De sympathieke zanger, componist en bouzouki -speler Makis Seviloglou komt nu al voor de vijfde keer naar Nederland. Dat was enigszins voorspelbaar als je naar zijn vorige doortochten kijkt: die waren in oktober 2010 , in april 2012 , in april 2014 en in april 2016 - om de twee jaar dus, en telkens goed voor een hele reeks concerten. Die werden allemaal zeer goed onthaald, en Makis Seviloglou heeft zich inmiddels een trouw en enthousiast publiek opgebouwd. Het was dan logisch dat hij in de lente van 2018 opnieuw zijn koffers zou pakken.

Eén zwaluw maakt de lente niet, zegt men, en misschien is het ook daarom dat hij niet in z'n eentje naar Nederland komt.

Zijn ensemble wordt deze keer als volgt aangekondigd:

• Makis Seviloglou : zang, bouzouki
• Thanos Stavridis : accordeon
• Marios Makris en/of Dimitris Lappas : gitaar
• Michalis Darmas of Dimitris Kitsios : contrabas

Het zal duidelijk zijn dat het niet helemaal duidelijk is welke muzikanten er met hem naar het noorden zullen vliegen, maar veel maakt het niet uit. Ze zijn allemaal even uitstekend, en ze kennen het programma als hun broekzak. Makis Seviloglou treedt met dat zelfde programma nu al bijna twee jaar op in heel Griekenland, en ook daar varieert de samenstelling van zijn ensemble volgens de beschikbaarheid van de muzikanten.

Het programma zelf volgt het beproefde recept. Hij komt natuurlijk zijn nieuwste album voorstellen, maar er staat ook werk van zijn vorige albums op het menu, plus wat bekende nummers van andere Griekse sterren waar hij mee samenwerkte. Als toemaatje zouden er ook nog enkele onuitgegeven nummers van hemzelf in het zakje gedaan worden.

Dat laatste mag dan misschien met een korreltje zout worden genomen. Vorige keer, in april 2016 , had hij ook enkele "onuitgegeven" nummers op het programma staan, maar kort nadien bleek dat die toen al ingeblikt waren voor het album dat hij nu komt voorstellen. Dat heet "Ανάποδη Ψυχή" (Anápodi Psychí), letterlijk te vertalen als "ondersteboven-ziel". Vandaar ook de Engelstalige titel van deze tournee, "Upside Down Soul".

Dat album werd uitgebracht door het Nederlandse Sylvox Records, en het ligt dan voor de hand dat de opnames in Nederland en de concertreeks van 2016 niet toevallig vlak na elkaar plaatsvonden. Dat gebeurde eerder ook al. Als het inderdaad juist is dat de geschiedenis zich herhaalt, dan krijgt het publiek van deze "Upside Down Soul" concerten misschien ineens ook een voorproefje van zijn volgende album.

Maar zover is het nog niet. Laat ons dus eerst even kijken naar het nieuwste album "Anápodi Psychí" zelf.

Wat voorafging

Maar vooraf misschien even het geheugen opfrissen, met een samenvatting van enkele relevante elementen uit onze uitgebreide biografie van Makis Seviloglou .

Hij werd geboren in 1969, was al als kleine jongen gebeten door muziek, maar studeerde toch archeologie. Daar maakte hij later ook zijn beroep van, tot hij in 2000 ineens van koers veranderde om professioneel muzikant te worden. Geen voor de hand liggende beslissing, want hij ruilde een vaste baan in voor een onzekere toekomst, maar hij voelde zich nu eenmaal niet goed in zijn vel, dus trok hij de stekker er uit en sprong in het diepe, met zijn hoofd vol zelfgemaakte liedjes.

Hij besefte volkomen dat het succes hem niet in de schoot geworpen zou worden, maar dat hoefde voor hem ook niet. Als hij maar kon overleven met wat hij graag deed, dan was het prima. Meer hoeft dat niet te zijn, hij is met weinig tevreden.

Dat neemt niet weg dat een liedje van hem in 2003 zijn weg vond naar een album van superster Charis Alexiou . Twee jaar later mocht hij zelfs de helft van de liedjes leveren voor haar volgende album "Βύσσινο και νεράντζι" ( Vyssino ke nerantzi , Zure kersen en bittere sinaasappelen). Op dat album - dat zes maanden later al platina haalde - combineerde ze de klanken van de traditionele Griekse muziek met die van de hedendaagse muziek. Dat is niet toevallig het vaste recept van Makis Seviloglou , want het was precies die combinatie - die hij op een heel eigen manier invult - die de aandacht van Alexiou had getrokken.

Het had dan voor de hand gelegen dat Makis Seviloglou naar Athene zou verhuizen, want daar lag het vervolg voor het grijpen. De crisis was toen nog niet losgebarsten, er was nog altijd een bruisend uitgangsleven in de Griekse hoofdstad, er was dus werk in overvloed. En Seviloglou was nu bekend bij het grote publiek, dus hij had min of meer kunnen optreden waar en wanneer hij maar wilde.

Maar Seviloglou wilde helemaal niet naar Athene. Daar zou hij niet kunnen aarden, wist hij. Hij bleef dus waar hij was, in Kozani (Noord-Griekenland). Vergeleken bij Athene is dat een provinciestadje, maar hij heeft daar wel zijn familie wonen en alles is er ook veel gemoedelijker, zegt hij. Opnieuw koos hij dus voor iets waar hij zich goed bij voelde, en daarvoor liet hij iets vallen wat hem financieel meer zekerheid had kunnen bieden.

De Nederlandse tak van het verhaal begint met een toevallige ontmoeting onder een plataan op Karpathos. Om de één of andere reden zat Makis Seviloglou daar aan één tafeltje, en de Nederlandse muzikant Wout Pennings aan een ander. Ze raakten aan de praat, het ging natuurlijk meteen over muziek, en ze ontdekten dat ze over bijna de hele lijn op dezelfde golflengte zaten. Na zijn vakantie trok Wout Pennings naar zijn platenmaatschappij en hij kon hen overhalen om een plaat te maken met zijn nieuwe vriend. Dat album werd "Άγκυρες" ( Ankyres , Ankers) gedoopt, en toen het klaar was - in oktober 2010 - werd het meteen ook maar aan het Nederlandse publiek voorgesteld, Het is vanaf toen dat Makis Seviloglou om de twee jaar naar Nederland komt.

In april 2014 stelde hij op die manier ook zijn kersverse album "Παράθυρο Ανοιχτό" (Parathiro Anichto , Open Venster) in Nederland voor. Dat bevatte deze keer geen eigen nummers van Seviloglou zelf, maar alleen traditionele Epirotische muziek. Op de meeste liedjes had hij wel zijn eigen stempel gedrukt, door er hedendaagse klanken in te vermengen, maar het punt hier is de reden waarom hij deze keer voor de traditie koos.

De Griekse crisis woedde toen in volle hevigheid. Het land zat (en zit) compleet aan de grond door de "hulp" van de internationale schuldeisers, en veel Grieken (en zij niet alleen) zaten met een "Europese kater". Zij hadden altijd al dolgraag deel van "Europa" willen zijn (alsof ze voordien in Amerika of Afrika zaten), maar dit Europa was niet echt waar ze altijd van gedroomd hadden.

Daar had Makis Seviloglou een oplossing voor. Als je je niet goed in je vel voelt, dan moet je je eerst afvragen wat daar de reden van is, en daar dan wat aan doen. Hij had dat recept al een paar keer op zichzelf toegepast, en nu stelde hij het ook aan anderen voor. Concreet betekende dat: een terugkeer naar de Griekse eigenheid, dus "Griekse Europeanen" worden in plaats van "kleurloze Europeanen". Dat impliceert ook een herwaardering van de kleine dingen die Grieken tot Grieken maken.

Bovendien had hij tot nog toe vooral "blije liedjes" geschreven, of toch in elk geval liedjes waar altijd wel een snuifje optimisme in zit. Maar voor dergelijke liedjes was in die periode eigenlijk geen plaats meer. Dus greep hij terug naar de traditie.

"Anapodi psychi" - de teksten

Dat brengt ons dan waar we moeten zijn om zijn jongste album "Anápodi Psychí" naar waarde te kunnen schatten.

Het bevat opnieuw eigen werk van Makis Seviloglou . Hij schreef de muziek voor de dertien nummers van het album, plus zeven van de twaalf teksten (het dertiende nummer is instrumentaal). Zowel Yorgos Kordellas als Zinia Katapoti schreven elk één tekst.

De drie andere teksten (waaronder die van de titelsong) zijn van Maria Moutsaki . Ze werd geboren in Ierapetra op Kreta en groeide daar op temidden van de Kretenzische matinades en de verzen van Kornaros en Kazantzakis . Ze schrijft al gedichten van toen ze klein was, en ze is dat altijd blijven doen. Haar eerste dichtbundel verscheen in 2015. Ze springt naar eigen zeggen telkens een gat in de lucht als iemand haar "versjes" (zoals zij ze noemt) de moeite waard vindt om ze op muziek te zetten. De lucht in Thessalië, waar ze tegenwoordig woont, moet dan wel erg op een Zwitserse kaas beginnen lijken, want naast Makis Seviloglou werden haar teksten al gesmaakt door een hele reeks andere, erg uiteenlopende artiesten, zoals Psarantonis of Thanasis Papakonstantinou .

De titel van het album, "Anápodi Psychí", verwijst - zoals gezegd - naar een ziel die ondersteboven in haar lichaam zit, en dus ook naar iemand die zich niet goed in zijn vel voelt. Vaak ga je dan naar een psychiater, letterlijk een "zielendokter", maar met dit album op zak is dat helemaal niet nodig, want een aantal van de teksten zijn eigenlijk sofamomenten: ze staan mijmerend stil bij het heden, en vragen zich af wat er eigenlijk zo fout zit aan de situatie, waarom die ziel dus verkeerd om zit. En zodra die analyse gemaakt is, ligt de oplossing meteen ook voor de hand: gewoon een stap terug zetten en herbeginnen.

Een voorbeeld is het liedje "Χαμένα βράδια" (Chamena vradia, Verloren avonden), over de leegte in iemands leven. Het refrein daarvan gaat als volgt:

Μες στο τσιγάρο σου στριμώχνεις
παλιά σου όνειρα και νέα
κι απ’ του τσιγάρου τον καπνό
άλλον δε θέλεις για παρέα.

Dat kan je ongeveer vertalen als: "Je sigaret prop je vol / met je oude en je nieuwe dromen / en behalve de rook van je sigaret / wil je geen ander gezelschap".

Een volgende strofe legt dan de vinger op de wonde, met de (vrij vertaalde) vaststelling: "Je mengt je onder de mensen, zonder ooit deel van de groep te worden, ook al weet je van tevoren dat het op die manier alweer een verloren avond zal worden".

Het is dan een beetje jammer dat het boekje, dat bij de cd zit, alleen de Griekse teksten bevat, en geen vertalingen. Dat is niet zo verwonderlijk, want - in tegenstelling tot het vorige werk van Makis - zijn de meeste teksten behoorlijk poëtisch, en poëzie is nu eenmaal moeilijk te vertalen. Daar komt bij dat ze doorspekt zijn met die "onvertaalbare" woorden waar de Griekse taal zo rijk aan is. Achter dergelijke woorden zit immers een hele wereld, en vang dat dan maar eens in een vertaling.

Neem bijvoorbeeld het refrein van de titelsong "Anápodi Psychí" zelf:

Ψυχή βαλμένη ανάποδα
και πώς να σε ισιώσω
αφού σε θέλει ο διάολος,
ναζιάρα θα σε δώσω.

Dat betekent ongeveer het volgende: "Ziel, je bent ondersteboven gemonteerd, en hoe krijg ik je nu weer recht? Vermits de duivel je wil hebben, zal ik je een 'naziara' geven". Ga daar maar eens aan staan als vertaler, zelfs als je weet dat een "naziara" doorgaans een speelse of een wulpse vrouw is. Je zou het kunnen vertalen als "een snoepje", als je tenminste aanneemt dat het de bedoeling is om de aandacht van de duivel af te leiden door hem iets aantrekkelijks voor te houden.

Maar dan nog heb je alleen maar de woorden, en de vraag is dan wat hiermee bedoeld wordt. In de context van de Griekse crisis is dat misschien niet zo moeilijk. Het hele land is immers ontwricht, niets is meer zoals het was, en dat is allemaal de schuld van de Troika, die ons al die diabolische besparingen oplegt. "Laten we hen geven wat ze willen, zodat ze ons met rust laten, maar dan wel zonder onze eigenheid prijs te geven". Dat lijkt een voor de hand liggende uitleg, en als het dat niet is, dan is het iets anders.

De crisis is overigens nooit ver weg op dit album, maar toch is het geen verzameling protestsongs. Daarvoor moet je niet bij een Seviloglou zijn. Of toch?

Het liedje "Του Καραγκιόζη ο μπερντές" (Tou Karagiozi o berdes), letterlijk "het theater van Karagiozis " gaat in elk geval in die richting. Karagiozis is, zoals bekend, het hoofdpersonage van het populaire Griekse schimmentheater, en "berdés" heeft niet toevallig te maken met het werkwoord "berdevo", iemand in de war maken, en dus ook iemand iets wijs maken, iets voorspiegelen wat in werkelijkheid niet bestaat.

Het liedje is inderdaad opgevat als een soort muzikale opvoering van Karagiozis , waarbij deze de rol speelt van een stadsomroeper, die onder andere het volgende verkondigt:

Ζητείται χώρα μ’ ακροβάτες,
πολίτες μ’ ατσαλένιες πλάτες,
λαός σκυμμένος που ν’ αντέχει,
στον καναπέ και στην tv
να `ναι κι η τύχη του στραβή, τίποτα να μην έχει.

Alweer vrij vertaald: "Gezocht: een land met acrobaten, burgers met een stalen ruggengraat, een volk dat in de wieg gelegd werd om alles te verdragen, op hun canapé en op tv; het moet gedoemd zijn om te lijden, en het mag niets hebben".

Het zal niet alleen Makis Seviloglou zijn die vindt dat het Griekse volk de perfecte sollicitant is voor deze vacante betrekking ...

"Anapodi psychi" - de tekeningen

Je zou dus kunnen zeggen dat het boekje bij deze cd op zich al waarde heeft als dichtbundel, zij het dan een Griekse dichtbundel.

Maar ook de vormgeving is bijzonder, waardoor het ook niet zou misstaan in een collectie van grafische kunst.

Het "ondersteboven" aspect komt al meteen op de cover naar voren: enkele van de letters staan op hun kop of zijn gespiegeld.

Maar toch zijn het vooral de pentekeningen binnenin die de aandacht trekken. Dat is niet zonder reden, want ze zijn van de hand van Takis Stefanou (Τάκης Στεφάνου), een gevestigde waarde binnen de Griekse moderne kunst. Hij is al een eind in de zeventig, maar er zijn merkwaardige parallellen met Makis Seviloglou zelf.

Stefanou begon aan zijn kunstenaarscarrière omstreeks het einde van de jaren '60 van de vorige eeuw. Dat was in die tijd allerminst vanzelfsprekend, en het was beslist geen vaste baan. Maar ook Stefanou koos dus voor iets wat hij graag deed, iets waar hij zich goed bij voelde. Het deerde hem blijkbaar niet dat Griekenland op dat moment kreunde onder de dictatuur van het Kolonelsregime . Die hielden sowieso al niet van moderne dingen, en moderne kunst was voor hen al helemaal des duivels. Maar Takis Stefanou bleef gewoon "low profile" tot er betere tijden aanbraken.

In het begin maakte hij vooral collages, vaak met vuilnis en ander afgedankt materiaal. Later ging hij zich toeleggen op pentekeningen, maar die zijn dan wel heel herkenbaar. Het lijkt alsof hij zomaar wat heeft zitten krabbelen, maar de wirwar van grillige lijntjes levert telkens wel een duidelijke tekening op. Iemand dus die onverstoorbaar zijn eigen weg gaat.

Het is dan allicht niet toevallig dat hij de tekeningen voor het album van geestesgenoot Makis Seviloglou maakte - voor elk liedje een bijpassende tekening.

"Anapodi psychi" - de muziek

Maar met al dat fraais zouden we bijna vergeten dat alles eigenlijk draait rond de muziek.

Ook daar zet Makis Seviloglou de dingen behoorlijk op z'n kop.

Het begint al van zodra je de cd een eerste keer beluistert. Nogal wat van de liedjes klinken dan merkwaardig bekend in de oren. Ze doen denken aan werk van collega's als een Sokratis Malamas , een Nikos Papazoglou , een Dionysis Savvopoulos of zelfs een Yannis Parios . Maar als je dat dan wat nader wil gaan bekijken, dan blijken die gelijkenissen al even ongrijpbaar te zijn als een stuk natte zeep. En na een paar keer luisteren ken je de liedjes gewoon van ... zichzelf. Ze zijn een eigen leven gaan leiden.

En dat is niet alles. Elk liedje is anders, ze hebben allemaal een eigen karakter, maar de titelsong bijvoorbeeld lijkt verdacht veel op een Kretenzisch traditioneel liedje. Het begint met een traag ritme en het eindigt met een stevige pentozalis, een snelle dans. Dat is niet meteen iets wat je van Makis Seviloglou zou verwachten. Maar misschien koos hij voor Kreta omdat de tekstschrijfster van dit liedje, Maria Moutsaki , zelf een Kretenzische is, of misschien gewoon omdat hij die klanken toevallig in zijn hoofd had.

De Kretenzische sfeer wordt in elk geval treffend opgeroepen door de klanken van de lyra - alleen is dit geen lyra maar "gewoon" een viool. Die wordt dan wel bediend door meester-violist Kyriakos Gouventas .

Hij is niet de enige muzikant die aan dit album meewerkte. Met Makis Seviloglou inbegrepen zijn er niet minder dan zestien, waaronder natuurlijk ook de vaste begeleiders van Seviloglou zelf.

Zoals gewoonlijk zingt hij niet alles alleen, ook Solon Lekkas werkte bijvoorbeeld mee aan dit album. Hij zingt er een amanes op, een klaaglied dat teruggaat op de Klein-Aziatische traditie. Hij doet dat meer bepaald op het einde van ... de titelsong, waar hij zijn amanes vrolijk door de tonen van de Kretenzische pentozalis heen weeft. De dingen op z'n kop dus - maar alweer niet helemaal, want er zijn wel degelijk raakvlakken tussen de tradities van beide regio's, alleen moet je daarvoor heel ver teruggaan in de tijd.

Een andere bekende naam op de cover is Vasilis Karras , de beroemde laïka -zanger met een hele resem gouden en platina platen in zijn discografie. Kort na het verschijnen van "Anápodi Psychí" gaf hij trouwens enkele concerten om zijn veertig jaar dienst te vieren. Daarvoor had hij een heleboel gasten uitgenodigd, allemaal zangers en zangeressen waar hij in die vier decennia mee samenwerkte. Samen vormden ze de "fine fleur" van het Griekse lied - en Makis Seviloglou was ook van de partij.

Maar op diens "Anápodi Psychí" zingt ook nog Chrysa Moraïti (Χρύσα Μωραΐτη) mee. Blijkbaar was ze in april 2016 niet alleen samen met de anderen naar Nederland gekomen voor de opnames, maar ze zong ook mee tijdens de concerten. Dat was niet aangekondigd, en het illustreert meteen ook dat de bezetting van zo'n tour nooit zeker is zolang het doek niet opgaat. Chrysa Moraïti is (voorlopig nog) wat minder bekend, ook al zingt ze sinds 2009 bij allerlei groepjes. Dit album was meteen ook haar debuut op plaat, en sindsdien lijkt ze goed op weg te zijn om een stevige carrière op te bouwen. Ze is vooral actief in en om Xanthi, in het noord-oosten van Griekenland, waar ze ook geboren werd en opgroeide.

Ook dat zagen we al eerder van Makis Seviloglou : hij heeft van enkele hele groten een zetje gekregen, en nu hij zelf al wat naam heeft, is hij niet te beroerd om op zijn beurt anderen een kans te geven. De schijnwerpers hoeven niet altijd op hem gericht te zijn.

Dat zal allicht ook tijdens zijn Nederlandse optredens blijken. Onder de talrijke vrienden die hij daar gemaakt heeft, zijn er - uiteraard - ook nogal wat muzikanten, zangers en zangeressen inbegrepen. En telkens als de gelegenheid zich voordoet, roept hij die bij zich op het podium.

Die gelegenheid zal er ongetwijfeld zijn op 18 maart in Zuidwolde, waar het concert georganiseerd wordt door niemand minder dan Tim Meeuws . Exact tien jaar en tien dagen voordien, in maart 2008 , stelde die op dezelfde locatie zijn album "Als een vreemde" aan het publiek voor. Zoals bekend bevat die cd allemaal bekende Griekse nummers die Tim Meeuws van een Nederlandse tekst voorzag. En als het niet bekend zou zijn, dan kunt u altijd terecht op onze november 2009 maandpagina . Makis Seviloglou kreeg via-via een exemplaar van dat album toegespeeld ("een verhaal op zich", zegt Tim Meeuws zelf) en hij nodigde Tim al eerder uit voor een gastoptreden. Dat zal nu allicht weer het geval zijn.

Tijdens zijn vorige tournees mocht ook Isabella Spaans enkele nummers meezingen. Zij is bekend als zangeres van het ensemble "Skordaliá".

En tijdens zijn tournee van april 2016 , werd hij begeleid door Christina Karafillaki als gastzangeres. Zij is een geboren en getogen Utrechtse, maar wel met Griekse roots, en recent veroorzaakte ze ook enige deining tot ver buiten haar geboortestad.

Een goede vriend die er niet meer bij zal zijn is de man die de bal in Nederland aan het rollen bracht, Wout Pennings zelf. Hij overleed op 21 maart 2014, op 64-jarige leeftijd. Het is misschien geen toeval dat er op zijn sterfdag geen (publiek) concert van Makis Seviloglou geprogrammeerd staat. Maar tijdens de andere concerten zal hij ongetwijfeld het liedje zingen dat hij speciaal voor Wout schreef na diens heengaan.

Dat liedje staat immers ook op het nieuwe album "Anápodi Psychí". Het heet "Πες μου βρε φίλε" (Pes mou vre file, Zeg me eens, vriend) en het eindigt als volgt:

Γύρεψα το πολύ στο λίγο
Κι ένα πλατάνι να σταθώ
Μα ήρθε η ώρα μου να φύγω
Πες μου τραγούδια να χαρώ

Alweer in onze eigen, erg vrije vertaling: "Ik zocht het grote geluk in de kleine dingen / en (was tevreden met) een plataan om even uit te blazen / maar mijn tijd om te gaan is nu gekomen / zing liedjes voor me om me op te vrolijken"...

Meer informatie over Makis Seviloglou kunt u lezen in de uitgebreide biografie die we over hem schreven naar aanleiding van zijn vorige optredens.

Praktische gegevens
Donderdag 15 maart 2018, 20u00, Muziekcentrum, Noorderhagen 27, 7511 EK Enschede (NL) Tickets: € 17,50 (excl. € 2,50 boekingskosten per bestelling). Dit optreden is inmiddels voorbij.
Zaterdag 17 maart 2018, 20u30, Schouwburg Amphion, Hofstraat 159, 7001 JD Doetinchem (NL) Tickets: € 21,50 Dit optreden is inmiddels voorbij.
Zondag 18 maart 2018, 15u00, De_Biks, Boterdiep WZ 2, 9785 AJ Zuidwolde (NL) Tickets: € 15 Dit optreden is inmiddels voorbij.
Vrijdag 23 maart 2018, 20u30, Griffioentheater, Uilenstede 106, 1183 AM Amstelveen (NL) Tickets: € 18,50 (met korting: € 16,- of € 12,50). Dit is exclusief transactiekosten. Dit optreden is inmiddels voorbij.
Zaterdag 24 maart 2018, 20u30, Theater Heerlen, Burgemeester van Grunsvenplein 145, 6411 AS Heerlen (NL) Tickets: € 17,50 (geen informatie over eventuele transactiekosten). Dit optreden is inmiddels voorbij.
Zondag 25 maart 2018, 16u00, LUX, Mariënburg 38-39, 6511 PS Nijmegen (NL) Tickete: € 19,50 (geen informatie over eventuele verkoopkosten). Dit optreden is inmiddels voorbij.
Donderdag 29 maart 2018, 20u15, De Boerderij, Hellingstraat 9, 1271 VA Huizen (NL) Tickets: € 22,- (excl. € 5 transactiekosten bij betaling met kredietkaart). De plaatsen zijn niet genummerd. Dit optreden is inmiddels voorbij.
Vrijdag 30 maart 2018, 20u15, Philharmonie, Lange Begijnestraat 11, 2011 HH Haarlem (NL) Tickets: € 20 (met korting: € 17), excl. € 4,- administratiekosten per bestelling (€ 2 voor e-tickets). Dit optreden is inmiddels voorbij.
Zaterdag 31 maart 2018, 20u30, Kulturhus, Nieuwe weg 5, 7261 NL Ruurlo (NL) Tickets: € 17,50 Hier is er ook mogelijkheid om deel te nemen aan een Grieks koud buffet, dat kost dan € 19,50 extra. Dit optreden is inmiddels voorbij.
Zondag 1 april 2018, 15u00, Ursulinenkapel, Elzenhof 139, 5038 HJ Tilburg (NL) Tickets: € 15,- Dit optreden is inmiddels voorbij.
Maandag 2 april 2018, 13u00, Cultuurkoepel Heiloo, Kennemerstraatweg 464, 1851 NG Heiloo (NL) Tickets: € 32,50 - maar daar is dan wel een driegangenmenu met aperitief bij inbegrepen. Eigenlijk zijn het zelfs zeven gangen, want Makis Seviloglou fungeert als tussengerecht. Hij en zijn ensemble spelen drie keer een half uur: na het aperitief (een ouzo, uiteraard), na het voorgerecht, en na het hoofdgerecht. Dit optreden is inmiddels voorbij.

 

Maria Farantouri (ook wel Farandouri geschreven en ook zo uitgesproken) komt opnieuw naar België en Nederland. De laatste keer was ongeveer drie jaar geleden, toen ze in oktober 2015 samen met Yorgos Dalaras een verjaardagsconcert gaf in Rotterdam. Dat was ter gelegenheid van de negentigste verjaardag van Mikis Theodorakis , van wie zij een belangrijke vertolkster is.

Maar zij zong in haar lange carrière ook werk van vele andere belangrijke componisten, en nu komt zij solo naar Amsterdam om daaruit een selectie voor te stellen.

Zij wordt daarbij begeleid door:

• Henning Schmiedt : piano
• Jens Naumilkat : cello
• Volker Schlott : saxofoon en fluit

Meer informatie over Maria Farantouri leest u - voor zover dat nodig zou zijn - in onze biografie van haar .

Praktische gegevens
Zondag 15 april 2018, 20u00, De Roma, Turnhoutsebaan 286, 2140 Borgerhout (B) Tickets: € 28 in voorverkoop, € 30 aan de kassa. Er is ook een gereduceerd tarief, dat is € 2 goedkoper. Dit concert is inmiddels voorbij.
Maandag 16 april 2018, 19u30, De Meervaart, Meer en Vaart 300, 1068 LE Amsterdam (NL) Tickets: € 42,95 (inclusief € 4.95 servicekosten, maar exclusief bezorg- en betaalkosten). Bovendien heeft u voor dit concert ook een geldig lidmaatschap van De Melkweg nodig. Een maandlidmaatschap kost € 4, en dat kan u bestellen samen met uw ticket(s). Een jaarlidmaatschap kost € 25, dit moet apart aangekocht worden. Deze prijzen zijn per persoon. Dit concert was oorspronkelijk gepland voor 11 juni 2017, maar werd verplaatst. Reeds gekochte kaarten blijven geldig voor de nieuwe datum. Let op: laat u niet strikken door al dan niet malafide "doorverkoopsites". Deze parasieten rekenen u met een uitgestreken gezicht een veel hogere prijs aan dan de officiële kanalen, en in ruil krijgt u dan een "zwart" ticket dat misschien niet eens geldig (meer) is. Daar is - in principe - wel geen gevaar meer voor, want dit concert is inmiddels voorbij.

 

In Griekenland is Savina Yannatou met een hele reeks nieuwe projecten bezig, maar bij buitenlandse programmatoren is zij nog steeds erg in trek met het programma van haar meest recente ECM album, dat (zoals bekend) "Songs of Thessaloniki" heet.

Ook in 2018 staat ze daar verschillende keren mee op het podium. Drie van deze concerten hebben we in onze "Agenda" opgenomen, eerst die in Rotterdam en in Luxemburg. Enkele maanden later kwam daar nog Brussel bij. Meer informatie hieronder. Er staan nog andere optredens op haar reisschema (onder meer in Wenen op 25.4) maar die vonden we te ver weg.

Over het album "Songs of Thessaloniki" zelf (en dus ook over het programma van deze concerten) berichtten we uitgebreid op onze maart 2015 maandpagina - en nee, "2015" is geen tikfout, het album is inderdaad al een tijdje op de markt.

Zoals altijd wordt Savina Yannatou voor deze optredens begeleid door haar trouwe ensemble Primavera en Salonico .

In Brussel werd het optreden van Yannatou en haar ensemble ingelast in de twaalfde editie van het "Balkan Trafik Festival". Daar zullen ze een ingekort programma brengen van ongeveer drie kwartier. De rest van de festivaldag is vooral gewijd aan Bulgaarse muziek, omdat Bulgarije in de eerste helft van 2018 het voorzitterschap waarneemt van de EU. Toch zijn er ook nog wat andere dingen te beleven, zoals een optreden van de Roemeense fanfare Ciocărlia.

In Rotterdam is het de bedoeling dat het publiek, na het concert van Yannatou, naar de foyer verhuist en daar aanschuift aan lange tafels waar "mediterraan wordt gegeten en gedronken", onder begeleiding van een (ander) ensemble dat Ikariotische dorpsmuziek speelt. Met die zelfde formule werd daar al in april 2017 proefgedraaid. Dat "andere ensemble" blijkt dan wel Nikos Plakas met zijn groep te zijn, voor de gelegenheid versterkt met de jonge maar indrukwekkende zangeres Violeta 'Ikari. Over hen vindt u wat verder naar onderen op deze pagina het tekstje dat we schreven ter gelegenheid van hun twee optredens in Brussel.

In Luxemburg daarentegen is het optreden van Savina Yannatou een gewoon avondvullend concert - ook al is "gewoon" misschien niet meteen het juiste woord voor een optreden van Yannatou en haar ensemble...

Praktische gegevens
I.h.k.v. het "Balkan Trafik" festival Zaterdag 21 april 2018, 19u30, PSK (Bozar), Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel (B) Dit (korte) optreden van Savina Yannatou in Brussel is onderdeel van de tweede dag van het Balkan Trafik Festival. Ze hebben daar deze keer erg weinig Grieks in het aanbod. Behalve drie kwartier Yannatou (van 19u30 tot 20u15 in Zaal M) is er enkel nog een "happening" van twintig minuutjes (21u15 tot 21u35 in Terarken), die aangekondigd wordt als "Saloniko Trio". Daar zouden enkele muzikanten een kort rembetika-programma brengen, omschreven als "Balkan blues, urban music van migranten die in Thessaloniki geboren zijn". Het trio zou bestaan uit vier personen: Savina Yannatou , Yannis Alexandris, Kyriakos Gouventas en Kostas Vomvolos . "Rembetika op z'n best", volgens de organisatoren. Verder is er nog een optreden van het "Albanian National Ensemble of Folk Songs and Dances". Bij vorige gelegenheden kwam daar ook (of vooral) de traditie van de Griekse minderheid in Zuid-Albanië aan bod, dus met muziek en dansen die - uiteraard - identiek zijn aan die van de Grieken aan de andere kant van de grens, dus in Epirus. Ze zongen zelfs in het Grieks, maar dat zal weinigen opgevallen zijn. Helaas overlapt dit optreden (van 19u45 tot 20u30) gedeeltelijk met dat van Savina Yannatou. Een dagpas kost € 20 in voorverkoop en € 25 aan de kassa. Daarmee mag u vanaf 18 u wel binnen in de Bozar, maar dat betekent daarom niet noodzakelijk dat u zeker bent dat u het concert van Yannatou zult kunnen meemaken, want vol = vol. Dit festival is inmiddels voorbij.
Vrijdag 27 april 2018, 20u00, Philarmonie, 1, Place de l'Europe, L-1499 Luxembourg (L) Tickets: € 35 (jongeren tot en met 26 jaar: € 21). Vrije plaatskeuze. Dit concert is inmiddels voorbij.
I.h.k.v. "Een avond in zuidelijke sferen" met Nikos Plakas & Violeta 'Ikari Zaterdag 28 april 2018, 19u00, De Doelen, Schouwburgplein 50, 3012 CL Rotterdam (NL) Tickets: € 49,- In dat bedrag is dan wel een drankje en een maaltijd inbegrepen. Dit concert is inmiddels voorbij.

 

De groep "Mále Vráse" werd gevormd in 2014, in het kader van het "Amsterdam Rembetika Festival", dat ze mee op poten hielpen zetten. Amper enkele weken later trokken ze al zuidwaarts, voor een optreden in de Brusselse Art Base in april 2014 .

Daarna werd het even stil rond de groep, maar in februari 2017 speelden ze opnieuw in de Art Base. En nu zijn ze er weer. Dat kan maar één ding betekenen: de vorige concerten smaakten naar meer. Bij deze dus.

Ze maken er meteen ook maar een (mini) Belgische tournee van, want behalve in Brussel zullen ze ook in Leuven optreden.

Voor meer uitleg over de groep, hun programma en hun naam verwijzen we naar ons artikeltje over dat festival op onze april 2014 maandpagina .

We geven u nog wel even de namen van de groepsleden. Dat zijn:

• Antonis Laurijsen : gitaar, zang
• Charis Laurijsen : bouzouki , zang
• Dimitris Maris : bouzouki , zang
• Nikos Kaliouris : viool

Deze laatste komt in de plaats van Flavio Bertipaglia, die in 2014 met zijn contrabas nog deel uitmaakte van de groep.

De nieuwe "vierde man", Nikos Kaliouris, is ook geen groentje. Hij is al meerdere jaren lang actief in Amsterdam, de thuisbasis van de groep.

Praktische gegevens
Vrijdag 13 april 2018, 20u00, Spits, Kolonel Begaultlaan 4, 3012 Wilsele (B) Inkom: € 12. Er zijn hapjes en drankjes voorzien, deze zijn apart te betalen. De locatie van dit concert is een voormalig binnenschip op de Leuvense vaart, permanent aangemeerd tegenover de Gamma in Wilsele. Dit optreden is inmiddels voorbij.
Zaterdag 14 april 2018, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 12,50 (normaal tarief), € 7,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is inmiddels voorbij.

 

Twee avonden na elkaar wordt de Brusselse Art Base ondergedompeld in de sfeer van de bekende (of beroemde) dorpsfeesten van Ikaria.

Dergelijke feesten zijn er overal in Griekenland te beleven, maar die van Ikaria zijn toch wel iets heel speciaals - en dat zeggen niet alleen de Ikarioten zelf. De eilandbewoners staan in heel Griekenland bekend als "zevkalides" en "souarezides". Het eerste is afgeleid van "zevki", zoals zo'n dorpsfeest in het Ikariotische dialect eigenlijk genoemd wordt. Voor de herkomst van "souarezides" moet u naar het Franse "soirée", want normaal gaan die "zevkia" door tot aan het ochtendgloren, de Ikarioten dansen gewoon de hele nacht door. Om praktische redenen zal de export-versie wat korter uitvallen. En eigenlijk heeft de Art Base ook geen echte dansvloer, maar dat heeft nog nooit iemand gestoord. Als er dansmuziek gespeeld wordt, dan schuiven de stoelen en tafeltjes gewoon wat opzij om plaats te maken.

Dat zal ongetwijfeld nu ook weer het geval zijn, want op deze avonden speelt Nikos Plakas met zijn ensemble, voor deze gelegenheid versterkt met een jonge maar veelbelovende zangeres. Dat ensemble ziet er dan als volgt uit:

• Violeta Ikari : zang
• Nikos Plakas ‘Ollandos’ : viool en zang
• Kostas Kalogridis : laouto , bouzouki , zang
• Charis Karapetis : gitaar , bouzouki , zang

Bijnamen zijn in Griekenland zeer gangbaar, en Nikos Plakas heeft de zijne te danken aan het feit dat hij in Nederland geboren werd en er ook opgroeide, als zoon van emigranten uit Ikaria. Dat geldt ook voor de twee andere leden van zijn groep. Het maakt dan niet uit dat ze al jaren geleden teruggekeerd zijn naar hun heimat, zo'n bijnaam is een heel leven geldig.

De bezetting is in essentie deze van een traditioneel Ikariotisch ensemble. De viool speelt daar immers de hoofdrol, en die wordt dan begeleid door een ritme-instrument zoals de laouto . De bouzouki is er later aan toegevoegd, omdat ook de Ikarioten met hun tijd meegaan.

"O Ollandos ke i parea tou" spelen in de eerste plaats natuurlijk nisiotika , muziek van de eilanden, maar ook laïka en rembetika behoren tot hun repertoire.

Na de twee concerten in Brussel reizen deze muzikanten door naar Rotterdam, waar zij de "avond in zuidelijke sferen" zullen opvrolijken. Ook Savina Yannatou zal daar optreden, maar dan apart, en in Brussel zal zij er niet bij zijn, toch niet op deze Ikariotische avonden. Ze is daar wel mee te maken op het Balkan Trafik festival, enkele dagen eerder. Meer informatie over dit alles vindt u wat hoger op deze pagina .

Hier, dus in het kader van de "feestelijke concerten" van Nikos Plakas en zijn band, willen we het nog even hebben over de zangeres, Violeta 'Ikari (Βιολέτα Ίκαρη) , want zij was er nog niet bij toen "O Ollandos" in november 2015 naar Brussel kwam, en al evenmin in november 2016 . Ze is trouwens ook geen vast lid van deze groep, ze heeft haar eigen carrière, en wel een carrière om "u" tegen te zeggen.

Toch zal Violeta 'Ikari zich in Brussel als een vis in het water voelen. Ze werd immers op Ikaria geboren, en ze groeide er op met de klanken van de traditionele muziek, zowel die van de eilanden (de nisiotika ) als die van het tegenoverliggende vasteland (de smyrneïka ). Die klanken hebben haar nooit meer losgelaten. Ze zitten haar in het bloed, zegt ze zelf.

En wat ze niet zelf zegt: ze heeft ook talent in overvloed. Ze hoeft dat ook niet zelf te zeggen, er zijn er genoeg anderen die dat in haar plaats doen.

Dat talent bleek eigenlijk al vanaf het prille begin. Ze "onderging" niet gewoon de muziek die ze om zich heen hoorde, ze voelde er zich ook toe aangetrokken. Die aantrekkingskracht was zo sterk dat ze er zelf ook wat wilde mee doen, met die muziek. Ze was nog maar een klein meisje toen ze al meezong op de dorpsfeesten, en later ging ze zangles volgen om dat nog beter te kunnen doen. Naarmate ze opgroeide, deinde ook haar muzikale belangstelling verder uit, en daarom volgde ze lessen in Europese en Byzantijnse muziek. Dat zorgde dus voor een brede, stevige theoretische basis. Wat de praktijk betreft leerde ze gitaar en piano spelen.

Toen verhuisde ze naar Athene en daar verscheen al in oktober 2015 haar eerste single "Η γη της επαγγελίας" (I yi tis epangelias, Het beloofde land), met tekst en muziek van eigen hand. Daarmee verbaasde ze iedereen, of toch diegenen die haar nog niet kenden. De anderen wisten dat ze voortdurend met muziek bezig was. Je ziet dan vaak dat er spontaan ook eigen liedjes komen opborrelen, en dat was ook precies wat er bij haar gebeurde. Tekst en muziek kwamen tegelijk bij haar op, zegt ze, en ze moest alles maar gewoon opschrijven. En het dan nog zingen, natuurlijk.

Het liedje van deze "jonge onbekende" maakte - zacht gezegd - behoorlijk wat indruk. Daarmee was ze nog altijd even jong, maar helemaal niet meer onbekend in muzikaal Athene.

Ze bleef verder muziek en teksten schrijven, maar ze begon tegelijk allerlei optredens aan elkaar te rijgen, in grote en kleine clubs. Daar zong ze niet alleen haar eigen liedjes, maar ook liedjes van anderen, en heel vaak ook traditionele liedjes, uiteraard ook die van Ikaria en de andere eilanden. "In haar optredens klinkt altijd wel een beetje de zee door", schreef een commentator ooit over haar.

In april 2017 verscheen haar tweede plaat, alweer een single. Het liedje heet "Έλα και ράγισε τον κόσμο μου" (Ela ke ragise ton kosmo mou, Kom en laat mijn wereld barsten). Ze had het deze keer niet zelf geschreven, maar toch kreeg het alweer heel wat aandacht. Het publiek vond het een sterk liedje, en Violeta zelf zegt dat ook zij meteen onder de indruk was toen de componist, Dimitris Glezos, haar de melodie liet horen. Toen ze dan de tekst las, geschreven door Adonis Katsamás, was ze helemaal verkocht.

Het is de bedoeling dat dit liedje het begin wordt van een eerste album, maar daar wordt - zoals gewoonlijk - nog niet heel veel over gecommuniceerd. Ze heeft in elk geval al heel wat materiaal in de kast liggen om op zo'n album te zetten: een duet met Vasilis Papakonstantinou bijvoorbeeld, op muziek van haarzelf en met een tekst van Smaró Papadopoúlou. Ze zou ook nog een liedje van Nikos Ziogalas ingezongen hebben, en eentje van Yannis Miliokas. Maar dat vertelde ze al meer dan een jaar eerder en het album is er nog altijd niet. Dat heeft allicht met de crisis te maken, of misschien is er gewoon nog heel wat werk aan voor het klaar is.

Rond de tijd dat haar tweede single verscheen, in het voorjaar van 2017, was ze trouwens ook druk bezig met een reeks optredens aan de zijde van Yannis Kotsiras . Die begon toen met de voorstelling van zijn eigen nieuwste album (dat hij in maart 2018 ook in Amsterdam en Brussel komt presenteren), en het was een hele eer voor Violeta Ikari dat zij met zo iemand op het podium mocht. Toch blijft ze met haar twee voeten stevig op de grond. Ze laat zich ook niet verblinden door het enorme succes van Kotsiras . "Dat is niet wat telt voor mij", zegt ze zelf. Ze vindt het veel belangrijker dat deze sterzanger toch heel sympathiek en eenvoudig is gebleven. "Hij deed er ook alles aan om me op mijn gemak te stellen", voegt ze daar nog aan toe, wat betekent dat ze in het begin dan toch wel wat plankenkoorts had. Maar tijdens de optredens zelf was daar geen spoor meer van te bekennen.

Die ervaring kwam haar goed van pas toen ze nauwelijks enkele maanden later, in juli 2017, mee mocht werken aan het concert van Dionysis Savvopoulos in het gigantische Kallimarmaro stadion. Daar waren zomaar eventjes 60.000 toeschouwers op afgekomen, volgens sommigen zelfs 65.000. De titel van het concert was dan ook behoorlijk eigentijds: "Όλοι μαζί μπορούμε" (Oli mazi boroume, vrij vertaald: eendracht maakt macht). Het was een oproep tot solidariteit en samenhorigheid in het door de crisis geteisterde Griekenland, en de titel is niet toevallig ook de naam van een grassroots organisatie die zich inzet om diegenen te helpen die het zwaarst getroffen zijn. De opbrengst van het concert was dan ook voor hen bedoeld.

Het was in feite ook een soort verjaardagsconcert, waarmee Savvopoulos zijn vijftig jaar dienst wilde vieren. Hij had daarom een stuk of vijftien medeplichtigen uitgenodigd, van zowal alle generaties, die samen het hele gamma van de Griekse muziek bestreken. Violetta Ikari deelde dus het podium met onder meer Eleftheria Arvanitaki , Maria Farantouri , Lavrendis Machairitsas , Eleonora Zouganeli , Fivos Delivorias, Yannis Charoulis , Vasiliki Karakosta, Melina Tanagri en nog een paar anderen.

Voor dit concert werd heel wat publiciteit gemaakt, en de trams en de metro legden extra ritten in. Na afloop reden ze ook later dan gewoonlijk om alle concertgangers weer naar huis te brengen.

Kortom: dit was voor Violeta Ikari een hele ervaring, en het bezorgde haar ook flink wat zichtbaarheid.

Toch versmaadt ze ook de "kleinere" concerten niet. Zo bracht ze in december 2017, samen met Dasho Kurti , nog een korte bijdrage - vijf liedjes - aan een vierdaags festival in Athene.

Maar daarna trad ze, onder haar eigen naam, toch wel op in de befaamde "Stavrós Tou Notou Club", en dat bleef ze doen tot ergens in februari 2018.

Op 21 februari van dat jaar kwam ze onrechtstreeks opnieuw in de belangstelling. Die dag stelde Pantelis Kyramargiós (Παντελής Κυραμαργιός) zijn tweede eigen album "Areti" aan de pers voor. Deze voormalige gitarist van de bekende groep "Melisses" was in 2008 solo gegaan als singer-songwriter. Zijn nieuwe album is tegelijk ook een boek, letterlijk en figuurlijk, dat het verhaal vertelt van een Kretenzer die zich zijn hele leven lang inzet voor een betere wereld (Areti is niet alleen een eigennaam maar het betekent ook "deugd"). Op die manier beschrijft het album tegelijk ook de hedendaagse Griekse geschiedenis, vanaf de Burgeroorlog (1946-1949) tot op heden. Niet zomaar wat losse, leuke liedjes dus. Maar toch was de aandacht van de pers - en ook van het grote publiek - toch vooral getrokken door de namen van de zangers en zangeressen die meezingen op "Areti": Yorgos Dalaras , Yannis Kotsiras , Miltos Paschalidis, Maria Papageorgiou , Magda Varoucha, Dimitra Kelekidi, Georgia Dagaki en ... Violeta Íkari.

Gevraagd naar haar plannen voor het vervolg, antwoordde Violeta Íkari in die periode - dus in februari 2018 - dat zij en haar medewerkers enkele optredens aan het voorbereiden waren in "επαρχιακές πόλεις", provinciesteden dus. En nu blijkt dat ze naar Brussel en Rotterdam komt. Hopelijk zijn ze daar nu niet op hun teentjes getrapt ...

Praktische gegevens
Donderdag 26 april 2018, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 12,50 (normaal tarief), € 7,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is inmiddels voorbij.
Vrijdag 27 april 2018, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 12,50 (normaal tarief), € 7,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit concert is inmiddels voorbij.

 

De Griekse band "Maiandros" (of "Meandros") bestaat al een jaar of tien, maar op onze website waren ze tot nog toe (bijna) niet te zien.

Daar komt nu verandering in, en de aanleiding is een reeks (geplande) optredens in het "Verhalenhuis Belvédère" . Daar spelen ze In principe om de twee maanden, telkens op de tweede zondagmiddag van de maand. Hun optreden van 1 april, waar dit artikel over gaat, is dan meteen de uitzondering die deze regel moet bevestigen. En toch is het geen (april)vis.

Het kader van dat optreden, het "Verhalenhuis Belvédère", maakt het dubbel interessant. Ze hebben hun naam daar beslist niet gestolen. Wel integendeel: ze hebben hem zelf gemaakt.

Eigenlijk is dat niet helemaal juist. Het deel "Belvédère" hebben ze immers geërfd, want het gebouw heeft een lange traditie. Het werd opgetrokken aan het eind van de negentiende eeuw. Katendrecht was toen nog een polderdorp waar vooraanstaande Rotterdammers hun luxueuze buitenverblijven hadden. Dat is het gebouw nog altijd aan te zien. In het begin heette het "Bellevue", maar in 1915 werd het omgedoopt in "Belvédère", wat eigenlijk hetzelfde betekent, alleen klinkt dat misschien (nog) wat sjieker.

Dan volgt er een bewogen geschiedenis, waarbij het statige gebouw onderweg, in 1978, op de "te slopen" lijst terecht kwam, daar jarenlang bleef staan, maar gered werd door iets wat je een grassroots beweging zou kunnen noemen. Buurtbewoners namen het initiatief om er iets van te maken dat ze omschreven als een "Huis voor Immaterieel Erfgoed", waar ze "de verhalen oftewel de positieve kracht van mensen en gemeenschappen zichtbaar en beleefbaar [wilden] maken en in de vorm van ontmoetingen doorgeven voor de toekomst".

Die visie lag op ramkoers met de meer commerciële doelstellingen van hogerhand, maar ze zetten door en uiteindelijk, in december 2012, wonnen ze het pleit en konden ze het bordje "Verhalenhuis Belvédère" nu ook officieel boven de ingang spijkeren.

In een stad als Rotterdam - en niet alleen daar trouwens - is er aan verhalen natuurlijk geen gebrek. Zo organiseerden ze bijvoorbeeld een ontmoeting waar overlevenden van het Duitse bombardement van 13 mei 1940 hun verhaal deden. Zoals bekend werd het centrum van Rotterdam die nacht volkomen van de kaart geveegd door Duitse bommenwerpers, als afschrikwekkend voorbeeld voor al wie een "eengemaakt Europa" onder Nazi-leiderschap niet meteen zag zitten. De ontmoeting werd omkaderd door een fototentoonstelling.

Andere verhalen gaan ze sprokkelen bij de diverse gemeenschappen die in Rotterdam leven en wonen. Of, zoals ze zelf hun missie omschrijven:

Mensen en gemeenschappen in de hedendaagse stad zichtbaar maken door middel van kunst, cultuur en (persoonlijke) verhalen. De verhalen presenteren we in de vorm van (foto)tentoonstellingen, (luister)voorstellingen, (stads)ontdekkingstochten, inspiratieprogramma’s, publicaties, evenementen én eet- en ontmoetprogramma’s zoals de Volkskeuken. De vorm is telkens anders, de werkwijze hetzelfde: gastvrij, positief, persoonlijk en inspirerend. Op locatie én op de thuisbasis.

Uiteraard is er in een belangrijke havenstad als Rotterdam ook een vrij grote Griekse gemeenschap te vinden. Een aantal van hen hebben zich trouwens georganiseerd in een vereniging met de toepasselijke naam "Griekse Vereniging Rotterdam en omstreken", waarvan we al een paar keer het jaarfeest konden aankondigen. Ook die Griekse Rotterdammers, verenigd of niet, wil het "Verhalenhuis" zichtbaar maken. Er waren al verschillende initiatieven in die richting, gaande van een fototentoonstelling tot een mini-festival van Griekse kortfilms - elke film met ingebouwd verhaal, natuurlijk. Ook Rotterdams-Griekse kunstenaars kregen al de kans hun verhaal te doen.

En vermits het "Verhalenhuis" ook over een goed ingerichte keuken beschikt, spreekt het dan eigenlijk vanzelf dat er bij een aantal van die "Griekse" aangelegenheden ook Grieks gekookt werd. Dat doen ze daar trouwens wel vaker als een specifieke bevolkingsgroep in de kijker gezet wordt. Het zijn dan leden van die groep die als gastkok fungeren.

En daarmee zijn we dan waar we moeten zijn, bij het optreden van "Maiandros" .

Want, zoals het bekende rembetika -liedje het treffend en terecht verwoordt: stop vijf Grieken bij elkaar in de hel en ze bouwen er prompt een feestje. Dat is ook precies wat er gebeurde in het "Verhalenhuis". Niet dat het daar een hel zou zijn, wel integendeel, maar de muzikale gevolgen waren ook daar zo goed als onontkoombaar. Vandaar dat het ensemble "Maiandros" gemobiliseerd werd om voor de gepaste sfeer te zorgen.

Zoals gezegd bestaat het ensemble al goed tien jaar, en het is dan logisch dat de samenstelling al eens wijzigde. Dat is trouwens nog altijd het geval: er is een harde kern en die wordt aangevuld volgens het "aanbod van het moment". En als ze in het "Verhalenhuis" optreden, dan komen daar natuurlijk ook de Rotterdamse Grieken op af, en als die dan "toevallig" zelf een muziekinstrument bij zich hebben ...

De "vaste kern" van Maiandros ziet er momenteel als volgt uit:

• Isabella Spaans : zang
• Cor Lieverst : bouzouki , tzouras , baglamas , zang
• Frans Poortman : bouzouki
• Frans Smit : accordeon, zang
• Nico Spaans : (bas)gitaar, zang
• Leon van den Berg : percussie, baglamas

Mensen met een goed geheugen kennen vooral Isabella Spaans misschien nog van het ensemble "Skordaliá", met thuisbasis in Den Haag. Ook Nico Spaans en Cor Lieverst maakten daar deel van uit. Die laatste is ook de bandleider van "Maiandros".

Het repertoire van "Maiandros" bestaat naar eigen zeggen uit "bekende en onbekende Griekse liedjes, met het accent op dansbaarheid".

Dat laatste zal goed van pas komen in het "Verhalenhuis Belvédère", want die optredens zijn bedoeld als een vrolijke instuif, waar dan uiteraard ook uitgelaten meegezongen en -gedanst wordt. Ze worden trouwens aangekondigd als "Grieks muziekcafé" of als "Griekse taverna ", al naargelang de bron.

Wat dat meezingen betreft: in Rotterdam zijn het niet alleen de Grieken zelf die Griekse liedjes zingen: er is daar immers ook een Grieks koor dat "I charoumeni chorodia" heet, het "Blije koor" dus. Ter gelegenheid van hun tienjarig bestaan vertelden we u in maart 2014 dat ze inmiddels meer dan dertig leden tellen, bijna allemaal ... Nederlanders. Twee jaar later, in november 2016 , gaven ze nogmaals een concert, en voor de instrumentale omkadering zorgde toen hetzelfde ensemble "Maiandros" dat ook nu in het "Belvédère" zal optreden. Dat was misschien geen toevallig toeval, want drie leden van dit ensemble begeleiden het koor ook tijdens hun repetities.

En dan nog een toemaatje. Net als in de hel zijn er ook in het "Belvédère" allerlei Griekse hapjes voorzien tijdens het "muziekcafé". Maar het "Verhalenhuis" zou geen verhalenhuis zijn als er ook daar geen verhaal aan verbonden was. Bij vorige afleveringen van het "Grieks muziekcafé" (en nu misschien ook) fungeerden Maria en Sarantos Kotsakis als gastkok. Dit Griekse koppel woont al vele decennia lang in Rotterdam. Hij was in zijn jeugd een stoere zeebonk, zij een jong meisje uit Athene, ze werden verliefd op elkaar, ze trouwden, en ze leefden nog lang en gelukkig. Dit zou het sprookje kunnen zijn van zovele andere koppels, en er lijkt dus niets bijzonders mee aan de hand. Zelfs niet als we u vertellen dat Sarantos op zijn zeereizen ook de haven van Rotterdam aandeed. Zoals alle goede matrozen gingen ze dan passagieren, en als goede Grieken wisten ze natuurlijk dat er in die tijd - eind jaren 1950 - in Rotterdam een onvervalste Griekse nachtclub te vinden was, waar ze tot aan het ochtendgloren konden dansen op de klanken van de bouzouki . En nu komt het: die club was toen ondergebracht in ... het zelfde gebouw waar nu het "Verhalenhuis Belvédère" gevestigd is.

Praktische gegevens

Zondag 1 april 2018, van 15u00 tot 18u00, Verhalenhuis Belvédère, Rechthuislaan 1, 3072 LB Rotterdam-Katendrecht (NL) Inkom gratis. Reserveren is niet nodig en ook niet mogelijk. De capaciteit is wel beperkt, en de Griekse namiddagen zijn inmiddels wereldberoemd bij de liefhebbers in Rotterdam. Op tijd komen is dan ook de boodschap! Dat is nu sowieso niet meer mogelijk, want dit opttreden is inmiddels voorbij.

 

Over de "Kosmokrators" is (bijna) alles al gezegd en geschreven, onder meer door ons op onze maart 2017 maandpagina .

Daar leest u bijvoorbeeld dat ze in de zomer van 2016 enige deining veroorzaakten in Griekenland, waar ze hun eerste cd "Frenetika" mochten gaan voorstellen. Die kreeg toen heel wat aandacht, en dat was niet in de laatste plaats te danken aan hun repertoire, dat bestaat uit bekende liedjes uit de rembetika , waarop ze dan zelfgeschreven teksten hebben gemonteerd in het Nederlands, Frans of Engels.

We vertelden u toen ook dat ze nog een hele reeks optredens in België en omgeving in hun agenda hadden staan, en één daarvan is dat van april 2018 in de Brusselse Art Base, min of meer hun thuisbasis.

Zoals bekend wil de bezetting van de Kosmokrators nogal eens wijzigen. Zoals elke goede kok richten ook zij zich naar het aanbod van het moment. De harde kern blijft wel steeds dezelfde, en die wordt aangevuld met andere goede muzikanten, in functie van hun beschikbaarheid.

Voor dit concert worden de "Kosmokrators" als volgt aangekondigd:

• Frans De Clercq : zang en bouzouki
• Michel (Michalis) Karakatsanis : zang en bouzouki
• Karsten De Vilder : zang en gitaar
• Dimi Dumo : zang en percussie
• Stergios Papadopoulos : bas
• Carlo Strazzante : percussie

Praktische gegevens
Vrijdag 6 april 2018, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Tickets: € 12,50 (normaal tarief), € 7,- (reductietarief voor werklozen en studenten). Dit optreden is inmiddels voorbij.

 

Het Byzantijnse Rijk bestond meer dan duizend jaar (330-1453 A.D.) en het heeft in die periode een grote culturele bloei gekend. Daar kwam brutaal een einde aan, nadat de westerse Kruisvaarders (in 1204) de hoofdstad Constantinopel plunderden, en het doek viel dan definitief in 1453, toen de Ottomanen het werk afmaakten.

De Byzantijnse Kerk is echter tot op de dag van vandaag blijven voortbestaan, en daarmee is ook de Byzantijnse muziek nog altijd te horen, zowel in Griekenland als in andere Orthodoxe landen.

De Byzantijnse muziek was immers kerkmuziek. In tegenstelling tot de Westerse kerkmuziek komen er geen instrumenten aan te pas, ze is zuiver vocaal. In zijn authentieke vorm is het ook erg conservatieve muziek: voor elke dag van de week zijn er voorgeschreven hymnes, en dat geldt ook voor alle denkbare gelegenheden. De meeste van die hymnes zijn eeuwenoud.

Minstens vijfentwintig van die hymnes zijn geschreven door een vrouw, Kassia genaamd, en het is aan haar dat dit concert gewijd is. Ze heeft er overigens nog meer geschreven, maar die hebben niet allemaal hun weg gevonden naar de "officiële" codex - tenminste, dat denkt men. Al bij al zijn er een vijftigtal hymnes die (min of meer) met zekerheid aan haar kunnen toegeschreven worden, maar er zijn er nog een heleboel waar men de auteur niet van kent, en daarnaast is er in de loop der eeuwen ook heel wat materiaal verloren gegaan.

Hoe dan ook, Kassia leefde van ca. 800 tot ca. 865 en ze was beslist geen doetje, zelfs niet als je met meer moderne maatstaven zou gaan meten. Zo verzette ze zich bijvoorbeeld met woord en daad tegen het iconoclasme, de puriteinse stroming die alle iconen probeerde te vernietigen. Die afbeeldingen van heiligen zouden immers afbreuk doen aan de verering die enkel aan God zelf toekwam. De iconoclasten schuwden daarbij ook geen geweld, en het was dan allerminst vanzelfsprekend dat Kassia luidkeels durfde te protesteren. En het bleef niet bij verbaal protest. Haar tegenstanders vernietigden bijvoorbeeld ook geïllustreerde manuscripten, en zij stelde alles in het werk om die nog snel gekopieerd te krijgen. Het staat zo goed als vast dat ze daardoor in moeilijkheden kwam, en ze zou daarvoor zelfs gegeseld zijn (in die tijd een gangbare straf) maar daarover is niet iedereen het eens. Haar leven sprak immers zodanig tot de verbeelding dat heel wat latere geschiedschrijvers haar vermeldden, al dan niet met zelf verzonnen verhalen.

Eigenlijk is het niet helemaal correct om Kassia (of ook Kassiani, in het Nieuwgrieks Κασσία of Κασσιανή) af te schilderen als een componiste. Ze was in de eerste plaats een schrijfster en een dichteres, want bij de Byzantijnse hymnes ging het vooral om de tekst. Die tekst moest een stichtend verhaal vertellen aan de kerkgangers, en de zang was dan enkel een middel om dat verhaal over te brengen, en zeker geen doel op zich. In de dagdagelijkse Orthodoxe kerkpraktijk is dat nog altijd zo, maar om de één of andere reden vallen de hymnes van Kassia ook in de smaak bij westerse muziekliefhebbers. Die snappen geen iota van de tekst, laat staan een alfa of een omega. Dat is wat kort door de bocht, want er zijn natuurlijk wel vertalingen gemaakt, waardoor de teksten toch toegankelijk zijn, maar hoe dan ook is het hen niet om de stichtende verzen te doen, maar wel om de esthetische waarde van de muziek.

Daarbij stellen zich dan wel een paar probleempjes.

Om te beginnen wijkt de Byzantijnse muziek wel heel sterk af van de westerse. Ze was bovendien al van heel in het begin gebaseerd op een stevige theoretische onderbouw. De Byzantijnen hechtten daar zoveel waarde aan dat de muziektheorie deel uitmaakte van de gewone lessen wetenschap op het niveau van wat we tegenwoordig de middelbare school zouden noemen. De leerlingen kregen daar een zogeheten "enkyklios pedia", letterlijk een "cirkelvormige opvoeding", vertaalbaar als een "afgerond geheel". Dat geheel bestond uit vier delen: rekenkunde, meetkunde, sterrenkunde en ... muziektheorie.

Een meer recente versie van de Byzantijnse muziektheorie wordt ook vandaag nog onderwezen aan Griekse conservatoria en universiteiten. Het valt trouwens op dat veel jonge en getalenteerde muzikanten, waar het huidige Griekenland zo rijk aan is, zo'n diploma als extra bagage op zak hebben. In zekere zin zijn ze dan "muzikaal meertalig", precies omdat de Byzantijnse muziek zo grondig verschilt van de westerse.

Dat soort "meertaligheid" is eerder zeldzaam bij westerse muzikanten, en de Byzantijnse muziek is dan voor hen doorgaans moeilijk te behappen. Bij Kassia daarentegen schijnt dat om de één of andere reden nogal mee te vallen.

Dan is er natuurlijk de vraag hoe die hymnes eigenlijk horen te klinken. Als je oude muziek wil uitvoeren, dan wil je dat in principe ook graag op de oude manier doen. Maar hoe begin je daar dan aan?

Er zijn uiteraard geen plaatopnames uit de negende eeuw bewaard gebleven, al was het maar omdat die toen nog niet gemaakt werden. En de manier, waarop de hymnes in de orthodoxe kerken van vandaag gezongen worden, is zelf ook het resultaat van een eeuwenlange evolutie (die allerminst rechtlijnig verliep, maar dat is een ander verhaal).

Er zijn wel manuscripten uit Kassia's tijd bewaard gebleven, partituren zeg maar, alleen helpen die ons niet veel verder. In die periode (van de 9de tot de 12de eeuw) werd namelijk vooral de tekst van de hymne opgeschreven, en slechts af en toe werd er iets aan toegevoegd dat op muzieknotatie lijkt. Men gaat er van uit dat de "juiste" manier van zingen gewoon mondeling overgeleverd werd. De "kanttekeningen" zouden dan enkel bedoeld zijn als geheugensteuntje voor de psaltis, maar die hoorde de hymne eigenlijk uit het hoofd te kennen. En men neemt aan dat de meeste monniken in de kloosters, waar elke dag hymnes gezongen werd, bovendien ongeletterd waren. Dat zou betekenen dat ze niet alleen de muziek maar ook al die teksten uit het hoofd moesten leren. Niet bepaald een sinecure, alleen al vanwege het aantal, maar ook omdat er in de kerk allicht heel wat gelovigen zaten die wél zo'n "enkyklios pedia" hadden genoten, en die dus zeer goed wisten hoe het moest.

Later zou er zich een meer geperfectioneerde Byzantijnse muzieknotatie ontwikkelen - nauwkeuriger zelfs dan de westerse - maar in de manuscripten, die daar gebruik van maakten, noteerde men uiteraard wel de manier waarop de hymnes van Kassia op dat moment gezongen werden. Die klonken toen allicht niet meer hetzelfde als in de tijd dat ze geschreven waren, zoveel eeuwen eerder.

En dan is er nog een probleempje. Naarmate de Byzantijnse muzieknotatie steeds nauwkeuriger werd, werd ze ook complexer, en uiteindelijk "reed ze zichzelf vast". Rond de 17de en 18de eeuw deden de kerkzangers zelfs de moeite niet meer om hun muziekboeken er bij te halen. Dat is in zekere zin een meevaller voor de hedendaagse geleerden, want die kunnen nu naar harte(n)lust twisten over de exacte betekenis van al die mysterieuze tekentjes en symbooltjes in de manuscripten van toen. Niemand weet het nog met zekerheid.

Pas in het begin van de negentiende eeuw kwam daar verandering in, toen drie Griekse geleerde monniken besloten om "grote schoonmaak" te houden. De huidige Byzantijnse muzieknotatie dateert dus uit die tijd. Ze transcribeerden ook een heleboel oude manuscripten naar hun nieuwe notatie, maar alweer - naar men aanneemt - met enig verlies aan nauwkeurigheid.

De vraag is natuurlijk of dat er allemaal veel toe doet, vermits het bij de moderne uitvoeringen door westerse ensembles - zoals gezegd - om de esthetische waarde gaat. Meestal is de vraag naar de authenticiteit zelfs helemaal niet aan de orde, gewoonweg omdat deze ensembles ... muziekinstrumenten gebruiken bij hun uitvoeringen, iets wat eigenlijk ondenkbaar is in het "natuurlijke milieu" van deze hymnes.

Zo gebruikte het bekende "Kronos Quartet" bijvoorbeeld hun gewone strijkinstrumenten om de hymnes van Kassia mee uit te voeren op hun album "Lachrymæ Antiquæ" uit 1997.

In Mechelen worden de hymnes uitgevoerd door het "VocaMe" ensemble. Die leggen zich vooral toe op de westerse "vroege muziek", maar later ontdekten ze toch ook Kassia en haar hymnes. Anders dan de naam (misschien) laat vermoeden is "VocaMe" geen zuiver vocaal ensemble, ook al scheelt het niet veel. De bezetting is als volgt:

• Sigrid Hausen : mezzosopraan
• Sarah M. Newman : sopraan
• Petra Noskaiova : mezzosopraan
• Gerlinde Sämann : sopraan
• Michael Popp : instrumenten en muzikale leiding

De bezieler van het ensemble, Michael Popp, gebruikt dus wel degelijk ook instrumenten om de zangeressen te begeleiden, ook al doet hij dat veel discreter dan sommige andere westerse ensembles. Maar het maakt het allicht wel beter verteerbaar - en dus meer toegankelijk - voor de modale luisteraar, die minder vertrouwd is met de Orthodoxe kerkmuziek in haar "onverdunde" vorm.

Voor de liefhebber van (goede) Griekse muziek kan dit concert dan ook interessant zijn, vermits de Byzantijnse muziek een enorme, niet te onderschatten invloed heeft gehad op de hedendaagse Griekse muziek. Je hoeft dan niet eens de visie van de bekende musicoloog Simonas Karas bij te treden, die (samengevat) van mening was dat de traditionele dorpsmuziek rechtstreeks afstamde van de Byzantijnse kerkmuziek. Maar de gemiddelde Griek hoort nu eenmaal elke (zon)dag Byzantijnse muziek, en dat kan onmogelijk zonder gevolgen blijven. De invloeden zijn er dus wel degelijk, je moet ze alleen kunnen horen.

Praktische gegevens
Woensdag 25 april 2018, 19u00, Cultuurcentrum Mechelen, Minderbroedersgang, 2800 Mechelen (B) Tickets: € 22 (jongeren onder de 26 jaar: € 12). Het concert zelf begint eigenlijk om pas 20u, maar het wordt ingeleid door één van de zangeressen van het ensemble, en die inleiding begint om 19u. Dit concert is inmiddels voorbij.

 

Wat krijg je als je een Italiaans-Duitse cineast en een Italiaanse journaliste samen aan een project laat werken over de vele duizenden jonge Grieken die door de crisis hun land moesten ontvluchten? Een documentaire, natuurlijk.

Bij een documentaire hoort natuurlijk ook wat muziek, maar wat krijg je als je die muziek een ietwat meer prominente rol laat spelen dan gewoonlijk? "Xenitiá" natuurlijk, het project waar dit stukje over gaat.

De productie wordt dan ook omschreven als een "documentary concert", want het is inderdaad een mix van beide.

Voor de muzikale omlijsting zorgen de Belgisch-Nederlandse harpiste Andrea Voets , samen met de Griekse percussioniste Evi Filippou en - last but not least - de Griekse zangeres, gitariste en componiste Katerina Fotinaki .

Voor de eigenlijke documentaire interviewden de cineast Fabio Dondero en de journaliste Chiara Somajni achttien jonge Griekse emigranten, die sinds het uitbreken van de crisis hun vaderland de rug toekeerden. Noodgedwongen, weliswaar, want thuis hadden ze geen toekomst meer.

Nu is dergelijke emigratie al eeuwenlang een bittere realiteit in Griekenland, zodanig zelfs dat men zegt dat slechts de helft van de Grieken in Griekenland zelf woont, de andere helft woont in het buitenland, vaak al generaties lang. De " xenitia " (letterlijk "het verblijf in den vreemde") is dan ook een begrip, of beter: een woord met een bodemloze diepgang.

Het zal dan niet verbazen dat er vele honderden - en misschien zelfs duizenden - Griekse liedjes zijn die over de emigratie gaan. Er was dus materiaal genoeg voorhanden om de interviews muzikaal te omkaderen, maar toch lijkt er voor een deel geselecteerd te zijn op de muzikale kenmerken, en niet zozeer op de thematische. Op zich is dat niet onlogisch, want de documentaire is vooral gemaakt voor en door niet-Grieken, en een niet-Grieks publiek heeft natuurlijk niet veel aan de Griekse teksten, hoe mooi en ontroerend die ook mogen zijn.

In de lijst van liedjes vinden we bijvoorbeeld "Never on Sunday" van Manos Hadjidakis en "Zorba" van Mikis Theodorakis . De Grieken zelf catalogeren die dingen wat smalend in het vakje "touristika", maar dat neemt niet weg dat deze nummers niet voor niets wereldberoemd geworden zijn. Ze zijn dan ook uitstekend geschikt om een "Griekse sfeer" op te roepen. En ook al hebben ze weinig of niets met emigratie te maken, ze staan in zekere zin toch symbool voor de Griekse eigenheid. Bovendien zijn er natuurlijk nog de ongewone arrangementen: de sirtaki met een harp, een vibrafoon en een gitaar hoor je niet alle dagen...

Toch zitten er wel degelijk "toepasselijke" liedjes in het aanbod. Epirus bijvoorbeeld, in het bergachtige noorden van Griekenland, is een straatarme regio die hele generaties heeft zien vertrekken. Dat werd ontelbare keren bezongen, maar in dit "documentair concert" is de streek vertegenwoordigd door "Γιάννη μου το μαντήλι σου" (Yanni mou to mantili sou). Ook dat liedje is overbekend (toch minstens bij de liefhebbers van Griekse muziek), maar het gaat wel degelijk over de " xenitia ",

Andere liedjes zitten er soms tussenin, zoals "Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ" (Tis dikeosinis ilié noïté, Zon der rechtvaardigheid), een gedicht van Odysseas Elytis , in 1964 op muziek gezet door Mikis Theodorakis als onderdeel van het vermaarde "Axion Esti". Hier wordt de "rechtvaardige zon" gesmeekt om genadig te zijn voor het arme Griekse vaderland. Elytis schreef het werk weliswaar terwijl hij zelf in het buitenland zat, maar dat was in de periode tussen 1948 en 1951. Hij was geschokt door het contrast tussen enerzijds de situatie in zijn vaderland, dat door de Tweede Wereldoorlog en de daarop volgende Burgeroorlog totaal verwoest was, en anderzijds de relatieve welvaart in West-Europa, waar de oorlog al lang vergeten leek. Dat schreef hij van zich af in de Axion Esti, waarin de gebalde kracht van al zijn verontwaardiging verpakt zit.

En Katerina Fotinaki smokkelde er ook enkele eigen composities in, zoals "Τα τζιτζίκια" (Ta Tzitzikia, De krekels). Dat is alweer een gedicht van Elytis (geschreven in 1972, tijdens het Kolonelsregime ), en het gaat niet rechtstreeks over de emigratie, het bezingt "gewoon" de schoonheid van de eilanden. "Ta tzitzikia" is tegelijk ook de titel van het eerste eigen album van Katerina Fotinaki (waar ze toen nog wel de muziek van Angélique Ionatos gebruikte voor de titelsong). Dat album bespreken we op onze januari 2017 maandpagina . Toen kwam ze dat album namelijk in Gent voorstellen. Als u dat tekstje even herleest, dan bent u meteen weer helemaal bij over de persoon van Katerina Fotinaki zelf, en dan begrijpt u tegelijk ook waarom uitgerekend zij aan dit "Xenitiá" project meewerkte.

We zouden zo nog even kunnen doorgaan, en al de liedjes van het project tegen het licht houden, maar onze selectie uit de selectie zal allicht voldoende zijn om een indruk te krijgen.

En per saldo gaat het toch vooral over de getuigenissen van de jonge Grieken die emigreerden, en bij hen zijn de wonden nog vers. Zoals de promo-tekst van De Centrale het zegt:

De muziek, de woorden, de meningen en de tranen versmelten tot één fascinerend geheel. Xenitia is een unieke belevenis die je niet mag missen!

Het blijkt tussen haakjes ook dat dit project "na een grondige selectie" de financiële steun kreeg van het Nederlandse Ministerie van Cultuur, en dat nog wel in het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de EU in 2016. Dat is enigszins ironisch, want "officieel Nederland", met toenmalig minister Dijsselbloem op kop, staat op de eerste rij als het er op aankomt om de "luie Grieken" een paar lesjes te spellen. "De zweep er op, dan komen ze wel tot inkeer", dat is zo ongeveer de teneur. Als er dan Nederlands overheidsgeld gebruikt wordt om de gevolgen van dit "beleid" in beeld te brengen, dan is het niet te verwachten dat het project erg diep zal graven naar de oorzaken ... Maar we kunnen ons vergissen natuurlijk, en het mag in elk geval geen reden zijn om dit project te mijden.

Naschrift: blijkbaar werd dit project ook al voorgesteld in Amsterdam, en wel op 30 april 2016 in het Compagnietheater, maar daar waren wij helaas niet van op de hoogte.

Praktische gegevens
Zaterdag 28 april 2018, 19u00, Stadsschouwburg Mechelen, Keizerstraat 3, 2800 Mechelen (B) Tickets: € 16,- In Mechelen wordt de documentaire ingeleid door Bruno Tersago, die tevens zijn jongste boek zal presenteren. De voorstelling in Mechelen wordt georganiseerd door Festival van Vlaanderen Mechelen, in het kader van het nieuwe stadsfestival LUNALIA, de opvolger van "Mechelen hoort Stemmen". Deze editie van LUNALIA loopt van 21 april tot 6 mei 2018, en in die periode "wordt Mechelen omgetoverd tot een internationaal stemmenfestival waar 150 artiesten de ruimte krijgen om tijdloze muziek te creëren", zoals ze het zelf zeggen. Dit festival is inmiddels wel voorbij.
Donderdag 17 mei 2018, 20u00, De Centrale, Kraankindersstraat 2 (Ingang Ham 72), 9000 Gent (B) Tickets: € 17 in voorverkoop en € 20 aan de kassa. Met UITPAS is dat respectievelijk € 14 en € 17, en met UITPAS kansentarief is het slechts € 4. Let op: dit concert is onderdeel van de "MIX" formule, een soort "à la carte abonnement". Wie in één keer kaarten koopt voor meerdere concerten met zo'n MIX label, krijgt een fikse korting: van 10% (vanaf 3 concerten) tot 20% (vanaf 9 concerten). Dat is dan wel verleden tijd, want dit concert is inmiddels voorbij.