millennia hebben doorgemaakt, aantonen dat ze enorme mogelijkheden hebben (waarom zouden ze anders zo lang standgehouden hebben?), en tenslotte ook nog de mensen voor het voetlicht brengen die zich met deze materie bezighouden. Uiteraard doe je dan geen beroep op ondermaatse muzikanten, maar integendeel op het beste wat er te krijgen is. Stratis Psaradellis fungeerde, net als Periklis Papapetropoulos , als vertegenwoordigers van de tambouras en de saz . Andere solisten waren onder meer Haig Yazdjian , Kyriakos Kalaïtzidis en Christos Tsiamoulis (alle drie outi ), maar bijvoorbeeld ook Sokratis Sinopoulos ( polítiko laoúto ). Niet alleen de solisten maar ook de begeleidende muzikanten vormden al evenzeer een select gezelschap, wat geen wonder is want de muzikale leiding berustte in de deskundige handen van Lambros Liavas . De plaats van gebeuren was al even impressionant: het Megaron Mousikis in Athene.

Begin juli dit jaar (2012) zat Stratis Psaradellis, samen met een hele schare andere top-muzikanten, mee op het podium toen het "Festival van Athene en Epidaurus" een concert organiseerde ter ere van de recent overleden Domna Samiou . De zangers en zangeressen die toen van dienst waren hebben bijna zonder uitzondering een reputatie die tot in de Lage Landen is doorgedrongen: Eleftheria Arvanitaki , Dimitris Bassis , Vangelis Dimoudis, Zacharias Karounis, Andonis Kyritsis , Manolis Mitsias , Katerina Papadopoulou , Savvas Siatras en Ilias Yfantidis. Ook deze locatie was navenant: het Herodes Atticus theater in Athene.

Nauwelijks enkele weken later, eind juli 2012 gaf hij met het kwartet van Zohar Fresco een concert op Cyprus met eigen composities van hen maar ook met traditionele Joodse muziek.

Zoals gebruikelijk voor muzikanten van dit niveau speelt hij in talloze ensembles.

Om te beginnen heeft hij zijn eigen trio, samen met Periklis Papapetropoulos en de jonge zangeres Martha Mavroidí . Ook deze laatste studeerde aan de muziekhumaniora van Pallini en vulde dat aan met diploma's van conservatoria en universiteiten van Athene, Londen, Amsterdam en Los Angeles. Met die bagage keerde ze in 2005 terug naar Griekenland en daar werd ze opgemerkt door grote namen als Savina Yannatou en Pandelís Thalassinós . In 2010 al verscheen haar debuut-cd en tegenwoordig treedt ze her en der op met haar eigen trio - maar dus ook met het trio van Stratis Psaradellis.

Samen maakten ze ook deel uit van het "Orchistra Mousikis tis Anatolikis Mesogios" (Orkest voor Muziek van de oostelijke Middellandse Zee). Dat werd opgericht in maart 2012, speciaal voor een festival in het kader van de "Ship to Gaza" protestbeweging, die de Israëlische blokkade van de Gaza-strook ongedaan wil zien. De naam van het orkest is heel toepasselijk: de acht leden van het gezelschap houden zich allemaal bezig met onderzoek naar de muziek. En al dan niet toevallig zijn het ook allemaal oud-leerlingen van de muziekhumaniora van Pallini.

Ook in het "Orkest voor Traditionele Muziek van de Stad Asprópyrgos", ook wel Θρία ( Thria ) genoemd, vinden we daar enkele exemplaren van terug. Naast Thomas Konstantinou , Irini Derebei en Karolos Kouklakis (de twee laatsten nog maar pas in april 2012 in de Art Base in Brussel) is daar ook Stratis Psaradellis bij.

Kortom, het zal duidelijk zijn dat Stratis Psaradellis erg veelzijdig is en (allicht mede daardoor) in goed muzikaal gezelschap verkeert. Soort zoekt soort, zegt men.

De vzw Rizes uit Genk staat wijd en zijd bekend omwille van haar indrukwekkende musicals die zij op regelmatige basis op de planken zet, en dat met talent van eigen bodem, plus ongelooflijk veel inzet.

Af en toe doen ze het wat rustiger aan, en dan organiseren ze een feest. De formule is dit jaar enigszins anders dan anders. Het live-orkestje Pegasus speelt het eerste deel van de avond, van 20 tot 23 uur, en daarna wordt de muziek geleverd door DJ Padeli en Yanni. Die zijn bekend van de Luxurious Greek Party in Brussel en dan weet u dat het daar de disco-toer op zal gaan. Griekse disco dan wel, uiteraard.

De jaarlijkse kerstmarkt is al jarenlang een vaste trekpleister in Brussel, en ook het Brusselse Balkan Trafik heeft zich al na enkele jaren een vaste plaats verworven in het culturele leven van de hoofdstad. Dit jaar slaan beide initiatieven de handen in elkaar.

De organisatoren van Balkan Trafik hebben als uitgesproken doel om de culturen uit het zuid-oosten van Europa beter bekend te maken bij de plaatselijke bevolking, en als de bezoekers aan de kerstmarkt dit jaar even onwetend naar huis gaan als ze gekomen waren, dan moeten ze niet alleen stokdoof en stekeblind zijn maar ook nog een grondig verstopte neus hebben.

Er zullen immers standjes zijn waar eten geserveerd wordt, en dat zijn dan uiteraard specialiteiten uit de Balkanlanden: lam aan het spit op z'n Servisch, cevapcici, bureki, ...

Uiteraard is er ook drank. Er is een wijnbar met de beste wijnen uit Hongarije, Kroatië, Servië, Bosnië-Herzegovina, Slovenië en nog veel meer. De sterke dranken worden niet vergeten, en voor wie dacht met prosek en slivovitch alles geproefd te hebben is er ook nog komovica, kruskovac, orachovac, of komovica. Zelfs Bob wordt niet vergeten, voor hem is er kvass en "het beste water van Montenegro, zuiver en kristalhelder".

Er is ook gedacht aan diegenen die na het genot van al deze heerlijkheden een onbedwingbare drang zouden krijgen om op tafel te gaan dansen. Ook voor de muziek is immers gezorgd. In de loop van de verschillende weken zullen er meer dan dertig concerten en andere muzikale evenementen plaatsvinden, allemaal gratis.

Aan een opsomming beginnen we niet eens, we vermelden alleen dat het Brussels-Griekse groepje Vinylio daar ergens tussen zit. Dat is ook de reden dat we deze "Winterpret" (want zo heet de kerstmarkt) een plaatsje gaven op onze site. Wanneer ze precies optreden, dat mag u zelf uitpuzzelen - of ook niet. Er valt immers elke week, van donderdag tot en met zondag, wel iets te beleven dat de moeite waard is.

Onder de titel "Hellenic Contemporary Creativity - Epirus, Macedonia, Thrace" organiseren de NGO Kultur'at Bridge de vereniging "Hellenic Circle" een aantal activiteiten om de hedendaagse cultuur en kunst uit de regio voor te stellen.

De aanleiding is natuurlijk het feit dat deze gebieden - in feite heel Noord-Griekenland - precies honderd jaar geleden bij Griekenland kwamen. Tot 1912 maakten ze immers nog deel uit van het toenmalige Ottomaanse Rijk.

Van 19 november tot 3 december zijn er een heleboel lezingen en videoprojecties .

Bij een dergelijk initiatief mag ook de muziek niet ontbreken. Er is inderdaad ook een concert en vermits dit een muzieksite is lichten wij er dat speciaal uit.

In feite is het zelfs een dubbelconcert.

Het eerste deel is een huldebetoon aan Manos Hadjidakis en Stavros Kouyoumtzís . Er staan 22 liedjes op het programma, netjes verdeeld over drie onderwerpen:

• De "lyrische Hadjidakis", met acht liedjes uit zijn meer "monumentale" werken zoals de "Magnus Eroticus"
• De "volkse Hadjidakis", met vijf van zijn meest populaire deuntjes, van het soort dat wekenlang tussen je oren blijft hangen en waarvan er enkele de wereld rond gegaan zijn
• "Stavros uit Thessaloniki", met negen populaire liedjes van Kouyoumtzis.

Dit eerste deel wordt gezongen door het Grieks koor Filomila uit Amsterdam onder leiding van Yorgos Moutsiaras en bijgestaan door:

• Katerina Georgopoulou: zang
• Kostas Klotsaropoulos: bouzouki
• Georgios Tsolis: piano

Het tweede deel van het concert bestaat uit een pianorecital , gespeeld door Alexandros Sarakinidis . Op het programma staat vooral westers-klassiek werk, sommige daarvan met een stevige Griekse bijklank.

We geven u in een notendop de componisten en hun werken die zullen uitgevoerd worden. Dat zijn:

• Yannis Constandinidis (1903-1984): 6 etudes in Greek folk rhythms.
• C.V.Alkan (1813-1888): Nocturne opus 22 in B major
• C.Saint-Saens / F.Liszt / V.Horowitz (1811-1886): Dance Macabre
• Μanos Hadjidakis (1925-1994): Ionian Suite, opus 7
• A.Scriabin (1872-1915): Etude opus 8, no. 12 in D sharp minor