De bekende reeks benefietconcerten, die vorig seizoen in de Brusselse Art Base georganiseerd werden onder de noemer "Music4Greece", heeft een tijdje stilgelegen maar nu komt er een nieuwe start.

Eerst was gezegd dat de reeks al in mei zou hernomen worden maar dat bleek toch wat te voorbarig. De reden is niet ver te zoeken: het rembetiko -groepje "Asymmetri Kompania", dat als gastheer fungeerde, heeft zich omgevormd tot "Fildisi". Het gaat daarbij om veel meer dan alleen maar een naamswijziging: ze veranderen ook van koers.

Tot voor kort bestond de "Asymmetri" gewoon uit enkele vrienden die voor hun plezier muziek maakten. Hun natuurlijke biotoop waren de Griekse restaurants in Brussel, maar wie hen al aan het werk hoorde zal beamen dat hun niveau hoger ligt dan wat er daar zoal gebruikelijk is. Met andere woorden: ze hebben meer in hun mars. Met deze gedaanteverwisseling proberen ze dat beter tot zijn recht te laten komen.

Het Griekse woord "φίλντισι" (fíldisi) betekent ivoor. Het lijkt enigszins op "σεντέφι" (sendefi, paarlemoer). Beide materialen werden vaak voor hetzelfde doel gebruikt, zoals bijvoorbeeld voor de handvaten van messen, en naar verluidt zouden veel Grieken ook om die reden de twee woorden door elkaar halen. Een ander voorbeeld zijn de versieringen op de muziekinstrumenten. Vooral dan na de Tweede Wereldoorlog ging men de klankkasten van de bouzouki's zo uitbundig van tierelantijntjes voorzien dat het voor sommigen niet mooi meer is, maar gewoon kitscherig. De laatste tijd lijkt men van deze overdaad weer terug te komen en op meer recente instrumenten zie je opnieuw een voor iedereen aanvaardbaar compromis tussen kaal en kitsch. Ook voor deze toepassing wordt nu eens ivoor gebruikt, dan weer paarlemoer. Het is trouwens door deze versieringen dat de groep zich liet inspireren bij het kiezen van hun nieuwe naam.

Het Griekse "fíldisi' is eigenlijk een leenwoord uit het Turks (fildişi) , waar het dezelfde betekenis heeft. Niet verwonderlijk, want een Turkse "fil" is een olifant en een " diş" is een tand.

In de Griekse spreektaal wordt "fíldisi" ook wel gebruikt om een persoon aan te duiden, en dat is dan niet iemand met grote tanden maar wel iemand met een goed karakter. Ivoor is immers van oudsher een kostbaar materiaal geweest, dat vaak op één lijn gezet wordt met zilver en goud.

Op de gitarist na zijn de muzikanten die met hun gouden hart het nieuwe ensemble bemannen dezelfde als vroeger:

• Zoi Sazaklidou : zang
• Michalis Karakatsanis : bouzouki en zang,
• Frans De Clercq : bouzouki en zang,
• Kostas Michos : baglamas en zang,
• Benjamin Clement : gitaar

Dat ze een gouden hart hebben bewijzen ze overigens ook door hun optredens in de Art Base in te kaderen in het "Music4Greece" project, waar ze ook in hun vroegere incarnatie van Asymmetri de initiatiefnemers en gastheren van waren.

De opbrengst van de "Music4Greece" concerten gaat integraal naar kleinere organisaties die zich in Griekenland inzetten om de ergste noden van de crisis enigszins te lenigen.

Het gaat daarbij om de volgende organisaties:

• Giatroi tou Kosmou (de Griekse afdeling van Médecins du Monde) .
• O allos anthropos

Na de zomer zou de reeks "Music4Greece" concerten weer verdergezet worden.

De Kretenzische zanger en luitspeler Stratis Mamalakis (Στρατής Μαμαλάκης) komt naar België voor twee optredens, en die worden allebei in feestvorm gegoten.

Het initiatief komt van de Limburgse Kretenzer Nikos "Pathiaris" Gounakis , zelf een veelgevraagd lyra-speler. Kretenzische verenigingen in binnen- en buitenland doen op hem beroep om hun feesten op te luisteren, en ook op veel Kretenzische trouwfeesten speelt hij ten dans. Dat doet hij met de passie en hartstocht die hem zijn bijnaam "Pathiaris" hebben opgeleverd. Hij is ook regelmatig op Kreta te vinden, waar hij bij grote leermeesters gaat aankloppen om zich verder te bekwamen op zijn geliefkoosd instrument, de lyra.

Enkele jaren geleden begon hij in zijn andere thuisbasis, Limburg, met het organiseren van Kretenzische feesten, en daar had hij een hele goede reden voor: er waren er te weinig, vond hij. In plaats van daar over te klagen deed hij er wat aan (zie bijvoorbeeld onze maart 2009 en december 2009 pagina's).

Dan werd het even stil, maar in januari 2013 bleek dat hij achter de schermen niet bepaald stilgezeten had. Hij haalde toen de legendarische luitspeler Yannis Markoyannakis ( Markoyannis ) naar België voor twee concerten. Dat in Maasmechelen was hoe dan ook een "thuismatch" voor Gounakis, en met een charismatische figuur als Markoyannis kon het daar onmogelijk stuk, maar zelfs voor een uitverkochte Art Base in Brussel kon Gounakis het plaatselijke kennerspubliek overtuigen, en wie hem van vroeger kende moest beamen dat hij zijn zang- en speeltechniek (nog) verbeterd had.

Deze keer combineert hij beide formules: een bekende Kretenzische muzikant als gast, en een feest met eten, drinken en dansen in plaats van een luisterconcert.

Er zijn twee afleveringen voorzien. Die in Antwerpen vindt onderdak in het Grieks Huis, dat van oudsher de ontmoetingsplaats was voor de Griekse zeelui wiens schepen in de havenstad aanmeerden. Tegenwoordig hebben ook de plaatselijke Griekenlandliefhebbers de weg er naartoe gevonden.

In Maasmechelen beschikt de Griekse gemeenschap over een eigen Cultureel Centrum en dat wordt ook voor dit feest de "place to be".

De bekende violist Damian Dudu komt naar Brussel om zijn nieuwe groep voor te stellen.

Hij werd geboren in Roemenië maar hij verhuisde in 1995 naar Griekenland en daar verwierf hij zich op zeer korte tijd een reputatie van bijzonder getalenteerd en veelzijdig muzikant. Zijn afkomst is daar allicht niet vreemd aan. Hij is namelijk een Roma-zigeuner en velen van hen verdienden generaties lang hun brood als muzikanten. Ze trokken overal rond en absorbeerden daarbij met het grootste gemak alle mogelijke stijlen die ze op hun weg tegenkwamen. Op die manier zorgden ze voor waardevolle kruisbestuivingen, en zonder hen zou de muziek op de Balkan er heel anders uitgezien hebben.

Ook Damian Dudu komt uit één van die families, of liever, uit twee van die families. Aan moederskant speelden ze alle instrumenten terwijl de familie aan vaderskant zich specialiseerde in houten blaasinstrumenten. Damian koos voor de viool, die hij al vanaf zijn zesde levensjaar bespeelt.

Zijn aankomst in Griekenland ging dan ook niet onopgemerkt voorbij. Hij begon met zigeunermuziek en Russische muziek in allerlei restaurants en clubs maar al snel werd duidelijk dat deze gedreven violist heel wat meer in zijn mars had, en het duurde dan ook niet lang of hij zat samen op het podium met allerlei bekende namen.

Zo werkte hij jarenlang samen met Sokratis Malamas , met wie hij hij in oktober 2005 trouwens naar België en Nederland kwam. Als vaste begeleider van Malamas nam hij ook deel aan diens optredens met Charis Alexiou , Alkinoos Ioannidis en anderen.

Hij was ook een hele tijd lang elke zondag te zien op de Griekse televisie, in het programma "Kyriakatiko Trapezi", waar hij deel uitmaakte van de vaste groep die onder leiding van Manolis Pappos de muzikale gasten mocht begeleiden. Dat is niet niks, want die gasten kwamen uit alle hoeken van het muzikale spectrum en er moest dus elke week een nieuw repertoire ingestudeerd worden. Dat ging dan ook nog live op antenne, en vandaar werd het via de satelliet over de hele wereld uitgestraald, dus er was hoegenaamd geen ruimte voor uitschuivers. En vermits het programma 's middags uitgezonden werd kwamen de muzikanten vaak recht van hun werk in de clubs. Dat was af en toe te merken aan de kleine, van walletjes voorziene oogjes, maar aan de muziek was het zelden of nooit te horen.

Tussen 2008 en 2010 werkte Damian Dudu dan uitgebreid samen met het Diminuita Swing Trio, dat in Griekenland baanbrekend werk verricht rond de Griekse versie van de Europese swing jazz, iets waarover tot nog toe weinig geweten was. Met hen was hij in maart en oktober 2010 te gast in de Brusselse Art Base.

Rond die periode verhuisde hij van Griekenland naar Duitsland en daar legde hij zich eerst toe op de Balkan-muziek in het algemeen. Maar tijdens zijn vijftien "Griekse" jaren had hij natuurlijk ook de rembetika leren kennen en waarderen, en rond deze muziek startte hij nu met een eigen groepje. Daarvoor zocht hij medewerkers en die vond hij in de Griekse diaspora in Duitsland.

De twee bouzouki -spelers bijvoorbeeld, Othon Kaimaktsis en Christos Papadopoulos, werkten daar jarenlang samen. Tot voor kort hadden ze hun eigen groepje, Anamnisi, dat samen met zangeres Vicky Mentzelidou een programma bracht met endechna , laïka en - inderdaad - rembetika . Begin 2011 kwam Damian Dudu met zijn viool aan boord als gastmuzikant.

Van het één kwam het ander en er werden nog andere muzikanten gevonden die aan een programma wilden meewerken, al dan niet in het vooruitzicht om samen te kunnen werken met iemand als Damian Dudu.

Het nieuwe groepje heeft in Duitsland zopas de eerste optredens achter de rug en nu komen ze zich in de Art Base aan het Brusselse publiek voorstellen.

De samenstelling ziet er als volgt uit:

• Aris Theofilou: zang
• Ana Chatzipapadopoulou: zang
• Othon Kaimaktsis: bouzouki
• Christos Papadopoulos: bouzouki
• Michalis Fotiadis: gitaar
• Damian Dudu: contrabas

En nee, het is geen tikfout: Damian Dudu heeft voor de gelegenheid wel degelijk zijn viool ingeruild voor een groter lid van de familie van de strijkinstrumenten. Hij doet ook de arrangementen en het zal niet verbazen dat hij de muzikale leiding op zich heeft genomen.

De Griekse mezzo-sopraan Alexandra Gravas komt naar Brussel met haar programma "Greece in poetry and music" , dat ze eerder al in Frankfurt, Londen en in de Verenigde Staten voorstelde.

Zoals de titel het aangeeft is het de bedoeling om de literaire kant van Griekenland te belichten, en dan meer bepaald de poëzie. Er zal werk te horen zijn van bekende dichters als Konstantinos Kavafis , Yannis Ritsos , Yorgos Seferis en Odysseas Elytis .

Zoals bekend werd veel van hun werk op muziek gezet, en ook dat aspect komt uitgebreid aan bod, met werken van bekende en minder bekende componisten als Dimitris Mitropoulos, Ned Rorem, Manos Hadjidakis , Mikis Theodorakis , Mimis Plessas , Christian Boissel en anderen.

Voor de declamatie deed Alexandra Gravas in Brussel een beroep op Claude Rappé en Joyce Azar. Claude Rappé, geboren in Namen, is schrijver en voormalig journalist en producer bij de televisiezender RTL. Joyce Azar is een Brusselse van Libanese afkomt en ook zij is journaliste. Ze schrijft onder meer voor de Franstalige website van de VRT.

Voor het muzikale gedeelte laat Alexandra Gravas zich op piano begeleiden door Pantelis Polychronidis . Hij heeft diploma's op zak van universiteiten van over de hele wereld, van Athene over Ohio en Michigan tot in Wenen. Vorig jaar bracht hij samen met Alexandra Gravas op verschillende plaatsen in de USA een vergelijkbaar programma, maar dan enkel met werk van Konstantinos Kavafis , op muziek gezet door de meest verscheiden componisten.

Over Alexandra Gravas zelf schreven we al het één en ander naar aanleiding van haar optreden op het benefietprogramma "12 uren voor Griekenland" in mei 2012 . Ook bij de tweede editie, in mei 2013 , was ze present, en dit concert is daar kennelijk een uitvloeisel van. Ook dit is namelijk een benefietconcert. De volledige opbrengst gaat immers naar "Panos & Cressida 4 Life", een Griekse vzw die zich inzet voor zieke of kansarme kinderen. Ze doen dat al sinds 2006 en hun werk staat dan ook niet rechtstreeks in verband met de huidige crisis. Hun actieterrein beperkt zich trouwens ook niet tot Griekenland alleen, ze steunen ook projecten in landen als Kenya en Nepal.

Dit concert vindt plaats met de steun van de Griekse ambassade in België, wat betekent dat de zaal allicht wel vol zal lopen, maar dan wel met mensen die anders nooit of te nimmer op concerten te zien zijn.

Zoals bekend biedt de Brusselse Art Base een podium aan zowel gevestigde waarden als aan jong en aanstormend talent. Met dit concert van Theodora Athanasiou en Maria Ploumi zou je kunnen zeggen dat ze beide aspecten combineren. Beide dames zijn jong, getalenteerd en aanstormend, maar dat neemt niet weg dat ze toch al een stevige reputatie genieten - misschien nog niet bij het grote publiek, maar in elk geval wel bij kenners en bij de betere liefhebber.

Theodora Athanasiou ( Θεοδώρα Αθανασίου ) liet zich al eerder opmerken als zangeres van het rembetiko -groepje Apsilies, waarmee ze in april 2011 naar België en Nederland kwam. Minder dan een jaar later, in februari 2012 , zat ze voor de eerste keer op het podium van de Art Base, maar dan als lid van het "Giouf Trio", dat met twee gitaren en een contrabas de Griekse stadsmuziek van vroeger en nu onder de aandacht kwam brengen. Het beviel zo goed dat er in september 2012 een vervolg aan kwam. Bij Giouf nam Theodora naast zang ook nog één van de twee gitaren voor haar rekening, maar op onze februari 2012 pagina schreven we een hele biografie van haar neer en daaruit kunt u leren dat ze nog heel wat meer in haar mars heeft.

Met Maria Ploumí ( Μαρία Πλουμή ) en haar talent kon het publiek van de Art Base kennismaken in oktober 2012 , toen ze daar met het Smyrna-kwartet op het podium zat. Nog geen maand later, in november 2012 , was ze er weer, maar dan samen met het Merak Quartet. En opnieuw blijkt uit haar indrukwekkende staat van dienst dat ze nog heel wat andere pijlen op haar boog heeft ook. Het volstaat om er even onze biografie over haar op na te slaan.

Nu komen ze samen als duo naar de Art Base met een interessant nieuw project, dat recent in Griekenland proefdraaide en daar goed onthaald werd. De bedoeling is eigenlijk om het samenspel van gitaar en laouto uit te diepen, en dat zowel binnen de bestaande Griekse muziek als daarbuiten. Beide instrumenten worden de ene keer als solo-instrument gebruikt, de andere keer als begeleidingsinstrument, en het is die veelzijdigheid die hen fascineerde.

Ze zijn goed geplaatst om een dergelijk project tot een goed einde te brengen. Theodora Athanasiou is weliswaar bekend als gitariste maar dat neemt niet weg dat ze ook les geeft op de laouto . En Maria Ploumí is min of meer vergroeid met haar laouto , maar ook mandoline en bouzouki hebben voor haar geen geheimen en allicht staat ze ook met een gitaar haar mannetje. En het is daarnaast mooi meegenomen dat ze allebei meer dan behoorlijk kunnen zingen ook.

Voor de titel van het project lieten ze zich inspireren door de fonetische gelijkenis tussen het Griekse zelfstandig naamwoord το χάπι (cha-pi, de pil) en het Engelse bijvoeglijk naamwoord "happy" (gelukkig). Zij verkopen hun concerten dus als een "gelukspil" en dat is iets wat de Grieken in deze droeve tijden erg goed kunnen gebruiken.

Op het eerste zicht doet het een beetje denken aan de kwakzalvers die indertijd op de jaarmarkten allerlei wonderbaarlijke haargroeimiddeltjes probeerden te verkopen aan goedgelovige (en kale) burgers, boeren en buitenlui, maar het moet gezegd dat deze "gelukspil" toch heel wat meer kansen lijkt te hebben om resultaten te boeken.

Na een succesvol optreden tijdens de Brusselse Jazz Marathon in mei 2013 trekken de Kosmokrators noordwaards met hun "Nederbetiko": Griekse rembetika-muziekjes waar ze Nederlandstalige teksten op monteerden.

Over dit fenomeen leest u meer op onze mei 2010 pagina.

In Antwerpen spelen ze een dubbelconcert met de groep "De Takken".

Na hun debuut in de Agora in Luik in februari 2013 en een geslaagd optreden in de Brusselse Art Base in mei 2013 komt de groep "George(s) Za(m)betas Tribute" nu naar Heusden-Zolder met hun gelijknamige project. U wint geen prijs als u raadt dat dit een concert wordt met muziek van de populaire Griekse componist Yorgos Zambetas (1925-1992).

Zambetas was eigenlijk in de eerste plaats bouzouki -virtuoos en in die hoedanigheid behoorde hij tot de besten ooit. Maar ook als componist schreef hij talloze succesnummers.

Een dergelijk thema-concert is altijd verrassend, want bekende liedjes worden eerder geassocieerd met de zanger of zangeres die het voor het eerst bracht, terwijl de naam van de componist en tekstschrijver meestal buiten beeld blijft. Als die nummers dan zo op een rijtje worden gezet, dan blijken daar dingen bij te zijn die iedereen kent, en dan is de reactie steevast: "Oh, is dat ook van hem? En dat ook?? En dit ook al???". En dan weet je dat je met een "succesvol componist" te maken hebt.

Voor een dergelijke "aha-erlebnis" zorgt het groepje dat, net als het concert dat ze brengen, ook "George Zambetas Tribute" heet.

Het bestaat uit:

• Stratos et Michael Stabourlos : bouzouki
• Dimitris Tsimbiropoulos : zang
• Lazos Chrisostomou : zang, gitaar
• Niko Deman : piano
• Rui Salgado : contrabas
• Chryster Aerts : slagwerk

Stratos en Dimitris zijn natuurlijk bekend van het duo "I Ellines" dat al jarenlang Griekse muziek levert voor allerlei gelegenheden: van feesten voor de Grieken in de diaspora tot sfeermuziek in restaurants. Een tijdje geleden probeerden ze al hun werkterrein uit te breiden naar concertpodia. Ze brachten zelfs een cd uit met rembetika -muziek, die goed onthaald werd maar toch niet voldoende bleek om gesubsidieerde zalen te kunnen bekoren. Of dat te maken heeft met de subsidiepolitiek van de overheid of met het aloude principe "Geen sant in eigen lant", dat weten we niet, maar jammer is het wel.

De laatste drie in het rijtje zijn ook bekend als "Hijaz", een groepje dat Arabische muziek combineert met jazzy klanken. De naam is dan ook prima gekozen: "hijaz" is namelijk een arabische toonsoort.

De man die mee instaat voor de "jazz" bijdrage in "Hijaz" is natuurlijk de drummer Chryster Aerts, die in het bruisende Belgische jazz-wereldje tot de besten gerekend wordt, en de Griekse roots van "toetsenist" Niko Deman zorgen voor nog andere accenten.

Het zal dan ook niet verbazen dat de leden van het "George Zambetas Tribute" als het ware met elkaar in dialoog gaan: bouzouki en piano nemen elk om beurt het voortouw en het liedje wisselt telkens van karakter. Je zou het cross-over kunnen noemen, maar dan wel van het betere soort: geen kleurloos soepje, waar alles grondig door elkaar heen geroerd werd tot er enkel een smakeloze brij overblijft, maar integendeel een gerecht waar alle ingrediënten herkenbaar blijven en elkaar uitstekend aanvullen tot een geheel dat meer is dan de delen.

De muziek van Yorgos Zambetas leent zich uitstekend voor dergelijke experimenten. Hij was namelijk een bijzonder veelzijdig componist, die zelf allerlei invloeden in zijn muziek verwerkte. Zijn tijdgenoot en muzikale evenknie, Apostolos Kaldaras, deed dat bijvoorbeeld ook, maar die haalde zijn mosterd eerder uit de Byzantijnse muziek en de traditionele dorpsmuziek, die in westerse oren soms nogal oosters klinkt. Zambetas daarentegen keek (of luisterde) meer in westelijke richting. Zijn belangrijkste periode als componist strekt zich uit van ongeveer 1950 tot 1970. In die periode kreeg de westerse muziek steeds meer betekenis in Griekenland, en Zambetas speelde daar op zijn heel eigen manier op in. In zijn nummers zijn vleugjes latin, pop en jazz nooit ver te zoeken. Dat neemt niet weg dat hij vooral actief was op het terrein van de rembetika en de laïka . Die muzieksoorten zijn niet voor niets ontstaan op het kruispunt van Europa en (Klein-)Azië, en ook dat is te horen in de composities van Zambetas . Je zou kunnen stellen dat het precies die combinatie van herkenbaarheid en vernieuwing was die hem zoveel succes opleverde bij het Griekse publiek.

Met dergelijk materiaal, en met toevoeging van de juiste muzikanten, kan je dan ook een sterk concert neerzetten. En dat is precies wat het "George Zambetas Tribute" probeert te doen.