De Griekse zangeres Eirini Tornesaki - wereldwijd bekend onder haar artiestennaam Erini - komt vanuit New York naar Vlaanderen om er haar debuut-album voor te stellen.

Dat album is verkrijgbaar via de gebruikelijke digitale kanalen, maar volgens onze informatie zou het ook in fysieke vorm te koop zijn tijdens de concerten, op cd en op vinyl. Dat is een goede zaak, want na afloop zou er telkens een "meet and greet" sessie voorzien zijn met de artiesten zelf, en het is nogal moeilijk om een digitaal album te laten signeren ...

Het album in kwestie heet "Fos" en het bevat bewerkingen van een aantal liedjes waar Eirini Tornesaki mee opgroeide, traditionele liedjes dus van de Griekse vluchtelingen die in 1922 uit Klein-Azië verjaagd werden. Ze wordt alom geprezen omwille van haar brede kijk op die traditie: respectvol maar tegelijk toch ook vernieuwend. Belangrijk is wel dat ze op zo'n discrete manier vernieuwt dat zelfs de grootste purist er geen aanstoot kan aan nemen.

Die vernieuwing blijkt ook uit de muzikanten die haar zullen begeleiden. Dat zijn Georgios Kontogiannis ( Kretenzische lyra ) en Sofia-Pavlina Efklidou (cello). Lyra en cello zijn niet meteen de instrumenten die met deze muziek geassocieerd worden - en toch klinken haar bewerkingen heel erg vanzelfsprekend, ook als je zo'n liedje al tientallen keren van anderen gehoord hebt.

Met deze aanpak maakt ze de schoonheid en innerlijke kracht van deze liedjes toegankelijk voor een breder publiek, en op die manier levert ze een belangrijke bijdrage aan het behoud van dit waardevolle erfgoed. Dat leverde haar al ettelijke prijzen op, in de Verenigde Staten maar ook elders. Ze werd bijvoorbeeld geselecteerd als "Showcase Artist" voor en door Womex 2023. Daar werd ze trouwens begeleid door dezelfde muzikanten die nu mee naar Vlaanderen komen.

Het album bevat dertien nummers, en dat is uiteraard te weinig voor een avondvullend concert. Dat mag geen probleem zijn, want bij de mikrasiatika zijn er nog heel wat andere sterke liedjes te vinden. En soms smokkelt Eirini ook Griekse elementen binnen in andere stijlen, zoals latin en jazz. Daarmee doet ze dan in feite hetzelfde als wat er indertijd ook in het Ottomaanse Rijk gebeurde: wederzijdse kruisbestuivingen tussen de diverse muzikale culturen die daar vreedzaam samenleefden.

Maar vergis u niet: dit is dan misschien wel een debuut-album, maar toch is deze "Erini" beslist geen debutantje. Met haar heldere en goed geschoolde stem maakte ze wereldwijd indruk op ettelijke miljoenen luisteraars. Dat is onder meer te danken aan haar rol bij het gerenommeerde "Cirque du Soleil" , waar ze drie jaar lang de enige zangeres was in één van hun producties.

En Eirini Tornesaki weet écht wel wat ze doet. Ze is bijvoorbeeld ook professor, en ze doceert aan verschillende prestigieuze Amerikaanse instellingen, zoals het Berklee College of Music . Ze heeft daar trouwens ook haar master-diploma behaald - met een thesis over de Klein-Aziatische traditionele muziek nog wel.

Opvallend is ook dat ze van heel veel verschillende soorten muziek houdt, en dat ze daar ook de bijbehorende kennis van heeft, waardoor het al bij al vrij lang heeft geduurd voor ze uiteindelijk besliste om voluit voor haar eigen culturele roots te gaan.

Een heel verhaal dus. Maar laten we beginnen bij het begin.

Eerst moeten we toch nog even meegeven dat we haar voornaam "Ειρήνη" overal translitereren als "Eirini" . Normaal hanteren wij op onze site een fonetische transliteratie, en dan zou het "Irini" moeten worden. Maar we maken een uitzondering als de artiest in het buitenland actief is en daar een eigen schrijfwijze gebruikt, die we dan uiteraard volgen. Vandaar "Eirini". Haar artiestennaam "Erini" gebruiken we enkel als dat toepasselijk is.

Eirini op Kreta

Eirini Tornesaki ( Ειρήνη Τορνεσάκη ) werd in 1991 geboren in Iraklion (Kreta).

Ze kwam daar meteen terecht in een artistieke familie, en ze groeide op met veel muziek. Zowel haar grootmoeder als haar moeder zongen mee in het koor van een plaatselijke vereniging van vluchtelingen uit Klein-Azië, en haar moeder speelde daar ook accordeon. Haar vader was lid van het toneelgezelschap van de vereniging.

De kleine Eirini ging mee naar de repetities van het koor en in geen tijd kende ze alle liedjes uit het hoofd. Ze zong die thuis de hele dag door, en natuurlijk deden de ouderen enthousiast mee. Eirini was ook dol op de koutalakia en de zilia en ze was gefascineerd door de traditionele klederdracht en de dansen.

Het koor (en de vereniging) werd opgericht door vluchtelingen uit Alátsata, indertijd een Griekse stad bij Çeşme, niet zo heel ver van Smyrna vandaan. De stad en de tragische gebeurtenissen van 1922 kwamen dus vaak ter sprake, maar Eirini was nog te klein om dat te kunnen plaatsen. Voor haar was Smyrna een soort droomstad uit een sprookje.

Pas later zou ze begrijpen dat er daar in september 1922 een verwoestende brand geweest was, die niet alleen een groot deel van de stad in as gelegd had, maar die ook een abrupt einde had gemaakt aan duizenden jaren Griekse aanwezigheid in Klein-Azië.

Ze vernam ook dat haar overgrootouders, samen met anderhalf miljoen andere Grieken, daar weggejaagd waren in het kader van de grote "bevolkingsuitwisseling" tussen Turkije en Griekenland, en dat ze, met de weinige bezittingen die ze hadden kunnen redden, op Kreta terechtkwamen waar ze een heel nieuw bestaan moesten opbouwen. Maar ook dat was in het begin een beetje al te abstract voor zo'n klein hoofdje. Voorlopig was ze in de ban van de traditionele liedjes, en die klonken meestal erg vrolijk omdat ze lang vóór de Grote Katastrofe ontstaan waren, in een tijd toen het leven daar nog vrij rooskleurig was. In latere liedjes klonk dan vooral de heimwee door, maar zelden of nooit was er bitterheid in te bespeuren.

Het meisje zong dus onbekommerd en enthousiast verder, dag in, dag uit.

Haar eerste publieke optreden was in het restaurant van haar vader. Ze was toen al vier jaar oud.

Dat was misschien wel vertederend, maar dat neemt niet weg dat iedereen het er toch over eens was dat het meisje talent had. Vanaf haar zesde jaar lieten haar ouders haar muziekles volgen: klassieke piano, notenleer en cello. Later leerde ze zichzelf ook nog gitaar spelen.

Ze zong en speelde in zowat alle koren en orkesten die er in Iraklion te vinden waren, en dat was vooral klassieke muziek.

Als jong meisje dweepte ze met Pantelis Thalassinos . Later raakte ze, net als andere tieners, in de ban van de westerse rock. Toch waren er nog heel wat andere dingen die ze mooi vond, zoals latin en jazz, en natuurlijk ook de Kretenzische traditionele muziek.

Ze wist al heel jong dat ze zangeres wilde worden als ze groot was. Haar familie probeerde wel om haar enthousiasme wat te temperen - onzekere toekomst, hard werk, misschien zelfs honger moeten lijden en dat soort dingen. Haar oudere zus Anastasia lijkt die raad wél ter harte te hebben genomen want zij werd burgerlijk ingenieur.

Maar Eirini liet zich niet ompraten en ze hield voet bij stuk. Toen dat eenmaal duidelijk was, kreeg ze ook de volle steun van haar omgeving.

Eirini in Engeland

Er was maar één probleempje. Als je professioneel gaat zingen, wist ze, dan moet je dat ook goed doen. De mensen komen naar jou luisteren, en dan kan je daar niet onderuit met flauwe excuses als een nachtje slecht geslapen, een griepje of een keelontstekingetje. The show must go on . Maar dat vereist wel dat je je stem volkomen beheerst, net zoals ook andere muzikanten de anatomie van hun eigen muziekinstrument moeten kennen om het goed te kunnen bedienen.

Daarom ging ze op haar achttiende naar Engeland om daar moderne zang te gaan studeren aan het BIMM , voluit het British and Irish Institute of Modern Music .

Het was wel even een koude douche toen ze in Brighton arriveerde. Om te beginnen was het klimaat een hele verandering voor iemand die haar hele jonge leven op het zonnige Kreta gewoond had. Maar ook de taal was een probleem. Op school had ze natuurlijk wel Engels geleerd, maar ze was toch niet meteen voorbereid op manier waarop de Britten die taal uitspreken. En ze kende er ook niemand ...

Maar ze paste zich snel aan, ze maakte nieuwe vrienden en ze deed een heleboel interessante ervaringen op.

Drie jaar later, in 2012, behaalde ze haar Bachelor in Vocal Performance , of meer officieel: Bachelor of Arts – Professional Music.

Ze had niet op haar diploma gewacht om aan de slag te gaan. Al in haar tweede jaar was ze actief als professionele zangeres in heel Engeland, en ze zag dat heel breed. Met de groep "Classico Latino" bijvoorbeeld zong ze op een album van hen en ze mocht mee naar Bogotá (Columbië) om het daar te gaan voorstellen.

Ze was ook begonnen met audities. Hier was ze al evenmin kieskeurig, want ze hield nu eenmaal van heel wat verschillende soorten muziek en ze had nog niet uitgemaakt in welke richting ze haar carrière zou uitbouwen. En als zo'n auditie dan niets opleverde, dan vond ze dat niet erg, Ook solliciteren moet je leren, wist ze.

Eirini in het circus

Op een keer kreeg ze een mailtje van een vriendin. Er was alweer een auditie in Londen, deze keer van een gezelschap dat "Cirque du Soleil" heette, of toch zoiets. Eirini had er wel van gehoord, maar heel precies wist ze het toch niet.

En misschien was dat maar goed ook. Het "Cirque du Soleil" wordt namelijk algemeen erkend als de allerbeste ter wereld op dit vlak. Hun shows zijn altijd goed voor spektakel en ze zijn steevast van zeer hoge kwaliteit. Alles is tot in de perfectie afgewerkt en ze hebben dan ook overal succes. In die tijd hadden ze 17 verschillende shows parallel lopen (later zouden het er nog meer worden) en ze hadden bijna 4000 medewerkers in 40 landen in dienst.

Als Eirini dat allemaal had geweten, dan had ze het misschien zo gelaten, in de veronderstelling dat ze toch geen kans zou maken. Het was trouwens sowieso niet meteen haar ding, begreep ze, maar ze zou alleszins alweer een waardevolle ervaring rijker zijn.

Ze schreef zich dus in voor de auditie.

Daarna deed ze wat opzoekingen en ze moest wel even slikken. Maar ze was er nu alleszins op voorbereid dat het een rigoureuze selectieprocedure zou worden. De eerste stap was online: ze moest enkele video-clipjes insturen van haar eigen werk en van liedjes die ze zelf mocht kiezen uit een lijst die ze haar toestuurden. Dat werd gekeurd en kennelijk goed bevonden, want ze mocht door naar de tweede ronde: een live auditie. Ze houden die op verschillende locaties over de hele wereld, maar Eirini werd uitgenodigd voor een sessie in Londen.

Daar kreeg ze na afloop te horen dat ze inderdaad het niveau had dat ze zochten, dat ze dus in aanmerking kwam voor een rol in één van hun toekomstige producties en dat ze haar naam hadden opgenomen in hun database. Ze zouden haar contacteren als ze haar nodig hadden.

Zal best, dacht Eirini. Ze wist ondertussen dat er permanent zowat duizend kandidaten in die database zitten. Ze maakte zich dus geen illusies. Ze ging gewoon door met haar leven als student en freelance zangeres, en na afloop van haar studies verhuisde ze van Brighton naar Londen.

Bijna een jaar later, in december 2013, rinkelde haar telefoon.

Ze moest wel eerst nog wat extra clipjes insturen en vervolgens even naar Montreal komen voor een laatste auditie, maar daar kreeg ze dan toch haar contract als zangeres in een nieuw stuk.

Dat heet "Kurios - Cabinet of curiosities" en het gaat in essentie over een excentrieke negentiende-eeuwse uitvinder die er van overtuigd is dat hij met zijn nieuwe machine de wetten van tijd en ruimte kan hertekenen. De werkelijkheid is niet wat ze lijkt, is zijn credo. Dat blijkt ook tijdens de voorstelling, waarin de toeschouwer meegenomen wordt in een fantastische wereld waarin alles letterlijk en figuurlijk op z'n kop wordt gezet. Niemand is meer verbaasd dan de uitvinder zelf als hij merkt dat hij bezoek krijgt van allerlei wezens uit zijn parallelle universum - wezens die gelukkig erg goedaardig blijken te zijn en zelfs gevoel voor humor hebben. De moraal van het verhaal: alles is relatief, en de kracht van de verbeelding maakt (bijna) alles mogelijk.

De acrobatische hoogstandjes, het werken aan de trapeze en het ondersteboven fietsen horen er natuurlijk bij, want dit is tenslotte een circusvoorstelling, maar dat liet Eirini Tornesaki over aan de andere medewerkers van de show. Haar eigen bijdrage was er daarom niet minder om. De muziek speelt een belangrijke rol in het stuk en die is bijna allemaal vocaal. Maar Eirini was wel de enige zangeres, wat betekent dat ze zowat twee uur lang aan één stuk door moest zingen. Bovendien moest ze er voortdurend haar aandacht bij houden, want met al die acrobatische toestanden was elke show telkens weer een beetje anders dan de vorige.

Haar personage heet officieel de "Chanteuse de la rue" (straatzangeres) en om dat visueel duidelijk te maken heeft ze een hoorn van een ouderwetse grammofoon op haar hoofd. Dat is een knipoogje naar de draadloze microfoon die zo'n zangeres tegenwoordig zou gebruiken. De verbeelding enzovoorts ...

Toch heeft die verbeelding zijn grenzen, en daarom werd Eirini in de publiciteit aangekondigd als "Erini". Dat was kennelijk een poging om de nietsvermoedende Amerikaanse lezer in de richting te leiden van de "ie-" van "erase" . Het meer voor de hand liggende "Irini" zou dan misschien eerder hebben doen denken aan de "aai-" van "iron" en dat was niet meteen de bedoeling. Hoe dan ook werd "Erini" vanaf toen haar internationale artiestennaam.

De "Kurios" show ging in april 2014 in première, na twee jaar voorbereiding. Eirini kwam pas in januari 2014 aan boord en het werden dus een hectische drie maanden, met zowat elke dag repetities, van 's ochtends tot 's avonds. Daar bovenop kreeg ze dagelijks nog eens twee uur training van een stemcoach.

Het werd er niet rustiger op toen de show eenmaal van start ging. Er waren vaak meerdere voorstellingen per dag, in totaal zowat negen of tien per week, enkel op maandag hadden ze vrij. Ze reisden doorheen heel Noord-Amerika en meestal bleven ze telkens zo'n twee maanden in dezelfde stad. Ze hadden weliswaar een jaarlijkse vakantie, maar dat was amper twee of drie weken. Voor Eirini was dat te weinig om tussendoor even "naar huis" te gaan, wat betekende dat ze maandenlang bijna non-stop op de baan was. Daarom sjouwde ze de hele tijd drie grote koffers mee, met daarin zomerkleren, winterkleren en alles wat daar tussenin lag. Het gevolg was wel dat ze haar familie niet meer zo vaak zag als ze zou willen, maar dat was zowat het enige minpunt. Voor het overige vond ze het een zeer verrijkende ervaring.

Zij bleef drie jaar lang meewerken, tot ze in maart 2017 uitstapte. "Kurios" had toen 1074 voorstellingen op de teller staan, met in totaal zowat één miljoen toeschouwers.

De volgende stap

In de loop van haar tournee met het "Cirque du Soleil" groeide bij haar het verlangen om haar eigen muziek te gaan schrijven.

Zoals alles wat ze doet wilde ze ook dat grondig aanpakken, wat betekent: les gaan volgen. Maar hoe doe je dat als je de hele tijd op verplaatsing bent?

Het antwoord was het Berklee College of Music . Ze hebben daar een afdeling die "Berklee Online" heet en dat was precies wat ze nodig had. Studenten kunnen van overal ter wereld de lessen volgen en ze kunnen ook diploma's en certificaten behalen. Eirini schreef zich eerst in voor de cursus "Commercial Songwriting Techniques" . Daarna volgde ze de "Songwriting Melodies" cursus en dan ging ze voor het "Specialist Songwriting Certificate".

Online of niet, je moet natuurlijk nog wel tijd kunnen vrijmaken voor de studie. Gelukkig is het inherent aan het concept van Berklee Online dat er geen strak tijdschema wordt opgelegd. De studenten kunnen zelf hun eigen tempo bepalen. Het enige wat telt is dat ze op het eind van de rit kunnen bewijzen dat ze de vereiste kennis hebben geabsorbeerd.

Eirini benutte zowat al haar vrije tijd om de cursussen te volgen, en in 2017, kort nadat ze vertrok bij "Kurios", kon ze ook die studies met succes afsluiten.

Eirini in Amerika

Ze was nu afgestudeerd en ze werkte niet meer bij het "Cirque du Soleil" . Veel mensen in haar plaats zouden nu eens flink vakantie hebben genomen. Dat deed Eirini eigenlijk ook, maar voor haar is dat niet aan een zwembad liggen maar wel op een podium gaan staan en zingen.

Amper enkele dagen na haar vertrek bij het "Cirque du Soleil" was Eirini Tornesaki een "special guest" tijdens een concert van Marios Frangoulis in het Sanders Theatre in Cambridge (Massachusets). Dat was op 25 maart 2017, niet toevallig op de Griekse nationale feestdag.

Enkele maanden later, in juni 2017, stond ze op het podium van de prestigieuze Carnegie Hall in New York voor de "Gabby Awards" . Onder die titel organiseert de Greek America Foundation om de twee jaar een gala-concert om fondsen te werven voor hun filantropische en culturele werking. In 2017 was het evenement opgezet als een muzikale reis door de tijd. Voor een select gezelschap van sponsors mochten Eirini Tornesaki en Nikos Kouroupakis de aftrap geven. Samen met een aantal acteurs en video-fragmenten van getuigenissen brachten zij een ontroerende evocatie van de aankomst van Griekse migranten op Ellis Island. Later op de avond zongen ook Glykeria , Anna Vissi en nog enkele anderen.

Rond die zelfde tijd vormde Eirini haar eigen orkestje, het "Pharos Ensemble". De andere leden waren Vasilis Kostas ( laouto ), Panayotis Aïvazidis ( kanonaki ) en Yorgos Lernis (slagwerk), allemaal alumni van Berklee. Ze legden zich toe op de traditionele muziek van Klein-Azië en ze gaven natuurlijk heel wat concerten, maar ook voordrachten en workshops aan allerlei universiteiten.

Veel van hun concerten waren op uitnodiging van Griekse gemeenschappen in de Verenigde Staten, want daar was ze natuurlijk op het radarscherm verschenen van zodra ze met "Kurios" begon. Een landgenote van hen die een hoofdrol krijgt bij het gerenommeerde "Cirque du Soleil" , dat kon hen onmogelijk ontgaan zijn. Dat was dus niet het geval, en de imposante concerten waar ze vervolgens mocht aan meewerken vormen het bewijs dat men daar gezien had dat "onze Erini" toch wel heel wat in haar mars had.

Professor Eirini

Dat hadden ze ook bij Berklee Online gemerkt. Toen ze haar online studies afgerond had kreeg ze meteen een beurs voor een éénjarige opleiding tot Master of Music aan het Berklee Global Jazz Institute .

Ze verhuisde naar Boston en ze begon aan iets wat (zelfs) zij een "intensief jaar" noemt, en een unieke gelegenheid om te studeren onder het toeziend oog van bekende artiesten.

Bij een master diploma hoort natuurlijk een thesis, en ze besloot om die te wijden aan haar eigen erfgoed, de muziek dus van de Grieken van Klein-Azië. Om daar (nog) meer over te weten ging ze in december 2017 naar Athene voor een intensieve cursus van één week bij Christos Zotos (°1937 ), Deze bekende laouto -speler had het vak nog op de oude manier geleerd, door mondelinge overlevering van vader op zoon, en het was ook op die manier dat hij (een deel van) zijn kennis overdroeg aan Eirini. Voor de achterliggende theorie ging ze vervolgens aankloppen bij Martha Mavroidi , Irini Derebei , Aretí Ketimé en Katerina Papadopoulou . Die legden haar - onder veel meer - haarfijn de structuur uit van een amanes . Enkele delen liggen strikt vast volgens de plaatselijke gebruiken, vertelden ze, en andere onderdelen kan en moet de zanger(es) dan zelf invullen naar eigen inzicht en – vooral – eigen aanvoelen.

Eirini legde meteen de link met de jazz, waar dergelijke technieken ook gebruikt worden. Dat inzicht had enerzijds te maken met haar eigen belangstelling, maar anderzijds ook met de filosofie van het Berkee Global Jazz Institute . Ondanks de "jazz" in de naam leggen ze daar heel veel nadruk op de wisselwerking en de overeenkomsten tussen verschillende muzikale culturen.

In september 2018 stelde Eirini haar eindwerk voor. Onder de titel "Phos Project: Refugee and Migrant Journeys of Hope" bracht ze een eerbetoon aan haar eigen overgrootouders maar ze legde ook het verband met de hedendaagse vluchtelingencrisis. Ze toonde foto's uit 1922 die ze naadloos liet overvloeien in actuele beelden van vluchtelingen in 2018.

Inhoudelijk ging ze natuurlijk bruggen verkennen tussen traditie en jazz. Zo had ze bijvoorbeeld het overbekende liedje " Σ'το ‘πα και σ'το ξαναλέω" ("S'to eipa ke s'to ksanaleo", "Ik heb het je gezegd en ik herhaal het") bewerkt voor een westerse instrumentatie: trompet , piano, contrabas en drums, Ook dit liedje heeft een duidelijke link met emigratie. De tekst waarschuwt namelijk om ver van de zee vandaan te blijven, want die is gevaarlijk en zal je meesleuren. Maar die tekst is natuurlijk wel in het Grieks. Daarom sleutelde Eirini wat aan de makams waar het liedje op gebaseerd is, en ze bouwde er ook een stukje met een latijns-amerikaans ritme in. Op die manier probeerde ze om ook voor een breder publiek minstens de sfeer van de zee op te roepen. Ze deed ongeveer hetzelfde met andere liedjes, waarvan ze de structuur overnam en die invulde met haar eigen muziek. Ze deed dat allemaal dan wel heel discreet en - vooral - heel deskundig. Dat was ook wel nodig, want tenslotte was ze hier bezig om haar master-thesis te verdedigen.

Met dit eindwerk zat ze - niet toevallig - volledig op dezelfde golflengte als het Berklee Global Jazz Institute zelf. Ze behaalde dus met glans haar diploma van Master of Music , met specialiteit "Contemporary Performance – Global Jazz" .

Daar kreeg ze meteen ook een aanstelling als professor bovenop. Vanaf 2018 doceert ze onder meer traditionele Griekse muziek aan deze prestigieuze instelling.

Een deel van de lessen wordt online gegeven en het is op die manier dat rebetika-zangeres Ronia Topalidou (alias Fevronia ) de cursus in 2020 kon volgen vanuit haar thuisbasis in Keulen (Duitsland).

Later mocht Eirini Tornesaki nog meer cursussen doceren aan het Berklee College of Music , Momenteel (najaar 2024) geeft ze daar zes vakken. Drie daarvan hebben te maken met pop, rock en jazz (met de brede invulling die Berklee daar aan geeft). Daarnaast helpt ze de studenten om een eigen identiteit te ontwikkelen, zowel met een cursus "recital preparation" als met "private instruction" , individuele begeleiding dus. Dat laatste is een verplicht onderdeel van de opleiding, en Eirini neemt aankomende zangers en zangeressen onder haar hoede. Een andere - en opvallende - cursus is "Building your career" , waarin ze focust op de zakelijke kant van een zangcarrière.

Ook andere prestigieuze universiteiten stelden haar aan als professor, onder meer Princeton, Harvard en Tufts.

Misschien is het daarom dat ze later van Boston naar New York verhuisde. Daar woont ze nu nog altijd.

Terug naar de roots

Al die academische aandacht is natuurlijk wel mooi, maar het blijft al bij al toch beperkt tot een kleine groep specialisten. En Eirini wilde meer, want ze was intussen vastbesloten om deze muziek beter bekend te maken bij een breder publiek. Maar hoe pak je dat aan?

Dan rijst natuurlijk ook meteen de vraag hoe dat eigenlijk kwam. Zoals gezegd houdt ze van heel veel soorten muziek en ze wist lange tijd niet meteen welke kant ze uit wou. Hoe kwam ze dan zo ineens bij haar roots terecht?

Het antwoord zit misschien vervat in een liedje dat ze in 2014 voor het eerst hoorde en dat in 2018 ook haar eerste doorbraak betekende bij het grote publiek.

Dat liedje heet "Κοράσιον ετραγούδαγε" ("Korasion etragoudage") . Het is een traditional uit Klein-Azië, meer bepaald van de Propontis (de oude naam voor de Zee van Marmara, de binnenzee die de Middellandse Zee verbindt met de Zwarte Zee). Het is één van de vele liedjes die Domna Samiou ontdekt had en die ze voor het nageslacht bewaard heeft. Het gaat ongeveer als volgt: er was eens een meisje ( korásion ) dat boven in een hoge toren zat, en ze zong ( tragoudage ). Haar stem droeg ver over het water en het liedje was zó droevig dat de voorbijvarende schepen meteen de zeilen streken. Ze riepen het meisje toe dat ze daarmee moest ophouden en dat ze iets anders moest zingen, maar zij antwoordde dat ze niet anders kon dan droevige liedjes zingen, want "mijn man zit in den vreemde" (έχω άντρα στην ξενιτιά ).

Het lijkt misschien wat onwaarschijnlijk dat een liedje zo'n effect kan hebben, maar de pijn van de ballingschap en de emigratie is iets waar heel wat Grieken kunnen van meespreken en voor hen is de beeldspraak dan helemaal niet vergezocht.

Eirini had het door Domna Samiou zelf horen zingen, ergens in 2014. Ze was toen al een tijdje op pad met het "Cirque du Soleil" en ze wist inmiddels zelf ook wel een paar dingen over "het verblijf in den vreemde", Die ervaring had haar geconfronteerd met haar roots. Haar overgrootouders hadden het allemaal al eens meegemaakt, maar dat wist ze in feite alleen van horen zeggen. Nu zat ze er zelf middenin en dat was toch wel heel wat anders. Daarom ging ze op zoek naar haar eigenheid, zowel persoonlijk als muzikaal.

Uitgerekend op dat moment hoorde ze de opname van Domna Samiou . Eirini kende natuurlijk zowat alle populaire traditionele liedjes uit haar kindertijd, maar dat ene liedje hoorde ze nu voor het eerst. Het kwam dus hard binnen en ze zegt dat ze er totaal ondersteboven van was. Tussen de optredens van "Kurios" door leerde ze het zelf zingen. en daarna zong ze het op bijna al haar concerten.

Enkele jaren later was het "deel van mezelf geworden" (zoals ze zelf zegt) en ze vond dat het liedje het verdiende om beter bekend te worden. Dus maakte ze er in 2018 een eigen bewerking van, met een sobere bezetting: stem en cello. Die bewerking verpakte ze in een videoclipje en dat zette ze op het web.

Het clipje ging meteen viraal, met meer dan een miljoen views.

Voor de cello had ze een beroep gedaan op de Palestijnse cellist Naseem Alatrash. Ook hij was afgestudeerd aan Berklee en ze kende hem bovendien als gastmuzikant van haar "Pharos Ensemble". Met zijn discrete begeleiding zorgde hij nu voor een hedendaags tintje, maar toch niet te veel, en de stem van Eirini doet dan weer af en toe denken aan aloude Byzantijnse muziek. Het lijkt een delicate evenwichtsoefening, maar anderzijds zijn ze allebei natuurlijk even goed thuis in de achterliggende muziektheorie, die per saldo voor een flink deel gemeenschappelijk erfgoed is in het hele Midden-Oosten.

Die aanpak zou zowat haar handelsmerk gaan worden. De westerse instrumentatie brengt deze liedjes binnen het bereik van ensembles die niet over de traditionele instrumenten beschikken, en de aanpassingen in de muziek maakt ze beter toegankelijk voor mensen die wat minder vertrouwd zijn met oosterse klanken.

Eirini doet dat wel zo subtiel dat het niet stoort - en misschien niet eens opvalt - voor iemand die het liedje al tientallen keren gehoord heeft. Deze liedjes zijn niet voor niets zo immens populair, dus door de drempel te verlagen kunnen ze ook indruk maken op een veel breder publiek. En dat is precies het doel dat Eirini voor ogen heeft.

Eirini valt in de prijzen

Haar aanpak begon te werken en dat bleef niet onopgemerkt.

In 2022 werd ze opgenomen in de "Greek America's Forty Under 40" van dat jaar. Met deze onderscheidingen wil de Greek America Foundation om de twee jaar een aantal (40) jonge Amerikanen van Griekse afkomst in de bloemetjes zetten die enerzijds uitblinken in hun professionele carrière en die anderzijds ook aandacht hebben voor de wereld om zich heen, en die zich inzetten om die wereld te verbeteren. De twee sleutelwoorden zijn dan ook “excellence” en “philantrophy” . Eirini werd uiteraard geprezen voor haar inzet om de Klein-Aziatische traditie te bewaren en door te geven, maar ook omwille van haar inzet om de aandacht te vestigen op de wereldwijde vluchtelingencrisis van vandaag.

Ze is (of was) trouwens al enkele jaren betrokken bij een project in Griekenland dat les geeft aan vluchtelingenkinderen, inclusief zang- en muziekles, en ze probeerde die kinderen – met al die verschillende culturele achtergronden – te betrekken bij een zangkoor.

Minstens even belangrijk is dat Eirini Tornesaki ook buiten "Griekse kringen" erkenning krijgt. In dat zelfde jaar 2022 kreeg ze namelijk een Traditional Arts Fellowship van de Mass Cultural Council in Boston. Die geeft om de twee jaar een aantal prijzen aan individuele artiesten uit Massachusets (vandaar ook de "Mass" in de naam) die zich bijzonder verdienstelijk maakten in een bepaalde categorie, en die dus volgens de Council verdienen om ondersteund te worden. In de categorie "Traditional Arts" waren er dat jaar 27 inzendingen. Eirini Tornesaki werd geselecteerd omwille van "de manier waarop ze de Griekse traditionele liedjes van Klein-Azië zingt".

Een jaar later was ze "Official Showcase Selection Artist" op Womex 2023, wat natuurlijk heel wat anders is dan zelf je diensten aanbieden op deze "beurs voor wereldmuziek". Dat laatste kan iedereen, maar de "Official Showcase Selection" is precies wat de naam zegt: een internationale jury kiest uit meer dan duizend inzendingen een aantal artiesten - vaak nieuwkomers - die ze speciaal in de kijker wil zetten tijdens de eerstvolgende editie. Eirini mocht samen met een twintigtal anderen naar Spanje om zichzelf daar voor te stellen.

In de zomer van 2024 werd ze uitgenodigd om te gaan zingen in een programma "Music In Joy" in ... China. Dat programma wordt daar live uitgezonden op televisie en het heeft vele miljoenen kijkers. Samen met de één miljoen toeschouwers van "Kurios" en de één miljoen viewers van het "Korasion etragoudage" clipje gingen haar kijkcijfers nu echt wel helemaal door het dak. Bovendien was dat deze keer in één klap, niet beetje bij beetje zoals de vorige keren. Ze was wel een beetje zenuwachtig want ze had nog nooit voor een miljoenen-publiek gezongen, laat staan live. Maar alles verliep prima en ze werd weer teruggevraagd.

Eirini's debuutalbum "Fos"

De volgende stap ligt dan voor de hand: een eigen album.

Daar was al lang sprake van, zelfs al van toen ze in 2017 begon met haar "Pharos Ensemble", maar in die hoek bewoog er niets. De geruchten werden luider in 2022, toen de honderdste verjaardag van de Katastrofi er stond aan te komen, maar uiteindelijk verscheen het album pas in de lente van 2024.

Het werd uitgegeven bij het onafhankelijke Amerikaanse label "Ropeadope" en het heet "Fos" (met Latijnse letters, maar het is natuurlijk het Griekse woord "φως", "licht"), en zij gebruikt hier uiteraard haar artiestennaam "Erini".

Met de selectie van de dertien liedjes op het nieuwe album zal Eirini allicht niet veel potten breken - of misschien juist wel. Het zijn bijna allemaal populaire nummers, de "greatest hits" van het genre zeg maar. De liefhebbers lusten daar altijd wel een extra portie van, en omdat die liedjes niet voor niets zo populair zijn, zouden ze inderdaad ook weleens indruk kunnen maken op het nieuwe publiek dat Eirini voor ogen heeft.

Ze opent het album alvast met "Μενεξέδες Και Ζουμπούλια" ("Menexedes kai zoumboulia", "Viooltjes en hyacinten") en dat is in feite ... een vrolijk walsje. Dat helpt allicht om een eventuele perceptie te doorbreken dat liedjes uit Klein-Azië per definitie oosters zouden moeten zijn. In werkelijkheid was het daar natuurlijk een multiculturele maatschappij, waar de mensen niet alleen naast elkaar, maar ook mét elkaar leefden - tot de tragische gebeurtenissen van 1922 daar brutaal een einde aan maakten.

Achter elk van de liedjes op het album zit uiteraard een heel verhaal, maar het lijkt niet aangewezen om daar hier en nu overal de tekst en de uitleg van te gaan geven.

Het is dan misschien interessanter om eens te kijken naar de instrumentatie en naar de mensen die aan dit album meewerkten. Dat zijn er heel wat,

Een eerste verrassing zit al meteen in de tweede track, "Ύπνε Που Παίρνεις Τα Παιδιά" ("Ipne pou perneis ta pedia", lett. "Slaap die de kinderen (mee)neemt"). Het is een wiegeliedje dat misschien (ook) bekend is van het album "Nanourismata" van Savina Yannatou . Op "Fos" zingt Eirini het a capella, maar als je goed luistert hoor je een tweede stem, en dat is die van Dimitra Kleinaki - haar moeder.

Voor de laatste track, het overbekende "Τι Σε μέλλει Εσένανε" ("Ti se mellei esenane", "Wat kan het jou schelen"), heeft ze zelfs de hele familie opgetrommeld. Vader Yannis, moeder Dimitra en haar twee zussen Anastasia en Eleni zingen enthousiast mee. Ze bespelen ook allemaal een instrument. Eirini zelf speelt laouto (!), vader speelt toumbeleki , moeder defi , Anastasia gebruikt koutalakia en Eleni haar viool.

Die laatste lijkt tussen haakjes goed op weg om zelf ook een eigen muzikale carrière op te bouwen. Zo werd ze bijvoorbeeld al gesignaleerd (meestal met stem en gitaar) aan de zijde van grote namen Loudovikos ton Anogeion en Vasilis Skoulas.

Maar dat is een ander verhaal, we hadden het hier over haar zus Eirini en haar album "Fos".

De lijst van de andere muzikanten die daar aan meewerkten leest als een "who is who" van de traditionele Griekse muziek: Charis Lambrakis ( ney ), Chrysanthi Gkika ( politiki lyra ), Vangelis Karipis (percussie), Taxiarchis Georgoulis ( outi ) en Tasos Poulios ( kanonaki ) bijvoorbeeld spelen allemaal mee op één of meerdere tracks.

Opvallend is ook dat Eirini enerzijds heel wat traditionele instrumenten inzet, maar dat ze anderzijds toch ook alweer westerse instrumenten gebruikt, zoals een akoestische basgitaar (Panayotis Andreou) of een cello (Sofia Efkleidou).

Kortom: als Eirini Tornesaki met dit album had willen aantonen dat er in Griekenland heel wat muzikanten van topkwaliteit te vinden zijn, dan had zij het niet beter kunnen doen...

Tot slot

Voor (nog) meer informatie kunt u terecht op haar eigen (Engelstalige) website en die zit op https://www.erinimusic.com . En natuurlijk heeft ze ook een eigen kanaal op YouTube waar u terecht kunt voor een voorsmaakje. Daarvoor stemt u af op https://www.youtube.com/@Erinimusic .

Ook interessant is misschien de presentatie die ze gaf in 2018 in Berklee. Die staat nog altijd op het kanaal van het Berklee College of Music Graduate Studies : https://www.youtube.com/watch?v=onuCdxkthXQ .

Op bovenstaande tekst (en eigenlijk alles op deze site) claimen we natuurlijk wel ons eigen copyright .

Praktische gegevens
Woensdag 11 december 2024, 20u00, CC Ter Vesten, Gravenplein 2, 9120 Beveren (B) Tickets: € 20 (of € 19 voor 65+ of groepen, € 17 met abonnement, € 12 voor jongeren < 26 j, en € 4 voor Uitpas met kansentarief). Dit concert is voorbij.
Donderdag 12 december 2024, 20u00, CC Ter Dilft, Sint-Amandsesteenweg 41, 2880 Bornem (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 18 (of € 16 met Vriendenpas, € 9 voor jongeren < 19j, of € 3,60 met kansentarief). Let op: dit optreden zou niet plaatsvinden in het CC zelf, maar wel in de kerk van Bornem, en die ligt aan het Kardinaal Cardijnplein. Meer info en voorverkoop: https://www.terdilft.be Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;
Woensdag 15 januari 2025, 20u30, CC Het Bolwerk, Bolwerkstraat 17, 1800 Vilvoorde (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 17 (€ 16 voor -26 en 65+ en € 3,40 voor houders van een Uitpas met kansentarief). Er zijn ook abonnementsformules met kortingen. Zoals meestal serveert het CC ook bij dit concert een aangepaste maaltijd. Die kost € 14 extra en moet minstens drie dagen van tevoren gereserveerd worden. En dan moet u natuurlijk de avond zelf ook wat vroeger ter plaatse zijn om hem op te eten. Meer info en voorverkoop: https://www.hetbolwerk.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;
Donderdag 16 januari 2025, 20u00, CC Zwaneberg, Cultuurplein 1, 2220 Heist-op-den-Berg (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 20 (of € 16,50 voor "Vrienden" en € 4 met vrijetijdskaart). Meer info en voorverkoop : https://www.zwaneberg.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;
Vrijdag 17 januari 2025, 20u00, CC CasinoKoksijde, Casinoplein 10/11, 8670 Koksijde (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 20 (of € 17 voor jongeren < 26j en € 10 voor < 13j). Er zijn ook speciale prijzen voor houders van een abonnement, en er is een groepstarief (€ 18,50, min. 15 personen). Meer info en voorverkoop : https://www.casinokoksijde.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;
Zaterdag 18 januari 2025, 20u00, 30CC/Schouwburg, Bondgenotenlaan 21, 3000 Leuven (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 24 (rang 1) of € 22 (rang 2). Let op: dit is een dubbelconcert. Het tweede deel wordt ingevuld door het ensemble "Dareyn", met muziek uit Istanboel en de Zijderoute. Meer info en voorverkoop: https://www.30cc.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;
Zondag 19 januari 2025, 20u00, CC De Schakel, Schakelstraat 8, 8790 Waregem (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 20 (of € 11 voor jongeren <20j, of € 4 met kansentarief). Meer info en voorverkoop : https://www.ccdeschakel.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;

 

In het kader van de reeks "Mercredis des Balkans" programmeert Le Baixu regelmatig ook Griekse muziek.

Deze keer nodigen ze het NoMa Duo uit.

Die brengen een programma waarin de meer volkse genres van de Griekse muziek centraal staan. Ze hebben bijvoorbeeld verschillende soorten rembetika in het aanbod, met onder andere die van Smyrna en Piraeus, maar ook de dimotika is vertegenwoordigd, gaande van de levendige eilandmuziek tot de meer majestueuze muziek van Epirus en Thracië. En een uitstapje naar Klein-Azië zit er allicht ook wel in.

Daarnaast schrijven ze ook zelf liedjes, weliswaar met hun eigen accenten maar toch altijd "in de stijl van".

Met dit materiaal maakten ze in oktober van dit jaar (2024) hun allereerste eigen album. Het schijfje zal allicht verkrijgbaar zijn tijdens het concert.

Het duo bestaat uit:

• Nominoë Crawford : viool, gitaar, zang
• Massimiliano Engelli : gitaar, bouzouki , zang

Het zal duidelijk zijn waar ze de naam van het ensemble vandaan hebben: gewoon de eerste lettergrepen van hun voornamen aan elkaar gesmeed.

Er is nog veel meer dat deze twee heren verbindt. Ze hebben inderdaad heel wat met elkaar gemeen. Het zijn allebei gepassioneerde muzikanten, met een levendige belangstelling voor andere stijlen, onder meer de muziek van de Balkan en van het Midden-Oosten. Ze wonen allebei in Brussel, weliswaar een hele tijd lang zonder elkaar te kennen, maar ze voelen zich daar toch als een vis in het water met al die verschillende groepjes die daar samen muziek maken, soms in steeds wisselende bezetting, soms ook met meer langdurige samenwerkingen.

Later kwam er nog iets anders bij. Tijdens hun muzikale omzwervingen, in Brussel en elders, liepen ze elk afzonderlijk tegen de Griekse muziek aan – en ze raakten meteen gefascineerd. Ze hadden intussen voldoende kennis opgedaan om te weten dat ze er niet genoeg van wisten om zelf meteen met die muziek aan de slag te gaan. En toch was dat wat ze wilden, dus moesten ze meer zien te weten te komen.

Eén van de plaatsen waar er relevante kennis te rapen valt is Agios Lavrentios, het schilderachtige middeleeuwse dorpje op de Pelion (bij Volos) waar elk jaar in de zomer het befaamde "Music Village" georganiseerd wordt. Al sinds 2006 komen daar muzikanten uit de hele wereld naartoe om er deel te nemen aan cursussen, workshops en lezingen over zowat alle aspecten van de muziek : improvisatie, mondelinge overlevering in theorie en praktijk, dans, theater enzovoorts, tot en met meditatie, muziekproductie en opnametechniek. Het zijn steevast bekende namen die daar hun kennis komen overdragen. In 2024 bijvoorbeeld waren dat onder meer Evgenios Voulgaris , Michalis Kouloumis , Yannis Dionysiou , Thodorís Ziarkas en Savina Yannatou . Niet niks dus, en wat meer is: tussen de workshops door gaan de muzikanten natuurlijk ijverig verbroederen, met spontane optredens en geïmproviseerde feestjes, en dat is beslist een toegevoegde waarde.

Tijdens zo'n "Music Village", een jaar of tien geleden (dus ergens in 2014 of zo), bleek dat er ook twee Brusselaars op af gekomen waren. U wint geen prijs als u kunt raden over wie we het hier hebben. Ze hadden dat niet van tevoren geweten, maar het duurde – uiteraard – niet lang voor "No" en "Ma" aan de praat raakten. Op die manier ontdekten dat ze toch wel heel erg gelijkgestemde zielen waren.

Terug in Brussel vormden ze in het najaar van 2016, samen met nog drie anderen, het ensemble "Emine Total", dat de traditionele muziek van de Balkan en van het Middellandse-Zeegebied ging verkennen. Met elkaar hadden ze daar ook de kennis voor in huis, en zo inspireerden ze elkaar om nieuwe nummers te gaan schrijven. Al in 2017 verscheen hun eerste album, en er zouden er nog meer volgen.

Daarnaast wilde het tweetal ook specifiek iets gaan doen met Griekse muziek, en dat was de aanleiding om met "NoMa" te beginnen.

NoMa ontstond al in 2019 en ze traden dus al vaker op. Meestal is dat dan wel op kleinere podia, in clubs, cafe's en andere plaatsen waar zelden Griekse muziek te horen is. Vandaar dat ze al die tijd bij ons onder de radar zijn gebleven – tot ze nu op het podium van Le Baixu verschenen.

Tijd dus voor een kennismaking. Een korte kennismaking dan wel, want geen van beiden is erg mededeelzaam als het op hun cv aankomt. Het is duidelijk dat ze liever met muziek spreken dan over zichzelf.

Nominoë Crawford

Nominoë Crawford is van Canadese afkomst maar hij groeide op in België.

Behalve voor Griekse muziek heeft hij ook belangstelling voor jazz, latin en muziek uit de Balkan en het Midden-Oosten.

Hij is singer-songwriter en componist, met inmiddels vier eigen albums op zijn naam.

Drie van die albums bevatten eigen werk, en het meest recente van de drie, "Kind of Saba" (2021) is in dit kader bijzonder opmerkelijk omdat het, naast twee Griekse liedjes, ook twee Turkse en twee Roemeense liedjes bevat. Hij schreef al de teksten zelf (!) en voor de muziek verkent hij de saba, een makam die over de hele Balkan gebruikt wordt. Hij probeerde daar een westers-klinkende interpretatie van te geven.

Op zijn (voorlopig) laatste album, "Ta Xyla" (2023) gooit hij het dan over een andere boeg. Het bevat bestaande liedjes van de Griekse eilanden die hij in Mytilini (op Lesbos) geleerd had van bevriende muzikanten.

Wat samenwerkingen betreft noemden we hoger al het "Emine Total" ensemble, en daarnaast speelt hij natuurlijk ook samen met heel veel andere muzikanten uit het Brusselse en elders, maar dat lijstje besparen we u.

Massimiliano Engelli

Ook de Belgische Massimiliano Engelli (alias Maximilien Engels) is singer-songwriter en componist. Hij schrijft zijn liedjes meestal in het Engels, maar daarin verwerkt hij allerlei invloeden die hij meebracht van zijn talrijke "ontdekkingsreizen".

Na de universiteit maakte hij inderdaad een wereldreis, of zelfs een paar wereldreizen, die hem eerst langs Ierland, Roemenië, Griekenland en Turkije voerden, en dan verder naar Colombia en de Verenigde Staten. Onderweg hield hij zijn oren wijd open en dat heeft dus zijn sporen nagelaten in zijn latere werk.

Ook hij zat al heel vaak samen met andere Brusselse muzikanten op het podium, en één van die samenwerkingen is in dit kader bijzonder relevant. Hij is namelijk lid van het "Maria Spyroglou Trio". Zij is – uiteraard - vooral bekend van "Cabaretiko", maar daarnaast heeft ze dus haar eigen trio en daarin speelt Massimiliiano Engelli zowel bouzouki als gitaar, en hij zingt ook. De "derde man" is Renaud Dardenne op gitaar.

Tot slot

Een voorsmaakje van wat NoMa tijdens dit concert zal serveren is te vinden op hun YouTube kanaal en daarvoor stemt u af op https://www.youtube.com/@NomaProject-qx9iq .

Heel veel is daar (nog) niet te zien, maar er is ook nog het eigen kanaal van Massimiliano Engelli zelf, en dat zit op https://www.youtube.com/@maximilienengels6336 .

Ook Nominoë Crawford zit uiteraard op YouTube , al presenteert hij daar vooral zijn eigen werk. Zie desgewenst: https://www.youtube.com/@nominoecrawford4223 .

Praktische gegevens

Woensdag 22 januari 2025, 20u00, Le Baixu, Picardstraat 3, 1080 Brussel (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 15 in voorverkoop (of € 8 voor studenten), en € 17 aan de kassa. Meer info en voorverkoop : https://www.lebaixu.be/ . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?]  

 

De Belgische trompettist met Griekse roots Dominic Ntoumos (°Brussel 1975) zet zijn zoektocht naar zijn roots ijverig verder.

In onze biografie van hem kunt u nalezen dat hij de klanken van zijn trompet vermengt met deze van de rembetika .

Nu schakelt hij een versnelling hoger, met zijn eigen "Ntoumos Rebetiko Orchestra", waarvoor hij niemand minder dan Sotiris Papatragiannis uitnodigde om mee aan boord te klimmen.

De samenstelling van dit orkest ziet er dan als volgt uit:

• Dominic Ntoumos : trompet, zang
• Sotiris Papatragiannis : zang, baglamas
• Kostis Papasideris : zang, bouzouki
• Evangelos Tsiaples : zang, bouzouki
• Giorgos Goudousakis : zang, gitaar

Het zijn (bijna) allemaal oude bekenden.

Dat geldt natuurlijk in de eerste plaats voor Sotiris Papatragiannis . Hij is immers mede-oprichter van het ensemble "Kompania" en dat ensemble was al vaak te horen in de Lage Landen, eerst met Katerina Tsiridou als zangeres en later met Ioulia Karapataki. Voor zover wij weten is het nu de eerste keer dat hij samenwerkt met Dominic Ntoumos . Het is trouwens niet voor niets dat hij als "special guest" aangekondigd wordt.

De bouzouki -speler Vangelis Tsiaples (Ευάγγελος Τσιαπλές) daarentegen is een "medewerker van het eerste uur". Hij heeft zijn roots in dezelfde regio van Griekenland als de (ouders van) Dominic Ntoumos , namelijk in Larisa. Het was via gemeenschappelijke kennissen dat ze elkaar leerden kennen in het rembetika -milieu in Athene. Dat mondde uit in een jam-sessie en toen bleek al snel dat ze allebei op dezelfde golflengte zaten. Ze gingen samenwerken en toen Ntoumos ging pendelen tussen Athene, Brussel en Londen, reisde Tsiaples met hem mee. Hij werkte ook mee aan het "Back to the roots" album waarmee Dominic Ntoumos in 2020 zijn eerste stappen zette in de wondere wereld van de rembetika .

Ook de Griekse gitarist Giorgos Goudousakis (Γιώργος Γουδουσάκης) werkte al vaker samen met Dominic Ntoumos , maar daarnaast is hij toch ook bekend als bouzouki -speler van de groep "Ta Mavra Moura" (zie onze oktober 2022 maandpagina ).

Kostis Papasideris daarentegen verscheen voor het eerst op onze site in oktober 2024 omdat hij toen meewerkte aan het "Grieks feest Bouzoukia" op de Sint-Paulusplaats in Antwerpen. Samen met Dimitris Rossidis en Nicolas Hauzeur vormde hij toen het "Trio Karma".

Dit concert wordt aangekondigd als (enigszins vrij vertaald) "een subtiele en harmonieuze cocktail waarin de akoestische klanken van de folklore zich vermengen met de groove van de jazz". En met die "folklore" is dan natuurlijk gewoon de rembetika bedoeld.

Praktische gegevens

Donderdag 23 januari 2025, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 15,- (normaal tarief), € 10,- (reductietarief voor werklozen en studenten < 26 j.). Meer informatie en reserveringen: https://www.art-base.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;

 

"Wegens succes geprolongeerd", zo stond het vroeger op bordjes bij de ingang van filmzalen en theaters.

Zo'n bordje zou ook van pas komen voor het projectkoor "Mazí". In januari 2025 - bijna dag op dag twee jaar na de premi§re - beginnen ze aan een nieuwe reeks opvoeringen van de "Mauthausen Cyclus", zoals altijd in het Grieks gezongen en voorzien van tekst en uitleg.

Logisch eigenlijk, want er was heel wat werk gaan zitten in de voorbereiding van dit project. Daar vertelden we al uitgebreid over op onze maart 2023 maandpagina . Die investering van tijd en moeite had geloond, want het talrijke publiek, dat naar de vier eerste uitvoeringen was gekomen, was telkens enthousiast.

Minstens even belangrijk is dat de zangers en zangeressen zelf toch ook wel onder de indruk waren. Ze hadden van tevoren natuurlijk wel ongeveer geweten waar ze aan begonnen, maar dat het allemaal zo groots en mooi en prachtig zou worden, dat hadden ze eigenlijk niet verwacht. Het was allemaal niet vanzelf gekomen, maar achteraf waren ze toch blij en trots dat ze doorgezet hadden. Bovendien hadden ze nog nooit eerder samen gezongen, dus het was best wel spannend om te weten hoe het zou klinken. En, niet onbelangrijk, het was nog leuk ook.

Eigenlijk was het de bedoeling dat het bij die vier uitvoeringen zou blijven, maar ja, wat doe je in zo'n omstandigheden?

Het antwoord: er nog een paar uitvoeringen tegenaan gooien natuurlijk. Dat doen ze nu al voor de tweede keer, want ook vorig jaar, in januari 2024 , hadden ze al eens "geprolongeerd", En ook toen was het publiek telkens weer onder de indruk, diep geraakt en ontroerd, net als bij de eerste reeks. Bij de derde reeks zal dat allicht niet anders zijn.

Daar komt nog bij dat het thema van de "Mauthausen Cyclus" - helaas - misschien nog meer actueel is dan anders.

De perstekst van "Mazí" vat het prima samen. We citeren:

De Griekse schrijver Jacovos Kambanellis overleefde in WO II het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk. Hij schreef er een boek over en later ook vier gedichten. Deze vier gedichten zijn in 1965 op muziek gezet door de Griekse componist Mikis Theodorakis . Sinds die tijd zijn deze liederen van de Mauthausen Cyclus internationaal bekend en geroemd. De Mauthausen Cyclus is een bijzonder muzikaal herdenkingsmonument geworden voor de gruwelijkheden van een oorlog.

Zoals gezegd kunt u voor meer achtergrondinformatie over het project terecht op onze maart 2023 maandpagina - voor zover dat nog nodig zou zijn, natuurlijk.

We geven nog wel even de namen van de enthousiaste zangers en zangeressen, allemaal uit de regio Alkmaar. Dat zijn: Anna Boos, Anna Datthijn, Cox Jobse, Els van Dijck, Els Tempelaars, Gé Ankoné, Hanna Bakker, Henk Steen, Jan Willem Dorr, Liesbeth Brinkman, Martha de Ruiter, Reino IJsselmuiden, Sophie Abeln, Teun Rigter en Yntske Zijlstra.

Ze worden nog steeds begeleid door dezelfde zes ervaren muzikanten:

• René Woelders : orkestleider, klarinet
• Andreas Keesman : contrabas
• John Eilert : gitaar
• Karen Nijdam : viool
• Martijn Komen : accordeon
• Margo Kos : percussie.

Voor meer informatie over het project kunt u nog steeds mailen naar [aanvragen e-mail adres] .

Praktische gegevens
Zondag 26 januari 2025, 18u30, Remonstrantse Kerk, Fnidsen 37, 1811 ND Alkmaar (NL) Toevoegen aan uw agenda Entree: € 12,50 (inclusief consumptie). In het kader van de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust. Meer info en reserveren via [aanvragen e-mail adres] . Men vraagt om zo mogelijk met de fiets te komen. Betaald parkeren kan in de Karpertongarage of Schelphoekgarage. Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?]  
Zondag 27 april 2025, 15u30, Witte Kerk, Heerenweg 32, 1851 KS Heiloo (NL) Toevoegen aan uw agenda Entree: € 12,50 (inclusief consumptie). Meer info en reserveren : https://www.kunstgetij.nl . Men vraagt om zo mogelijk met de fiets te komen. Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?]  
Zondag 4 mei 2025, 20u00, Rooms Katholieke Kerk, Prof. Granpré Molièrestraat 23, 1771 AE Wieringerwerf (NL) Toevoegen aan uw agenda Entreeprijs niet doorgekregen. De voorstelling vindt plaats na de 4 mei-herdenking van 20.00 uur. Meer informatie t.z.t. bij het Historisch Genootschap Wieringermeer, contactgegevens op hun website https://www.wieringermeer.nl . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?]  

 

De Griekse zanger Konstantinos (Kostas) Theocharis timmert ijverig verder aan zijn weg naar het Brusselse publiek. Tenzij we de tel kwijt zijn komt hij nu al voor de negende keer naar de Art Base, en opnieuw wordt hij begeleid door zijn "friends".

Concreet geeft dat het volgende plaatje:

• Kostas Theocharis (Κώστας Θεοχάρης) : zang
• Andreas Mantzaris (Ανδρέας Μάντζαρης) : piano
• Frans De Clercq : bouzouki
• Nikos (Nick) Prosilias : gitaar

Met die bezetting draaide hij proef in november 2023 en dat was meteen goed voor twee uitverkochte concerten én een enthousiast publiek.

Kostas Theocharis is dan ook een man die van vele markten thuis is. Zo is hij bijvoorbeeld ook tekstschrijver en componist. Hij schrijft niet alleen voor zichzelf, maar ook voor anderen, en omgekeerd zingt hij niet alleen zijn eigen liedjes, maar ook die van anderen. In een parallel universum is hij bovendien opera-zanger.

Ook in het lichtere genre is zijn repertoire bijzonder uitgebreid: van rembetika tot endechna , met af en toe een uitstapje naar de dimotika .

Een aantal van zijn eigen liedjes leverde hij aan bekende artiesten die eerder onder "pop" geklasseerd worden, zoals Yannis Ploutarchos , Sakis Rouvás en Chrispa, maar het grootste deel van zijn eigen werk wordt toch in de rubriek " endechna " ondergebracht.

Maar toen hij in november 2018 voor de eerste keer naar de Art Base kwam, had hij toch een programma samengesteld waarin bekende liedjes van anderen centraal stonden. Dat deed hij ook voor zijn tweede optreden daar in maart 2023 .

Voor zijn optredens in november 2023 breidde hij dat nog wat verder uit. Hij ging toen grasduinen in de "klassiekers" van de endechna en de rembetika , om daar een programma mee samen te stellen onder de titel "Van Hadjidakis tot Tsitsanis ". Dit is zonder meer populaire muziek, en dat bleek dus een schot in de roos.

Daarna hield hij het gewoon bij "Un air de Grèce" als titel, en dat "snuifje Griekenland" is dan ongetwijfeld een vlag die de lading helemaal zal dekken.

Praktische gegevens

Zaterdag 18 januari 2025, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 20,- (normaal tarief), € 15,- (reductietarief voor werklozen en studenten < 26 j.). Meer informatie en reserveringen: https://www.art-base.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;

 

Over de "Kosmokrators" is (bijna) alles al gezegd en geschreven, onder meer door ons op onze maart 2017 maandpagina .

Daar leest u bijvoorbeeld dat ze al in de zomer van 2016 enige deining veroorzaakten in Griekenland, waar ze hun eerste cd "Frenetika" mochten gaan voorstellen. Die kreeg toen heel wat aandacht in de Griekse media, en dat was niet in de laatste plaats te danken aan hun repertoire, dat bestaat uit bekende liedjes uit de rembetika , waarop ze dan zelfgeschreven teksten hebben gemonteerd in het Nederlands, Frans of Engels.

Zelf omschrijven ze dat zo:

De vertalingen blijven dicht bij het origineel, en behouden het authentieke harde en ondergrondse karakter. Het thema bij uitstek is de wereld van de manges , de taaie muzikanten, stoere binken en hasjrokers uit Athene en Piraeus. Steeds gaat het om doorgewinterde teksten, soms aangepast aan het hier en nu, soms hard, soms teder, maar altijd voorzien van een flinke dosis humor.

Zoals bekend wil de bezetting van de Kosmokrators nogal eens wijzigen, maar de harde kern is lange tijd dezelfde gebleven. Soms wordt die aangevuld met andere goede muzikanten, in functie van hun beschikbaarheid, maar dat zou deze keer niet het geval zijn.

De bezetting zou er dan als volgt uit gaan zien:

• Frans De Clercq : zang en bouzouki
• Karsten De Vilder : zang en gitaar
• Dimi Dumo : zang en percussie

Praktische gegevens
Vrijdag 10 januari 2025, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 15,- (normaal tarief), € 10,- (reductietarief voor werklozen en studenten < 26 j.). Meer informatie en reserveringen: https://www.art-base.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;
Zaterdag 8 februari 2025, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 15,- (normaal tarief), € 10,- (reductietarief voor werklozen en studenten < 26 j.). Meer informatie en reserveringen: https://www.art-base.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;
Zaterdag 29 maart 2025, 20u00, Art Base, Zandstraat (Rue des Sables) 29, 1000 Brussel (B) Toevoegen aan uw agenda Tickets: € 15,- (normaal tarief), € 10,- (reductietarief voor werklozen en studenten < 26 j.). Meer informatie en reserveringen: https://www.art-base.be . Een computer-gegenereerde routeplanning is beschikbaar. (opent in nieuw venster) Toon deze locatie op de kaart [?] Kaart niet meer tonen [?] Afstand tot uw woonplaats: onbekend. [?] &nbsp;