De veelzijdige Martha Mavroidi ( Μάρθα Μαυροειδή) is niet alleen een getalenteerde zangeres van de nieuwe generatie, zij is ook nog instrumentaliste, componiste en tekstschrijfster. Zij is een telg uit de befaamde Muziekschool van Pallini die al een indrukwekkende hoeveelheid muzikaal talent klaarstoomde. Die opleiding heeft Mavroidi aangevuld met een jarenlange universitaire scholing op verschillende plaatsen, waaronder Amsterdam.

Met al die bagage op zak vond Martha Mavroidi de tijd rijp om terug te keren naar Athene en ze werd er meteen opgemerkt door onder meer Savina Yannatou en Pantelis Thalassinos . Ze schrijft muziek voor film en dansvoorstellingen en speelt en zingt solo, maar ook in verschillende ensembles, zowel vocaal als instrumentaal en zelfs akoestisch.

Voor haar muziek laat ze zich vooral inspireren door Griekse traditionele muziek, tradities uit het Midden-Oosten en Balkanmuziek. Maar het is de Bulgaarse muziek die tijdens haar studie de meeste aandacht trok.

Wanneer zij zingt, dan combineert zij de moeilijke en subtiele wendingen van liederen uit Griekenland en Klein-Azië met stemtechnieken uit de Bulgaarse polyphonie. En als instrumentaliste speelt zij voornamelijk lavta en saz en ook die instrumenten zou zij zeer goed beheersen. Zij zou zelfs de uitvindster zijn van de elektrische lavta . In haar spel hoort men invloeden uit de folk en jazz-muziek.

Haar debuut-album "The Garden of Rila" (Ο κήπος της Ρίλα) bracht haar in 2010 meteen op de radar van aanstormend talent. Eind 2010 werd dan het Martha Mavroidi Trio opgericht. Het trio speelt hedendaagse muziek gestut op muzikale tradities van de Balkan, aangevuld met improvisaties. Er volgde in januari 2012 een tweede album "Portaki" (Πορτάκι, Deurtje) , met het Martha Mavroidi Trio. Met het trio trad zij in 2012 op in Zweden, Frankrijk, Spanje, Turkije, Griekenland en Cyprus.

Voor deze 2 concerten is de bezetting als volgt:

• Martha Mavroidi ( Μάρθα Μαυροειδή ): elektrische lavta , saz , zang
• Yorgos Ventouris (Γιώργος Βεντουρής): contrabas
• Vangelis Karipis ( Βαγγέλης Καρίπης ): percussie

De percussionist Vangelis Karipis maakte aanvankelijk geen deel uit van het trio. Maar van iemand van zijn kaliber kan moeilijk gezegd worden dat hij zomaar een invaller is. Over Karipis schreven we jaren geleden een korte biografie . Hij speelde met alle grote namen uit de Griekse muziek.

Martha Mavroidi van haar kant werkte ondertussen reeds samen met Periklis Papapetropoulos , Stratis Psaradellis, Haig Yazdjian , Kostas Theodorou , Antonis Apergis , Pantelis Stoïkos , Alexandros Arkadopoulos , Kostas Meretakis en de groepen Saz Grubu en Cheimerinoi Kolymvites. Velen van hen werkten mee aan één van haar twee albums en een groot aantal kwam op deze site reeds meermaals aan bod.

Zowel Vangelis Karipis als Martha Mavroidi geven op zondag 2 februari een workshop . De praktische gegevens vindt u onderaan in het kader.

• De workshop van Vangelis Karipis focust op percussie-instrumenten die gebruikt worden in de Griekse traditionele muziek.
• Martha Mavroidi zal in haar vocale workshop vooral de nadruk leggen op traditionele Griekse liederen van Klein-Azië, de Dodekanisa en de oostelijke Egeïsche eilanden.

Met dit concert speelt de Art Base voor het eerst op verplaatsing: de locatie is namelijk niet de vertrouwde kunstgalerij annex concertzaal zelf, maar wel het Paleis voor Schone Kunsten, dat in newspeak "Bozar" heet.

Er is een goede reden voor deze uitzonderlijke keuze: het is immers een uitzonderlijk concert.

Om te beginnen waren Elli Paspala en Takis Farazis al eerder in de Art Base te gast, voor twee concerten in oktober 2012 . Zoals verwacht kwam daar heel wat (Grieks) volk op af, het zijn immers twee bekende namen in Griekenland, en dus ook in de diaspora. Die mensen werden niet teleurgesteld, wel integendeel. Het ligt dan voor de hand dat die terugkeren als er een vervolg komt, en dat ze bovendien ook nog anderen meebrengen.

Elli Paspala is inderdaad niet voor niets zo bekend: ze heeft een uitstekende stem en ze kan die gebruiken ook, en haar repertoire is zeer uitgebreid.

Ook Takis Farazis heeft zich de laatste jaren laten opmerken, en hij wordt tegenwoordig algemeen beschouwd als één van de beste pianisten van Griekenland. Hij heeft niet alleen een hoop talent, maar hij is ook nog erg veelzijdig en speelt (schijnbaar) met het grootste gemak de meest uiteenlopende dingen. Hij doet dat (schijnbaar) met dezelfde achteloosheid waarmee gewone stervelingen in hun neus peuteren als ze 's ochtends in de file staan, maar het resultaat is natuurlijk niet vergelijkbaar. Voor hetgeen Takis Farazis tevoorschijn tovert, uit zijn piano dus, staan de grootste namen in de rij: van Stamatis Kokotas met Eleonora Zouganeli tot Maria Farantouri met Charles LLoyd - en alles daar tussenin.

Het is dan geen verrassing dat deze twee mensen samen een overtuigend resultaat kunnen brengen. De Grieken in Brussel, die dat nog niet zouden geweten hebben, die weten het intussen dus wel.

Dan is er ook nog het programma van dit nieuwe concert. Deze keer brengen ze werk van Manos Hadjidakis , en dat is op zich al goed voor extra toeloop. Zoals bekend is Hadjidakis één van de belangrijkste Griekse componisten van de vorige eeuw - of misschien wel de allerbelangrijkste, als je nagaat welke impact hij ook onrechtstreeks heeft gehad.

Maar ook rechtstreeks is zijn invloed nauwelijks te overschatten. Zijn muziek was baanbrekend en immens populair. Veel van zijn honderden nummers behoren nog steeds tot de klassiekers, tot het collectieve culturele erfgoed van de Grieken.

Voor dit concert werd daar een selectie uit gemaakt. Er staat dus niet alleen werk uit zijn album "Ο Μεγάλος Ερωτικός" (O megalos erotikós, De grote minnaar) op het programma, maar de titel van die plaat is ook zowat de bijnaam van Manos Hadjidakis zelf geworden. Dat is niet omdat hij een soort Berlusconi zou geweest zijn, maar wel omdat hij zoveel aandacht had voor zijn medemens.

Dat neemt niet weg dat O Megalos Erotikós (het album dus) vrij algemeen beschouwd wordt als één van zijn belangrijkste werken ooit. Sommigen noemen het zelfs zonder aarzelen zijn magnum opus . Het is een liederencyclus op teksten van Griekse dichters, vanaf de Oudheid over de Middeleeuwen tot aan de moderne tijd, van Sappho en Euripides tot Solomos en Kavafis .

Alle teksten gaan over de liefde, maar toch is het veel meer dan een verzameling liefdesliedjes. Hadjidakis schreef de muziek in New York, in vrijwillige ballingschap. Hij was in 1966 naar de Verenigde Staten gekomen, samen met Melina Merkouri . Ze waren daar nog steeds toen, in april 1967, in Griekenland de Kolonels een staatsgreep pleegden en een militaire dictatuur instelden. Daar hoorde een strenge censuur bij en dus besloot Hadjidakis niet naar zijn vaderland terug te keren zolang de democratie niet opnieuw ingevoerd werd.

In 1972 deed hij dat dan ineens toch, met in zijn bagage onder meer de kersverse liedjes van de "Megalos Erotikos". Van september tot november 1972 werden die opgenomen en enkele dagen later uitgebracht. Er wordt nog steeds druk gespeculeerd over de reden voor deze plotse ommekeer.

In het begin vroeg men zich ook af wat zijn bedoeling was met die "Megalos Erotikos". Veel mensen hadden van hem een soort statement verwacht, een plaat met protestliederen of iets dergelijks. Hij was immers een internationale beroemdheid en liep weinig kans om "beloond" te worden met een behandeling in de martelkamers van de Junta, dus als er iemand kritiek kon geven, dan was hij het wel. Het regime had overigens al wat gas moeten terugnemen, wegens de internationale kritiek op hun brutale repressie. En dan kwam Hadjidakis daar ineens met wat onnozele liefdesliedjes?

Bij nader inzien bleken die helemaal niet zo onnozel te zijn, en later, na de val van de Kolonels in 1974, vertelde Hadjidakis dan ook niets dat de meesten al niet begrepen hadden. Hij had geen politiek statement willen maken, zei hij, dat was ook niet zijn ding. En trouwens, of een dictatuur nu rechts is of links, dat maakt tenslotte niet zoveel verschil. Wat hem vooral dwarszat aan het regime, dat was dat ze de mensen reduceerde tot kleurloze, naamloze wezens zonder eigen gedachten of gevoelens. Met zijn "liefdesliedjes" wilde hij daar tegenin gaan, hij wilde zijn landgenoten hun gevoel van eigenwaarde teruggeven.

De laatste tijd staat dat gevoel van eigenwaarde opnieuw zwaar onder druk door de crisis. Heel veel Grieken hebben vooral het gevoel dat ze mislukkelingen zijn. Het is dan misschien geen toeval dat de "Megalos Erotikos" tegenwoordig opnieuw extra aandacht krijgt. Er zijn de laatste tijd overal opvoeringen van, en in januari 2013 werd de cd zelfs als bijlage uitgedeeld bij de Kathimerini. Anderzijds staat deze Griekse krant toch bekend als de officieuze spreekbuis van de regering, maar ander-anderzijds is er ook de regering - met haar wankele meerderheid in het parlement en haar steeds slinkende geloofwaardigheid bij de bevolking - natuurlijk veel aan gelegen om het gemor te laten ophouden.

Hoe dan ook moeten we niet te ver gaan zoeken naar de reden waarom Elli Paspala met dit programma naar Brussel komt. Hadjidakis overleed in 1994, dat zal in 2014 dus twintig jaar zijn, wat op zich al een reden is om hem te herdenken. En Elli Paspala draagt hem nog altijd op handen. In onze biografie van haar kunt u lezen dat ze zijn muziek leerde kennen toen ze zelf nog in Amerika woonde, dat ze Hadjidakis persoonlijk leerde kennen toen ze in 1982 naar Griekenland terugkeerde, en dat ze sindsdien niet meer van zijn zijde is geweken. Zij is dan ook uitstekend geplaatst voor een dergelijk initiatief ...

Het is alweer vijf jaar geleden sinds Antonis Remos voor de eerste keer naar België kwam optreden. Dat was in maart 2009 , en bij die gelegenheid schreven we een biografie van hem .

Daarin kunt u nog steeds lezen hoe hij in 1970 in Duitsland geboren werd maar op tienjarige leeftijd met zijn ouders naar Griekenland terugkeerde waar hij in 1987 met zingen begon. We vertellen u daar hoe hij zich heeft opgewerkt van loodgieter tot sterzanger en waaraan hij zijn succes te danken heeft. Samengevat is het recept eenvoudig: een stem (met hoofdletter S) hebben, hard werken, het hoofd koel houden en altijd optimistisch blijven.

Naast zijn uitzonderlijke stem speelt ook zijn repertoire een belangrijke rol. Hij verliest nooit uit het oog dat hij in feite entertainer is van zijn vak. Het publiek komt niet voor hem, weet hij, maar voor zijn liedjes, en hij probeert ze dan ook waar te geven voor hun geld.

Dat zal tijdens het concert in Brussel niet anders zijn. Hij komt er onder meer zijn nieuwste album voorstellen, dat heet "Η καρδιά με πηγαίνει εμένα" (I kardia me piyeni emena , Mijn hart drijft me voort), waarover meer in zijn biografie . Maar uiteraard staan er ook andere succesnummers van hem op het programma en dat zijn er heel wat. Zowat al zijn platen zijn platina geworden, sommige meer dan één keer, en dat is niet voor niets natuurlijk.

Zoals gewoonlijk zijn ook de begeleidende muzikanten van een hoog niveau, maar er zijn er toch twee die er speciaal uitspringen.

Om te beginnen is er de bekende bouzouki -virtuoos Manolis Karantinis . Die ontpopte zich recent ook nog als componist, met een eerste eigen cd die "Της ψυχής μου τα κρυμμένα" gedoopt werd. De elf nummers worden gezongen door Tolis Voskopoulos, Pitsa Papadopoulou , Petros Gaïtanos , Lakis Chalkias, Melina Aslanidou , Rallia Christidou en niet toevallig ook Antonis Remos . We geven het lijstje volledig omdat het aantoont op welk niveau deze Karantinis zoal opereert - voor zover dat nog zou moeten aangetoond worden.

Een andere grote naam in het orkest van Antonis Remos is de al even virtuoze klarinetspeler Thanasis Vasilopoulos . Hij begon klarinet te leren toen hij vijf was, van zijn vader Yorgos, en met hem deed hij zijn eerste concert op zijn negende. Zijn oom Yannis Vasilopoulos introduceerde, samen met Vasilis Saleas, de klarinet in de laïka en de entechna . Hij speelde bijvoorbeeld met Stelios Kazantzidis, Manolis Angelopoulos, Eleni Vitali en Charis Alexiou . Neef Thanasis ging dezelfde weg op en ook hij kan bogen om een indrukwekkende reeks samenwerkingen: die gaan van Yannis Parios , Dimitris Mitropanos , Pantelis Thalassinos tot Michalis Hatzigiannis , Peggy Zina en Despina Vandi - en natuurlijk ook Antonis Remos zelf. Ook Thanasis Vasilopoulos heeft een nieuwe cd in de aanbieding, zijn vierde al. Ze heet "Αtractos" en de muziek is van de componist van (vooral) elektronische muziek Vangelis Papathanasiou, wereldberoemd als kortweg "Vangelis". Samen kozen ze dertien nummers van hem die ze dan aanpasten voor klarinet .

Om u in de juiste stemming te brengen voor dit concert hebben we een verhaaltje voor u. Het is een eigentijds verhaal dat ook interessant is (vonden wij toch) tegen de achtergrond van de huidige crisis met al zijn aspecten, en de impact daarvan op het Griekse uitgangsleven.

Het verhaal begint in een a-typische setting. In de zomer van 2013, in juli, trad Antonis Remos namelijk op in een bekende beach bar annex restaurant op Mykonos. Dat eiland is een trekpleister voor toeristen, maar ook de Griekse jetset weet het bruisende nachtleven te waarderen. Zij waren dus in groten getale naar het exclusieve feestje gekomen. Er waren zomaar eventjes 1500 genodigden, die elk 180 Euro betaalden om binnen te mogen. Daar was dan wel een menu en één glas champagne bij inbegrepen.

Er waren ook een paar ongenode gasten: de agenten van de SDOE, de financiële politie. Die waren niet gekomen voor Remos , en ook niet voor de champagne, maar wel in de hoop een even grote vis te vangen als enkele jaren geleden. In 2009 was er daar al een gelijkaardig optreden geweest, ook met Antonis Remos , en toen bleek dat de eigenaar geen enkel kasbonnetje had uitgereikt en dat er ook in zijn boeken geen spoor van het optreden te vinden was. Hij kreeg een boete van ... twee miljoen Euro, of vier miljoen, al naar gelang de bron. Niet dat het veel verschil maakt, de bar is in tien jaar tijd uitgegroeid tot de "place to be" voor de internationale jetset en dat vertaalt zich naar het schijnt in astronomische omzetcijfers.

Deze keer vingen de agenten van de SDOE bot, uiteraard. Alles was prima in orde, bij elke fles champagne bijvoorbeeld werd keurig een kasticketje afgeleverd. Gelukkig waren er genoeg rolletjes in voorraad want er werden - naar het schijnt - enorme aantallen champagneflessen gekraakt, en dat aan een prijs die varieerde van 300 Euro voor een kleintje tot 25.000 Euro voor een magnum van zes liter. Er zou zelfs een Armand de Brignac "Midas" ontkurkt geweest zijn, zo'n monster van 30 liter met een prijskaartje van 120.000 Euro. Die werd dan wel door vier kelners aan tafel bezorgd. Of het allemaal waar is weten we niet, we hadden toevallig wat anders te doen en konden er niet bij zijn.

Antonis Remos was er dus wel en hij deed waar hij goed in is: zorgen dat het publiek zich amuseerde.

Als een goede entertainer maakt hij tussendoor ook al eens een grapje en daardoor veroorzaakte hij deze keer bijna een diplomatieke rel. Op de stapels lege champagneflessen wijzend zei hij "Jongens, als Schäuble dat toch eens kon zien, dan kon hij op slag weer lopen!".

's Anderendaags schreeuwde de Duitse krant "Bild" moord en brand. Onder de kop "Griechen-Sänger Remos verhöhnt Schäuble" bekloegen ze er zich over dat hun minister van financiën "op schaamteloze wijze" bespot werd. Ze vertelden er ook bij dat de arme man al sinds 1990 in een rolstoel zit na een aanslag die op hem gepleegd werd door een gek - alsof er één Duitser is die dat niet weet. Het Griekse publiek had uitbundig gelachen om die smakeloze grap, berichtte de krant nog, en ze wisten ook waarom: Trouwe Bild-lezers "weten" uiteraard dat elke Griek een diepe haat tegen elke Duitser koestert, en, schreven ze, "die haat scoort ook goed bij de Griekse rijken. Onze minister dringt namelijk aan op een strengere aanpak van de belastingontduiking en ze zijn bang dat ze hun "verdekte" zwembaden en hun luxueuze yachten zullen kwijtraken".

Dat van die "verdekte zwembaden" is natuurlijk een verwijzing naar het verhaal dat een aantal jaren geleden de ronde deed. De Griekse regering had toen een belasting op privé-zwembaden ingevoerd en zocht met Google Maps naar niet aangegeven blauwe rechthoeken, waarop de rijken daar prompt een dak met grasbegroeiing lieten overheen plaatsen. Of het waar is, dat is een ander verhaal, maar daar ligt een sensatiekrant als Bild niet van wakker.

Wat de belastingontduiking betreft hadden ze natuurlijk wel een punt, maar verder zijn het niet alleen de rijken die Schäuble en Merkel niet bepaald in het hart dragen, maar ook de mensen die alles al kwijt geraakt zijn.

Al dan niet uit wraak omschreef het boulevardblad Remos als een "folklore-zanger".

Dat werd prompt overgenomen door het Duitse weekblad "Focus", en dat deed er nog een schep bovenop, met een scherpe veroordeling van de "laffe aanval op een arme gehandicapte in een rolstoel, die niet eens aanwezig was en zich dus ook niet kon verdedigen". Verder bespeelden ze nog het thema van de ondankbaarheid van de Grieken, die door de Duitse belastingbetaler geholpen worden en dan op die manier reageren. Zoals gebruikelijk vertellen ze er dan niet bij dat die "hulp" niet bestaat uit schenkingen, maar gewoon uit leningen, die dan hoofdzakelijk gebruikt worden om andere leningen bij de buitenlandse banken af te betalen.

Ook andere Duitse kranten kwamen met het smeuïge verhaal en het werd een heuse rel.

Antonis Remos zelf lag er niet meteen van wakker. In een interview met "Bild" zei hij dat hij ten eerste het recht heeft om zijn mening te geven, en dat het ten tweede als humor bedoeld was. "Ik doe gewoon mijn werk", zei hij, "en dat is de mensen entertainen. Daar hoort bij dat ik ze aan het lachen breng. Ik drink zelf geen champagne, ik ben maar een gewone jongen, een doorsnee Griek, en ik zeg dus ook gewoon wat de doorsnee Griek denkt".

Dat laatste schoot dan weer in het verkeerde keelgat bij de andere "doorsnee Grieken", die toch al met lede ogen hadden zitten kijken naar het exclusieve champagnefeestje. Dat evenement had ook in de Griekse media ruime aandacht gekregen, maar dan omdat het contrast met de "doorsnee Griek" niet groter kon zijn. De anderhalf tot twee miljoen werklozen en de honderdduizenden daklozen hebben nu eenmaal geen geld voor champagne. De media (die overigens stuk voor stuk in handen zijn van een klein groepje rijkelui, waarvan er enkelen óók op dat feestje gesignaleerd werden!) berichtten bijvoorbeeld dat de inkomsten van de avond "officieel" zomaar eventjes 400.000 Euro bedroegen, en dat de vijftig kelners na afloop elk met 600 Euro aan fooien naar huis gingen. Dat is een maandloon voor een "doorsnee Griek", als die tenminste nog een loon heeft, vertelden ze er nog bij - alsof er één Griek is die dat niet weet.

Voor een goede verstaander lag het dan voor de hand dat Antonis Remos ook wel wat fooien zou overgehouden hebben aan zijn optreden, en het werd hem dan ook niet in dank afgenomen dat hij zichzelf als "doorsnee Griek" bestempelde. De bekende muziekjournalist Kostas Balachoutis bijvoorbeeld kwam ongewoon scherp uit de hoek. "Geen kwaad woord over Antonis Remos als artiest of over zijn charisma als zanger, en hij is zonder enige twijfel de favoriete zanger van ontelbare 'gemiddelde Grieken', maar zelf is hij allerminst een doorsnee Griek, en zijn loon - het echte, bedoel ik, datgene wat hij netto overhoudt - al evenmin".

Bij al dat gehakketak bleef Remos zijn nuchtere zelf, maar enkele weken later werd het hem toch even teveel. In augustus zou hij optreden in een nachtclub in Pieria, in Noord-Griekenland, maar opnieuw vond hij de SDOE op zijn weg. De avond voor zijn optreden vielen ze de club binnen, stelden overtredingen vast en sloten de boel voor 48 uur. Remos twitterde toen: "Hoe lang zullen we nog moeten opdraaien voor de fouten van anderen?".

Er valt daar nog veel meer over te vertellen (bijvoorbeeld over het feit dat die controles van de SDOE bijna uitsluitend gebeuren op basis van tips die via een speciaal ingerichte kliklijn binnenlopen, en over het feit dat het "groot wild" niet mag gecontroleerd worden van hogerhand) maar tenslotte is dit een stukje over Antonis Remos .

Wat dit verhaal dan met hem te maken heeft? Veel, eigenlijk.

Om te beginnen geeft het duidelijk aan wat de "specialiteit van het huis Remos " is: entertainment pur sang . Voor een avondje zorgeloos plezier ben je bij hem aan het juiste adres.

Het hoeft dan niet meteen met champagne te zijn, want hij voelt zich niet te goed om ook gewone stervelingen een plezierige avond te bezorgen. Enkele maanden na het exclusieve feestje op Mykonos bijvoorbeeld trad hij op in een club in Glyfada, bij Athene. Samen met Melina Aslanidou promootte hij daar hun nieuwste cd's. Nu is Glyfada ook niet meteen een achterbuurt, wel integendeel, maar toch waren de prijzen redelijk gehouden, vooral dan voor jongeren. Een fles wijn voor zes personen (de gangbare manier om dergelijke "inkom + drankje" prijzen uit te drukken) kostte hen 120 Euro, twintig Euro per persoon dus. De niet meer zo jonge jongeren betaalden 80 Euro voor twee personen.

Voor een ster van het kaliber van Remos is dat beslist niet overdreven. En in december 2013 trad hij samen op met Anna Vissi , toch ook niet niks, en het was dan ook nog een musical met alles er op en er aan, in een kersvers gerenoveerd theater. De ticketprijzen begonnen achteraan in de zaal bij 15 Euro, een zitje op de eerste rij kostte 50 Euro, en er waren speciale tarieven voor jongeren en werklozen, die betaalden 12 tot 20 Euro. Heel wat anders dus dan Mykonos.

Het is ook tekenend dat zijn cd's - met inbegrip van zijn laatste twee - verkocht worden aan minder dan 10 Euro. Voor een superster als Remos is dat geen geld, enkele jaren geleden zouden die gemakkelijk twee tot drie keer zoveel gekost hebben.

Uit het Mykonos-verhaal valt ook nog een andere conclusie te trekken. Immers, als de rijken van deze planeet het entertainment van het merk " Antonis Remos " op dezelfde hoogte inschatten als champagne van het merk Dom Perignon, dan zal een portie Remos allicht niet zo slecht smaken, of wel?

Een optreden bijwonen van zanger Vasilis Lekkas heeft iets. De man zingt met zo veel overgave en bevlogenheid dat hij alleen maar bewondering afdwingt.

Een voorbeeld van zo'n bevlogen optreden was in februari 2010 toen de Griekse vereniging Kyklos in Brussel een hommage organiseerde aan Manos Hadjidakis .

Met enkel Vasilis Lekkas en de pianiste Irina Valentinova op het podium zat het publiek van begin tot einde als aan zijn zetel genageld, en toen - na afloop - volgde een staande ovatie. Vasilis Lekkas beschikt over de gave om de liederen letterlijk over te brengen, te vertolken, en niet zomaar te zingen. En hij gelooft in wat hij doet.

In Duitsland is hij regelmatig te horen, maar vaak nemen we die optredens niet op wegens te ver weg voor ons publiek. Dit optreden in Aachen is wat dichter bij de deur en hoort dan weer wel thuis in onze agenda. De organisator is de Griekse gemeenschap ter plaatse en zij beloven een " Hellenischer Musiktraum ".

Op het programma staan liederen van grote componisten en dichters van Griekenland, met in de eerste plaats muziek van Mikis Theodorakis en Manos Hadjidakis . Maar ook andere zeer bekende liederen van componisten en tekstschijvers waar Griekenland zo rijk aan is komen aan bod. Volgens het persbericht zijn het liederen die de Grieken het liefst horen of waar zij het liefst op dansen. Ook traditionele muziek hoort bij een optreden van Vasilis Lekkas en die traditionals worden al even zorgvuldig uitgekozen en met diezelfde gedrevenheid gebracht.

Bezetting:

• Vasilis Lekkas : zang
• Yannis Filippoupolitis: toetsen (piano, accordeon , synthesizer)
• Stathis Savvidis: bouzouki
• Apostolos Tsardakas: snaarinstrumenten ( kanonaki , viool , akoestische gitaar)

Volgens de gangbare normen is Michalis Paouris (Μιχάλης Παούρης) nog een tikkeltje te jong om nu al tot het sterrendom te behoren, maar toch wordt hij door velen de hemel in geprezen. Deze virtuoos op de bouzouki en gipsy-gitaar verrast dan ook al wie hem hoort met zijn heel eigen speelwijze. Vooral de snelheid waarmee hij speelt en de manier waarop hij het plectrum hanteert zorgen voor van verbazing openvallende monden.

Het verhaal doet de ronde dat de bekende gitarist Al Di Meola, met wie hij optrad in 2011, hem "de snelste bouzouki -speler op de planeet aarde" noemde. "Zijn techniek is belachelijk snel", zou Al Di Meola gezegd hebben, "hij doet me denken aan mezelf toen ik 25 jaar jonger was".

De snelste bouzouki-speler ter wereld ... het lijkt in eerste instantie meer iets voor in het circus, of in het beste geval iets voor het Guinness Book of Records. Maar zo eenvoudig is het niet. Paouris speelt niet alleen snel, hij schijnt bovendien nog zeer nauwkeurig en zuiver te spelen en dat is toch wel een hele prestatie.

Volgens sommige bronnen zou hij in 2007 in het Theatro Vrachon in Athene een zodanige indruk gemaakt hebben op de twintig andere professionele bouzouki -spelers op het podium dat ze ophielden met spelen om naar hem te kunnen luisteren. En Thanasis Polykandriotis , de grootmeester op de bouzouki , boog zelfs voor hem neer en omhelsde hem.

Dat was dan wel een beetje voor de show, want Thanasis Polykandriotis wist heel goed van welk hout Paouris gesneden was. Hij kende hem al lang en hij heeft hem ook zelf les gegeven. Paouris was bij hem gekomen toen hij vijftien was en de samenwerking hield acht jaar stand. Polykandriotis was trouwens niet zijn eerste leraar. Michalis Paouris begon bouzouki te spelen toen hij acht jaar was en hij is bij een hele reeks gerenommeerde spelers in de leer gegaan. Toen Yorgos Katsaros hem bijvoorbeeld onder zijn hoede nam was hij al de derde in het rijtje.

Twee leermeesters die een belangrijke rol speelden in zijn muzikale ontwikkeling waren Manolis Michalakis, bij wie hij op zijn veertiende in de leer ging, en Diamantis Chiotis, de zoon van Manolis Chiotis . Tussendoor trad Michalis op en nam hij deel aan wedstrijden, maar hij volgde ook nog jazz-lessen en schaafde voortdurend zijn techniek bij. Tegenwoordig, na al die jaren van opleiding en zelfstudie, geeft hij zelf les. In 2012 trad hij nog op met het Rosenberg Trio.

Op het programma van deze twee concerten in Brussel staan liederen van Vasilis Tsitsanis (1915-1984) die dit jaar precies 30 jaar geleden in Londen overleed. De rembetika-liederen van Tsitsanis worden door Michalis (Michael) Paouris in een eigen jazz-versie gebracht.

De Michalis Paouris Band bestaat uit:

• Michalis Paouris: bouzouki en gipsy-gitaar
• Alexandros Palavitsinis: piano
• George Politis: elektrische bas
• Nikos Kerkenis: zang

Michalis Paouris geeft op zaterdag 15 februari, tussen de twee concerten door, een deel van zijn geheimen prijs in een workshop voor bouzouki en gipsy-gitaar . Geïnteresseerden kunnen inschrijven voor een halve of een hele dag. Alle details vindt u in het kader hieronder.

Zijn unieke speelstijl, zijn speciale techniek, de manier waarop hij het plectrum vasthoudt en een aantal van zijn bevindingen en research heeft Michalis Paouris neergepend en uitgebracht in boekvorm. Het boek "My notes" (Οι σημειώσεις μου) wordt te koop aangeboden op de workshop en de concertavonden.

Het ensemble "Stringless" bestaat uit zes dames en die komen allemaal zonder één enkele string op het podium.

Dat merkwaardige fenomeen vraagt natuurlijk enige toelichting, maar eerst moeten we misschien toch wel zeggen dat de meisjes uitstekende geloofsbrieven kunnen voorleggen.

Zo waren ze bijvoorbeeld uitgenodigd door het stadsbestuur van Athene op 31 december 2013, voor de overgang van oud naar nieuw. De stadskas is leeg maar al dan niet met de verkiezingen van mei 2014 in het achterhoofd werd er toch een programma op poten gezet dat mocht gezien worden. Er waren heel wat bekende namen, zij het dan in de categorie "klein maar fijn". Zo waren er bijvoorbeeld optredens van Alexandros Arkadopoulos met zijn klarinet -ensemble, het Diminuïta Swing Trio, Nikos Portokaloglou , Yota Nenga en nog heel wat anderen, waaronder dus ook Stringless.

De meisjes werkten ook mee aan het "Olympolis Art Music Project", een groots opgezet meerdaags festival in augustus vorig jaar, in Litochoro, het dorpje aan de voet van de Olympus-berg, waar toen ook het Nederlandse "Μetropole Οrkest" te gast was. Vlak voor "Stringless" was het daar de beurt aan Evanthia Reboutsika , die er haar nieuwste productie "Το αστέρι και η ευχή" (To asteri ke i evchí, de ster en de wens) kwam voorstellen, een selectie uit haar filmmuziek.

Een maand eerder traden ze op in een andere plaats in Noord-Griekenland, in Drama, samen met Alkinoos Ioannidis , en nog wat verder terug in de tijd vinden we ze bijvoorbeeld met een reeks van drie optredens in de muziekclub "Avlea" in Athene. Ter gelegenheid daarvan stelde de invloedrijke Music Corner de vraag die u, beste lezer, nu al vier paragrafen lang op de lippen brandt: "Wat is dat nu eigenlijk, die Stringless?".

Ze formuleerden het als een meerkeuzevraag. De mogelijke antwoorden waren: a) zes Στρίγγλες, b) een ensemble zonder snaarinstrumenten, of c) zes meisjes die geen string dragen.

Het antwoord kreeg u er meteen bij: dat alles tegelijk en nog veel meer. Ze verklapten niet waarom ze zo zeker waren van c) maar de Music Corner is een betrouwbare bron dus we gaan er van uit dat ze dit diepgaand onderzocht hebben.

Verder ligt het nogal voor de hand dat b) in elk geval een juist antwoord was. Een "string" is uiteraard een snaar en de meisjes zingen inderdaad a capella. Zo dadelijk meer daarover, maar eerst is er nog mogelijkheid a), zes Στρίγγλες, en we hopen dat de Music Corner het daar toch voor één keertje bij het verkeerde eind heeft.

Een Στρίγγλα ( stringla ) (mv. Στρίγγλες , stringles ) is namelijk één van die wezens die de Griekse mythologie zo talrijk bevolken. We hebben het niet alleen over de nimfen en saters uit de Oudheid, maar ook over meer recente bovennatuurlijke wezens die tot pakweg een eeuw geleden alomtegenwoordig waren in het Griekenland van toen. Elke bron, elke boom, elk kruispunt, elke klip had zijn eigen subsoort. Niemand sprak er over - dat mocht niet - maar iedereen kende ze, en dat was ook wel nodig want je moest er terdege rekening mee houden. Als je hen voor de voeten liep, dan had je namelijk een probleem. Zelfs de lieftallige nimfen waren beslist te mijden, want die waren zooo mooi dat het letterlijk en figuurlijk adembenemend was. Wie hen toevallig zag dansen - laat staan baden - die werd voor de rest van zijn leven met stomheid geslagen, zodat hij niemand kon vertellen wat hij gezien had.

De meisjes van Stringless mogen ook wel gezien worden maar het probleem schuilt daar toch in een andere hoek. Zo'n Stringla is namelijk ... - ja, wat eigenlijk? De onderzoekers, die de schimmige bovennatuurlijke fenomenen bestudeerden in de eerste helft van de vorige eeuw, maken ons niet veel wijzer. Ze komen met de meest uiteenlopende verklaringen aanzetten. Volgens de enen is het een wisselkind, een bovennatuurlijke baby die door demonen in de plaats van een echte baby gelegd wordt als de ouders even niet opletten. Volgens anderen is het een oude heks die zich in een vogel kan veranderen en dus ook kan vliegen. Volgens anderen is het de geest van een gesneuvelde maar onbegraven gebleven soldaat (en die heet dan Stringlos , de mannelijke vorm). Een andere verklaring is dat het een bovennatuurlijk wezen is dat voortdurend van gedaante wisselt, en met die theorie heb je natuurlijk altijd prijs.

Al die verschijningsvormen hebben echter wel één trekje gemeen, en dat is een bijzonder onhebbelijk trekje: ze zijn namelijk dol op mensenvlees... De boreling, als rechtgeaarde enfant terrible , verscheurt zijn ouders van zodra ze zich over de wieg buigen, en de oude heks rijt iedereen aan stukken die ze op haar weg tegenkomt. Ze heeft het daarbij dan vooral gemunt op baby's, en daar gaat ze actief naar op zoek. Gesloten ramen en vergrendelde deuren vormen voor haar niet het minste beletsel. De Grieken weten tot in het kleinste gruwelijke detail te vertellen wat ze zo allemaal met de diverse onderdelen van de baby doet als ze tot bij de wieg raakt, maar ze weten ook hoe je dat kunt voorkomen. Daar is maar één manier voor: permanent de wacht houden, met een icoon van de schutspatroon van het kindje bij het bed, met een brandende kaars ervoor.

Met de meisjes van Stringless zal het gelukkig zo'n vaart niet lopen. Tenminste, dat hopen we, en daar hebben we goede argumenten voor. De journalist van de Music Corner bijvoorbeeld heeft de kennismaking in elk geval overleefd. Het is uiteraard mogelijk dat hij gewoon niet te vreten is, maar er is nog een andere aanwijzing dat ze geen echte Stringles zijn: een Stringla heeft namelijk geen naam, de meisjes wel.

Die namen zijn:

• Vassiliki Alexiou (Βασιλική Αλεξίου)
• Albena Koutova (of Albena Ivanova Kutova)
• Katerina Mavrofrydou (Κατερίνα Μαυροφρύδου)
• Elsa Mouratidou (Έλσα Μουρατίδου)
• Alexia Chrisomalli (Αλεξία Χρυσομάλλη)
• Eljona Eleni Sinjari

Die laatste zal er in de Art Base niet bij zijn, ze is namelijk pas moeder geworden en het is meer dan begrijpelijk dat ze haar kersverse spruit geen seconde uit het oog wil verliezen...

In het bovenstaande lijstje moeten we deze keer de instrumenten niet opnoemen. De meisjes zingen allemaal, en hun enige instrumenten zijn hun stemmen. Daarmee brengen ze een heel gevarieerd repertoire ten tonele, en hun appetijt lijkt al even onverzadigbaar als die van een Stringla , maar zij houden het gelukkig wel bij muzikale genres.

Om te beginnen sprokkelden ze hun liedjes uit de traditionele muziek van verschillende regio's: uit bergstreken, van de Kaukasus over de Pindos tot aan de Karpaten, van kustgebieden van Klein-Azië tot Wales, en nog veel verder, tot Corsica en Cuba toe. Ze hebben ook muziek van de (Noord-)Amerikaanse indianen in het aanbod.

Dan keken ze ook naar andere stijlen: de vroege rembetika van de jaren '30 maar ook die van een naoorlogse Tsitsanis en de populaire melodietjes uit de bloeiende Griekse filmindustrie van de jaren '60. Daar mengen ze dan wat operettes uit 1916 doorheen, toen die dingen enorm populair waren in de opkomende Griekse steden, maar ook composities voor hedendaags muziektheater, met een scheutje gospel en soufi om het geheel op smaak te brengen.

Het lijkt een bont allegaartje, maar dat is misschien toch wel een voorbarige conclusie. Ze presenteren die liederen namelijk in een bewerking voor polyfonie . Dat ligt nogal voor de hand voor die liedjes die uit een polyfone traditie komen, zoals die in Albanië, Noord-Griekenland en op Corsica te vinden is (waar we het een en ander over schreven in het kader van onze Geschiedenis van Albanië), maar het is op het eerste zicht minder vanzelfsprekend voor de andere liedjes. Het resultaat is dan ook vaak erg verrassend.

Anderzijds is de menselijke stem toch wel een uiterst veelzijdig muziekinstrument, en in feite doen de andere instrumenten vaak niet anders dan de zangstem nabootsen en/of ondersteunen. Stringless doet de oefening in omgekeerde richting. Sommige liederen die aanvankelijk bedoeld waren voor slechts één stem in een bepaalde orkestratie met muziekinstrumenten werden omgezet naar louter vocale polyfonische liederen, waarbij de stem soms de plaats inneemt van een percussie- of blaasinstrument. Het concept is dus zo gek nog niet.

De meisjes trouwens ook niet, en ze beschikken stuk voor stuk over geschoolde en uitzonderlijke stemmen. De zes meisjes uit Thessaloniki zijn van Griekse, Bulgaarse en Albanese origine. Liefhebbers van Griekse muziek met een goed geheugen kennen Elsa Mouratidou misschien nog van de culturele avond in Mons, in december 2005 . Die was georganiseerd door de plaatselijke Griekse dansgroep Boriano en Elsa Mouratidou was eerder in de marge aangekondigd, als een soort toevallige aanvulling van een traditioneel ensemble dat voor de dansmuziek zou zorgen. Maar het duurde niet lang voor iedereen begreep dat Elsa niet zomaar een zangeresje was, ze zette integendeel een indrukwekkende prestatie neer.

Sommige mensen kunnen niet tegen afscheid nemen en houden het zo kort mogelijk. Nana Mouskouri hoort daar duidelijk niet bij.

In mei 2005 ging ze voor de laatste keer op wereldtournee. Ze was toen nog maar pas zeventig geworden en het was tijd om het wat kalmer aan te doen en van een welverdiend pensioen te gaan genieten.

Dat pensioenplan werd concreet toen ze in november 2005 aan een " farewell tour " begon. Ze zou nog éénmaal langs de podia van de hele wereld reizen. Maar ja, de wereld is groot, en de " farewell tour " duurde dan ook ... drie jaar. Daarbij kwam ze een paar keer hier in de buurt: na heel wat onduidelijkheid en loze geruchten over Nederlandse concerten kwam ze in maart 2006 dan toch naar de Lage Landen en in november 2007 was ze in Franstalig België en in Luxemburg. In de zomer van 2008 gaf ze dan haar laatste " Farewell " concerten in haar geboorteland Griekenland.

Ervaren tooghangers weten dat je nooit het laatste pintje mag bestellen, want dat is zo definitief, je houdt het dan beter bij het voorlaatste. "La Nana " heeft kennelijk geen tijd op overschot die ze in het café kan verdoen, want alle toogfilosofie ten spijt reisde ze na haar "laatste" concerten minstens nog een keer door Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland, vorig jaar, en dat om haar vele fans te bedanken en om te herdenken dat ze 50 jaar voordien haar eerste hit scoorde met " Weisse Rosen aus Athen ".

Nu gaat ze opnieuw op reis, deze keer om voor de laatste keer haar vele fans over de hele wereld te bedanken en om samen met hen haar tachtigste verjaardag te vieren. Het feest zou een vol jaar gaan duren. Ze begint in oktober 2013 en ze gaat door tot ze in oktober 2014 de 80 kaarsjes mag uitblazen (ze is van 1934). In februari en maart 2014 doet ze daarbij ook België en Nederland aan. Nana Mouskouri heeft op de meest prestigieuze wereldpodia gestaan, het was dan ook een totale verrassing dat ze in Antwerpen in De Roma zal optreden. De Roma heeft de afgelopen jaren hard gewerkt en sterk geïnvesteerd om deze prachtige oude cinemazaal weer nieuw leven in te blazen. Daar waar andere zalen noodgedwongen de deuren moesten sluiten, slaagt De Roma er wonderwel in om het hoofd boven water te houden. De bezoekersaantallen stijgen en op de affiche prijken meer en meer ronkende namen. Het is een raadsel hoe ze dat voor mekaar krijgen.

Ook voor wie de laatste halve eeuw in een gat onder de grond heeft doorgebracht zal het duidelijk zijn dat Nana Mouskouri een ster is van wereldformaat. De ticketprijzen zijn dan ook navenant, maar wie dat nog niet genoeg vindt, die kan zonder problemen nog heel wat meer uitgeven door dezelfde kaartjes op de zwarte markt te kopen tegen het dubbele van de prijs.