De singer-songwriter Fivos Delivoriás ( Φοίβος Δεληβοριάς ) wordt nogal eens ingedeeld bij de rock, maar dat is dan wel de "rock à la grecque" . In werkelijkheid is hij dus veel veelzijdiger dan je van een westerse rocker zou verwachten.

Dat blijkt trouwens ook als je kijkt naar de gasten die hij de laatste jaren uitnodigt om samen met hem op te treden. Zangers als Pavlos Pavlidis, Kostas Maravegias of Vasilis Papakonstantinou , dat is nog tot daar aan toe. Maar Arleta, Eleni Dimou , Nikos Xydakis , Martha Frintzila , Pitsa Papadopoulou , Margarita Zorbala of Loukianós Kilaïdonis zijn toch niet bepaald mensen die je met "rock" zou associëren. En het plaatje klopt al helemaal niet als je een groep als "Locomondo" of de acteur Thanasis Vengos op "zijn" affiche ziet staan.

Van "plaatjes" gesproken: tussen 1989 en 2015 bracht hij in totaal acht eigen albums uit. Zoals het hoort voor een singer-songwriter staan daar vooral eigen liedjes op, maar zoals het hoort voor een Griekse muzikant die niet in hokjes denkt, staan er ook (bewerkingen van) liedjes van Tom Waits, Bob Dylan of Vasilis Tsitsanis op. En bij de gastzangeressen vinden we Eleni Tsaligopoulou , Keti Garbi en - alweer - Arleta.

Hij maakt niet alleen eigen albums, hij werkt ook mee aan die van anderen. Soms levert hij liedjes voor hen, of anders zingt hij "gewoon" mee. Dat deed hij bijvoorbeeld in 1996 voor Nikos Ziogalas, of in 1998 voor Alkinoos Ioannidis .

Ook zijn levensloop is niet meteen die van een rocker, maar wel die van een getalenteerde, goede en veelzijdige singer-songwriter. In een notendop: hij werd in 1973 geboren in Athene en volgde les in klassieke gitaar (samen met Orfeas Peridis trouwens). En tussendoor schreef hij liedjes.

In 1988 - hij was toen dus "al" vijftien - stapte hij met enkele van die liedjes naar ... Manos Hadjidakis , en relatief kort nadien (in november 1989) lag zijn eerste eigen album al in de platenwinkels. Het was meteen ook zijn platendebuut. Tien jaar later was zijn derde album, "Χάλια" ( Chalia ) goed voor goud.

Fivos Delivoriás treedt vaak op, maar meestal blijft hij in Athene, of toch minstens in Griekenland zelf. Af en toe steekt hij eens over naar Cyprus, maar dat is het dan wel zo'n beetje - bij ons weten toch.

Nu komt hij helemaal naar Amsterdam, met een programma dat speciaal voor de gelegenheid samengesteld werd. Hij putte vooral uit het materiaal van zijn acht eigen albums en koos daaruit de "best of". Zodoende had hij meteen ook de titel voor dit concert te pakken.

Dan moesten er nog muzikanten uitgekozen worden om hem te begeleiden, maar dat was het minste van zijn zorgen. Met een carrière als die van hem heeft hij een goed gevuld telefoonboekje, en natuurlijk staan daar ook de gegevens in van zijn vaste medewerkers.

De samenstelling van zijn band ziet er voor dit concert dan als volgt uit:

• Fivos Delivoriás : zang en gitaar
• Nefeli Fasouli : zang
• Kostís Christodoúlou : keyboards
• Sotiris Douvas : drums

Aan Nefeli Fasouli ( Νεφέλη Φασούλη ) zal hij het alvast geen twee keer hebben moeten vragen. Ze heeft nog maar pas sinds september 2018 haar diploma rechten op zak, en ze heeft nu dus tijd genoeg om verder te doen wat ze het liefste doet. En dat is: zingen. Volgens haar moeder zong ze trouwens al vooraleer ze kon praten. Er zijn wel meer baby's die dat doen, maar het wordt niet altijd evenveel gewaardeerd.

Iemand die dat wel deed, enkele jaren later, was Fivos Delivoriás zelf. Hij moet haar ergens bezig gehoord hebben, want op een avond belde hij haar op om te vragen of ze met hem mee wilde voor een optreden. Ze was totaal overrompeld en zei meteen ja, zonder er bij na te denken dat ze eigenlijk nog nooit op een echt groot podium had gestaan. Dat moet ergens in 2017 geweest zijn, en vanaf toen is ze met hem blijven optreden. Hij leerde haar de kneepjes van het vak en schreef liedjes op maat van haar stem. Het is ook vooral aan die stem te danken dat zij - ondanks haar tot nog toe erg korte carrière - toch al een bekende naam is in Griekenland.

Ook de pianist - toetsenist Kostís Christodoúlou (Κωστής Χριστοδούλου) en de percussionist Sotiris Douvas (Σωτήρης Ντούβας) zijn eigenlijk vaste medewerkers van Fivos Delivoriás , en ze kennen dit repertoire dus als hun broekzak.

Voor zover (ons) bekend zijn er geen andere concerten gepland dan dat in Amsterdam (stand 1.10.2019).

Maria Farantour i komt nog maar eens naar Duitsland, maar Düsseldorf lijkt haar enige concert in de buurt van de Lage Landen te zijn.

We geven het toch maar een plaatsje in onze "Agenda", enerzijds omdat Düsseldorf niet zo heel ver over de Duitse grens ligt, en dus goed bereikbaar is vanuit het oosten van Nederland of België. Misschien zelfs gemakkelijker dan Brussel of Amsterdam.

Anderzijds weten we uit ondervinding dat Maria Farantouri ook in de Lage Landen een heleboel trouwe fans heeft, die er wel een flinke verplaatsing voor over hebben om haar nog eens te horen. Als we die mensen blij kunnen maken met (de aankondiging van) een concert in Düsseldorf, waarom dan niet?

Zoals de titel het aangeeft bestaat het programma uit liederen van de bekende "Mauthausen Cyclus", op muziek van Mikis Theodorakis . Die worden aangevuld met andere liederen rond hetzelfde thema.

Deze concerten zijn dan ook opgedragen aan de slachtoffers van de Holocaust. Vijfenzeventig jaar na de bevrijding van concentratiekampen als Auschwitz, Mauthausen, Buchenwald, Dachau, Bergen-Belsen mag daar inderdaad nog wel eens aan herinnerd worden.

Dat geldt des te meer omdat het antisemitisme en ander bruin gedachtengoed de laatste tijd in Duitsland weer de kop lijkt op te steken.

De concerten krijgen een extra dimensie omdat Maria Farantouri vergezeld wordt door de Israëlische bariton Assaf Kacholi. Het is de eerste keer dat die samen op tournee gaan.

Aanvulling : begin november 2019 werd er nog een extra concert aan de reeks toegevoegd, en dat uitgerekend in Dresden (D). Toeval? Enkele dagen tevoren (op 31 oktober) had de gemeenteraad van Dresden nog een resolutie aangenomen die een "Nazi-Notstand' van kracht verklaarde. Door symbolisch deze "noodtoestand" uit te roepen, erkende de meerderheid van de raadsleden officieel wat al lang bekend is, namelijk dat de stad een probleem heeft met het rechtse extremisme. Dresden staat immers bekend als een (nieuwe) broeihaard van nazisme. Overigens zijn niet alle inwoners daar even gelukkig mee. Met dit concert zullen ze dat alvast wél zijn.

Het programma van de "Kosmokrators" wordt kort en kernachtig omschreven als "Rembetiko F-EN-NL-GR" en daarmee is meteen alles gezegd.

Zij brengen inderdaad bekende rembetika -liedjes waarop ze hun eigen teksten hebben gemonteerd, onder andere in het Frans, het Engels en het Nederlands. Soms zijn het min of meer letterlijke vertalingen van het Griekse origineel, maar vaak zijn het ook nieuwe teksten, aangepast aan de tijd van nu, maar altijd in de sfeer van toen.

De "echte" rembetes hadden bijvoorbeeld geen tv, en dus ook geen afstandsbediening, maar als ze die wel hadden gehad, en als die stuk zou zijn gegaan, dan hadden ze uiteraard hun miserie van zich afgezongen in een liedje, en de tekst daarvan zou dan precies even wanhopig geklonken hebben als die van de Kosmokrators.

Ook de bezetting van de Kosmokrators vertoont een vergelijkbare continuïteit. De harde kern van de groep bestaat uit:

• Frans De Clercq : zang en bouzouki
• Michel (Michalis) Karakatsanis : zang en bouzouki
• Karsten De Vilder : zang en gitaar
• Dimi Dumo : zang en percussie

Soms doen zij beroep op gastmuzikanten en/of een gastzangeres maar voor deze mini-tournee zou dat niet het geval zijn.

De "Kosmokrators" zorgen bovendien voor de live muziek bij de filmvoorstelling "La Rose Blanche" in Mechelen (zie hieronder ).

Een filmvoorstelling op een website over Griekse muziek? OK, het is een voorstelling met live muziek, da's toch al iets, maar waar gaat de film dan over?

De titel, "La Rose Blanche" , is ook de naam van het laatste Griekse café in de Brusselse deelgemeente Molenbeek. Het opende zijn deuren in 1973, en het was daarmee ook het eerste. In al die tijd zijn er zowat twaalf andere gekomen en ook weer gegaan.

De uitbaters, twee broers, zijn inmiddels ruimschoots de pensioengerechtigde leeftijd voorbij, en in 2015 zag het er even naar uit dat ook zij het voor bekeken wilden houden. Dat was meteen ook de trigger voor Poli Roumeliotis en Kris Kaerts om er een boek én een film over te maken. Het nageslacht zal hen - hopelijk - dankbaar zijn, want "La Rose Blanche" is niet zomaar een café. Het is niet eens zomaar één van de laatste echte volkscafés in België, het is gewoon een stuk geschiedenis.

De film vertelt dan ook niet alleen het verhaal van het café zelf. Hij gaat ook terug in de Griekse geschiedenis, want de twee broers hebben hun roots in de Pontos, de landstrook aan de zuidelijke oever van de Zwarte Zee die inmiddels al bijna honderd jaar deel uitmaakt van Turkije. Voordien was die streek duizenden jaren lang voornamelijk bewoond geweest door Grieken. Ze hadden er een heel eigen cultuur uitgebouwd, en ze spreken ook een Grieks dialect dat rechtstreeks afstamt van het Oud-Grieks. Die taal en cultuur was zowat het enige dat ze konden meenemen toen ze tijdens de grote bevolkingsuitwisseling van 1922 naar Griekenland moesten verhuizen.

Nog later, in de jaren 1960 en 1970, waren er heel wat Pontiërs bij de Griekse emigratie-vloedgolf. In Griekenland was er geen werk, dus zochten ze het in het buitenland. In 1957 sloot bijvoorbeeld België een arbeidsakkoord met - onder meer- Griekenland, om middels "gastarbeiders" aan de nodige werkkrachten te raken voor de steenkoolmijnen. Na vijf jaar zwoegen kregen ze een verblijfsvergunning, en heel wat van hen verlieten de mijnen en waagden hun kans in grote steden zoals Brussel. De meeste migranten wilden maar tijdelijk in België blijven, tot ze genoeg verdiend hadden, en dan zouden ze weer terug naar huis gaan. Voor de meesten draaide het anders uit. Ook dat verhaal komt aan bod in de film.

En dan is er nog het verhaal van Molenbeek zelf, letterlijk en figuurlijk een randgemeente, die overigens de laatste jaren een kwalijke reputatie heeft gekregen als zogenaamde "broeihaard van terrorisme". Het vaste clienteel van "La Rose Blanche" (het café) bewijst dat het ook anders kan. Aan de toog en in de gelagzaal zitten Tunesiërs, Marokkanen, Belgen, Grieken, Turken, en nog veel meer nationaliteiten broederlijk naast elkaar.

Het duurde drie jaar voor de film klaar was. In oktober 2019 ging hij in première in Brussel, en hij komt uitdrukkelijk niet in het commerciële circuit. Het is wel de bedoeling om hem in culturele centra overal in België te gaan voorstellen, telkens in aanwezigheid van één van de beide regisseurs.

Het Mechels Filmhuis is dan prima geschikt: op dinsdagavond projecteren ze daar alleen maar niet-commerciële films.

Als je daar dan live muziek bij wil hebben, dan zijn de "Kosmokrators" daar ook prima geschikt voor. Enerzijds is de groep zelf ontstaan uit de Brusselse migrantengemeenschap, en ze heeft ook een "gemengde" samenstelling. Anderzijds brengen ze rembetika-liedjes, en die zijn oorspronkelijk ontstaan in de marge van de Griekse steden na de bevolkingsuitwisseling van 1922. Daar bovenop is het ook mooi meegenomen dat ze de oorspronkelijke Griekse teksten van de liedjes vervingen door Nederlandse, Engelse of Franse teksten. Meertalig dus, zoals ook het 224 pagina's dikke boek dat in drie talen nog dieper ingaat op het verhaal van "La Rose Blanche" in al zijn dimensies.

Er is tussen haakjes nóg een andere dimensie in dit project, want de dreigende sluiting van het café was ook de aanleiding om een "Amicale De La Rose Blanche" op te richten. Die vereniging organiseert allerlei activiteiten, zoals een tentoonstelling "De Grieken van Molenbeek" in oktober 2017. Die sloot af met een Grieks-Pontische dans "waaraan Brusselaars van alle origines kunnen deelnemen" (zoals de flyer van toen het stelde).

Over de "Kosmokrators" leest u - voor zover dat nog nodig is - meer in het artikeltje wat hoger op deze pagina , want januari 2020 belooft voor hen een drukke maand te worden.

De heren Yorgis Xylouris ( laouto en zang) en Jim White (drums), beter bekend als het duo "Xylouris White", reizen met zowat de snelheid van een komeet de aardbol rond. Alleen is hun baan niet recht, ze vliegen integendeel kris-kras van de ene kant naar de andere.

Anderzijds zijn hun doortochten in Gent (bijna) even voorspelbaar als de doortochten van een komeet. Logisch ook, want ze worden doorgaans omschreven als "fe-no-me-naal" (mét koppeltekens) en ze hebben dus nogal wat succes. Vandaar dat ze regelmatig teruggevraagd worden.

Voor ons heeft dat het voordeel dat we kunnen volstaan met te herhalen wat we al eerder schreven: er is nog niemand in geslaagd om te beschrijven wat ze precies doen. Hun muziek past gewoon in geen enkel hokje.

Het past daarentegen wel op een cd, want daarvan hebben ze weer een nieuwe aflevering klaar. Dat album heet "The Sisypheans" en het is nog vers, wegens pas vrijgegeven op 8 november 2019.

Meer uitleg over Xylouris White is te lezen op onze april 2015 maandpagina , waar we ook uitgebreid vertelden hoe de samenwerking tussen deze twee fenomenale muzikanten ontstond.

De tweede helft van dit dubbelconcert wordt ingevuld door Nâ Hawa Doumbia, naar het schijnt de meest populaire zangeres van Mali.

De vereniging ESNS (Eurosonic Noorderslag) werd opgericht "met als missie het stimuleren en bevorderen van de verbinding en circulatie van Europese muziek". Ze organiseren elk jaar in Groningen een groots opgezet vierdaags festival- en conferentieprogramma. Het festival alleen al heeft zowat 350 artiesten in het aanbod, en er komen elk jaar 40.000 bezoekers op af.

Voor de editie 2020 hebben ze drie Griekse bijdragen op het festivalprogramma staan. Op donderdag zijn dat eerst Marina Satti en dan StarWound , en op vrijdag komt "Sillyboy's Ghost Relatives" . Aan die laatsten hebben we geen apart artikeltje gewijd, alle info staat op de festivalsite. Voor de twee andere groepen vonden we enige toelichting op z'n plaats. Het artikeltje dat u nu leest gaat over Marina Satti en haar band. Voor StarWound kunt u wat verder naar onderen op deze maandpagina terecht.

Wie is dan deze Marina Satti (Μαρίνα Σάττι) ?

Toen ze in 1986 in Athene geboren werd, was dat meteen ook het startschot voor een duizelingwekkend snel cv .

Haar vader is een Soedanees (vandaar ook dat haar naam op een iota eindigt) en haar moeder een Kretenzische. Ze groeide ook op in Iraklio op Kreta, dat op zich al een kruispunt is van muzikale culturen. Maar haar belangstelling voor muziek trok dat nog veel breder open.

Ze begon op haar zevende met klassieke piano, wat op zich niet ongewoon is in Griekenland. Ze ging ook bij een zangkoor, ook al niet ongebruikelijk, maar dat beviel haar zo goed dat het niet bij één koor bleef. Ze zong overal mee waar ze maar kon. Dan nam ze daar nog lessen westers-klassieke zang bovenop. En ze tekende graag.

Misschien was het daarom dat ze, na haar middelbare school, in Athene ... architectuur ging studeren. Maar ze volgde ook theaterlessen - aan twee scholen tegelijk, wel te verstaan. en daar bovenop ging ze naar het Filippos Nakas conservatorium om er jazz te studeren.

Je zou dan denken dat een dag van 24 uur daarmee ruimschoots gevuld is, maar dat verklaart dan niet waarom ze in 2009 nog twee andere diploma's behaalde: het ene in klassieke piano, het andere in klassieke zang. Met dat laatste won ze zelfs een eerste prijs. Toch had ze de andere studies niet verwaarloosd, want in datzelfde jaar mocht ze Griekenland vertegenwoordigen in het "European Jazz Orchestra", opgericht door de EBU (European Broadcasting Union).

En blijkbaar is Marina Satti niet alleen onbegrensd in tijd, maar ook in ruimte, want dank zij haar talent had ze in 2007 een beurs gekregen van het prestigieuze Berklee College of Music in Boston, Massachusets (VS), en daar studeerde ze in 2011 af in de richting " Contemporary Writing & Production".

Dan volgt een duizelingwekkende reeks optredens, zowel in films, tv-reeksen en musicals als tijdens concerten, en telkens gaat het allerminst om peanuts. Zo zong ze bijvoorbeeld de rol van Maria in een reeks opvoeringen van "West Side Story" in het prestigieuze Megaron Mousikis in Athene, en ze mocht mee het podium op met enkele grote collega's. Op die manier vind je in haar staat van dienst een reeks grote namen als Yorgos Dalaras , Dionysis Savvopoulos , Fivos Delivoriás , Nikos Kypourgos en nog een hele reeks anderen.

Rond 2016 begon ze dan zelf liedjes te schrijven, in een heel eigen stijl die een mengeling is van traditioneel en modern. Eén van haar eerste hits was bijvoorbeeld een single die "Κούπες" (Koupes) heette, een bewerking van de bekende smyrneïko "Θα Σπάσω Κούπες" (Tha spaso koupes, Ik zal glazen breken). En potten breken deed haar versie ook, want het werd in geen tijd 22 miljoen keer bekeken op YouTube .

Een volgende liedje van haar, "Μάντισσα" (Mantissa, 2017), gebaseerd op traditionele Epirotische ritmes, deed het nóg beter. Bij de 40 miljoen YouTube bezoekers die het clipje bekeken, waren er kennelijk ook een paar platenproducers, want de contractvoorstellen rolden gewoon binnen, ook uit het buitenland. Ze had maar te kiezen.

Intussen had ze ook haar oude liefde voor koorzang weer opgenomen. In 2016 richtte ze een vrouwelijk a-capella ensemble op dat de toepasselijke naam "fonés" kreeg. Het wordt geschreven zonder hoofdletter en met latijnse letters, maar het is wel degelijk het Griekse woord "φωνές" (stemmen). En dat is meervoud, inderdaad. Dat is niet alleen omdat ze met z'n vijven zijn, maar ook en vooral omdat zij polyfonische liederen zingen van over de hele wereld.

Dat doen ze dan uiteraard op de heel eigen manier van Marina Satti. Het is interessant - als je dat zo mag noemen - dat dit allicht een gevolg is van het "racisme" waar ze als kind mee te maken had. Via haar vader was ze immers wat donkerder van huidskleur dan haar klasgenootjes, en daar werd ze mee gepest. Dat was dan misschien geen "racisme" in de ware zin van het woord, want kinderen kunnen nu eenmaal wreed zijn voor elkaar, en het is dan voldoende dat je een beetje anders bent dan de groep om dat te triggeren. Maar racisme of niet, het deed haar wel evenveel pijn. Daarom wilde ze liefst zoveel mogelijk "hetzelfde" zijn als de anderen, kwestie van "er bij te horen".

Nu ze wat ouder is, zie je dat ze haar "anders zijn" als het ware omhelsd heeft, minstens als het op haar creativiteit aankomt. Ze trekt zich helemaal niks aan van hoe anderen iets doen, ze doet gewoon waar ze zin in heeft, en op de manier zoals zij dat zelf wil. De naam van haar a-capella groep op zich is daar al een mooie illustratie van. Wie anders zou zo'n groep gewoon "stemmen" noemen, zonder hoofdletter dan nog?

Ze heeft trouwens nog twee andere ensembles opgericht, maar het is toch met "fonés" dat zij naar ESNS komt. Misschien heeft dat er mee te maken dat het andere ensemble, waar ze het meest actief mee is, "chóres" heet ("koren") en dat is een zangkoor dat vijftig vrouw sterk is. Een beetje veel dus om even op het vliegtuig naar Groningen te zetten.

Maar zelfs met z'n vijven zal ze daar ongetwijfeld ook wel de nodige potten breken.

De vier andere dames heten Erasmia Makridi, Elena Papadimitriou, Eleni Pozatzidou en Virginia Fragkoulatzi.

Na de wervelwind die Marina Satti heet (zie hoger) is het de beurt aan de Griekse groep StarWound om de bezoekers van Eurosonic te verrassen met hun "rock cabaret", een nieuw genre dat zij uitgevonden hebben.

Daarna reizen ze door naar Rotterdam, waar ze allicht geen verrassing zullen zijn, om de eenvoudige reden dat ze daar al twee keer eerder optraden. Zowel tijdens hun "BeNeLux Tour" van maart 2017 als tijdens hun "BeNe Tour" van september 2018 was het Rotterdamse jazz-café Dizzy één van hun stopplaatsen. Dat publiek kent hen dus, en het is dan veelbetekenend dat ze er nu weer teruggevraagd worden. Ook hun andere optredens in de Lage Landen werden overal goed onthaald, en er wordt dan ook gedacht aan een vervolg, maar dat zal alleszins niet voor januari 2020 zijn.

Het zal de spreekwoordelijke "oplettende lezer" misschien opgevallen zijn dat er in de reeks "2017, 2018, 2020" een gat zit ter hoogte van 2019. Ook in Griekenland zelf was het toen eventjes stil rond de groep. Misschien niet helemaal muis, maar naar hun doen toch relatief stil. Op het podium dan toch, want achter de schermen werd er hard gewerkt - of juister: hard nagedacht.

Ze hadden inderdaad heel wat stof tot nadenken. Naar aanleiding van hun optredens in september 2018 hadden we al geschreven hoe ze geworsteld hadden om hun tweede album, "So wrong", op tijd klaar te krijgen. De liedjes van hun eerste album, "Miles to walk", hadden helemaal op eigen kracht de weg naar het publiek gevonden (wat we al in maart 2017 beschreven). Na dat eerste album en de voorstelling daarvan hadden ze een hele schare trouwe fans, ook internationaal. Nu waren ze bang dat ze die mensen met hun tweede album zouden kunnen teleurstellen. Die zelfde ongerustheid hoor je dat wel vaker van muzikanten die "gemakkelijk" aan de top zijn geraakt.

Het probleem was ook een beetje dat de expressieve kracht van hun liedjes vooral te danken is aan de spontaneïteit waarmee ze ontstonden. Een toevallige ontmoeting met een dakloze bijvoorbeeld was de aanleiding voor hun liedje "Raymond Ray", en hun "No flight today" ontstond uit hun collectieve verontwaardiging over het inreisverbod dat de Amerikaanse president Trump daags voordien had afgekondigd voor een aantal moslimlanden. Ze kunnen dat bovendien allemaal uiten in sterke teksten met een enorme diepgang, en dat draagt bij tot de impact op hun publiek. Maar hoe dan ook komt die spontaneïteit in het gedrang als je jezelf onder druk zet om kost wat kost iets te willen maken dat "even goed is" als het vorige. Dat kan je niet "op bestelling". Ze beseften dat zelf ook wel, maar anderzijds waren er daar hun trouwe fans ...

Uiteindelijk beslisten ze dan toch om eerst en vooral aan zichzelf te denken. Ze zouden voortaan doen wat ze eigenlijk altijd hadden gedaan: alleen maar liedjes schrijven als ze iets te zeggen hadden, dus als ze er nood aan hadden om zichzelf te uiten. En ze zouden er in de eerste plaats voor zorgen dat zij er zelf (min of meer) tevreden over waren. Hun publiek zou dan wel volgen - of misschien ook niet, maar dan was het ook maar zo, beslisten ze.

Daarmee was hun huiswerk nog niet klaar, want er was nog een ander probleempje. StarWound als groep was eigenlijk ontstaan als een soort "hobby", of alleszins niet met de bedoeling om er hun brood mee te gaan verdienen. Alle leden hadden dus ook nog andere verplichtingen, en het waren niet eens allemaal professionele muzikanten. Maar dat begon problematisch te worden naarmate het succes toenam, en daarmee ook het aantal optredens waarvoor ze gevraagd werden.

Tussen maart 2017 en september 2018 hadden er al twee groepsleden moeten afhaken, en nu was de vraag dus of de anderen dat allemaal nog konden combineren. Ondanks het grote succes was het sowieso niet haalbaar om met z'n vijven van StarWound te leven. En zelfs dan nog was het zeer de vraag of het wel verstandig zou zijn om een vaste baan in te ruilen voor een onzekere toekomst.

Uiteindelijk hakten ze ook die knoop door. Ze beslisten om nog maar met drie verder te gaan. De huidige (vaste) bezetting is dan:

• Konstantina Stavropoúlou : zang
• Petros Bouras : piano
• Dimitris Azorakos : drums

Het zal wel geen toeval zijn dat ze daarmee ook de "creatieve kern" van het oorspronkelijke StarWound aan boord hielden. Alle leden van de groep hadden altijd al hun steentje bijgedragen, maar de meeste teksten waren toch door Konstantina geschreven, en Petros had voor een groot deel van de muziek gezorgd. Soms was het omgekeerd, of soms werkten ze samen, maar hun beide namen staan toch wel erg vaak vermeld als auteur van hun liedjes.

Af en toe zouden hun gitarist Yannis (John) Plytas en hun bassist Yannis Stavropoulos nog wel meespelen, afhankelijk van hun beschikbaarheid, maar in de regel zou StarWound voortaan dus als trio gaan opereren.

Zelfs toen ook die kogel door de kerk was, waren ze er nog lang niet. Al hun liedjes moesten nu immers herbekeken worden om ze als trio te kunnen uitvoeren. Ze wilden niet gewoon maar wat aan de arrangementen sleutelen, de klank moest ook een tikkeltje anders, vonden ze: af en toe wat vuriger en wat meer "strijdlustig". En ze wilden ook wat meer opschuiven in de richting van de rock, ook al waren de "elektrische" instrumenten er niet meer bij.

Tenslotte wilden ze ook (nog) meer nadruk gaan leggen op het acteertalent van Konstantina. Die is inderdaad beroepsmatig niet alleen zangeres maar ook actrice, met de bijbehorende diploma's. Dat was ook vroeger al niet onopgemerkt gebleven, en opmerkingen over haar "theatrale" vertolkingen (in de positieve zin van het woord) waren in zowat alle concertverslagen terug te vinden - zelfs als de recensent er voor de rest helemaal niks van begrepen had.

Die recensenten - we hebben het al zo vaak geschreven - hebben altijd al moeite gehad met de creatieve en deskundige mengeling van stijlen in het werk van StarWound. Daar kregen ze maar geen vat op. Uiteindelijk had de groep besloten om dan maar met een uitgestreken gezicht te zeggen dat ze "rock cabaret" brachten. De reporters durfden niet toe te geven dat ze dat genre niet kenden (logisch, want het bestond - nog - niet) en schakelden over naar de volgende vraag.

Na verloop van tijd hadden ze het spelletje door, en nu wordt er over StarWound gezegd dat ze een nieuwe stijl hebben gecreëerd die "rock cabaret" heet. Dat van die nieuwe stijl is altijd al juist geweest, en met hun nieuwe sound zitten ze nu ook meer in de buurt van de lading die een vlag als "rock cabaret" zou kunnen dekken: wat meer "rock" dus en ook wat meer "cabaret".

Nadat ze een aantal van hun bestaande liedjes onder handen genomen hadden, kregen ze de smaak te pakken en ze begonnen ook weer nieuwe dingen te schrijven. Maar dat doen ze dus nooit meer in functie van wat zij denken dat het publiek van hen verwacht.

Ze zouden ook bezig zijn aan een grotere theaterproductie. Het klinkt logisch, want in een ander leven heeft Konstantina Stavropoúlou al een aantal van dergelijke stukken geschreven. Maar voorlopig doen ze daar nog erg geheimzinnig over. Misschien maken ze daarmee ooit de cirkel wel rond, want StarWound ontstond in 2012 precies om voor de muziek te zorgen bij een multimedia project dat "Talking About A Revolution" heette. Daar leest u meer over in het uitgebreide artikel dat we over hen schreven toen ze in maart 2017 voor de eerste keer naar de Lage Landen kwamen.

Ook ons artikel van september 2018 vinden wij - in alle onbescheidenheid - nog altijd verplichte lectuur als u naar één van hun optredens zou (willen) gaan.

De Griekse groep Ypogeia Revmata (Υπόγεια Ρεύματα) heeft een uitgebreid hoofdstuk geschreven in de geschiedenis van de Griekse rock.

In de loop der jaren zijn ze een aantal keer van samenstelling veranderd, maar hun concept is altijd hetzelfde gebleven: gewoon doen wat ze graag doen, los van alle commerciële overwegingen. Paradoxaal genoeg - of misschien juist niet - heeft hen dat toch heel wat succes opgeleverd.

Hun naam zal dan ook voldoende bekend zijn bij de "gevorderde" liefhebber van Griekse muziek in het algemeen. Dat is voor ons wel zo makkelijk, want dan hoeven we er ook geen uitgebreid artikel over te schrijven.

En dan nog dit voor de volledigheid: hun "European Tour 2020" zou hen ook langs Luxemburg voeren. Daar zijn ze op 25 januari 2020.

Het acht man (m/v) sterke ensemble "Loxandra" gaat op "Winter Tour" om hun recentste album "In Transition" ook in Nederland en België voor te stellen.

De huidige bezetting, in de volgorde zoals zij die zelf doorgeven, is deze:

• Nikos Angousis : klarinet
• Foivos Apostolidis : percussie
• Giannis Poulios : viool
• Ria Ellinidou : zang
• Thanasis Koulentianos : kanonaki
• Loukas Metaxas : bas, zang
• Dimitris Panagoulias : percussie
• Andreas Androu : outi

Voor het ontstaan van de groep moeten we terug naar 1997, toen een aantal getalenteerde muzikanten in Thessaloniki de koppen bij elkaar staken. Eén van hen, Loukas Metaxas,is nog steeds aan boord.

Deze jonge mensen waren geboeid door de oude stadsmuziek van Constantinopel en Smyrna, zoals die bestond tijdens de laatste dagen van het Ottomaanse Rijk. Daar was toen nog niet zo heel veel over bekend en zij wilden daar onderzoek naar verrichten, en dan natuurlijk ook die muziek zelf gaan spelen.

Dat verklaart ook de naam van de groep. Dat is immers ook de titel van een roman van de bekende schrijfster Maria Iordanidou, een klassieker in de hedendaagse Griekse literatuur. Het hoofdpersonage van het boek is een Griekse burgervrouw uit Constantinopel aan het begin van de negentiende eeuw. De schrijfster was daar zelf geboren in 1897 en ze hangt een levendig beeld op van de stad en zijn inwoners. Dat was precies wat de groep ook wilde gaan doen, maar dan met muziek in plaats van met woorden.

Beetje bij beetje deinde hun belangstelling steeds verder uit, ook al omdat er nieuwe leden bij de groep kwamen, met andere instrumenten, en dat opende sowieso nieuwe perspectieven. Ze namen er dus ook de traditionele muziek bij, van het Noord-Griekse vasteland en van de Egeïsche en Ionische eilanden. Van daaruit is het ook muzikaal maar een korte oversteek naar de dorpsmuziek van Klein-Azië, en als ze dan toch aan het uitbreiden waren, dan kon er evengoed wat Armeens en Turks bij, en waarom dan ook geen zigeunermuziek? Dan is ook de stap naar de Balkan gauw gemaakt, en o ja, in Thessaloniki, was er daar ook geen Sefardische muziek?

Het klinkt allemaal nogal chaotisch maar toch is het dat niet. Ze ontdekten wat anderen vóór en na hen ook al begrepen hadden en nog zouden begrijpen: alles hangt aan alles, en er zijn overal invloeden, over en weer. Dat boeide hen en het is daarom dat hun repertoire steeds verder uitdeinde.

De volgende stap was dan haast onvermijdelijk, al moet het tot ergens in de buurt van 2003 geduurd hebben voor ze die aandurfden. Ze besloten al die muziek niet alleen maar te reproduceren, maar ze gingen er ook zelf wat mee doen. Ze begonnen eigen accenten te leggen in hun uitvoeringen, en dat schoof steeds meer op in de richting van eigen werk.

Dat resulteerde in 2006 in hun eerste eigen cd, met de zeer toepasselijke titel "Σχεδόν όπως παλιά…" (Schedon opos palia, Bijna zoals toen).

Hun werkterrein was aanvankelijk beperkt tot de kleinere clubs, eerst in Thessaloniki, daarna in andere steden van het Griekse vasteland. Tussendoor speelden ze ook op feesten en festivals.

In 2010 raakte het "Loxandra Ensemble" ook in bredere kringen bekend nadat het Nationaal Theater van Noord-Griekenland hen vroeg om mee te werken aan een opvoering van "Loxandra", een bewerking van de roman van Iordanidou voor toneel. Zij speelden live een aantal liedjes, niet alleen uit Constantinopel maar ook uit andere delen van Klein-Azië. Wegens succes werd het stuk ook het volgende seizoen opnieuw gespeeld.

Kort daarop, in 2012, volgde er een tweede album, dat "Μεϋχανέ – Καφέ Αμάν / Meyhane Cafe Aman" gedoopt werd. Hier werkten een aantal bekende namen aan mee, zoals Sokratis Sinopoulos , Katerina Papadopoulou , Nikos Saragoudas , Areti Ketime , Panayotis Lalezas, Theodora Athanasiou , Efren Lopez, Dimitris Mystakidis en nog een paar anderen. Het is duidelijk dat hun zichtbaarheid was toegenomen, en dit album droeg daar natuurlijk nog meer toe bij. De sneeuwbal leek aan het rollen te gaan. Ze hadden inmiddels ook Womex ontdekt en misschien als gevolg daarvan werden ze internationaal opgemerkt. De cd drong in september 2012 door tot de World Music Charts of Europe, op nummer acht nog wel.

Het jaar daarop, in 2013, wijzigde de bezetting nogmaals. Dat zorgde alweer voor nieuwe ideeën en nieuwe mogelijkheden. Dat bleek toen ze in het begin van 2015 ineens met Epirotische muziek naar buiten kwamen. Dat is helemaal niet vanzelfsprekend, want dat is pentatonische muziek en dat is eigenlijk iets heel anders dan alles waar ze tot dan toe mee bezig geweest waren. Dat neemt niet weg dat het "Loxandra Ensemble" ook hier geen slaafse reproducties wil neerzetten, maar integendeel eigen accenten wil (blijven) leggen. Ze mengen er hier en daar dus een snuifje jazz of folk doorheen, maar ze doen dat met zoveel respect voor het origineel en met zoveel deskundigheid dat niemand er aanstoot aan neemt.

De (nieuwe) zangeres van de groep, Ria Ellinidou (Ρία Ελληνίδου), is daar misschien mee de oorzaak van. Zij is trouwens min of meer visueel het uithangbord van Loxandra, en het is in elk geval aan haar vrouwenstem te danken dat ze in juni 2015 voor het eerst aan de rand van ons radarscherm verschenen, tijdens op het "Festival Vox Femina" in Rijsel (FR), dus we mogen haar wel wat extra in het zonnetje zetten met een korte biografische schets.

Die begint ook bij haar in Thessaloniki, als telg van een muzikale familie. Toen ze vijf jaar oud was ging ze al samen met haar broertjes naar de muziekles. Dat vervolgde ze met een volledige muziekopleiding met alles er op en er aan, met vooral veel aandacht voor de traditionele Griekse muziek. Tussendoor speelde en zong ze in allerlei ensembles, overal eigenlijk waar ze de kans kreeg.

In 2005 zette ze samen met enkele andere familieleden een eigen groepje op poten. Dat heette heel eenvoudig “Γραικοί” (Greki) en hun doel was al even eenvoudig: de dimotika redden en verspreiden. Het middel bij uitstek is dan een cd, en die kwam er dan ook in 2010. Ria Ellinidou nam zelf het hele productieproces voor haar rekening.

Rond die tijd sloot ze aan bij het "Loxandra Ensemble". Ze zong bijvoorbeeld mee bij de theatervoorstellingen en ze werkte mee aan de tweede cd van de groep.

Ze lijkt ook een flinke vinger in de pap gehad te hebben bij de beslissing van het ensemble om met Epirotische muziek aan de slag te gaan. Volgens kenners heeft zij goed geluisterd naar Pagona Athanasiou, en dat is dan niet zomaar een vaststelling, het is een compliment, en zelfs een compliment dat kan tellen want Athanasiou is één van de groten in het genre.

Voor Epirotische muziek is het niet voldoende om een goede zanger(es) te hebben, ook de klarinet speelt een cruciale rol. Maar dat is een verantwoordelijkheid waar Nikos Angousis (Νίκος Αγγούσης) de juiste schouders voor heeft. Dat is ook niet zo verwonderlijk als je weet dat hij de kleinzoon is van niemand minder dan ... Kariofyllis Doïtsidis . Zijn bio loopt dus in grote lijnen gelijk met die van de anderen: telg uit een muzikale familie, gedegen muzikale opleiding, zowel in theorie als in de praktijk, een ellenlange lijst van samenwerkingen, en lid van een onvoorstelbaar groot aantal groepjes. Van het "Loxandra Ensemble" is hij lid sinds 2006, toen hun eerste cd verscheen.

Voor de anderen moet u zich gewoon maar "meer van hetzelfde" voorstellen. Anders gezegd: dit zijn stuk voor stuk jonge, getalenteerde en gedreven muzikanten met een stevige basis.

Het is dan een beetje raar dat die eerste doorbraak in 2015 min of meer een valse start bleek te zijn. Ze bleven in elk geval een tijdje weg van de buitenlandse podia.

Pas in april 2018 kwam daar weer wat beweging in. In die maand brachten ze hun derde album op de markt. Dat heette "In Transition", en het werd opnieuw goed onthaald.

Toen bleek ook dat de stilte na 2015 alleen maar schijnbare stilte was geweest. Achter de schermen hadden ze flink aan hun repertoire getimmerd. Ze hadden met heel veel zorg allerlei bewerkingen gemaakt van bestaande liedjes. Dat hadden ze vroeger ook wel gedaan, maar nu legden ze er nóg wat meer van zichzelf in. Soms mengden ze op een verrassende manier verschillende stijlen door elkaar, maar dat was altijd heel zorgvuldig gedaan, met veel respect voor het originele materiaal. En uiteraard deden ze dat ook met heel veel deskundigheid, maar dat spreekt eigenlijk vanzelf, met muzikanten van dit kaliber.

Het waren die nieuwe oude liedjes waarmee ze "In Transition" gevuld hadden. Daar hadden ze ook weer wat eigen composities aan toegevoegd, maar nu voor het eerst in hun eigen, nieuwe stijl,

Zelf noemen ze dat " fusion ", maar die term heeft vaak een negatieve bijklank van holderdebolder door elkaar geklutste klanken. In dat opzicht zou je het album "In Transition" beter als "het tegendeel van fusion " kunnen bestempelen. Of toch minstens als " fusion zoals het eigenlijk moeten zijn". En een nog beter benaming zou gewoon zijn "muziek van Loxandra".

Het was dus met dat album dat ze in februari 2019 doorheen Europa trokken. Op vijf dagen tijd deden ze Zwitserland, Hongarije, Oostenrijk, Duitsland en België aan.

Er wordt soms gezegd dat je het succes van dergelijke optredens kan aflezen aan het aantal albums dat er na afloop door het publiek gekocht wordt. Met dat criterium zitten ze alvast goed. Ze hadden een flinke voorraad mee op reis genomen, veel te veel dachten ze zelf, maar goed, "je weet maar nooit". Inderdaad, want het bleek zelfs niet voldoende om het eind van de rit te halen. Ze raakten al onderweg helemaal uitverkocht.

Hun "Winter Tour 2020" begint in Zwitserland, en daar gaan ze ook weer naartoe na hun ommetje langs Nederland en België. Ze eindigen deze tour in Duitsland.

Naschrift: de bezetting bleek lichtjes gewijzigd, o.a. omdat de klarinettist Nikos Angousis niet beschikbaar was voor deze tournee. Uiteindelijk kwamen ze met z'n zessen, namelijk:

• Foivos Apostolidis : percussie
• Giannis Poulios : viool
• Loukas Metaxas : bas, zang
• Ria Ellinidou : zang
• Thanasis Koulentianos : kanonaki
• Thanos Gkraikos : outi