Als het over muziek gaat heeft lyra-speelster en zangeres Georgia Dagaki (Γεωργία Νταγάκη) een hekel aan etiketten en hokjes, en dat is maar goed ook want zij zelf is moeilijk in een paar woorden te vatten.

Een commentator omschreef wat ze doet als "Kreta-rock", maar het is veel meer dan dat. Enerzijds combineert ze zuiver traditionele muziek met "rockerige" instrumenten, zoals elektrische gitaren en synthesizers, maar anderzijds combineert ze ook rock-nummers met traditionele klanken. Ze slaat dus niet alleen een brug tussen de twee (totaal verschillende) werelden van de Kretenzische traditie en de (Griekse) rock, maar ze wandelt om zo te zeggen de hele tijd over die brug heen en weer, van de ene kant naar de andere en weer terug, en onderweg pikt ze nog wat invloeden van jazz en blues mee.

Dat neemt niet weg dat ze zich ook als een vis in het water voelt als ze de "zuivere" traditie speelt, en daarin staat ze meer dan haar mannetje. Op haar lyra moet ze eigenlijk alleen de allergrootsten laten voorgaan.

De verklaring voor dat alles is eenvoudig. Ze houdt met hart en ziel van de traditie maar precies daarom wil ze zich niet beperken tot steriele, mechanische uitvoeringen, ze wil er iets van zichzelf inleggen. Dat is uiteraard het doel dat elke goede vertolker voor ogen heeft, en het is precies dát wat het verschil maakt tussen "goed" en "uitstekend". Bij haar zit die eigenheid in een meer moderne klank die ze de traditionele muziek wil meegeven. Niet omdat ze de originele vorm ouderwets vindt of zo, of omdat ze het een stoffige boel vindt die dringend aan verbetering toe zou zijn. Dat is helemaal niet haar bedoeling, wel integendeel. Ze vindt gewoon dat de traditie op die manier een bepaalde toegevoegde waarde krijgt, een extra dimensie als het ware. Op die manier kan ze dan misschien iets teruggeven. Ze zegt dat ze er nog niet helemaal uit is, dat ze nog steeds haar weg aan het zoeken is. Vandaar ook dat er zoveel verschil zit tussen het ene nummer en het andere.

Hoe dan ook is de "traditionele traditie" nooit ver weg in alles wat ze doet. Ze heeft die immers letterlijk en figuurlijk met de moedermelk mee binnen gekregen en ze zegt van zichzelf: "Κουβαλάω την Κρήτη στην πλάτη μου" (Kouvalao tin Kriti stin plati mou, Ik tors Kreta op mijn rug). Daarmee roept ze dan het beeld op van de reus Atlas uit de Griekse mythologie, die de hemel op zijn rug droeg om te voorkomen dat hij (de hemel) op de aarde zou vallen. Georgia Dagaki is iets ranker en slanker van gestalte dan de titaan van toen, maar dat is niet erg want haar last valt haar helemaal niet zwaar, wel integendeel.

Dat blijkt ook als je haar vraagt wie volgens haar de grootste Kretenzische muzikanten zijn. Dan reageert ze zonder aarzelen met de namen die op haar het meeste indruk gemaakt hebben, die haar het meest hebben beïnvloed: Nikos Xylouris , Kostas Moundakis en Thanasis Skordalós . Het zijn meteen ook evenveel pijlers van de traditionele muziek zoals we die vandaag kennen.

Dat neemt niet weg dat ze op haar live optredens ook bekende en minder bekende nummers speelt van "klassiek" Griekse componisten als Manos Hadjidakis , Stavros Xarchakos of Manos Loïzos, of werk van Stamatis Kraounakis of Dionysis Savvopoulos .

Ze stopt ook steevast enkele nummers uit het repertoire van de laïka in haar programma's. Dat is dan wel niet de muziek van haar prilste kinderjaren, maar ze kwam daar toch al snel mee in aanraking toen ze wat ouder werd en ook daar zaten nummers bij die haar raakten en beïnvloedden.

"Georgia met de lyra"

De rode draad doorheen dat alles is de Kretenzische lyra , het instrument waar ze zo ongeveer mee vergroeid lijkt. Ze vindt zichzelf dan ook in de eerste plaats lyra-speelster en pas dan zangeres. Dat ze lyra speelt is eerder ongewoon, de meeste lyra-spelers zijn mannen. Ze wordt dan ook vaak omschreven als "de enige vrouwelijke lyra-speelster" maar dat is enigszins overdreven, en het is vooral naast de kwestie.

Het is overdreven omdat Georgia Dagaki geenszins de eerste of de enige vrouw is die haar mannetje staat op de lyra , ook al is het juist dat de dames in dit specifieke vak ondervertegenwoordigd zijn.

Het is naast de kwestie omdat het merkwaardige bij haar vooral gelegen is in de manier waarop zij als vrouw met die lyra omgaat, want daarin is ze wel speciaal.

Om dat te begrijpen moet men bedenken dat een lyra-speler in de Kretenzische traditionele muziek tegelijk ook zanger is. Alle emancipatie ten spijt is het nog steeds zo dat zelfs de laagste vrouwenstemmen nog altijd hoger klinken dan een mannenstem. Vermits de Kretenzische muziek van oudsher vooral door mannen uitgevoerd werd, is die ook geschreven voor een mannenstem. De afmetingen van de lyra zijn daar ook op afgestemd, letterlijk en figuurlijk. De snaarlengte wordt zo gekozen dat de hoogste en de laagste tonen samenvallen met het bereik van een mannenstem. De meeste meisjes die zich op de lyra toeleggen lossen dat probleem op door gewoon een toontje lager te zingen. Dat is niet voor iedereen weggelegd en dat is allicht één van de redenen waarom de lyra-speelsters zo dun gezaaid zijn.

Georgia Dagaki pakt het probleem op een andere manier aan. Zij behoudt de toonladder van de liedjes maar ze verandert er gewoon de toonhoogte van, ze schuift alle tonen om zo te zeggen een eindje naar boven. Op die manier past ze de muziek aan haar stem aan in plaats van omgekeerd, en klaar is kees. Zo eenvoudig is dat.

Deze techniek is uiteraard niet nieuw, ze wordt onder meer ook in de klassieke muziek toegepast. Zijzelf beweert ook niet dat ze een revolutionaire ontdekking heeft gedaan of zoiets. Ze vindt het integendeel vanzelfsprekend. Je kan je dan afvragen waarom er nog niemand anders op dat idee is gekomen.

Het antwoord is simpel. Een traditioneel Kretenzisch ensemble bestaat uit een lyra-speler die begeleid wordt door één of meer laouto -spelers ... en die laatsten worden er wanhopig van als ze Georgia Dagaki moeten begeleiden. Een laouto is namelijk een tokkelinstrument met fretten en de betere spelers hebben jarenlang zitten zwoegen en zweten om de vaste patronen uit de traditionele muziek "in de vingers te krijgen". Ze hoeven zich niet meer af te vragen waar ze hun vingers op de snaren moeten plaatsen om de juiste tonen te krijgen, dat gaat helemaal vanzelf. Als ze dan naast Georgia Dagaki plaatsnemen, dan moeten ze ineens elke toon wat hoger spelen, wat dus een andere vingerzetting vereist, en dat betekent dat ze er opnieuw hun hoofd moeten bijhouden. En veel tijd om na te denken hebben ze niet, want de Kretenzische muziek wordt gekenmerkt door de snelle ritmes, en de vingertjes moeten dus in razend tempo hun ding doen...

Voor Georgia zelf is dat geen probleem, het is integendeel kinderspel. Letterlijk zelfs, want ze deed dat al van in het prille begin. En ook voor het probleem van haar begeleiders heeft ze een eenvoudige oplossing: beroep doen op hele goede muzikanten en dan flink veel repeteren, repeteren, en repeteren.

Alsof dat alles niet genoeg is, is zij ook nog één van de weinigen die het klaarspelen om de lyra al staand te bespelen. Normaal wordt dat al zittend gedaan, en dan steunt het instrument op de knie (vandaar ook de Nederlandse omschrijving " knievedel "). Zoals Georgia Dagaki het doet heb je eigenlijk drie handen nodig, of handen als kolenschoppen, zoals Charalambos Garganourakis. Zij heeft geen van beide, dus klemt ze het uiteinde van haar lyra maar tussen hoofd en schouder.

"Mama wanneer krijg ik nu een lyra?"

Gelukkig zijn er ook gewone aspecten aan haar. Zoals miljoenen andere Grieken is ze Atheense van geboorte (°1982), maar dat is eerder toevallig. Haar ouders zijn afkomstig van Kreta, meer bepaald van dorpjes in de buurt van Mylopotamos, bij Rethymnon. Ze verhuisden naar de Griekse hoofdstad uit noodzaak, vanwege het beroep van haar vader, een zeeman.

Georgia is daarin beslist niet uniek. Zowat de helft van alle Grieken woont in Athene en de overgrote meerderheid van hen zijn kinderen of kleinkinderen van mensen die nog niet zo heel lang geleden hun geboortestreek ontvluchtten omdat er daar geen werk te vinden was. Voor velen van hen is de verre, grote stad dan evengoed buitenland als Duitsland of Australië. De keuze wordt vaak bepaald door praktische overwegingen: je gaat ergens naartoe waar al familieleden of dorpsgenoten wonen, want die zullen je opvangen en helpen. De gevolgen voor de "Atheense immigranten" waren dezelfde als overal elders in de diaspora: ze voelden zich als vissen op het droge en ze konden maar met moeite wennen aan de vreemde omgeving. Ook in Athene zijn er dus ontelbare verenigingen van streekgenoten, waar ze bij elkaar troost vinden.

Ook de ouders van Georgia, aangespoeld in Peristeri, een westelijke voorstad van Athene, vergingen van heimwee naar hun geliefde Kreta. Om de pijn wat te verzachten hadden ze zowat hun hele inboedel meegesleept en daar hun nieuwe interieur mee ingericht. Van zodra je bij hen binnenkwam had je de indruk dat je door een soort magische sluis heenstapte die rechtstreeks uitkwam in een Kretenzisch dorpshuisje.

Het was vooral moeder Dagaki die het moeilijk had, ook al omdat vader soms wekenlang van huis was met zijn schip. Ze draaide dus van 's ochtends tot 's avonds Kretenzische traditionele muziek. Iets anders was er niet te horen. Ze zong zelf ook, soms vrolijk, maar meestal zachtjes en weemoedig. En in de zomermaanden, als de kinderen geen school hadden, dan gingen ze met z'n allen op vakantie naar de achtergebleven familie op Kreta, en daar was het dan feest, met - uiteraard - alweer Kretenzische muziek, de klok rond.

Als kind kan je daar dan op twee manieren op reageren: óf je krijgt een hekel aan die muziek óf je gaat er van houden. De oudere zus van Georgia zat in de eerste categorie, die kon geen Kretenzisch meer horen, maar bij Georgia was het precies omgekeerd, die kon er maar geen genoeg van krijgen.

Ze was nog maar pas vijf geworden toen ze al een lyra wilde hebben. Haar ouders hadden daar geen oren naar. Ze waren ook niet van gisteren en ze hadden wel door wat er aan de hand was. Haar neefje, die nog op Kreta woonde, was maar iets ouder dan zij en die had al een lyra . Bovendien kreeg hij ook nog les van niemand minder dan Kostas Moundakis . Het lag er dus vingerdik bovenop: dochterlief was gewoon jaloers. Dat zou wel overwaaien, dachten ze. Maar het waaide helemaal niet over, integendeel. De kleine Georgia bleef zeuren en zeuren. Haar ouders stuurden haar dan maar naar de muziekschool, waar ze piano- en zangles kreeg. Dat vond ze leuk en ze was enthousiast. Maar als ze thuiskwam was het weer hetzelfde liedje: "wanneer krijg ik nu een lyra ?". Ze hield dat jarenlang vol, tot ze dan toch eindelijk haar zin en haar lyra kreeg. Ze was toen twaalf.

Ze was dolblij, maar nog niet helemaal. Ze had het instrument niet gevraagd om boven haar bed te hangen, ze wilde er ook mee aan de slag en ze vroeg dus om les te mogen gaan volgen. Haar ouders hadden hun lesje geleerd en ze schreven haar in bij de Kretenzische Vereniging van Peristeri. Haar leraar was Manos Pyrovolakis , die toen al naam begon te maken als zanger en liedjesmaker. De kleine Georgia was een ijverige leerlinge maar toch verwaarloosde ze haar andere muzieklessen niet. En dat waren er heel wat. Ze ging intussen namelijk naar de muziekhumaniora van Ilion. In zo'n school krijgen de kinderen bovenop het gewone lessenpakket nog eens evenveel uren muziekles. Tegelijk volgde Georgia ook nog les aan het conservatorium. Ze heeft dus wat je noemt een stevige basis. Van Byzantijns tot Westers klassiek, ... ze heeft het allemaal gehad. Maar de Kretenzische traditionele muziek was toch haar stokpaardje. Op haar zestiende speelde ze voor het eerst professioneel. Een Kretenzische taverna in Athene had haar gevraagd om tijdens de zomermaanden bij hen op te treden en ze hapte meteen toe. Dat was het begin van haar professionele carrière.

De mensen zegden van haar dat ze talent had maar daar lag Georgia niet van wakker; "Zal best", dacht ze, maar ze besefte toch vooral dat ze eigenlijk nog helemaal niks wist over muziek, en dat vond ze veel belangrijker. Het was bijvoorbeeld een echte openbaring geweest toen ze, in de les notenleer, te weten kwam dat de noten op de streepjes van een notenbalk geen vaste toonhoogte hebben, maar dat ze "op hun plaats gehouden worden" door de sleutel die vooraan staat en nog wat andere conventionele tekentjes. Ze zag met een schok dat dit de oplossing was voor het probleem van de "laaggestemde" lyra , waar ze zo moeilijk bijkon: gewoon het hele ding wat omhoog schuiven, zodat alle noten een hogere frequentie krijgen, en dan: zingen maar. Er waren nog meer van die "aha-erlebnissen" naarmate ze meer over muziek te weten kwam.

Na de middelbare school schreef ze zich in aan de TEI, de technische hogeschool van Athene. Ze volgde er fotografie maar dat was niet meteen haar ding. Ze bleef dus actief in de traditionele sfeer en ze speelde in taverna 's en op feesten, waar ze zich al doende een stevige reputatie opbouwde.

Enkele jaren later, in 2002, verscheen haar eerste plaatopname, een cd-single met de toepasselijke titel "Georgia Dagaki". Het was een gezamenlijk idee van haarzelf en van haar leraar, Manos Pyrovolakis. Zij wilde een plaat, hij wilde een eigen liedje uitbrengen. Hij had toen al wel twee keer een liedje mogen inzingen, op evenveel platen van anderen, maar recent was hij zelf beginnen schrijven en daar wilde hij wat mee doen. Het verzoek van zijn getalenteerde leerlinge kwam dus op het goede moment. Hij regelde de studio en al de rest en Georgia zong en speelde als nooit tevoren.

Het liedje was dan wel nieuw geschreven maar het was toch zuiver Kretenzische traditie, helemaal in de stijl die Georgia zo goed lag. Het was duidelijk welke richting ze zou uitgaan, ook al was ze toen al voorzichtig beginnen nadenken of ze het misschien niet wat breder zou zien.

Het feest begint

Dan verzeilde ze op een verjaardagsfeestje, ergens in 2004. Onder de andere genodigden was ook Vasilis Papakonstantinou , de bekende "ruige rocker met het peperkoeken hartje". Het feestje was vrij vroeg afgelopen en een deel van het gezelschap trok nog naar een Kretenzische taverna . Daar was het al een vrolijke boel en er werden stoelen bijgeschoven voor de nieuwkomers. Georgia was er natuurlijk ook bij, iedereen kende haar daar en het duurde niet lang voor ze het podium opgehesen werd - samen met Vasilis Papakonstantinou , want die was ook meegekomen. Hij is wereldberoemd in heel Griekenland en er was dus geen ontkomen aan, hij moest en zou zingen. Niet dat hij het erg vond, anders was hij uiteraard niet meegegaan, en het feest duurde tot in de vroege uurtjes.

Toen ze de taverna verlieten nam hij Georgia even apart en hij zei: "Ik heb binnenkort een reeks optredens in de Oxygono. Zin om mee te doen?" Uiteraard kende Georgia de toonaangevende club en ze moest even naar adem snakken. Hij begreep dat verkeerd en voegde er snel aan toe: "Je hoeft niet meteen te beslissen, slaap er gerust een nachtje over, ik bel je morgen", en weg was hij.

's Anderendaags zat Georgia de hele dag naast de telefoon maar Papakonstantinou belde niet. Ze kende hem toen enkel van naam en ze begon zich af te vragen of hij haar misschien in de maling had genomen. Twee dagen later begon de reeks optredens in de Oxygono, zonder haar, en toen wist ze helemaal zeker dat het een (flauw) grapje was geweest. Maar nog enkele dagen later rinkelde haar telefoon dan toch en zo kwam het dat Georgia Dagaki in de winter van 2004-2005 met haar lyra samen op de affiche stond met één van de meest bekende rockers van Griekenland. Dat "rocker" moet dan wel in zijn Griekse context gezien worden, want Papakonstantinou zingt evengoed teksten van Palamas en Elytis, of liedjes van Loïzos en Theodorakis , als "echte" rock-nummers. Tijdens zijn optredens met Dagaki zongen ze bijvoorbeeld samen de "Erotokritos".

Voor Georgia had het iets weg van op een rijdende trein springen. Papakonstantinou had uiteraard de optredens al voorbereid met zijn orkestje en daar moest Georgia zich nu bij invoegen. "Maak je daar geen zorgen over, we helpen je wel", had hij gezegd. Ze spraken af dat ze 's namiddags naar de Oxygono zou komen. Hijzelf en zijn muzikanten zouden er ook wat vroeger zijn en dan konden ze repeteren. Dat deden ze en het ging vrij goed. Na afloop wilde ze vertrekken maar Papakonstantinou hield haar tegen. "Waar ga je naartoe?", vroeg hij. "Naar huis", antwoordde ze, niet begrijpend. "Daar is geen tijd meer voor, we beginnen zo". Georgia protesteerde, ze dacht dat ze gewoon op repetitie kwam en ze had dus ook haar gewone dagelijkse kleren aangetrokken. Maar het hielp niet, ze moest en zou mee het podium op. Tot overmaat van ramp hadden de technici vergeten om een stoel voor haar bij te zetten, maar omdat het allemaal zo snel ging had ze geen tijd voor paniek. Ze had maar één ding voor ogen: spelen! Ze keek nog even of er ergens iets was dat als voetenbankje kon dienen maar ze vond zo meteen niets bruikbaars en ze speelde dan maar rechtstaand, zonder er goed bij na te denken. Intussen is die manier van spelen zowat haar handelsmerk geworden.

De zon gaat op

De samenwerking met Vasilis Papakonstantinou bracht de sneeuwbal voor Georgia Dagaki aan het rollen, en ook de richting waarin hij rolde werd nu duidelijk: de brug tussen traditionele muziek en rock.

Tijdens die optredens werd ze namelijk opgemerkt door de bekende Britse singer-songwriter Eric Burdon (°1941), bekend van de popgroep "Animals", die in de jaren 1960 furore maakten, onder andere met de wereldhit "House of the rising sun".

Na het uiteenvallen van de Animals was Burdon aan een solo-carrière begonnen die tot ergens in 1990 had geduurd. Dan was het even stil maar in 2004 maakte hij een come-back met "My secret life", zijn eerste nieuwe cd in zestien jaar tijd. Hij raakte onder de indruk van (de lyra van) Georgia Dagaki en hij nodigde haar uit om vier nummers mee te spelen op zijn volgende cd "Athens Traffic Live", die in 2005 verscheen.

Korte tijd later begon ze met de opname voor haar eerste eigen volwaardige cd, die in de zomer van 2006 verscheen en de titel meekreeg van "Στην άκρη αυτού του κόσμου" (Stin akri aftou tou kosmou, Aan het eind van deze wereld). Het was vooral nieuw werk, het meeste met tekst en muziek van haar leraar Manos Pyrovolakis, maar er stond ook één eigen nummertje van Georgia zelf op. Daarnaast ook een paar echte traditionele Kretenzische nummers, in een bewerking van Pyrovolakis.

Dan was het de beurt aan Orfeas Peridis om haar op sleeptouw te nemen. Hun samenwerking duurde een vol jaar. Ze begonnen met optredens in Athene tijdens het winterseizoen 2006-2007 en de volgende zomer tourden ze doorheen heel Griekenland. Ook hier werd er veel aandacht besteed aan traditionele Kretenzische muziek. Georgia kreeg bijna de helft van het programma voor zichzelf, iets wat helemaal niet vanzelfsprekend is voor het debutantje dat ze toen was. Ze is Peridis daar nog altijd dankbaar voor.

De volgende winter trad ze samen op met Vasilis Lekkas en Yannis Spathas en de daarop volgende zomer, in 2008, begon ze een samenwerking met Panayotis Kalantzopoulos , Evanthia Reboutsika en Elli Paspalá . Daar kwam ook een cd uit voort, die "YDOR" heet. De naam komt van het Nederlandse woord "hydraulisch", waar dan weer het Oud-Griekse woord voor "water" van afgeleid is (of was het omgekeerd?).

Georgia had intussen ook zelf een groepje opgericht en op die manier maakte ze kennis met Goran Bregovic . Toen die in de zomer van 2008 in Griekenland op tournee ging met zijn 40-koppige "Wedding and Funeral Band" mocht zij met haar groepje namelijk het voorprogramma doen. Het concert in Kalavryta maakte daarbij nog het meeste indruk op haar. Dat is een klein stadje maar toch waren er 3500 toehoorders op afgekomen.

Tegelijk bereidde ze zich met haar groep voor op een reeks optredens in de "Stavrós tou Notou", in december 2008.

Het buitenland

In die periode werd Georgia op een keer opgebeld door Orfeas Peridis . Ze hadden een paar jaar geen contact meer gehad, maar nu vertelde hij dat hij geboekt was voor een reeks van drie concerten in Duitsland. Of ze meekon?

Helaas had ze al iets anders gepland en ze moest bedanken. Maar later ging dat andere dan toch niet door en op de valreep pakte ze haar koffers en haar lyra en ze ging mee. Tijdens het laatste optreden van de drie, in Frankfurt, zat ook Christian Scholze in de zaal, de beheerder van het Duitse wereldmuzieklabel Network. Hij bood haar prompt een contract aan voor een cd, die hij dan met zijn netwerk in twintig of dertig landen zou verspreiden.

Dat was iets heel nieuws voor Georgia, en ze wist niet goed hoe ze dit zou aanpakken. Terug in Athene ging ze aankloppen bij Nikos Zoúdiaris, bekend als schrijver van de liedjes van de eerste cd's van Alkinoos Ioannidis . Georgia kende hem persoonlijk niet zo goed, maar uiteraard kende ze zijn reputatie en ze wist dat hij de juiste man voor dit project was. Toen hij toestemde sprong ze bijna een gat in de lucht. Hij nam de muzikale leiding op zich en hij leverde meteen ook vier nummers die hij al eerder geschreven had. Eén daarvan was bijvoorbeeld een gedicht van Kostis Palamas, in 2005 op muziek gezet door Zoudiaris voor een cd die gewijd was aan deze grote Griekse dichter.

Ook een Kretenzische traditional mocht alleszins niet ontbreken, en daar kozen ze voor een stukje uit de "Erotokritos" van Vincenzo Kornaros. Al dan niet op vraag van de Duitsers deden ze ook nog een nummer van ... Vasilis Tsitsanis mee in het doosje, het overbekende Acharisti (Ondankbare). Rembetika ligt nu eenmaal goed in de (buitenlandse) markt.

Het doet wat raar aan, misschien, en het bevordert niet meteen de eenheid van het album. Nummers als deze zitten uiteraard wel in het repertoire dat ze speelde in taverna 's en op feesten, maar het is niet meteen de ideale selectie om een aankomend talent als Dagaki aan een Grieks publiek voor te stellen. Anderzijds was de cd daar ook niet voor bedoeld.

Voor de keuze van de begeleidende muzikanten werden in elk geval geen concessies gedaan: Vangelis Karipis doet het slagwerk en Takis Farazis neemt de piano voor zijn rekening. De andere muzikanten zijn haar vaste medewerkers. Onder hen ook de gitarist Takis Barberis, van wie ze meteen ook een paar instrumentale nummers op de cd smokkelden.

Zoudiaris en Dagaki kozen ook samen een titel voor hun werkstuk. Ασκαρδαμυκτί (Askardamyktí), zou het gaan heten, tegelijk ook de naam van het instrumentale nummer dat de cd opent. Dat woord betekent zoveel als "iemand recht in de ogen kijken zonder daarbij zelf met de ogen te knipperen". De Duitse uitgever zag het kennelijk ook niet meteen zitten om dat vertaald te krijgen en dus maakte hij er maar "Secret Love" van. Daarmee had het kind dan een naam en het kon de wereld gaan veroveren. Dat was in 2009.

Of de cd inderdaad in dertig landen is terecht gekomen weten we niet, maar het belandde in elk geval wel op de draaitafel van Lage-Landse recensenten als Antoine Légat en Saskia Törnqvist.

Törnqvist slaat en zalft tegelijk. Ze richt haar pijlen op de Duitse producer, die er volgens haar een zootje van heeft gemaakt, maar ze prijst wel het lyra-spel van Dagaki, dat ze "honingzoet en zijdezacht" noemt. "Ze speelt als een godin en beschikt over een sensuele altstem waarmee ze zingt over verre horizonten en onbereikbare kusten", schrijft ze nog.

Légat blijft wat nuchterder, zelfs al heeft hij goed gezien dat Dagaki niet alleen maar muzikale troeven heeft: "haar stralende schoonheid, de Griekse Carla Bruni, maar dan eentje met een krachtige bruine stem, geknipt voor de melancholie en de passie van de Griekse liederen", schrijft hij, en daarmee sluit hij zich dan aan bij een Griekse collega die haar later een "streling voor oog en oor" zou noemen. Toch houdt hij het hoofd koel en, na een bespreking van de inhoud van de cd, besluit hij "Al bij al een cd die geen grenzen verlegt [...] en geen massa zal verkopen, maar [...] respect afdwingt en goodwill creëert bij melomanen zonder oogkleppen".

Hoe dan ook: toen op het einde van dat jaar de balans werd opgemaakt van de "World Music Charts Europe", bleek dat "Secret Love" op nummer 79 stond in de lijst van de 150 beste wereldmuziek-albums van 2009, gekozen uit een totaal aanbod van zowat 1000 albums. Er stonden nog twee andere Griekse cd's in de top-150. Imam Baildi deed het beter dan Dagaki, zij stonden op nummer 25, maar de andere Griekse bijdrage moest het stellen met de 107de plaats, en dat waren ... Psarantonis met het Xylouris Ensemble.

De geschiedenis herhaalt zich

Intussen had Georgia Dagaki bepaald niet stil gezeten. Als je kijkt waar ze in die periode zoal mee bezig was, dan valt het op dat veel van haar samenwerkingen telkens weer een vervolg krijgen. Zoals gezegd nam Orfeas Peridis haar in 2008 mee op tournee in Duitsland, en het jaar daarop mocht ze meezingen op een cd van hem (details in de discografie hieronder) maar hij was niet de enige die haar naam in zijn telefoonboekje hield. Vasilis Papakonstantinou vroeg haar in januari 2009 mee voor een paar optredens op Cyprus, later dat jaar werkte ze mee aan een plaat van hem, en in april 2013 belde hij haar opnieuw voor concerten in Athene.

Ook Eric Burdon deed in de zomer van 2009 opnieuw beroep op haar voor zijn Europese tournee, die anderhalve maand duurde. Dat haalde zelfs de Griekse muziekpers, zeker toen Georgia met haar lyra de intro speelde van "House of the rising sun". Dat ze op al die concerten zelf ook een nummer van Nikos Zoudiaris mocht zingen (uit haar cd "Secret Love" die op dat moment nog kakelvers was), dat sprak kennelijk minder tot de verbeelding in Griekenland ...

Nog steeds in 2009 doet ze een paar optredens met Yannis Koutras , Andonis Mitzelos en Maria Louka, en in het volgende winterseizoen mag ze dan mee optreden met Andonis Mitzelos .

Ook Panayotis Kalantzopoulos weet haar te vinden als hij weer eens de soundtrack van een nieuwe film geschreven heeft en daarbij de klank van een lyra nodig heeft. Zo werkte ze bijvoorbeeld mee aan "Nicostratos le pélican", een Frans-Griekse film van Olivier Horlait uit 2011 (die in dat jaar ook in België uitgebracht werd).

De nieuwe wraak van een oude zigeuner

Haar zoektocht naar een eigen identiteit kreeg nog een nieuwe wending door haar samenwerking met Nikos Xydakis , die ergens in januari 2012 begon.

De bekende componist Nikos Xydakis (° Kairo 1952) had in 1978 de toenmalige Griekse muziekwereld op z'n kop gezet met de historische plaat "I ekdikisi tis gyftias". Zijn "medeplichtigen" waren de betreurde Nikos Papazoglou en Manolis Rasoulis. Het was een bewuste "staatsgreep", gericht tegen de overheersing van de al te ernstige muziek die toen de dienst uitmaakte. Ze hadden overigens nooit gedacht dat het zou lukken, ze deden het in de eerste plaats voor zichzelf, maar tot hun verbazing bleek dat zij niet de enigen waren die zich wel weer eens wilden amuseren.

Nu, vierendertig jaar later, vond Xydakis dat het hoog tijd werd om dat nog eens over te doen. Hij besloot dus om de "Ekdikisi tis gyftias" - ondertussen zelf een symbool geworden - in een nieuw jasje te steken.

Dat initiatief loopt nog steeds door, in wisselende bezetting maar met Georgia Dagaki als vaste component. Geen wonder, want met haar "Kreta-rock" gooit ze evengoed een steen in een conservatieve kikkerpoel als Xydakis en zijn kompanen dat indertijd deden .

Voor de eerste afleveringen van zijn "nieuwe vernieuwing", in februari 2012, had Xydakis de bekende groep " Trifono " uitgenodigd. Later dat jaar trad hij verschillende keren alleen op met Dagaki aan zijn zijde, van april tot december.

De bijdrage van Georgia Dagaki bleef in essentie ongewijzigd: ze zong teksten van Sappho , de grote dichteres uit de Griekse Oudheid, in een vertaling van haar hedendaagse evenknie Odysseas Elytis , en op muziek gezet door Nikos Xydakis . Het was materiaal van een plaat van hem uit 2006, "Γρήγορα η ώρα πέρασε" (Grigora i ora perase, De tijd ging snel), oorspronkelijk geschreven voor de stem van Eleftheria Arvanitaki , en dan weet u het wel. Daarnaast speelde en zong Dagaki ook nog andere bekende en minder bekende liedjes van Xydakis , in een nieuw jasje gestoken door hemzelf.

Tussendoor, in februari 2013, mocht Georgia Dagaki nog eens tonen dat ze de "zuivere" Kretenzische traditie helemaal niet ontrouw geworden is, en dat ze daarin nog steeds op topniveau kan meedraaien. Dat was ter gelegenheid van een huldeconcert voor de immens populaire (en veel te vroeg gestorven) Nikos Xylouris , in Thessaloniki. Bovenaan de affiche stonden niemand minder dan Yorgis Xylouris en Niki Xylouri . Die hebben een immens respect voor hun beroemde oom en het was dan ook een hele eer voor Georgia Dagaki om hieraan mogen mee te werken.

Enkele maanden later, in september 2013, stond ze weer op het podium met Nikos Xydakis , die naarstig verder borduurde aan zijn project. Nu trok hij het programma nog verder open door de "elektrische" groep "Pop Eye" mee aan boord te nemen. Die was in 2005 opgericht door enkele jonge mensen die geen spinazie lustten maar gewoon een andere kijk ("eye") hadden op "pop" zoals die in Griekenland bedreven wordt. Ook zij pasten dus perfect in het plaatje dat Xydakis voor ogen had. Tot dan toe had hun repertoire uitsluitend uit Engelstalige pop bestaan. Nu zongen ze voor de eerste keer in het Grieks en ze deden dat lang niet slecht. Het decor was de al even indrukwekkende tuin van het prestigieuze Megaron Mousikis in Athene.

Amper één maand na dat optreden in de Megaro Mousikis stond Georgia Dagaki op de planken van de "Stavrós tou Notou", en nog een maand later in de " Kyttaro ", met alweer een heel ander programma. Dat was een samenwerking met de Griekse rock-groep "Mr Highway Band" , en bij hen gaat het dan wel degelijk om "zuiver Amerikaanse" rock 'n roll. Georgia had ze live horen spelen en een samenwerking met hen leek dan een logisch vervolg op haar optredens met Eric Burdon. Samen tastten ze de grenzen af van de wisselwerking tussen deze twee uiteenlopende soorten muziek. Het programma kreeg niet voor niets de informele ondertitel "από την Αμερική ως την Κρήτη" (Apo tin Ameriki os tin Kriti, Van Amerika tot Kreta) mee.

Samen met hen trad ook Dimitris Lappas op, een vaste medewerker van haar. Die is zo virtuoos, vooral op gitaar, dat Georgia grapt dat ze hem elke keer weer moet intomen "anders steelt hij de show en dan heeft er niemand nog oog voor mij".

Dat belette haar niet om nog andere gasten uit te nodigen, waaronder Stavros Siolas, Maria Louka en Matoula Zamani . En als dat programma dan al deining veroorzaakte, dan was het hek helemaal van de dam toen bekend werd dat niemand minder dan Psarantonis en Yorgis Xylouris er aan gingen meewerken... Dat ging dan uiteindelijk niet door, of het is uitgesteld. Bij het optreden in de Kyttaro op 15 november 2013 waren die er in elk geval niet bij. Maar het feit alleen al dat deze "rasechte" Kretenzers hieraan hadden willen meewerken spreekt toch wel boekdelen.

Tussen die optredens door had Georgia Dagaki nog even een uitstapje naar Londen gemaakt, waar ze op 30 oktober meewerkte aan de eerste aflevering van "The other side of Greece" , met Filippos Pliatsikas en Eleonora Zouganeli . De dag nadien vloog ze weer terug naar Athene voor de volgende optredens met de Mr Highway Band, en enkele dagen daarna zat ze alweer op het vliegtuig richting Europa, voor het vervolg van "The other side of Greece" in Brussel, Amsterdam en Parijs. En tussendoor holde ze van de ene repetitie naar de andere. Van een bezig bijtje gesproken....

Toekomstplannen

Alsof dat alles niet genoeg is werkt ze ook nog koortsachtig aan een nieuw album. Het moet haar eerste "eigen" album worden, zegt ze, met eigen materiaal. Ze schrijft al jarenlang zelf liedjes maar daar is ze tot nog toe niet echt mee naar buiten gekomen. Een deel van dat materiaal zou op die nieuwe cd moeten komen, maar er zou ook materiaal van anderen opstaan, dat dan wel speciaal voor haar geschreven werd.

Ze loopt al langer met dat idee rond. Al in juli 2010 vertelde ze aan iedereen die het horen wilde dat ze al lang aan een nieuw album bezig was. De hoofdmoot daarvan zou geschreven gaan worden door Yorgos Andreou. Dat album is er uiteindelijk nooit gekomen. Al het materiaal was zo goed als klaar en er circuleerde zelfs al een demo op het Internet, maar op het laatste moment kwam er een kink in de kabel. Over de details wil ze niets kwijt.

In plaats daarvan werkt ze nu aan een ander album, maar ze heeft haar lesje geleerd en ze waagt zich niet meer aan voorspellingen. Als je haar vraagt wanneer het zal verschijnen, dan zegt ze "als het klaar is". Eén liedje is al wel zover, dat is op het Internet gezet. Het heet "Fovos" (Angst), op tekst van Pólys Kyriákou met muziek van Stavros Siolas , en ze zegt dat ze er meteen weg van was toen ze het hoorde. Voor haar staat het symbool van het "huwelijk" tussen modern en traditioneel en het is dan misschien ook meteen de richtingaanwijzer voor het vervolg van haar carrière. Het lijkt geen toeval dat zij en haar medewerkers alle zeilen bijgezet hebben om het op tijd klaar te hebben voor de optredens van "The other side of Greece".

Daarnaast is ze ook nog bezig aan een project met teksten van "een Franse dichter" (waarvan ze de naam niet wil noemen). Zij zou die grotendeels zelf op muziek gaan zetten, samen met enkele anderen waar ze graag mee samenwerkt.

Kritiek

Niet iedereen is even lovend over Georgia Dagaki en het is dan interessant om eens te kijken uit welke hoek de kritiek zoal komt.

Niet onverwacht zijn er mensen die het maar niks vinden dat zij, als vrouw, een "typisch mannelijk" instrument als de lyra bespeelt. Het is dan typisch dat die kritiek zelden of nooit van haar mannelijke collega's zelf komt. Van hen heeft ze integendeel altijd veel steun gekregen, zegt ze zelf. Ze vindt ook niet dat ze iets speciaals doet, iets anders dan de anderen. "En trouwens", grinnikt ze, "de lyra is vrouwelijk", waarmee ze dan natuurlijk het woord bedoelt.

Anderen vinden het prima dat ze met haar lyra ook andere dingen speelt dan Kretenzisch. Het instrument is veelzijdig, dus waarom niet? Maar dat moet dan wel niet te ver gaan. Er is bijvoorbeeld niks mis mee, vinden ze, dat ze "House of the rising sun" speelt op een concert van Eric Burdon, maar dat is alleen maar omdat Burdon zelf het zo wou. Het liedje is van hem, dus als hij dat op een alternatieve manier wil presenteren dan is dat zijn volste recht. Maar iemand anders heeft dat recht niet, klinkt het dan, en dan weet je al wat de volgende stap in de redenering zal worden. Inderdaad, het is absoluut foei en bah en verboden om de traditionele muziek op iets anders te spelen dan op de traditionele instrumenten ... Als de traditionele muziek uit de mode raakt, dan moet je daar niet proberen aan te verhelpen door ze te gaan moderniseren. Dan is het nog altijd beter dat de traditie verdwijnt, want "dan sterft ze tenminste met opgeheven hoofd". Aldus de kritikasters.

Het is een mening als een andere, natuurlijk, maar ze staan er dan wel niet bij stil dat de traditie van vandaag zelf het product is van een lange evolutie, van een voordurende modernisering. Tenzij die mensen natuurlijk denken dat ook Adam en Eva al de pentozalis dansten op de tonen van lyra en laouto ...

In zekere zin hebben ze wel een punt, vermits veel van de "traditionele" Kretenzische muziek niet echt eeuwenoud is, en dus ook niet anoniem overgeleverd werd, maar integendeel geschreven werd door grootmeesters in het vak, die met naam en toenaam bekend zijn. Denk aan Foustalieris , Skordalos en vele anderen. De meesten van hen zijn helaas wel overleden en het is dan al te gemakkelijk om hun muziek in hun plaats "off limits" te verklaren voor de volgende generatie. Wat als die mensen nog zouden geleefd hebben?

Er zijn genoeg voorbeelden bekend van beroemde componisten in andere genres die wel degelijk openstaan voor alternatieve bewerkingen van hun geliefkoosde liedjes. Een Mimis Plessas bijvoorbeeld heeft daar helemaal geen probleem mee, en zelfs Manos Hadjidakis , die over zijn liedjes waakte als een vader over de eer van zijn dochters, was altijd bereid tot praten. Zijn voornaamste bekommernis was dat "zijn" liedjes hun eigenheid zouden bewaren. Als je dan een bewerking kon maken die daar geen afbreuk aan deed, dan kreeg je de toestemming. Zijn erfgenamen houden daar even streng de hand aan, maar toch kreeg bijvoorbeeld een Lavrendis Machairitsas van hen groen licht voor een "rockerige" bewerking. Respect is alles. En enig verstand van zaken doet dan de rest.

En opnieuw doet het denken aan de opmerking van Georgia Dagaki, dat de kritiek haast nooit van collega's komt, maar vooral van (sommige mensen uit) het publiek. De beste stuurlui staan dus ook in Griekenland aan wal...

Discografie

Aan deze discografie wordt nog (wat) gewerkt, maar in principe is ze wel volledig (20.11.2013).

Haar eigen platen zijn gemerkt met een sterretje en vette letters.

* 2002 - Γεωργία Νταγάκη (cd single).

2005 - Δώδεκα κύκλοι τραγουδιών. Een cd van Kostas Bravakis, waarop zij één liedje meezingt.

2005/10 - Athens Traffic Live. cd van Eric Burdon

2005 - Σειρήνες στο Αιγαίο. Soundtrack

* 2006 - Στην άκρη αυτού του κόσμου - Stin akri aftou tou kosmou (Aan het eind van deze wereld).

2008 - Όπου κι αν πήγα - Opou ki an piga (Waar ik ook ging). Een cd van Vangelis Asimakis.

2008 - YΔΩΡ / WATER. Muziek van Panayotis Kalantzopoulos

* 2009 - Ασκαρδαμυκτί / Secret Love . De internationaal uitgebrachte cd die hoger uitgebreid besproken werd.

2009 - Live & με τους φίλους του - Live & me tous filous tou (Live & met z'n vrienden). . Met deze dubbel-cd blikt Orfeas Peridis terug op een carrière van vijftien jaar. Het eerste schijfje is een live-opname van een optreden in de "Stavrós tou Notou" in april 2008, samen met Melina Kana en Lizeta Kalimeri . Voor de tweede cd heeft hij een aantal vrienden uitgenodigd in de studio. Het zijn niet van de minsten: Dionysis Savvopoulos , Sokratis Malamas , Manolis Rasoulis, Fivos Delivoriás, Stavros Lantsias , Yotis Kiourtsoglou , Lizeta Kalimeri en nog enkele anderen, waaronder - uiteraard? - ook Georgia Dagaki.

2009 - Ουράνια τόξα κυνηγώ - Ourania toksa kinigo (Chasing rainbows). Vasilis Papakonstantinou

2011 - Ένα ξεχωριστό καλοκαίρι / Nicostratos le pélican. Soundtrack van Panayotis Kalantzopoulos bij de Frans/Griekse film van Olivier Horlait. Georgia Dagaki speelt er Kretenzische lyra op. Er staan overigens nog meer bekende muzikanten in de eindgeneriek: Sokratis Sinopoulos ( politiki lyra ), Pandelis Stoïkos ( kaval en trompet), Yannis Soukas ( klarinet , zoon van Vasilis Soukas), en nog een paar anderen. Kalantzopoulos zelf laat zich ook niet onbetuigd: gitaar, piano, elektrische bas, laouto en melodica .

2012 - Τα ιερά χρόνια.- Ta yera chronia. Muziek van Nikos Xydakis .