Dimitris Mystakidis staat bekend als de man die oude rembetika -liederen brengt zonder bouzouki , maar met gitaar en zang. Zijn bewerkingen klinken enerzijds vertrouwd in de oren en toch zijn ze vernieuwend tegelijk.

Dat komt gedeeltelijk door het feit dat de gitaar al sinds het einde van de negentiende eeuw goed ingeburgerd is in alle vormen van Griekse populaire stadsmuziek. In eerste instantie had het instrument vaak een begeleidende functie, maar het wordt wel aangetroffen in alle mogelijke laïka -orkestjes door de jaren heen. In de orkestjes die speelden in de Smyrna-stijl met santouri en viool , in de Piraeus-stijl met bouzouki en baglamas , in de grotere orkesten van na de oorlog, in de meer kunstzinnige endechna-laïka , de wat lichtere elafro-laïka en ook in de elektronische en meer hedendaagse laïka , overal was er een rol weggelegd voor de gitaar . Gaandeweg deed de gitaar ook haar intrede in de traditionele volksmuziek, de dimotika , en begeleidde er de meer toepasselijke instrumenten voor dat genre. Vanaf de jaren 1970 werd er zowel op de danspistes als op de panigyria , de traditionele dorpsfeesten, zelfs overgestapt naar de elektrische gitaar. De gitaar ging in al haar glorie schitteren met de opkomst van de elafra -orkesten en een aantal gerenommeerde trio's met alleen maar gitaren .

Er zijn genoeg vooraanstaande gitaristen die de rol van de gitaar in de traditionele muziek en in de populaire muziek verder zetten. Deze genres vereisen trouwens andere technieken en een andere benadering. Mystakidis ging op zoek naar gitaren in de rembetika -muziek en ontdekte dat een aantal liederen aanvankelijk zelfs voor en met gitaar werden geschreven, zowel solo als ter begeleiding. Hij laat zijn publiek opnieuw kennis maken met een volwaardig en veelzijdig instrument dat niet alleen dient om het ritme aan te geven.

Het unieke bij Mystakidis is ook dat zijn gitaar niet klinkt zoals gebruikelijk in Griekenland, maar meer zoals een blues-gitaar. Het verschil zit in de manier van stemmen en in de speelstijl. Op vroege plaatopnames van Griekse muziek in Amerika klonk de gitaar gelijkaardig, net zoals bij de muziek die in Griekenland werd opgenomen maar bestemd was voor een Grieks publiek in Amerika. De invloed van de Amerikaanse blues is op deze plaatopnamen overduidelijk.

Dimitris Mystakidis verdiept zich al jarenlang in deze materie en heeft ook al een aantal cd's opgenomen. De eerste kwam er nadat hij reeds vijf jaar gitaar doceerde aan de afdeling "Traditionele volksmuziek" van het TEI in Arta (Epirus). Mystakidis zocht voor zijn cursussen naar standaarden en schoolvoorbeelden met typische gitaar -muziek. Hij beperkte zich tot de studie van de stedelijke muziek die in Griekenland populair was tot pakweg de jaren 1950. Het is in dat kader dat in 2007 de cd verscheen: "16 Ρεμπέτικα Τραγούδια με Κιθάρα" , (16 Rembetika tragoudia me kithara , vertaald in het Engels: 16 rembetika for guitar).

In 2013 volgde dan: "Ψιθυρίζοντας το Ρεμπέτικο", (Psithyrizontas to Rembetiko, Whispering the Rembetiko). Op laatstgenoemde cd combineert Dimitris Mystakidis twee instrumenten van totaal verschillende origine. Zijn gitaar , weliswaar een klassiek rembetika -instrument maar westers getint, samen met de oosterse yayli tanbur van Evgenios Voulgaris, die daarmee de oude klanken van de kuststeden van Klein-Azië weer tot leven roept. Beide instrumenten werden voor het eerst samengebracht en weer komt deze combinatie niet vreemd over.

Het uitgangspunt van Mystakidis zijn steeds de vooroorlogse rembetika die hij als standaard gebruikt voor zijn improvisaties en herbewerkingen. Zijn standpunt is dat deze oude rembetika tot op heden nog altijd de ziel aanspreken en een intieme sfeer creëren. Ze vormen terecht een blijvende inspiratiebron voor vele hedendaagse muzikanten.

Met zijn recentste album "Εσπεράντο" , (Esperanto) (2015) gaat Dimitris Mystakidis nog een stapje verder. Hij toont aan dat ook zeer bekende zangers uit verschillende invalshoeken van de Griekse muziek de oude rembetika kunnen brengen op een manier alsof de liederen hen op het lijf geschreven zijn. En eigenlijk is dat wel een beetje zo. Voor stereotiepe nabootsingen van het origineel is men bij Dimitris Mystakidis aan het verkeerde adres. Met "Esperanto" heeft hij 16 liederen zorgvuldig uitgekozen en bewerkt met een welbepaalde vertolker in het achterhoofd. Met de titel refereert hij opnieuw naar het tijdloze en universele karakter van het genre. Mystakidis werkte 8 jaar aan de cd en de zangers die aan zijn project meewerkten zijn stuk voor stuk gevestigde namen. Wat dan weer bewijst hoezeer Mystakidis zelf gewaardeerd wordt voor wat hij doet.

"Esperanto" stond 4 maanden lang in de top 10 van de Europese World Music Charts ( WMCE ), van januari tot april 2016.

Op de cd zingt ook Matoula Zamani mee, die volgende maand, in februari 2017 , opnieuw naar Brussel komt. Precies een jaar daarvoor was zij hier ook al en op onze februari 2016 -pagina kan u nog wat meer informatie over de cd Esperanto lezen.

Dimitris Mystakidis speelt of speelde in tal van orkesten, onder meer samen met Nikos Papazoglou (bij ons bijvoorbeeld in maart 2002 ), of met Thanasis Papakonstantinou (zoals in maart 2015 ). Hij is medeoprichter van de Pringipessa, zie onze februari 2015 -pagina, speelt met Apsilies, zoals in april 2011 , en trad bij ons nog samen op met Ourania Lampropoulou in mei 2014 en nogmaals in januari 2015 .

Bezetting:

• Dimitris Mystakidis : gitaar en zang
• Yorgos Tsalambounis : gitaar
• Dimitris Pappas : gitaar
• Ifigenia Ioannou : zang

Deze laatste zangeres zong tot voor kort samen met het "huisorkest" Pringipessa (of Prigkipessa) in de gelijknamige club in Thessaloniki.

Vinylio presenteert (bijna) als vanouds rembetika -muziek. De bron is onuitputtelijk en de liederen blijven voor inspiratie zorgen, zowel bij Grieken als bij niet-Grieken, of ze fungeren als troost of als uiting van protest. Zelfs wanneer de woorden niet altijd tot iedereen doordringen, de enorme kracht die deze muziek uitstraalt laat niemand onberoerd.

Bezetting:

• Giannis Sarris : bouzouki , zang
• Nicolas Hauzeur : viool
• Renaud Dardenne : gitaar

Het traditionele feest van de Griekse Gemeenschap Maasmechelen - met het al even traditionele aansnijden van de vasilopita (zeg maar Nieuwjaarsgebak) - wordt dit jaar muzikaal opgeluisterd door de Liviakis Brothers .

Deze groep ontstond rond de twee muzikale broers Georgios en Eleftherios Liviakis. . Zij werden in België geboren maar hebben hun roots op Kreta, in Chania om precies te zijn. Het is dus niet voor niets dat zij de traditionele muziek van Kreta op hun repertoire hebben staan, maar zij kijken ook verder dan dat. Kreta mag in geografisch opzicht dan wel een eiland zijn, maar cultureel zijn er wel degelijk connecties met de omringende eilanden (en zelfs nog verder).

Oorspronkelijk leek het er op alsof zij zich zouden gaan specialiseren in deze - breed opgerekte - Kretenzische muziek en dan in die richting doorgaan. Het eerste - zich specialiseren - deden ze inderdaad, maar anderzijds trokken ze hun repertoire nog veel breder open. Dat was eigenlijk op vraag van het publiek. Zelfs op Kretenzische feesten waren er altijd mensen die ook wel eens wat anders wilden horen. De broers hadden daar wel oren naar, maar voor andere stijlen heb je eigenlijk andere instrumenten nodig om die goed te kunnen brengen. Daarom breidden ze hun groepje uit, niet zozeer om meer optredens in de wacht te kunnen slepen, maar wel omdat dergelijke traditionele muzikanten nu eenmaal niet voor zichzelf spelen. Het zijn entertainers en ze zijn pas tevreden als hun publiek dat ook is. En zelf vonden ze het ook wel plezierig om andere stijlen te kunnen spelen.

Dat alles maakt dat het groepje er inmiddels als volgt uitziet:

• Georgios Liviakis : lyra
• Lefteris Liviakis : laouto
• Makis Ksenos : gitaar
• Grigoris Pitsikakis : mandoline, askomandoura , laouto
• Manolis Sfakianakis : zang

Deze laatste werd recent aan boord gehaald om ook laïka te kunnen brengen. En nee, hij is géén familie van Notis Sfakianakis .

Mensen met een goed geheugen zullen Eleftherios (of Lefteris) Liviakis misschien ook nog kennen van zijn optredens met Nikos "Pathiaris" Gounakis, bij ons onder andere aangekondigd in maart 2009 en januari 2013 .

De Liviakis Brothers zijn vooral actief in Limburg, waar zij ook wonen. Eén van de eerste keren dat zij naar Brussel afzakten was in maart 2015 voor een eerste optreden in de Art Base. Korte tijd later, in april 2015 , waren zij ook present op het vierdaagse "Nous sommes Grecs" festival. In februari 2016 werden zij dan voor de tweede keer naar de Art Base uitgenodigd. Tussenin waren ze nog een paar keer in Brussel, maar vaak zijn dat optredens in Griekse clubs die eerder het karakter van een privé-feestje lijken te hebben, en die nemen we niet op als daar niet specifiek om gevraagd wordt.

De Griekse gitariste en zangeres Katerina Fotinaki ( Κατερίνα Φωτεινάκη ) verscheen voor de eerste keer op onze site in mei 2007 , toen Angélique Ionatos haar mee op reis nam om haar nieuwste bewerkingen van de 2500 jaar oude gedichten van Sappho in Brussel te komen voorstellen.

Enkele jaren later, in april 2011 , waren beide dames alweer samen op stap, met een nieuwe productie, die "Comme un jardin la nuit" heette, en waarin ze samen in allerlei soorten muziek ronddartelen, zoals je dat ook 's nachts in een tuin zou doen waar niemand je ziet, en waar je je dus alle vrijheden kan permitteren. We vertelden u meer over dat album op onze april 2011 maandpagina .

Op onze februari 2012 maandpagina kwam Katerina Fotinaki dan boven water met een eigen project, waarin ze samen met Orestis Kalambalikis "23 centuries of Hellenic song" exploreerde. Ook dat project lichtten we uitgebreid toe, en we lieten toen ook opmerken dat Fotinaki kennelijk over heel veel energie beschikt, omdat ze min of meer tegelijk nog aan een paar andere projecten met Angélique Ionatos bezig was.

Nu blijkt dat er nóg meer gaande was in die periode. Eind 2013 verscheen namelijk haar eerste eigen album, "Tzitzikia" geheten, en dat had normaal al twee jaar eerder in Griekenland moeten verschijnen. "Maar ja", zegt ze zelf, "in mijn land is er tegenwoordig niks meer normaal" en het album werd dus in Frankrijk uitgebracht. Begin 2014 werd het daar aan de pers en aan het publiek voorgesteld, en nu, drie jaar later, komt ze er mee naar Gent.

Met dat alles in het achterhoofd mag de inhoud van "Tzitzikia" (Krekels) op zich eigenlijk geen verbazing meer wekken. Het is namelijk geen breuk met het verleden (zoals sommige commentatoren lijken te suggereren) maar integendeel een logisch vervolg van al het voorgaande. Tegelijk zitten er toch wel wat eigen accenten in, maar ook dat is niet bepaald onverwachts. Je zou het album immers als een soort muzikaal zelfportret van Fotinaki kunnen zien, de voorlopige eindbalans van een continu groeiproces van een veelbelovende artieste.

Het zal dan niet verbazen dat er tussen de 11 tracks van het album (of 13, als je de bonustracks meetelt) een flink aantal gedichten te vinden zijn van bekende dichters: vijf van Odysseas Elytis , één van Kostis Palamás en één van Dionysios Solomos . Deze laatste is bekend als dichter van het Griekse volkslied, maar het gedicht dat Katerina uitkoos is nog wat ouder. Het dateert uit 1820 en het heet "To oniro" (de droom). Op het eerste zicht is het een liefdesliedje maar in werkelijkheid droomt Solomos hier van een nieuw en ontluikend Griekenland. Fotinaki zette het zelf op muziek, net als de meeste andere gedichten trouwens. Enkel voor de titelsong "Ta Tzizikia", een gedicht van Elytis , koos ze - allicht niet toevallig - de muziek van haar leermeesteres en boezemvriendin Angélique Ionatos , en voor zijn "Soleil de la justice" nam ze de muziek over die Mikis Theodorakis hiervoor schreef voor de "Axion Esti" .

Er hoeft dan misschien geen tekeningetje bij om te begrijpen dat Katerina Fotinaki bij de samenstelling van dit album ook de huidige situatie in Griekenland in gedachten had. Ze zegt trouwens zelf dat ze weliswaar opgroeide met de "Soleil de la justice" van Theodorakis , en dat ze dus uiteraard de woorden zowat haar hele leven al uit het hoofd kende, maar dat ze pas de laatste jaren de diepere betekenis ervan is gaan beseffen. Een (ingekort) citaat uit de Nederlandse vertaling van Guido Demoen helpt dan misschien om die opmerking in zijn juiste context te plaatsen: "Rechtvaardigheids welgekende zon [...] wil toch niet vergeten dit land van mij! Arendvormig stijgen zijn gebergten op, zijn vulkanen dragen druiven tot bij hun top, en zijn huizen [...] witter nog vlakbij de blauwe zee. Mijn bittere handen, met de bliksem in, strek ik ruggelings tot achter de Tijd, [...] oude vrienden roep ik op [...] met vreselijke woorden en stromen bloed!" .

Zoals bekend had Mikis Theodorakis expliciet de bedoeling om met zijn muziek het lot van zijn volk te verbeteren, en dat betekende concreet dat hij eigenlijk opriep tot verzet tegen het toenmalige regime. Dat is niet wat Katerina Fotinaki voor ogen heeft. Bij haar klinkt er vooral de pijn door die zij voelt wegens de onverschilligheid - of zelfs minachting - van de andere Europeanen voor de crisis waar haar land momenteel mee worstelt (het bekende mantra in de stijl van "de Grieken zijn luiaards en profiteurs en loontje komt nu om zijn boontje" enzovoorts). Dat kwetst haar, net als vele andere Grieken, en het is die pijn die zij wil uitdrukken. Fotinaki hoopt allicht ook dat ze, met haar muziek, de luisteraars wat milder kan stemmen tegenover haar vaderland, maar de pijn is deel van haarzelf en mocht dus in dit zelfportret niet ontbreken. Tegelijk is het ook een uitdrukking van hoop. Of, zoals Katerina Fotinaki het zelf uitdrukt: "Ik zing dit lied vandaag als een smeekbede aan de Rechtvaardige Zon, in de hoop dat Zij binnenkort weer over mijn land zal schijnen".

Maar dat is maar één deel van het fenomeen Fotinaki en er staat dus nog veel meer op haar eerste album. Het alombekende "Marianthi (ton anemon)" bijvoorbeeld, op tekst en muziek van Manos Hadjidakis himself, of een traditionele " amanes " (een klaaglied), of een kinderliedje met een tekst van Michalis Ganas op muziek van Nikos Kypourgos . Op onze mei 2007 maandpagina vertelden we u inderdaad al dat zij, voor zij naar Frankrijk kwam, zich in Griekenland al had laten opmerken door haar bewerkingen van kinderliedjes.

Om haar muzikaal portret helemaal (?) volledig te maken heeft ze er nog iets opgezet dat "tango mnémotechnique" heet. Zij schreef de muziek toen zij nog les in Oudgrieks gaf aan een middelbare school ergens in Griekenland. De woorden zijn in feite ... de persoonlijke voornaamwoorden in het Oudgrieks, en het liedje was bedoeld als een ludieke manier om de verbuiging daarvan te memoriseren. Ze heeft haar leerlingen naar het schijnt nog meer van dergelijke hulpmiddelen aangereikt, maar dat op het album kreeg in 2002 toch een prijs omwille van zijn pedagogische waarde.

Samenvattend kan men stellen dat dit toch wel een erg leerrijk concert wordt.

De communicatie rond dit concert legt nogal sterk de nadruk op haar eerste solo-album, wat de indruk zou kunnen wekken dat het hier om een soort cd-presentatie zal gaan, maar eigenlijk komt zij vooral zichzelf voorstellen (en ook haar vaderland, natuurlijk). Het lijdt dan geen twijfel dat er inderdaad heel wat nummers van "Tzitzikia" op het programma zullen staan, maar met een bezig bijtje als Fotinaki is het weinig waarschijnlijk dat het daarbij zou blijven. In de drie jaren sinds het verschijnen van de "Krekels" is ze allicht nog met een heleboel andere projecten bezig geweest, en ze heeft er op dit moment waarschijnlijk nog een paar andere lopen. Echo's van dat alles zullen dan allicht ook in Gent te horen zijn.

Ook uit de bezetting blijkt dat het geen zuivere cd-presentatie zal worden. Aan "Tzitzikia" werkten namelijk een tiental muzikanten mee, waaronder Angélique Ionatos en uiteraard ook Katerina Fotinaki zelf. Minstens vier of vijf van de anderen hadden met hun vertolking een belangrijke impact op de vormgeving van de liedjes zoals deze op het album terecht kwamen.

In Gent bestaat de ploeg volgens onze informatie echter "slechts" uit vier leden, en dat zouden dan zijn:

• Katerina Fotinaki : zang, gitaar
• Cécile Audebert : harp
• Stamos Semsis : altviool
• Louise Jallu : bandoneon

Dat doet natuurlijk niets af aan de waarde van dit concert zelf. En ook het feit dat de Handelsbeurs dit onderbrengt in de rubriek "wereld / flamenco / fado" mag de pret niet bederven - misschien wel integendeel.

Tenslotte nog dit: in het doosje van de cd "Tzizikia" zit ook een boekje van een dertigtal bladzijden, met daarin wat commentaar en met de teksten van de liedjes in Franse en Engelse vertaling. Fotinaki zingt in het Grieks maar die originele teksten zijn helaas niet opgenomen. Anderzijds is het al mooi dat de Franse uitgever toch ook aan Engelse teksten heeft gedacht - en zich dan ook nog de moeite heeft getroost om die in onberispelijk Engels te kunnen aanbieden.