De Cypriotische violist Michalis Kouloumis ( Μιχάλης Κουλουμής ) komt naar Brussel en Gent om zijn nieuwste cd voor te stellen. Hij begint met twee concerten in de Art Base. Die cd zal dan pas enkele dagen oud zijn, dus de Art Base is er terecht trots op dat de première voor België daar plaatsvindt.

Dat heeft er natuurlijk alles mee te maken dat Michalis Kouloumís daar inmiddels al min of meer kind aan huis is: hij zat er al meerdere keren op het podium. En dat heeft er dan weer alles mee te maken dat Kouloumis een veelzijdig violist is, die aan de meest uiteenlopende projecten meewerkt. Zo kwam hij in oktober 2012 naar Brussel als lid van het "Smyrna Quartet", en in april 2014 was hij er weer als onderdeel van het Meltem Trio, dat Griekse en Turkse wereldmuziek bracht.

Michalis Kouloumis stamt uit een oude en grote muzikale familie, en hij groeide op met de klanken van de traditionele Cypriotische muziek. Later studeerde hij (westerse) klassieke viool maar al gauw ging hij zich meer toeleggen op de traditionele muziek van Griekenland en Turkije. Ook in de klassieke Turkse muziek verdiepte hij zich. Al die mosterd haalde hij in Athene (in het Filippos Nakas conservatorium), maar ook in Istanbul en op Kreta (in het "Labyrinth" van Ross Daly . Hij volgde les bij gerenommeerde violisten als Kyriakos Gouventas en Yorgos Marinakis . Recent studeerde hij ook nog in Rotterdam, aan het bekende Codarts conservatorium.

Het zal dan niet verbazen dat hij inderdaad bijzonder veelzijdig is, en dat gaat niet onopgemerkt voorbij. Hij werkte al samen met een heleboel bekende namen, en dat in de meest uiteenlopende genres. Om de meest bekende te noemen: Eleni Vitali , Chronis Aidonidis , Michalis Chatzigiannis , Dimitris Bassis , Anna Vissi , Christos Tsiamoulis , Katerina Papadopoulou , Sofia Papazoglou , Yiota Veï, Christos Sikkis en Nana Mouskouri . Dat laatste is niet meteen wat u denkt want hij werkte mee aan de jongste cd van Mouskouri en die keerde daarmee terug naar de traditionele muziek van haar jeugd: de cd bevat allemaal liedjes van de Griekse eilanden (meer hierover in onze biografie van haar).

In de zomer van 2012 gaf hij, samen met zanger, laouto -speler en familielid Petros Kouloumis, een reeks concerten op Cyprus onder de titel "Voices and Songs of Cyprus". De outi werd toen bediend door Alexandros Papadimitrakis, die er straks in de Art Base ook bij zal zijn. Een jaar eerder hadden ze ook al een dergelijke reeks gedaan, zonder Papadimitrakis maar wel met Ilias Kouloumis, ook al een lid van de familie.

Enkele jaren geleden vormde Michalis Kouloumis , samen met Petros Kouloumis en nog vier andere Cypriotische muzikanten, het "Makam Ethnic Ensemble", kortweg ook "Makam" genoemd. Daarin speuren ze naar de gemeenschappelijke elementen van de muziek van het oostelijke Middellandse-Zeegebied. De gemeenschappelijke muzikale taal dus van Cyprus, Turkije, Griekenland, Bulgarije, ... Ze geven niet zo heel veel concerten maar in maart 2012 kregen die in Griekenland wat extra aandacht omdat Sofia Papazoglou als gastzangeres optrad.

Daarnaast is er ook nog het "Meltem Trio", dat naast Michalis Kouloumis en Alexandros Papadimitrakis ook nog Ruven Ruppik omvat, de in Duitsland geboren percussionist die net als de twee anderen in Rotterdam studeerde. Ook dit trio focust op de muziek van het oostelijke Middellandse-Zeegebied, en met dit programma waren ze in de Art Base in april 2014 .

De eerste eigen cd van Michalis Kouloumís ligt helemaal in die zelfde lijn. Ze heet "Soil - Πρώτες Ύλες" en dat laatste ("protes yles") betekent "grondstoffen". Het zal dan niet verbazen dat Michalis Kouloumis de traditionele muziek van Cyprus als uitgangspunt neemt, en dan aantoont hoeveel raakvlakken die eigenlijk wel heeft met de muziek van Klein-Azië. Zijn eigen bewerkingen, aangevuld met eigen composities, zouden voor een frisse noot zorgen.

De cd zal op de concerten te koop zijn.

De bezetting bestaat uit:

• Michalis Kouloumis : viool
• Alexandros Papadimitrakis: outi , lafta
• Ruven Ruppik: percussie
• Maria Ploumi : laouto

Deze muzikanten werkten alle vier mee aan het album zelf.

Zoals gebruikelijk zal Michalis Kouloumis van zijn aanwezigheid in België, in het kader van de reeks concerten waar hij zijn eerste cd komt voorstellen (zie hoger ), gebruik maken om een workshop te geven. Deze keer gaat die over makam en taksim. Het zijn allebei technieken die hun oorsprong vinden in de oosterse muziek en die ook aan de basis liggen van de traditionele Griekse en Cypriotische muziek.

De "Terpsichori Greek Dance Circle" organiseert een mini-stage Pontische dansen, deze keer met live-muziek.

De dansleraar is Yannis Korosidis , afkomstig uit de streek van Pella (Noord-Griekenland). Hij wordt begeleid door de muzikanten Nikos Kromlidis ( kementzes ) en Thomas Chatziioannidis ( daouli ).

De stage is kort maar intens, en het tempo ligt hoog. Ze is dus bedoeld voor ervaren dansers of mensen die snel leren. Specifieke ervaring met Pontische dansen is daarentegen niet strikt noodzakelijk.

Na de stage gaan de leden van Terpsichori 's avonds in groep naar het feest van de Pontische gemeenschap in de zaal "Aurore" in Anderlecht (Brussel). Wie mee wil gaan kan dat melden, zodat er een tafel kan gereserveerd worden.

Het "BalkART Trio" bestaat uit drie vertrouwde namen:

• Dimos Vougioukas: accordeon
• Stavros Kouskouridas: klarinet
• Benjamin Clement: gitaar

De Griekse accordeonist Dimos Vougioukas (Δήμος Βουγιούκας) heeft enkele jaren in Brussel gewoond en heeft zich daar op korte tijd een stevige reputatie verworven. Dat hoeft niet te verbazen, want hij is zonder twijfel één van de betere accordeonisten van Griekenland. Hij beheerst bovendien niet alleen het instrument zelf, maar ook (nagenoeg) alle stijlen waarin de accordeon in de Griekse muziek gebruikt wordt: dimotika , rembetika , endechna , ... Dat combineert hij met een diepgaande kennis van de muziek van de omringende Balkanlanden. Dat alles maakt hem tot een veel gevraagd medewerker voor de meest uiteenlopende artiesten, waaronder heel wat bekende namen: Agathonas Iakovidis , Eleni Tsaligopoulou , Babis Tsertos , Christos Tsiamoulis, Petros Gaïtanos , Pantelis Thalassinos , ... Ook Nena Venetsanou , Yorgos Dalaras , Glykeria , Nana Mouskouri en vele anderen internationaal bekende zangers en zangeressen deden een beroep op hem en zijn accordeon.

Hij was al meer dan twintig keer te gast in de Art Base, met de meest uiteenlopende programma's, maar de rode draad is misschien toch wel de muziek van de Balkan, zijn stokpaardje.

Die passie deelt hij met de klarinettist Stavros Kouskouridas (Σταύρος Κουσκουρίδας), die zelf ook al twee keer in de Art Base te horen was: een eerste keer in januari 2012 , als onderdeel van het groepje "Balkan Express", en een tweede keer in november 2013 , met een programma dat kort en goed "Klarino" gedoopt werd.

Net als Dimos Vougioukas speelt ook Stavros Kouskouridas bij het befaamde " Estoudiantina Neas Ionias" , dat inmiddels al meer dan 10 cd's heeft uitgebracht. Twee daarvan haalden zelfs goud, namelijk "Smyrne" (2003) en Δάκρυ στο Γυαλί (Dakry sto Giali , Tranen op glas, 2006). Het is een referentie die kan tellen.

Kouskouridas is afkomstig van Grevená, min of meer op de grens tussen Macedonië en Epirus, en dat is goed te horen aan zijn speelstijl. Dat neemt niet weg dat hij zich verdiept in de muziek van de omringende Balkan-landen.

Ook de Belgische gitarist van BalkART, Benjamin Clement , heeft zich op dit vlak een uitgebreide bagage bij elkaar gesprokkeld (of getokkeld). Het helpt daarbij natuurlijk ook dat hij zijn gitaar uitstekend beheerst, zodat zijn vingers haast vanzelf de weg vinden en hij zijn hoofd bij de muziek kan houden.

Zet drie van deze muzikanten, met dezelfde passie maar met verschillende achtergronden, samen in één ensemble en het ligt dan voor de hand dat je heel interessante klanken te horen krijgt. De muziek van de Balkan is niet toevallig op dezelfde manier ontstaan: door kruisbestuivingen tussen de zeer uiteenlopende muzikale tradities van verschillende bevolkingsgroepen, in de hand gewerkt door virtuoze topmuzikanten die niet in hokjes en vakjes dachten.

Tussen de concerten door geven Dimos en Stavros ook nog een workshop, zie hieronder .

De Art Base profiteert van de aanwezigheid van Dimos Vougioukas in Brussel om hem nog eens een workshop te laten geven. Vougioukas heeft niet alleen een diepgaande kennis van de verschillende speelstijlen, hij kan die kennis ook overbrengen. Dat maakt dat zijn workshops erg in trek zijn.

Deze keer wordt hij bijgestaan door de klarinettist Stavros Kouskouridas, die zelf ook bij de top behoort.

Over hen leest u meer hierboven , in ons stukje over de twee concerten die ze met hun "BalkART trio" geven.

Op het programma van de workshop staat deze keer vooral de traditionele muziek van Griekenland zelf, meer bepaald van Thracië, Epirus en Macedonië, maar uiteraard wordt er ook naar Klein-Azië gekeken - en dan is er natuurlijk ook nog het "enzovoorts" waarmee het lijstje in de aankondiging afgesloten wordt.

De workshop is dan ook bedoeld voor alle instrumentalisten die hun kennis van de Griekse traditionele muziek willen uitdiepen.

Let op: alle onderstaande concerten én de workshop zijn afgelast. Door een algemene staking in Griekenland op 27 november lag ook het luchtverkeer stil, waardoor Paouris en zijn muzikanten niet in Brussel raakten. Toch laten we ons tekstje hieronder maar gewoon online staan.

Van de Belgische cowboy Lucky Luke is bekend dat hij sneller schiet dan zijn schaduw, maar dat kan hij natuurlijk alleen maar omdat hij een stripfiguur is.

De Griekse bouzouki -speler Michael Paouris (Μιχάλης Παούρης) is een man van vlees en bloed, en hij kan dus niet sneller spelen dan het licht. Dat neemt niet weg dat hij geprezen wordt als "de snelste bouzouki -speler ter wereld" en "een fenomeen". Die superlatieven komen dan wel vooral uit de hoek van zijn enthousiaste fanclub, maar ook de sceptici moeten erkennen dat hij, ondanks het hoge showgehalte van zijn optredens, toch wel degelijk (meer dan) behoorlijk met zijn bouzouki overweg kan.

Dat bleek overigens ook tijdens zijn vorige optredens in de Art Base, in februari 2014 . In het stukje dat we toen schreven leest u iets meer over zijn levensloop.

Tijdens die concerten bracht hij vooral rembetika -liederen van Vasilis Tsitsanis , maar hij had daar een jazzy bewerking van gemaakt. Hij is inderdaad bijzonder geboeid door de jazz, en hij hanteert trouwens zijn bouzouki af en toe alsof het een jazz- of gipsy-gitaar was.

Met zijn nieuwe reeks optredens gaat hij in dezelfde richting verder. Hij komt er zijn jongste cd voorstellen, die doodgewoon "The Guitar Project: Virtuoso" heet. Het is al zijn derde cd, maar wel de eerste waarin hij een echte jazz-gitaar gebruikt.

Naast zijn eigen nummers zal Paouris op de concerten van vrijdag en zaterdag ook nummers brengen van zowel Manolis Chiotis als Django Reinhardt, en met zijn bewerkingen daarvan wil hij aantonen dat, ondanks de culturele en geografische afstand tussen deze twee tijdgenoten, hun werk toch wel degelijk gemeenschappelijke elementen bevat. Hij is niet de enige die tot deze bevinding is gekomen. Efi Saranti en Yorgos Papadoyannis van het Diminuita Swing Trio kwamen tot dezelfde ontdekking en gaven als bewijs in 2008 twee opmerkelijke optredens in Griekenland met als titel: "Django Χιώτης-Μανώλης Reinhardt" (Django Chiotis-Manolis Reinhardt), waarin zij op hun beurt naar parallellen zochten en vonden tussen de Europese gipsy swing jazz en de Griekse muziek uit dezelfde periode.

Het programma van het concert op zondag zou lichtjes anders zijn, maar het voornaamste verschil is toch wel dat hij dan "unplugged" zal spelen.

De bezetting van deze concerten ziet er (bijna) helemaal anders uit dan vorige keer:

• Michael Paouris: bouzouki en jazz- of gipsy-gitaar
• Nikos Spatoulas: ritme-gitaar
• Yannis Karamaniolas: contrabas
• Nikos Stadiatis: accordeon
• Alexandros Kouros: percussie.

Vóór het concert op zondag geeft Michael Paouris nog even een workshop met als titel "The art of technique". Daar zou hij al zijn geheimen uit de doeken doen, en de deelnemers zouden hem eender welke vraag kunnen stellen. Dit alles dan wel in verband met de manier waarop je een plectrum moet hanteren, uiteraard. De workshop is bedoeld voor muzikanten die gitaar of bouzouki spelen.

Het Grieks ensemble " Omonia " uit Roosendaal geeft ook dit jaar weer een najaarsconcert.

Het programma zal bestaan uit een mix van semi-klassieke kunstliederen en populaire liederen van een tiental bekende componisten, waaronder Mikis Theodorakis , Manos Hadjidakis en Stavros Xarchakos .

Na afloop van het concert is er traditiegetrouw een Grieks buffet voorzien.

Drie Griekse dansgroepen uit Nederland en België, Melisses, Levendis en Neraida, slaan de handen in elkaar om een stage te organiseren.

Op het programma staan dansen en tradities uit Macedonië, en dan meer bepaald uit de streek van Roumlouki . Dat is het zuid-westelijke deel van de uitgestrekte laagvlakte tussen Veria en Thessaloniki, ten noorden van de Aliakmonas rivier, en tot aan de Axios (of Vardaris) rivier.

De streek zou haar naam aan de Turken te danken hebben. Die lijfden het gebied in de 14de en 15de eeuw in bij het Ottomaanse Rijk, en toen troffen ze daar een hoofdzakelijk Griekse bevolking aan. Dat was in die tijd helemaal niet vanzelfsprekend, want tenslotte zitten we hier in Macedonië en daar woonden zoveel bevolkingsgroepen naast en door elkaar dat het aanleiding gaf tot de culinaire term "macédoine", voor een fruitsalade. Maar in die vlakte woonden er dus zoveel Grieken dat de Turken het gebied "Rumlik" noemden, samengesteld uit "Rum" (Griek) en het achtervoegsel "-lik", dat "van" betekent. Dus: "(land) van de Grieken", of met andere woorden "Grieken-land". Het gebied bleef nog wel onderdeel van het Ottomaanse Rijk en pas in 1912 kwam het bij het "echte" (hedendaagse) Griekenland.

In het westen van Roumlouki ligt Vérgina, waar in 1977 de bekende koningsgraven gevonden werden, en net buiten de noordelijke grens van het gebied ligt Pella, de oude hoofdstad van het Macedonische Rijk. Het zal duidelijk zijn dat Alexander de Grote hier nooit ver weg is. De voornaamste stadskern in het gebied heet tegenwoordig trouwens Alexandria (tot in 1953 heette het Gidás).

Het zijn dus de dansen en de tradities van deze historische streek die centraal staan tijdens de stage van de drie dansgroepen.

Hiervoor doen zij een beroep op Olga Kastana (Όλγα Καστανά). Zij is geboren en getogen in Schinás, een klein dorpje op twee kilometer ten westen van Alexandria, waar zij ook school liep. Later studeerde ze economie in Kozani, pakweg zeventig kilometer meer naar het westen, maar nadien keerde ze terug naar haar heimat. Daar ging ze zich verdiepen in de plaatselijke cultuur, en ze deed dat zo grondig dat ze tegenwoordig als dé grote specialiste inzake Roumlouki beschouwd wordt, niet alleen in Griekenland maar ook daarbuiten. Ze verzamelde muziek en dansen, en met dat materiaal gaf ze al verschillende cd's uit. Haar belangstelling gaat ook uit naar de klederdrachten, de sieraden, de gereedschappen enzovoorts.

Uiteraard geeft zij ook dansles, in de eerste plaats aan plaatselijke dansgroepen, maar ook ver buiten de streek, tot in het buitenland.

In Brugge begint de stage zowel op zaterdag als op zondag om 11u30. Op zaterdag duurt ze tot 19u, op zondag tot 16u30.

Zaterdagavond is er een feestje, in principe voor de deelnemers en hun genodigden, maar eigenlijk is iedereen er welkom, mits te reserveren.

In het kader van de reeks concerten waar Michalis Kouloumis zijn eerste cd komt voorstellen (zie hoger ), organiseert de Art Base ook nog een tweede workshop, deze keer onder de titel " Oud & Lavta performance practices in Greek & Turkish musical genres".

Deze workshop wordt verzorgd door Alexandros Papadimitrakis, de begeleider van Michalis Kouloumis .

De "Helleense Gemeenschap van Brussel", beter bekend als de "Communauté Hellénique de Bruxelles", organiseert een dansavond ter gelegenheid van "Ochi-dag", 28 oktober, één van de twee nationale feestdagen van Griekenland. Dan wordt herdacht dat, op 28 oktober 1940, de toenmalige Griekse dictator Ioannis Metaxas met een kort en krachtig "Ochi" (Nee) antwoordde op het ultimatum van zijn Italiaanse collega Benito Mussolini. Het was meteen ook het begin van de Tweede Wereldoorlog in Griekenland.

Op het programma van dit dansfeest staan de gebruikelijke toespraken, dansvoorstellingen en een tombola.

Het orkest "To Komboloï" zorgt voor de dansmuziek.

Dit concert wordt gespeeld door twee getalenteerde muzikanten met een stevige reputatie. Het zijn:

• Ourania Lampropoulou: santouri
• Evgenios Voúlgaris: outi , lyra, zang

Het valt dan meteen op dat dit een wel heel ongebruikelijke bezetting is voor een rembetika -concert, zelfs al staat er dan rembetika op het programma uit de periode tussen de twee wereldoorlogen. Maar het is dan ook een ongebruikelijk concert.

De titel, in zijn originele vorm " Rebétiko Entre-Deux-Guerres ", is niet zomaar gekozen "om het kind een naam te geven". Het concert is integendeel de weerslag van jarenlang onderzoek naar een belangrijke periode in de geschiedenis van de rembetika .

Die periode zit als het ware ingeklemd tussen twee datums. Enerzijds is dat 14 september 1922, de dag waarop Smyrna in vlammen opging, en anderzijds is dat 4 augustus 1936, de dag waarop dictator Metaxas de macht greep in Griekenland. Het verhaal zal bekend zijn, maar een opfrisser kan geen kwaad om dit concert goed te kunnen duiden.

De val van Smyrna (het huidige Izmir, Turkije) in 1922 staat symbool voor de Megali Katastrofi, de "Grote Katastrofe", die een einde maakte aan duizenden jaren Griekse aanwezigheid in Klein-Azië. In de daarop volgende bevolkingsuitwisseling - in wezen een grootscheepse etnische zuivering - kwamen honderdduizenden vluchtelingen naar Griekenland.

Onder hen waren er ook talloze professionele en goed geschoolde muzikanten. Die brachten een diepgaande kennis mee van de oosterse muziek, en met die bagage zochten en vonden ze werk in de taverna 's en de (toen nog legale) hasjkroegen. Tot dan hadden de klanten daar min of meer zelf muziek gemaakt - denkt men, want eigenlijk is er over die tijd zo goed als niets bekend. Feit is wel dat het vooral ongeschoolde amateurs waren die daar speelden, vaak met veel talent maar meestal zonder enige theoretische kennis. De komst van de professionele muzikanten uit Klein-Azië had dus een enorme impact, en de rembetika was geboren.

In de oosterse muziek spelen de makams een zeer belangrijke rol, de oosterse toonladders, zeg maar, en die vormen dan ook de fundamenten van de rembetika uit die tijd. Dat geldt niet alleen voor de elegante Smyrna-stijl, die min of meer rechtstreeks vanuit Klein-Azië geïmporteerd werd, maar ook voor de rauwe "Piraeus-stijl", die ter plaatse ontstond.

Het waren precies die oosterse elementen die dictator Metaxas er na 1936 weer uit wilde knuppelen, letterlijk zelfs. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog verhinderde dat hij en zijn politie hun werk afmaakten, maar na de oorlog werd dat in hun plaats gedaan door rembetika-componisten zelf, met Vasilis Tsitsánis als meest beroemde voorbeeld. Ook dat is een heel verhaal, maar in deze context kan worden volstaan met de vaststelling dat de na-oorlogse rembetika , met zijn westerse mineur en majeur toestanden, een heel andere soort muziek was dan die van vóór de oorlog. En het is dus precies die voor-oorlogse rembetika die in dit concert centraal staat.

De inspiratie voor het concert gaat terug op een onderzoeksproject dat in 2006 van start ging. De bedoeling was om na te gaan hoe de verschillende makams precies gebruikt werden in de rembetika van het interbellum. Dat was nog nooit eerder in kaart gebracht. Iedereen wist dat ze er waren, uiteraard, maar veel van de toenmalige muzikanten zelf waren zich daar vaak niet actief van bewust. Enkelen onder hen konden de makams bij naam noemen, maar de meesten kenden ze gewoon uit de praktijk. Elke makam heeft een eigen karakter, de ene klinkt vrolijk, de andere droevig. Als je dus een vrolijk liedje wilde schrijven, dan deed je dat gewoon, zonder er bij stil te staan dat je daartoe één bepaalde makam in stelling bracht.

De latere onderzoekers stonden daar wel bij stil, al is "stilstaan" niet meteen het juiste woord. Ze luisteren naar oude plaatopnamen en daaruit selecteerden ze meer dan 200 rembetika-liederen van meer dan twintig verschillende componisten. Die liedjes schreven ze dan neer, met een oosterse vorm van muzieknotatie, omdat de westerse notatie voor dit doel minder geschikt is. Dan gingen ze na hoe elk van deze componisten de muziektheorie - bewust of onbewust - had omgezet in de praktijk. Het resultaat werd in boekvorm gegoten, 360 bladzijden in totaal, met in de inleiding een grondige uiteenzetting over de makams en alles wat daarmee samenhangt. Voor elk liedje is er een partituur - deze keer dan wel in westerse notatie - en er zijn indexen op componist en op makam . Een indrukwekkende poging om deze volkse muziek van een muziektheoretische onderbouw te voorzien.

Het onderzoek en de uitgave van het boek - dat inmiddels aan zijn tweede editie toe is - gebeurde in samenwerking met het gerenommeerde T.E.I. van Epirus. Op de omslag van het boek prijken twee namen, en de eerste daarvan is Evgenios Voúlgaris, dezelfde die nu naar de Art Base komt voor dit concert.

Evgenios Voulgaris (Ευγένιος Βούλγαρης) was uitstekend geplaatst om dit project te leiden. Hij begon in 1985 Byzantijnse muziek te studeren, maar eenmaal zijn diploma op zak - met onderscheiding - ging hij zich in 1992 toeleggen op de traditionele muziek. Die studeerde hij onder andere bij Christos Tsiamoulis. Van hem leerde hij ook outi spelen. Vanaf 2001 was hij regelmatig in Istanbul te vinden, waar hij in de leer ging bij Fahrettin Çimenli en Murat Aydemir. De eerste bracht hem de speeltechniek van de yalı (of yaylı) tanbur bij, een Turkse langhalsluit waarvan de klankkast niet peervormig is maar rond, zoals bij een banjo. Het instrument wordt rechtop op de schoot bespeeld met een strijkstok, zoals een lyra. Bij Murat Aydemir deed hij een grondige kennis op van de makams en van de improvisatie daar omheen. Uiteraard verzeilde ook hij dan in de entourage van Ross Daly , en daar bestudeerde hij de Afghaanse en de Perzische muziek.

Hij geeft inmiddels zelf ook les in allerlei scholen, instituten en conservatoria over heel Griekenland, van Arta tot Patras. In Patras is hij directeur van de "School voor traditionele instrumenten", een afdeling van het conservatorium daar die in 1999 opgericht werd door zijn leermeester Christos Tsiamoulis, die in 2005 de fakkel doorgaf aan zijn getalenteerde leerling. En tussen haakjes: de tweede auteur van hoger genoemd boek over de rembetika van het interbellum, Vasilis Vandarakis, is beroepsmatig eigenlijk burgerlijk ingenieur maar hij studeerde aan het conservatorium in Patras, eerst bij Tsiamoulis en dan bij Voulgaris.

Evgenios Voulgaris geeft niet alleen "gewoon" les, hij geeft ook her en der allerlei workshops, waarover meer hieronder , in het kader van de bespreking van de workshop die hij ook in Brussel zal geven.

Bovenop dit alles speelt hij ook nog in heel uiteenlopende orkesten en groepjes. Al in 1995 sloot hij bijvoorbeeld aan bij het "Orchistra ton Chromaton", als solist mandoline en bouzouki . Later vervoegde hij het Camerata orkest en het staatsorkest van Athene. Maar hij is bijvoorbeeld ook lid en mede-oprichter van het rembetika -groepje Apsilies (dat in april 2011 België en Nederland aandeed), van het ensemble "Romioi" (dat Ottomaanse muziek speelt), en nog een paar andere.

Daarnaast trad hij ook op met andere illustere vakgenoten, zoals (uiteraard) Christos Tsiamoulis en Ross Daly , maar ook (onder anderen) met Notis Mavroudis , Dimitris Papadimitriou en Nikos Kypourgos . Met deze laatste was Evgenios Voulgaris in november 2005 te zien en te horen op het Brugges Festival, waar hij nogal wat bekijks had met zijn yaylı tanbur .

Met datzelfde instrument (en met zijn outi ) speelde hij ook mee in een opmerkelijk concert in Kommeno, een klein dorpje in Epirus waar de nazi's op 16 augustus 1943 zowat de hele bevolking afslachtten. Sinds 2008 wordt er daar jaarlijks een percussiefestival georganiseerd, en voor de eerste editie was de Duitse jazz-percussionist Günter "Baby" Sommer uitgenodigd, een vriend van de initiatiefnemer. Sommer wist niets van wat er zich daar had afgespeeld, hij hoorde het pas ter plaatse, de avond voor hij er zou optreden. Hij was er helemaal van ondersteboven, ook al omdat hij zelf op 25 augustus 1943 geboren was, negen dagen na de slachting. Hij vond het niet kunnen dat zoiets vergeten werd en hij besloot er wat aan te doen; op zijn manier dan, met muziek. Hij had eerder al samengewerkt met de Griekse klarinetspeler Floros Floridis, daar nam hij nu weer contact mee op. Via een gemeenschappelijke kennis werd Savina Yannatou er bijgehaald, die met haar "woordenloze zang" elke taalbarrière uit de weg kon ruimen. Er was ook een contrabas nodig, en Floridis deed hiervoor beroep op zijn vriend Spilios Kastanis. Dan bleef er nog één probleem over: het project zou weliswaar gaan draaien rond hedendaagse improvisatie, maar het moest ook een sterke en "onmiskenbaar Griekse" inslag hebben. Het eerste aspect was gecoverd, en voor het tweede wist Floridis ook waar ze terecht konden: bij Evgenios Voulgaris. Die schreef twee nummers, Günter Sommer de overige. De "Songs for Kommeno" werden opgedragen aan de slachtoffers, niet alleen die van Kommeno zelf, maar ook die van alle andere gruweldaden binnen de gruwel die een oorlog nu eenmaal is. Na de première in 2012 werd het nog een paar keer herhaald, en het project kreeg internationaal heel wat aandacht. Daarmee was Kommeno weer aan de vergetelheid ontrukt - precies wat Sommer gewild had.

Het is niet alleen daarom dat we het verhaal hier wat uitgebreider doen, maar ook omdat het aantoont dat Evgenios Voulgaris niet "alleen maar" zijn oosterse muzikale wijsheid in petto heeft, maar dat hij prima in staat is om in dialoog te gaan met andere genres. En dat is iets waarvoor je toch wel wat gewicht in de schaal moet kunnen leggen. Voulgaris bewees niet alleen dat hij dat kon, hij speelde zelfs een cruciale rol in het project - en dat werd ook door de internationale muziekpers opgemerkt.

De twee "Songs for Kommeno", die Evgenious Voulgaris geschreven had, waren niet zijn eerste stappen als componist. In hetzelfde genre van experimenteren en improviseren had hij al eerder een cd gemaakt. Die heette "The Message Of The Prince" en ze werd in 2008 in eigen beheer uitgebracht, samen met Christos Galanopoulos, die ook een deel van de muziek schreef. En enkele jaren eerder, in 2004, schreef Voulgaris de muziek voor de tweede cd van de jonge zangeres Dora Petridi. Die cd leunde wat meer aan bij de traditie (slechts zes van de twaalf nummers waren nieuw, de andere waren bewerkingen van traditionele nummers), maar ook hier was de dialoog tussen oost en west nadrukkelijk aanwezig.

Met zo'n overdonderend curriculum zou je denken dat het uit pure galanterie is dat Evgenios Voulgaris voor het concert in de Art Base pas als tweede naam op de affiche staat. Ladies first, met andere woorden?

Niet noodzakelijk, want ook Ourania Lampropoulou (Ουρανία Λαμπροπούλου) is een muzikaal zwaargewicht. In Griekenland behoort ze bij de top van de santouri -spelers. Ze speelt dan ook op een indrukwekkend aantal plaatopnamen van een al even indrukwekkende reeks bekende namen: Domna Samiou , Chronis Aidonidis , Petro-Loukas Chalkias , Mikis Theodorakis , Christos Leontis , Ilias Andriopoulos, Thanasis Moraïtis, en vele, vele anderen.

Tot voor kort gaf ook zij les op dit - naar men zegt - aartsmoeilijke instrument aan verschillende hogescholen in Epirus, Macedonië en Athene.

Ze speelde bovendien in een hele reeks orkesten en groepjes, gaande van grote orkesten als dat van de Griekse staatsomroep ERT, het Athens State Orchestra, het Cyprus Symphony Orchestra en het Orchestre de la Suisse Romande, over meer traditionele ensembles zoals het TRIAS van Aspropyrgos, tot en met de Soufra Band van George Pilalí, die unaniem als essentieel bestanddeel van de Griekse alternatieve muziekscène gezien wordt maar verder op allerlei manieren omschreven moet worden om er enigszins vat op te krijgen: icoon, showman, entertainer, bluesman, ... Ze trad ook op met supersterren als Eleftheria Arvanitaki en Charis Alexiou .

Tussendoor speelde Ourania Lampropoulou ook nog quasi elke zondag in het tv-programma Kyriakatiko Trapezi, en daarnaast was ze nog ontelbare andere keren op antenne te zien.

Recent vestigde ze zich in Parijs en ook daar neemt ze geen gas terug, wel integendeel. Zo speelt ze niet alleen in een onvoorstelbaar aantal groepjes, ze geeft er ook les in rembetika en ze richtte er (samen met Katerina Vlachou) twee zangkoren op, het ene voor kinderen en het andere voor volwassenen. De koorleden leren zingen op de aloude manier: al doende. Geen theorie dus maar veel praktijk.

Als het regent in Parijs, dan druppelt het in Brussel, zegt men, maar toch zal het niet daarom zijn dat Ourania Lampropoulou al verschillende keren vanuit Parijs naar de Brusselse Art Base reisde. In juli 2013 was ze er samen met het ensemble Rebetroïka (dat zelf ook Parijs als thuisbasis heeft) en nog maar pas in mei 2014 kwam ze weer, deze keer met Dimitris Mystakidis , waarmee ze hetzelfde concert toen ook op een aantal plaatsen in Frankrijk speelde.

Dat is ook deze keer het geval, vandaar dat dit concert ook met de Franse titel " Rebétiko Entre-Deux-Guerres " bedacht werd. Het concert in de Art Base is één van de laatste in een reeks, wat allicht verklaart waarom het op een woensdag valt en waarom er maar één aflevering van is.

Dan blijft er nog maar één vraag open, en dat is wat er precies bedoeld wordt met de aankondiging dat beide artiesten in dit concert een "moderne interpretatie" zullen brengen van de verschillende thema's die in de rembetika een rol spelen. Na lezing van het bovenstaande, en rekening houdende met de instrumenten enerzijds, en met de capaciteiten en stokpaardjes van de twee muzikanten anderzijds, mag dat allerminst een reden zijn om dit concert te mijden, wel integendeel. Het zal allicht eerder gaan om een nieuwe kijk op de oude wortels van de rembetika , een herontdekken van de fundamenten als het ware, en dat kan alleen maar verrijkend werken.

Ter gelegenheid van zijn concert met Ourania Lampropoulou - zie hoger - zal Evgenios Voúlgaris ook een workshop geven. Die heeft het zelfde onderwerp als het concert, namelijk de rembetika van het interbellum, de beginjaren van deze muziekstijl, met andere woorden.

Voulgaris zal daarbij ingaan op de theorie en de praktijk, met veel aandacht voor de makams , de oosterse toonschalen waarop de vroege rembetika gestut zijn.

Zoals bij het stukje over het concert uiteengezet heeft Evgenios Voulgaris uitgebreid onderzoek gedaan naar deze materie, dus hij weet waarover hij het heeft. De workshop in Brussel is trouwens een ingekorte versie van de workshops die hij over dit onderwerp geeft en gaf in Griekenland, bijvoorbeeld in augustus 2014 in het "Labyrinth" van Ross Daly , of later diezelfde maand tijdens het al even bekende "Music Village" festival in Agios Lavrentios (Pelion).

Iets meer dan een jaar eerder, in maart 2013, gaf Evgenios Voulgaris deze zelfde workshop ook al in "To avgó" (het ei), en dat zou je kunnen omschrijven als de "stedelijke afdeling van het Music Village". De initiatiefnemers van dit festival voelden immers dat er behoefte was aan een meer permanente werking. In een oud fabrieksgebouw in Thessaloniki is er nu het hele jaar door ruimte voor "residencies", en de workshops worden ook gespreid over meerdere maanden. Het huidige seizoen loopt bijvoorbeeld van oktober 2014 tot juni 2015.

Deze workshops - en dus ook deze in Brussel - zijn niet alleen bedoeld voor muzikanten en zangers, maar ook voor iedereen die belangstelling heeft voor de theoretische grondslagen van de vroege rembetika .