Voorlopig laatste concert van een reeks benefietavonden met de Asymmetri Kompania & Friends ten voordele van Griekse hulporganisaties. Althans voor dit seizoen, want na de zomer gaat de reeks gewoon door op de volgende geplande data: 19/09, 17/10, 28/11 en 19/12/2012.

Meer informatie over dit project vindt u op onze maart 2012-pagina . De opbrengst gaat nu al een tijdje naar steeds dezelfde twee hulporganisaties ter plaatse:

• Giatroi tou Kosmou
• O Allos Anthropos

Het programma voor vanavond zit weer helemaal in de rembetika -sfeer en ziet er als volgt uit:

• Van 20u-21u30: Kosmokrators met Nederbetika
• Van 21u45-23u: Asymmetri Kompania met Griekse rembetika

De Kosmokrators spelen Griekse rembetika-liederen in het Nederlands . De teksten zijn soms vertalingen van het origineel, maar niet altijd. Er zitten ook flink wat aanpassingen bij, waarbij de liedteksten werden geactualiseerd en omgezet naar ons huidig westers referentiekader. De toon die daarbij gezet wordt blijft wel trouw aan de rembetika -stijl, met meestal droevige verzuchtingen, maar een flinke vleug humor is nooit ver weg. Het trio bestaat uit: Frans De Clercq (zang en bouzouki ), Karsten de Vilder (zang en gitaar) en Dimi Dumo (zang, mondharmonica en percussie). Het trio trad vroeger op onder de naam Skafari (zie onze mei 2010 pagina ), maar liet zich 'herdopen' tot Kosmokrators (wereldheersers).

Na de pauze speelt de Asymmetri Kompania , de huisband van de Art Base, een programma met 'onvervalste' Griekse rembetika . De inmiddels zes muzikanten spelen al jaren samen in restaurants en taverna 's in Brussel.

Het rembetika -groepje Vinylio mag in de Art Base de sfeer er nog eens inbrengen.

Een voorproefje voor wie het voorbije concertseizoen zachtjes wil afsluiten, want de échte afsluiter van het seizoen is in de Art Base meestal pas ergens in juli.

Yannis Sarris (zang en peervormige bouzouki ) en Maria Spyroglou (zang, baglamas , defi en zilia ) worden vergezeld door de gitarist Renaud Dardenne.

Dit is het tweede van twee concerten met Kretenzische muziek die in de eerste helft van 2012 plaatsvinden in de Brusselse Art Base, en er is ook een optreden in Gent. Voor het andere Kretenzische concert, dat van Irini Derebei en Karolos Kouklakis , kunt u enkel in Brussel terecht, en wel in april 2012 .

Yorgis Xylouris (° 1965) is de zoon van Psarantonis , en dat is de bijnaam van Antonis Xylouris , de alombekende Kretenzische lyra -speler en zanger. Naar analogie met zijn vader staat de zoon ook bekend als Psaroyorgis . Maar Psaroyorgis had, naast zijn vader, nog twee andere illustere voorbeelden en dat waren zijn ooms Psaronikos (de beroemde en helaas vroeg overleden zanger Nikos Xylouris ) en Psaroyannis ( Yannis Xylouris ). Deze laatste is misschien wat minder bekend maar wordt door Yorgis beschouwd als zijn grote voorbeeld en leermeester op de Kretenzische luit.

Want ook Yorgis Xylouris legt zich toe op de traditionele muziek van Kreta en hij geldt als een virtuoos op de laouto . Dit tokkelinstrument wordt doorgaans enkel gebruikt ter begeleiding van de Kretenzische lyra , die de melodie speelt, maar met dat aspect van de traditie maakt Psaroyorgis korte metten: bij hem is het de laouto die de eerste viool speelt. Het instrument wordt in zijn handen zowel melodisch als ritmisch gebruikt. Die innovatieve speelwijze maakt dat hij in zijn eentje, zonder verdere begeleiding en toch met precisie, alle traditionele Kretenzische dansen kan vertolken. En dan zijn er nog de traditionele luisterliederen, de rizitika , die door Psaroyorgis op unieke wijze uit het hoofd worden vertolkt. Dit alles maakt van Psaroyorgis een vernieuwer, een pionier binnen de Kretenzische muziek, maar tegelijk een hoeder en overdrager van die eeuwenoude traditie.

Bij dit concert wordt hij vergezeld van zijn jongste zoon Nikos, genoemd naar zijn grootoom, de legendarische Nikos Xylouris (1936-1980). Deze groeide, samen met zijn broer Antonis, op in Melbourne (Australië). Hij speelt onder andere lyra , mandoline en tombak ( toumbeleki ). Naast traditionele Kretenzische muziek heeft hij ook belangstelling voor elektronische muziek. Nikos (Nick) Xylouris heeft niet alleen zijn legendarische familie als inspiratiebron, hij ging op Kreta eveneens in de leer bij Stelios Petrakis , bekend als een jonge en gedreven lyra -speler en componist die zorgt voor een nieuwe stroming binnen de Kretenzische muziek.

Vrij recent werd het Xylouris Ensemble, dat in 1990 mede door Yorgis Xylouris opgericht werd in Australië, letterlijk nieuw leven ingeblazen met de toetreding van de jongere generatie Xylourides. Dit ensemble put uit de rijke Kretenzische traditie, maar de (op dit moment) tien leden kunnen ook nog bogen op andere tradities zoals de Ierse en de Australische.

Twee Griekse verenigingen in Brussel bundelen hun krachten voor een hulde aan de componist Ilias Andriopoulos. Deze verenigingen zijn de "Ελληνικός Κύκλος Σύγχρονων Μελετών" (Ellinikos Kyklos Synchronon Meleton - Griekse Kring voor Eigentijdse Studies), kortweg "Kyklos" genoemd, en de Σύλλογος Γονέων Ελληνικών Σχολείων (Syllogos Goneon Ellinikon Scholion - Vereniging van Ouders van Griekse Scholen).

De hulde aan Ilias Andriopoulos bestaat uit een concert dat twee dagen na elkaar zal uitgevoerd worden. Er zijn telkens twee delen:

• Vóór de pauze zullen de leerlingenkoren van de Griekse scholen in Brussel liederen zingen van de bekende componist, begeleid door Areti Prosilia op piano. (Op elk van beide dagen komen andere scholen aan bod.)
• Na de pauze wordt het podium overgenomen door de componist in hoogsteigen persoon, samen met de "zingende zusjes" Eleni en Souzana Vougiouklí.

Ilias Andriopoulos (Ηλίας Ανδριόπουλος) zal bij de liefhebbers van goede Griekse muziek allicht geen onbekende zijn. Na de val van het Kolonelsregime speelde hij een belangrijke rol in de ontwikkeling van de endechna , en sindsdien is hij niet meer weg te denken uit het Griekse muzieklandschap. Zijn werk is ook in onze contreien erg in trek bij zangkoren die de lat wat hoger durven leggen, zoals het Grieks Gezelschap Omonia uit Roosendaal of het Koor en Orkest van het Stanislascollege in Delft. Dit laatste ensemble bracht nog maar pas in april 2012 een werk van hem. Maar veel van zijn liedjes zijn klassiekers geworden die de meeste Grieken kunnen meezingen, ook al hebben ze soms de naam van de componist niet meteen bij de hand.

De zusjes Eleni (°1982) en Souzana (°1984) Vougioukli (Ελένη & Σουζάνα Βουγιουκλή) daarentegen zijn pas relatief recent doorgebroken bij het grote publiek, maar toen hadden ze al lang hun eerste podiumervaring achter de rug. Ze zijn afkomstig van Xanthi (Noord-Oost Griekenland), waar hun ouders les geven aan de Dimokritus Universiteit. Ze kregen allebei pianoles van toen ze vijf jaar oud waren en in 1995 mocht Eleni een festival in Xanthi openen met een traditioneel liedje. Ze was toen dertien. Een paar jaar later, in 1997 of 1998, richtte ze samen met haar zus een groepje op dat ze "Βόρειο Σέλας" (Vorio Selas, Noorderlicht) doopten. Ze waren toen respectievelijk vijftien en dertien jaar oud. Rond diezelfde tijd, in 1998, won Eleni haar eerste "eerste prijs", in een nationale zangwedstrijd voor scholieren. Ze zong toen a capella en daarmee was meteen al aangegeven welke kant het zou opgaan.

De zusjes zijn inderdaad gefascineerd door de mogelijkheden van de menselijke stem. Niet dat ze daar representatief voor zijn, wel integendeel. Ze hebben allebei een uitzonderlijke stem, die ze dan ook nog uitstekend beheersen. Daardoor moeten ze zelfs voor de moeilijkste zangtechnieken niet passen - en bij hen lijkt het dan nog kinderspel ook. Op hun concerten zingen ze vaak a capella, en als er al instrumenten aan te pas komen, dan bespelen ze die zelf. En ook dan blijft het minimalistisch: piano, gitaar en wat slagwerk. De stem is voor hen een volwaardig muziekinstrument. Zelf beschrijven ze hun zangtechniek als "difonie" maar in het Grieks betekent dat gewoon "met twee stemmen" en daar gebruiken ze alle mogelijke varianten van. Soms begeleidt de ene zus de andere, soms versmelten hun stemmen met elkaar, soms is het echt een "tweestemmige" zang met verschillende melodieën door elkaar heen verweven.

De liedjes die ze zingen komen vooral uit de traditionele wereldmuziek. Ze brengen die in twintig verschillende talen en dialecten. Tenminste, dat zeggen ze, we hebben het niet nageteld, maar onwaarschijnlijk is het beslist niet. Om een liedje te zingen is het voldoende dat je de tekst begrijpt en dat je de uitspraak een beetje goed hebt. Een talenknobbel is dan niet echt nodig, maar het helpt natuurlijk wel en ook op dat terrein staan de dames hun mannetje. Ze spreken allebei Grieks, Engels en Frans maar je kan met hen ook converseren in het Turks en Arabisch, en daarnaast trekken ze zich met hun beiden ook nog uit de slag in het Russisch, Italiaans, Spaans en Portugees. Als de ene het laat afweten, dan neemt de andere over.

Ook hun diploma's vullen elkaar goed aan. Eleni studeerde af aan de afdeling Balkan-, Slavische en Oriëntaalse Studies van de Universiteit van Macedonië in Thessaloniki, en Souzana heeft een diploma "zuivere wiskunde" van de Aristotelis Universiteit van dezelfde stad. Zij is dan ook geïntrigeerd door mathematische structuren in traditionele muziek. Die studies combineerden ze met studies in muziektheorie, Byzantijnse muziek, jazz (zang en theorie), en nog wat andere lessen en cursussen.

Met al die kennis op zak gaan ze grasduinen in het muzikale werelderfgoed en daaruit selecteren ze liedjes die hen interesseren. Uiteraard putten ze uit eigen bron: de traditionele Griekse muziek en de rembetika . Maar ze kijken ook over de grenzen, naar de omringende Balkan-landen, en nog veel verder, tot in Perzië en Indië. Fado, blues, jazz, reggae, ... overal gaan ze grasduinen, op zoek naar dingen die hen aanspreken. Die bestuderen ze dan uitgebreid en pas na grondig onderzoek krijgt een liedje een plaats in hun repertoire.

Die gedegen aanpak, gesteund op een brede theoretische en praktische basis, en dan nog in combinatie met twee stemmen die gewoonlijk in superlatieven omschreven worden, plus een ongewone stembeheersing en een meer dan gewone dosis talent ... meer moet dat niet zijn om door te breken bij het grote publiek.

Dat is ook precies wat er gebeurde. Er is niet echt een "big bang" aan te wijzen, het schijnt geleidelijk gegaan te zijn. Het klassieke sneeuwbal-effect, zeg maar. Ze werden opgemerkt door een aantal bekende mensen, die hen een podium gaven of hen op andere manieren steunden. Enkelen daarvan zullen ook in de Lage Landen een belletje doen rinkelen - of zelfs een flinke bel: Goran Bregović, Maria Farantouri , Loudovikos ton Anogion , Psarantonis , Michalis Tzouganakis , Vasilis Lekkas , Manolis Mitsias , ... De talrijke tv-optredens, in druk bekeken programma's, deden de rest: (tot nog toe) minstens drie keer in "Stin Ygia Mas", twee keer in "Echi Gousto", en nog enkele andere. Dat zorgt dan weer voor talrijke concerten, optredens in clubs en dergelijke, en zo wordt die sneeuwbal natuurlijk weer wat groter.

Dat resulteerde in 2009 in hun eerste eigen cd, die heel toepasselijk "Eleni en Souzana Vougioukli" gedoopt werd. Momenteel werken ze aan een tweede cd met eigen composities, want dat doen ze ook al.

De commentaren van veel (pers)mensen die hen voor het eerst horen zijn merkwaardig gelijklopend. Meestal zijn het variaties op de ietwat verbijsterde vaststelling: "Deze dames proberen niet om indruk te maken, ze zijn gewoonweg indrukwekkend".

Bij dat alles moet u dan wel in het achterhoofd houden dat het niet met deze traditionele wereldmuziek is dat ze naar Brussel komen, maar wel met de muziek van Ilias Andriopoulos. Dat neemt niet weg dat ze in 2008 ook al samen met hem op het podium stonden, toen echter met ... bewerkingen die hij maakte van ... traditionele liedjes van de Griekse minderheden in Zuid-Albanië (of Noord-Epirus) en Zuid-Italië (Kato Italia of Beneden-Italië, zoals de Grieken deze streek nog steeds noemen). Dat laatste is meteen ook één van de (vele) specialiteiten van de zusjes Vougioukli. Verrassingen zijn dus niet uitgesloten.

Bij de kaartverkoop voor de concerten in Brussel krijgen de ouders van de zingende leerlingen natuurlijk voorrang. Voor het grote publiek zou - als alles volgens plan verloopt - de kaartverkoop op 26 mei van start gaan, maar dan zal er allicht al een flinke hap uit de 200 beschikbare plaatsen per avond genomen zijn.

Na het foyerconcert met Kapses op woensdag 9 mei , gaat de Sugar Factory op hetzelfde elan verder en programmeert deze maand opnieuw Griekse muziek, overgoten met Balkan- en zigeunermuziek.

Lamazi bestaat uit:

• Alexandros Kyrkos, zang en gitaar
• Olsi Yannis Dhami, cello
• Christos Chaldoupis, percussie en zang

Zij nodigen een aantal gastmuzikanten uit:

• Melika Hadzic, viool
• Florian Mikuta, keyboards

Melika Hadzic is een Bosnische violiste die klassieke muziek met zigeunermuziek combineert. Florian Mikuta komt dan weer uit Roemenië en heeft ervaring als dj en speelde met verschillende groepen samen in diverse muziekstijlen zoals gipsy, electro, jazz, rock en wereldmuziek, al dan niet gecombineerd. Deze twee gastmuzikanten maken de Balkan- en gipsy avond compleet.

Iliokomis is een Griekse singer-songwriter uit Eindhoven. Hij zal op de maandelijkse Griekse muziekavond in het CC Muziekcafé van 20u30 tot 22u30 spelen begeleid door Alexandros Kyrkos op gitaar.

Het programma omvat eigen songs van zijn nieuwe cd, aangevuld met liederen van Mikis Theodorakis , Manos Hadjidakis en Manos Loïzos.

Na het optreden is er van 23u tot 01u de gebruikelijke Griekse jamsessie.

Sinds de Griekse accordeonist Dimos Vougioukas in Brussel neerstreek heeft hij beslist niet stilgezeten. Hij sloot zich aan bij het Balkangroepje Zongora en voegde zo een stevige dosis Griekse klanken toe aan hun repertoire, hij geeft seminaries, onder meer met zijn Bulgaarse evenknie Petar Ralchev in maart 2012 in Brussel en Gent, hij was in mei 2012 te gast in een aflevering van de Music4Greece concertenreeksen en daar bracht hij een verrassend programma met de al even verrassende pianiste Areti Prosilia, en nog veel meer. Al deze activiteiten draaien rond de accordeon, en dat is geen wonder want op dat instrument kan hij op flink wat virtuositeit bogen.

Nu toont hij zich van een andere kant: hij is namelijk ook Karagiozis-speler , met een diploma in de la en meer dan 200 voorstellingen op zijn palmares. Daar zal hij nu nog eentje aan toevoegen met deze voorstelling in de Art Base.

Al in oktober 2010 , naar aanleiding van een voorstelling door Athos Danellis, schreven we dat een Karagiozis-speler over een heleboel verschillende kwaliteiten moet beschikken. Hij moet van alle poppen de juiste stem kunnen nabootsen: mannen, vrouwen, kinderen, draken, slangen enzovoorts. Dat moet ook nog met het juiste accent, al naargelang de herkomst van de pop: de dialecten uit alle hoeken van Griekenland, maar ook Duitse, Franse of Engelse accenten moeten voor het Griekse publiek onmiddellijk herkenbaar zijn. Om al die poppen aan het dansen te krijgen moet de speler over de vingervlugheid beschikken van een goochelaar (of van een virtuoos accordeonist). Hij moet tekenaar en schilder zijn, want de poppen maak je zelf, en hij moet verstand hebben van muziek.

De muziek speelt inderdaad een voorname rol in het Karagiozis-theater. Deze vorm van volkskunst is al heel oud en vroeger werd er dus altijd live muziek gebruikt, gewoon omdat er niets anders was. Later werd er meer en meer gebruik gemaakt van opnamen, ook al om economische redenen, maar tot ver in de vorige eeuw werd de reputatie van een Karagiozis-theater mee gemaakt door de muzikanten.

Voor deze voorstelling deed Dimos Vougioukas beroep op de Asymmetri Kompania , bekend van de Brusselse restaurants en natuurlijk ook als gastheren (en -vrouw) van de reeks benefietconcerten “Music4Greece”.

Het stuk wordt uiteraard in het Grieks gespeeld en dat maakt het vooral interessant voor wie die taal aan het leren is. De expressieve gebarentaal van de poppen is immers een belangrijk onderdeel van de traditie, zodat u niet noodzakelijk elk woord moet begrijpen om er toch van te genieten. Bovendien verklappen we u waar het verhaal over gaat, zodat u de draad niet kwijtraakt als u even een zinnetje mist.

Belangrijk om weten is dat het schimmentheater in zijn Griekse vorm eigenlijk een soort blokkendoos is. Er zijn een aantal vaste patronen waar de speler een oneindig aantal variaties kan mee bouwen.

Dat geldt in de eerste plaats voor de poppen zelf. Net als in een stripverhaal hebben die allemaal hun eigen karakter en, ongeacht het avontuur waarin ze verwikkeld raken, ze zullen nooit iets doen of zeggen wat niet bij hen past.

Ook de stukken zelf hebben vaste patronen. De variatie is daar wel veel groter en nogal wat mensen hebben geprobeerd om er wat ordening in te brengen. De Karagiozologie is (nog) geen wetenschap maar toch zijn de onderzoekers het al grondig met elkaar oneens over de indeling in groepen. In grote lijnen lukt het nog wel: er zijn bijvoorbeeld historische of heroïsche stukken, waarin onderwerpen uit de Griekse geschiedenis aan bod komen. Maar ook bekende verhalen uit de mythologie en sprookjes zijn een geliefd thema. Een voorbeeld is “De Vervloekte Slang”, waar Athos Danellis in oktober 2010 mee naar Brussel kwam. Dat is meteen ook een goed voorbeeld van een zogenaamd klassiek stuk, dat al generaties lang opgevoerd wordt. Maar de speler kan ook eigen stukken bedenken. Meer daarover op onze oktober 2010 pagina.

Het stuk, dat Dimos Vougioukas in de Art Base zal opvoeren, is een komedie, en de titel is “ Het huwelijk van Barba Yorgos en Karagiozis als bruid ”.

In de context van Karagiozis heeft de term “komedie” een zeer specifieke betekenis. Er worden stukken mee aangeduid die een welbepaalde vaste structuur hebben. Dergelijke stukken werden ook uitdrukkelijk als “komedie” aangekondigd op de affiches, en misschien is het daarom dat het één van de weinige typeringen is waarover alle Karagiozologen het met elkaar eens zijn.

Het patroon van zo'n komedie is altijd hetzelfde, en dat gaat als volgt.

Als het doek opgaat (of juister: als de lichten achter het doek aangaan) zie je rechts een paleis en links een schamel hutje. In het paleis woont de hoogwaardigheidsbekleder van dienst. Vaak is dat de pasja, want het schimmentheater ontstond in de Turkse tijd en veel stukken spelen zich af in een soort sprookjeswereld die geïnspireerd is op het Ottomaanse Rijk. Maar het kan evengoed een bankier zijn, of de dorpsoudste, of nog iemand anders. Het is wel altijd iemand met geld, macht en invloed. In het hutje aan de overkant woont Karagiozis met zijn vrouw en kinderen. Het gezin is straatarm en Karagiozis probeert dan ook voortdurend de eindjes aan elkaar te knopen, op allerlei manieren.

Een “komedie” opent altijd met een scène waarin Karagiozis klaagt dat hij honger heeft en dat hij alleen maar in zijn dromen te eten krijgt. Dan schakelt de actie over naar het paleis, waar de bewoner het een of andere probleem blijkt te hebben. Dat probleem is telkens anders, maar uiteraard is het altijd Karagiozis die het zal oplossen - in ruil voor een flinke beloning die een einde moet maken aan zijn miserie. Helaas werkt hij zich daarbij steevast in nesten en op het einde van het stuk is hij weer terug bij af.

Eigenlijk is het verloop van zo'n komedie dus zo voorspelbaar als wat, maar daarom geniet het publiek er niet minder van.

De titel, in dit geval "Ο γάμος του μπάρμπα Γιώργου και ο Καραγκιόζης νύφη"“ (O gamos tou Barba Yorgo kai o Karagiozis nyfi, Het huwelijk van Barba Yorgos en Karagiozis als bruid”, verklapt nog meer over de inhoud.

Zoals alle poppen heeft ook Barba Yorgos (oom Sjorsj) bepaalde kenmerken. Hij is een al wat oudere man van het agrarische type, een beetje ouderwets dus. Hij draagt dan ook een foustanella , het plooirokje dat je tegenwoordig nog alleen ziet bij de soldaten die op het Syntagma-plein de wacht houden bij het monument van de onbekende soldaat, maar dat vroeger, in de Turkse tijd, de gewone dagelijkse kleding was van zowat de hele Griekse bevolking. Na de Onafhankelijkheid raakte de foustanella in onbruik. De bekende volkse schilder Theofilos (ca. 1870-1934) liep er nog in rond en werd daarom overal uitgelachen. Pas na zijn dood begreep men dat hij meesterwerken van volkskunst had gemaakt, in ruil voor een bord eten en een beker wijn.

Ook Barba Yorgos met zijn foustanella wordt niet al te ernstig genomen, en vaak steekt men de draak met hem. Hij woont in Roumeli, in Centraal-Griekenland, waar mensen van zijn soort het best op hun plaats zijn – althans volgens het cliché, want ook Griekenland heeft die.

Barba Yorgos is overigens een Vlach, en ook daarmee zit je middenin de clichés. De Vlachen zijn een semi-nomadisch herdersvolk dat tot voor kort in Griekenland de veeteelt beoefende zoals hun voorvaderen dat eeuwenlang hadden gedaan. In de zomer trokken ze met hun kudden de bergen in, en in de winter daalden ze af naar de vlakte. Ze leefden dus wat afgezonderd van de rest van de bevolking, zozeer zelfs dat veel Grieken hen samen op één hoop gooien met de Sarakatsanen, een andere bevolkingsgroep met vergelijkbare kenmerken maar ook met essentiële verschillen. Hoe dan ook, door hun teruggetrokken en hun eenvoudige levenswijze kregen de Vlachen de reputatie van simpele geesten. Vandaar dat “vlachos” (zonder hoofdletter) ook “dwaas” betekent. Dat dit wel erg kort door de bocht is bewijst bijvoorbeeld een bezoek aan het Vlachendorp Metsovo. De Vlachen waren (en zijn) namelijk ook succesvolle handelaars en als je in dat vak een beetje simpel bent, dan zet je zo geen herenhuizen neer. Maar goed, clichés zijn wat ze zijn en in een stuk van Karagiozis is er niemand die er over valt als Barba Yorgos als “Vlachos” te boek staat. En als puntje bij paaltje komt is hij trouwens zo simpel nog niet.

Als hij ten tonele verschijnt is dat altijd onder begeleiding van een tsamikos , de traditionele dans die typisch is voor dat deel van Griekenland (en het zal interessant zijn om te zien hoe ze dat in Brussel gaan oplossen, want de Asymmetri Kompania speelt doorgaans rembetika , dus een tsamikos zit niet in hun repertoire en – vooral – ze hebben er eigenlijk ook de juiste instrumenten niet voor).

Deze Barba Yorgos gaat dus trouwen, en ervaren Karagiozis-kijkers weten dan nog veel meer. Ze kennen dan eigenlijk al het hele stramien van het stuk, want ook dit is een klassieker. Maar er zijn wel heel wat variaties, elke speler maakt er zijn eigen versie van.

In grote lijnen gaat het als volgt: de dorpsoudste heeft niet alleen een paleis maar ook een bloedmooie dochter van huwbare leeftijd. In Griekenland waren gearrangeerde huwelijken tot enkele decennia geleden nog heel gewoon, en er bestaat zelfs een apart woord voor deze specifieke vorm van bemiddeling: to proksenió (soms ook i prokseniá , allebei met klemtoon achteraan). De manier waarop dat gebeurt verschilt van streek tot streek, maar er komt altijd een bemiddelaar aan te pas, de proksenitís . Doorgaans was het de familie van de jongen die op zoek ging naar een geschikte bruid. De mate van geschiktheid werd dan beoordeeld aan de omvang van haar bruidsschat en een heleboel andere attributen en criteria. Ongeveer het enige waar geen rekening mee gehouden werd was de mening van de betrokkenen zelf.

Soms wordt het meisje al heel jong uitgehuwelijkt, en dan is er een lange verlovingsperiode, in andere streken wacht men tot ze de juiste leeftijd heeft en dan wordt er getrouwd van zodra de overeenkomst een feit is. Of toch niet helemaal, de vader van de bruid moest immers nog voldoende tijd krijgen om zijn foustanella te wassen en weer in de plooi te krijgen, anders kon hij niet naar het trouwfeest van zijn dochter. Veertien dagen was dan wel het minimum.

Ook in dit stuk wordt het huwelijk gearrangeerd. Hier wordt er dan wel niet op zoek gegaan naar een bruid, het is integendeel de vader van de bruid die de opdracht geeft om naar een bruidegom te zoeken.

In sommige versies van het stuk stelt hij zijn broer aan als proksenitis, de oom van het meisje dus. Die oom woont in Egypte, of in Amerika, al naargelang van de versie, maar in elk geval ergens waar veel Grieken wonen, rijke Grieken uiteraard, en waar dus een passende partner te vinden moet zijn. Helaas laat de proksenitis niets van zich horen en de vader maakt zich ongerust. Zijn dochter blijft niet eeuwig op huwbare leeftijd, en als het te lang duurt, dan is de houdbaarheidsdatum verstreken en dan raakt hij ze aan de straatstenen niet meer kwijt. Daarmee heb je dan meteen het probleem dat moet opgelost worden: er moet dringend een bruidegom komen. De dorpsoudste doet zijn beklag bij Chatziavatis, boezemvriend van Karagiozis, en die zal het probleem oplossen.

In de versie zoals ze in Brussel zal gespeeld worden komt er geen broer aan te pas, de vader gaat meteen bij Chatziavatis te rade.

Hoe dan ook, Chatziavatis neemt de opdracht aan en gaat er vervolgens mee naar Karagiozis. De omweg langs Chatziavatis wordt soms overgeslagen en dan komt de opdracht rechtstreeks bij Karagiozis terecht, maar uiteindelijk is het toch altijd Karagiozis die een slim plannetje bedenkt. Ook dat is standaard.

In dit geval bestaat het slimme plannetje er in dat ze Barba Yorgos als bruidegom proberen te strikken. Daar moeten ze niet echt veel moeite voor doen, de dochter is immers bloedmooi en jong, en voor zover nodig doet Karagiozis daar nog wel een schepje bovenop. Ook de vader ziet de kandidaat wel zitten. Dat mag op het eerste zicht raar lijken maar Barba Yorgos heeft wel een heleboel schapen en in een agrarische maatschappij maakt hem dat tot een eerbiedwaardig man. Wat de dochter er zelf van vindt is totaal niet relevant.

Alles wordt dus geregeld voor de trouwpartij, de muzikanten worden besteld, de gasten worden uitgenodigd enzovoorts.

Uiteraard komt er nu een kink in de kabel, want dat hoort zo. Het publiek weet dat lang van tevoren, en zit er ook op te wachten, maar meestal zijn er dan toch nog kreten van “och” en “ach” te horen.

In de “versie met broer” gaat het fout omdat er op het laatste moment toch nog een bruidegom komt aanzetten, uit Egypte of Amerika of waar dan ook. De oom heeft zich dus wel degelijk van zijn opdracht gekweten. Dat is een probleem, want een proksenitis is in feite een volmachthouder en als hij zijn toestemming heeft gegeven, dan is dat evenveel waard alsof de vader zelf het had gedaan. En in een maatschappij als deze, waar alles mondeling afgesproken wordt, gelden er ook strenge regels om te voorkomen dat er al te lichtvaardig met het gegeven woord omgesprongen zou worden. Dat zou immers de hele maatschappij op losse schroeven zetten, en dat kan natuurlijk niet. Met andere woorden: de vader zit nu wel met een serieus probleem. Hij heeft twee bruidegommen en maar één bruid. Het zal duidelijk zijn dat het Barba Yorgos is die er teveel aan is.

In de versie zoals ze in Brussel gespeeld wordt gaat het lichtjes anders, maar het is daarom niet minder interessant. De wereld van Karagiozis mag dan al een fantasiewereld zijn, het is toch een nauwkeurige afspiegeling van de Griekse samenleving van vroeger. Dat blijkt ook hier. De vader van de bruid is immers een dorpsoudste, een voornaam man dus. Zijn wil is wet, letterlijk zelfs want dergelijke mensen waren in feite stamhoofd van hun dorp en zij moesten ook rechter spelen (en in de dorpen van Noord-Griekenland zou de functie van dorpsoudste zelfs daadwerkelijk teruggaan op de stammenstructuur uit de Oudheid). Maar Barba Yorgos is een koppige boer en bovendien ook nog een vrijgezel op leeftijd, die zijn hele leven lang gedaan heeft wat hem zinde. De vader van de bruid laat hem verstaan dat daar nu wel een eind moet aan komen, voortaan moet ook Barba Yorgos zich aan zijn gezag onderwerpen. Barba Yorgos ziet dat niet zo zitten, van het een komt het ander en de toekomstige schoonvader en schoonzoon gaan met elkaar op de vuist. In deze versie is er dus maar één bruidegom maar ook hier is er dat eentje teveel.

Maar hoe raak je hem kwijt?

De oplossing is alweer een ander blokje uit de blokkendoos: Karagiozis wordt verkleed als bruid en hij zal uitgehuwelijkt worden in de plaats van het meisje. Dat is een thema dat ook in andere stukken gebruikt wordt.

En er is meer, want enige gelijkenis met een “vlachenhuwelijk” is uiteraard geen toeval. Dat is namelijk de naam van een carnavalsgebruik dat in Griekenland wijd en zijd verspreid is, en waarbij een als vrouw verklede man zogenaamd in het huwelijksbootje stapt met een als man verklede vrouw. Dat is natuurlijk niet wat er hier aan de hand is, maar de verwijzing is er wel degelijk en iedere Griek begrijpt ze ook. (Meer over dit en vele andere carnavalsgebruiken op onze februari 2010 pagina).

Zo gezegd, zo gedaan, alle "details" zijn geregeld en het trouwfeest kan nu echt beginnen. Maar uiteraard is Barba Yorgos niet zo makkelijk om de tuin te leiden (we zeiden toch dat hij zo simpel nog niet is?) en Karagiozis valt door de mand. Hij krijgt een flink pak rammel en trekt zich weer terug in zijn hutje, even arm en behoeftig als aan het begin van het stuk...

Deze voorstelling is geschikt voor kinderen en volwassenen.