© Luc Pardon 2016

Maria Simoglou in januari 2009

De Griekse zangeres en multi-instrumentaliste Maria Simoglou ( Μαρία Σίμογλου ) werd geboren in Thessaloniki, maar haar familie is afkomstig uit Evros, helemaal in het oosten van Griekenland, vlak bij de Turkse grens. Thuis was er altijd muziek, en wel van de meest uiteenlopende genres: van westers klassiek tot traditionele Griekse muziek, en ook die laatste was erg verscheiden. Macedonië, Thracië en Klein-Azië waren de favorieten.

Ze ging naar de muziekhumaniora van Thessaloniki. In zo'n "muziekhumaniora" krijgen de leerlingen het gewone lessenpakket zoals in een gewone humaniora, maar daar bovenop zijn er nog eens evenveel lesuren gewijd aan muziek. Toch vond Maria Simoglou nog de tijd om allerlei lessen te volgen aan de verschillende conservatoria die er in Thessaloniki te vinden zijn. Zo heeft ze onder meer diploma's van kanonaki , zournas en percussie.

Ook haar hogere studies deed ze in Thessaloniki. In het staatsconservatorium daar studeerde ze hobo.

Met dat diploma op zak pakte ze haar koffers en ging naar Duitsland, om er in Berlijn klassieke zang en muziektheater te gaan studeren. Ze was toen ongeveer 20 jaar.

Kriskras door deze studies heen loopt er een hele reeks van samenwerkingen, zowel met individuele artiesten als met allerlei groepjes. Ze werkte mee aan verschillende plaatopnames maar ook aan een hele reeks concerten, zowel in Griekenland als in het buitenland. Ze begon daar al heel vroeg mee en het zijn er dus (veel) te veel om op te noemen. Enkele namen volstaan om te begrijpen hoe veelzijdig ze is. Zo trad ze bijvoorbeeld op met Sokratis Malamas , Maria Thoïdou , Ross Daly , Spyros Sakkas , Savvas Pavlidis , Antonis Anissegos en Yannis Zotos. Meestal zingt ze, maar bij de twee laatsten in het rijtje speelt ze ook hobo.

Haar samenwerking met Stelios Petrakis speelde een heel belangrijke rol in haar leven, en dat op allerlei manieren.

Die samenwerking begon al minstens in 2003, toen Maria Simoglou meezong op het album “Kismet” van Stelios Petrakis , het resultaat van een jarenlange samenwerking met Bijan Chemirani . Die is de zoon van Djamchid Chemirani, een meester-muzikant op de Perzische zarb , afkomstig uit Teheran (Iran). Vader Chemirani was in juni 2000 in Brussel te zien aan de zijde van Ross Daly . Zijn twee zonen waren zijn beste leerlingen, en hij vormde met hen trouwens het Chemirani Trio. Daarnaast hebben ze alle drie ook een eigen carrière uitgebouwd. Bijan Chemirani speelt, net als zijn oudere broer Keyvan, ook nog een hele reeks andere percussie-instrumenten, zoals daf , bendir en udu . Hij woont al een hele tijd in Marseille, in Zuid-Frankrijk, en van daaruit werkt hij samen met artiesten van over de hele wereld.

Hij was dus ook van de partij toen Stelios Petrakis rond 2005 begon met het zelf opnemen van platen in zijn eigen studio. Petrakis nodigde daarvoor een aantal vrienden uit, of gewoon muzikanten waar hij naar opkeek en die later vrienden werden. Het zijn niet van de minsten: behalve Bijan Chemirani kwam ook de cellist Yorgos Kaloudis er langs (vaste medewerker van Alkinoos Ioannidis ), en de gaida -speler Yorgos Makris (lid van de groep van Kristi Stassinopoulou ), Efren Lopez, en de gitarist Kevin Seddiki, en de ney -speler Charis Lambrakis , ….

Ook Maria Simoglou werd uitgenodigd. Dat had niet alleen muzikale gevolgen, want rond 2007 (of 2008) ging zij ook in Marseille wonen, in haar nieuwe hoedanigheid van echtgenote van Bijan Chemirani . Haar muzikale carrière had daar geenszins onder te lijden, misschien wel integendeel. In Marseille begon ze muziekles te geven, en af en toe gaat ze naar Avignon, waar ze samenwerkt met een theatergezelschap. Maar verder doet ze hetzelfde als altijd: muziek maken.

Zo was ze er in elk geval ook bij toen in 2007 de groep “Oneira” opgericht werd in Marseille. De andere leden zijn Bijan Chemirani , Kevin Seddiki, Charis Lambrakis , Maryam Chemirani en Pierre-Laurent Bertolino. Met hen maakte ze twee albums, “Si la mar” (2010) and “Tâle yâd” (Mémoire D'Étoiles, 2012). Op die laatste cd zingt Maria niet alleen, ze speelt ook bendir . De groep wordt hier en daar voorgesteld als een “Perzisch muziekensemble”, maar er staat toch heel veel Grieks op hun repertoire.

Tussendoor zong zij nog mee op de cd “Orion” van Stelios Petrakis . Die verscheen in 2008 in Griekenland, en het jaar daarop, in 2009, werd ze ook in Frankrijk uitgebracht.

In januari 2009 kwam Maria Simoglou met Petrakis mee naar Gent. Dat was bij ons weten de eerste keer dat ze in de Lage Landen te horen was en ze maakte al meteen een diepe indruk met haar zangtalent. Dat is niet niks, want ook Yorgis Xylouris zat toen op het podium. Verder waren “natuurlijk” ook Charis Lambrakis , Periklis Papapetropoulos en Bijan Chemirani meegekomen. Het programma bestond toen vooral uit Kretenzische muziek.

Op “Mavra froudia”, het album van Stelios Petrakis dat in 2011 verscheen, zong Maria Simoglou niet mee. Dat is ook logisch, het is namelijk een instrumentale cd. Petrakis experimenteert daarop met een aantal nieuwe dingen, samen met Efren Lopez en Bijan Chemirani . Het was dan ook een beetje een verrassing toen Maria Simoglou in september 2013 mee met dit trio naar Gent kwam om deze cd voor te stellen (en het was ook een verrassing dat Bijan Chemirani er uiteindelijk niet bij was, hij moest zich laten vervangen). Zij zong echter “gewoon” een aantal traditionele nummers die niet op het album staan, en opnieuw maakte ze nogal wat indruk.

Dat – indruk maken – had ze tussendoor ook in Brussel gedaan. Daar was ze in november 2012 namelijk te gast in de Art Base, deze keer onder haar eigen naam en met een programma dat “East of Aegean” heette. Samen met Stratis Psaradellis bracht ze daar vooral liedjes uit Klein-Azië – weer wat anders dus. Tijdens dit concert speelde ze ook kanonaki en bovendien nam zij de percussie voor haar rekening.

In 2013 verscheen er in Frankrijk dan een cd met dimotika , opgenomen door “Panselinos”, het ensemble dat zich in 1994 in Marseille had gevormd rond de Griekse klarinettist George Mas. Dit ensemble werkte al jarenlang samen met Vangelis Dimoudis . Eerst speelden ze samen op voorstellingen en feesten van de Griekse dansgroep in Marseille, “Hiphaistia” genaamd. Later, vanaf ongeveer 2009, gingen ze samen ook concerten geven, en daar werd ook Maria Simoglou mee aan boord gehesen als zangeres. Het is één van deze concerten die op cd gezet werd, en zowel zij als Vangelis Dimoudis staan prominent op de hoes vermeld. Binnenin de hoes zitten er een heleboel traditionele nummers uit heel Griekenland.

Het zijn allemaal overbekende nummers, en de dubbel-cd is dan ook kennelijk bedoeld voor de buiten(Grieken)landse markt. Als kennismaking met het genre is ze dan ook heel geschikt. Deze liedjes zijn immers niet voor niets zo bekend en populair in Griekenland. Het zijn integendeel stuk voor stuk sterke nummers, en ze maken dan ook een overweldigende indruk op iemand die ze voor het eerst hoort.

Een avondje uit met een paar vrienden, ergens in 2014, leidde dan tot een volgende stap in haar carrière. Ze was iets gaan drinken met twee muzikanten die nog maar pas in Marseille waren neergestreken: Maria Kanavaki (Μαρία Καναβάκη), een Kretenzische die in Thessaloniki studeerde, en Christos Pávlis (Χρήστος Παύλης), een Macedoniër die in Thessaloniki was opgegroeid. Ze hadden elkaar daar ontmoet en later waren ze allebei naar Athene verhuisd. Ze hadden ook samen twee persoonlijke albums van Maria Kanavaki uitgebracht, “Παράξενο τοπίο” (2007) en “Μικρές ατασθαλίες” (2010). Samen wilden ze nu nieuwe horizonten opzoeken, ook al omdat de crisis in Griekenland toen in volle hevigheid woedde en er daar gewoonweg géén perspectieven waren. Vandaar dus Marseille.

Als volbloed muzikanten had het drietal natuurlijk hun instrumenten bij zich, en het kruikje tsipouro, dat ze lieten aanrukken, was dan niet eens nodig om hen op gang te krijgen. Ze speelden en zongen bekende rembetika liedjes. Dat is niet meteen het gewone repertoire van Maria Simoglou , maar uiteraard kende ze die allemaal. Die liedjes behoren nu eenmaal tot het muzikale erfgoed van de Grieken en ze zitten dus ook in hun collectieve geheugen gegrift.

Het geïmproviseerde feestje duurde tot het ochtendgloren en toen ze uit elkaar gingen waren ze het roerend eens: “Dit moeten we vaker doen”. Dat deden ze ook, en voor ze het wisten werden ze gevraagd voor optredens. Dus moesten ze een naam hebben, maar die was snel gevonden: “Rebetologie Trio”. Maria Simoglou zingt niet alleen, ze speelt ook tzouras , baglamas en percussie. De twee anderen zingen en spelen gitaar, en Maria Kanavaki speelt daarbij ook nog accordeon en Christos Pavlis bouzouki en baglamas .

Het was dan mooi meegenomen dat rembetika goed in de markt ligt bij een niet-Grieks publiek. Om aan de bak te komen als muzikant heb je zo'n markt nodig, en in dit geval kon het drietal dus doen wat ze graag deden en daar nog iets mee verdienen ook. Meer moet dat niet zijn, of wel?

Toch wel, blijkbaar, want behalve rembetika bleven ze alle drie ook nog andere dingen doen. Zo bleef Maria Simoglou gewoon verder optreden met Oneira, met Petrakis , met de familie Chemirani , enzovoorts.

Het was niet omdat het drietal veel plezier beleefde aan hun activiteiten als “Rebetologie Trio” dat ze daarom de lat wat lager legden. Daar was geen sprake van, het moest en zou perfect zijn, zoals alles wat ze deden. En ook al richtten zij zich vooral tot een niet-Grieks publiek, toch wilden ze zeker niet de fout maken om dat publiek te onderschatten. En al snel bleek dat ze daarin gelijk hadden. Bij elk optreden zaten er wel enkele mensen in de zaal die heel goed op de hoogte waren van rembetika , en de anderen hadden genoeg verstand van muziek om de muzikanten op hun technische vaardigheden te kunnen beoordelen. “Die moet je dus proberen te overtuigen door je ziel in de uitvoering te leggen”, zei Christos Pavlis onlangs in een interview met een Griekse krant, en dat doen zij met volle overgave. Om de Griekse teksten wat toegankelijker te maken geven ze er telkens een paar woordjes uitleg bij, en vervolgens laten ze de muziek voor zichzelf spreken. Vooral bij rembetika werkt dat prima, zeggen ze, omdat deze muziek enerzijds erg eenvoudig en sober is, maar anderzijds – of juist daarom – zeer geladen en krachtig.

Blijkbaar heeft dit alles Maria Simoglou aan het nadenken gezet, of misschien liep ze al langer met het idee rond om iets in die richting te gaan doen. Feit is dat ze kort nadien het “Maria Simoglou Ensemble” oprichtte om daarmee óók rembetika te gaan spelen. Veel werk had ze daar niet aan. De andere leden van het ensemble zijn immers dezelfde muzikanten waar ze de hele tijd actief mee was op andere terreinen, namelijk Periklis Papapetropoulos ( lafta , saz ), Charis Lambrakis ( ney ), Stefanos Dorbarakis ( kanonaki ), Stratis Psaradellis (lyra, lafta , saz ) en Kostas Meretakis (slagwerk). En ook het repertoire stelt voor dergelijke mensen geen enkel probleem.

Het valt daarbij op dat er geen bouzouki in het rijtje te bespeuren is, en daaruit valt al meteen af te leiden waar het naartoe gaat: naar de zogenaamde “Smyrna-stijl”, zoals de meer oosterse en meer verfijnde tak van de rembetika genoemd werd toen de onderzoekers vele decennia later ten tonele verschenen. Ook de andere instrumenten sluiten daar perfect bij aan. Alleen de ney was niet meteen standaard in dat repertoire, de andere natuurlijk wel. Daarmee bleven ze dan uit het vaarwater van het “Rebetologie Trio”, dat zich meer op de Piraeus-stijl toelegt, maar het is natuurlijk ook zo dat de Smyrna-stijl beter aansluit bij het repertoire van de andere leden van het “Maria Simoglou Ensemble”.

Net als het “Rebetologie Trio” richt ook het “Maria Simoglou Ensemble” zich vooral op een niet-Grieks publiek, maar ook bij hen betekent dat geenszins dat ze concessies zouden doen aan de kwaliteit, en al evenmin dat ze de lat wat lager zouden leggen. Wel integendeel. De toegevoegde waarde van dit ensemble zit hem enerzijds in de kwaliteit van de muzikanten en anderzijds ook in de bewerkingen die ze van deze – vaak alweer overbekende – liedjes maken.

Ook die bewerkingen vielen in de smaak bij de buitenlanders met een hart en/of belangstelling voor Griekenland, maar daarnaast boorden ze nog een tweede markt aan. De oosterse klanken van het “Maria Simoglou Ensemble” bracht hen namelijk ook op de radar van de liefhebbers van wereldmuziek.

Het is dan interessant dat Maria Simoglou voor enige deining zorgde op het "Babel Med 2016" festival in Marseille, waar ze op 17 maart 2016 een concert gaf. Deze beurs voor wereldmuziek trekt elk jaar heel veel volk, maar een stem als die van Maria hadden ze daar kennelijk nog niet zo vaak gehoord. Zowat alle commentatoren lichtten haar er uit als één van de hoogtepunten van deze editie, en de superlatieven waren niet van de lucht.

© Full Rhizome - Buda Musique 2015

Cover van "Minóre Manés, Rebétika songs of Smyrna"

In tussentijd hadden ze niet stilgezeten. Ze hadden integendeel hun eerste album uitgebracht, dat “Minóre Manés” gedoopt werd en de ondertitel “Rebétika songs of Smyrna” meekreeg.

Deze cd rolde al op 18 september 2015 van de persen. De officiële voorstelling was voorzien voor 17 november in Parijs, maar op 13 november waren er dan de terroristische aanslagen daar, en de presentatie werd uitgesteld tot 23 maart 2016. Het is dan wel een erg macabere speling van het noodlot dat de terroristen op 22 maart, daags vóór de nieuwe datum, toesloegen in Brussel …

Verder blijft Maria Simoglou gewoon verder doen zoals ze dat altijd al heeft gedaan: één ding is voor haar niet voldoende, ze heeft liefst meerdere projecten tegelijk omhanden. In september 2015 – dus rond de tijd dat de laatste hand gelegd werd aan het album “Minore Manes” – gaf ze een workshop polyfone zang, in het kader van een congres op Paros rond de traditionele muziek van de Cycladen.

Op YouTube krijgt u alvast een indruk van haar activiteiten rond de rembetika. Op het kanaal van het Rebetologie Trio - https://www.youtube.com/channel/UCQE3m7oquPxurM0IN7ckkdw - staan enkele filmpjes van een optreden in "Le Funiculaire" in Marseille op 5 november 2015. De kwaliteit is abominabel slecht, maar het geeft toch een indruk. Dan is er nog een tweede kanaal waar het album "Minore Manes" gepresenteerd wordt, en dat zit op : https://www.youtube.com/channel/UCO6qvNU7tvAFnmD5sTjA_zg . Dat is bedoeld als promotie voor het album en is dus van betere kwaliteit.