© Luc Pardon 2009

Filippos Pliatsikas

Filippos Pliatsikas ( Φίλιππος Πλιάτσικας ) is vooral bekend van de succesvolle groep Pyx Lax , die hij hielp oprichten en waar hij lid van bleef tot ze na veertien jaar uit elkaar ging. Daarna begon hij een solocarrière. Hij is gitarist, zanger, componist en tekstschrijver en zijn muziek zou je kunnen omschrijven als rock-ballades.

Pliatsikas werd geboren in augustus 1967 in Athene. Zijn ouders waren afkomstig van Agiá, een dorpje bij Larissa in Centraal-Griekenland. Zijn kinderjaren bracht hij door in Menidi, een buitenwijk van Athene. Daarna verhuisde het gezin naar Kamínia, een wijk van Piraeus. Later woonde hij nog op verschillende andere plaatsen, altijd in de buurt van Athene, maar de arbeiderswijken uit zijn prilste jeugd hebben een onuitwisbare stempel gedrukt op zijn leven en zijn werk. De mensen hadden daar geen gemakkelijk leven, ze hadden het niet breed en velen leden zelfs ontbering. Dergelijke wijken vind je in alle grote steden van de wereld, maar in veel daarvan hebben de mensen zich apathisch genesteld in hun uitzichtloze situatie. Ze zijn als het ware verworden tot een klein, naamloos deeltje van een grote grijs-grauwe massa. In Griekenland is dat anders en het is precies dat wat Pliatsikas bijgebleven is. Zijn buren hadden hun zelfrespect en hun eergevoel behouden. Ook het respect voor de andere, en de solidariteit die daarmee gepaard gaat, was er geen ijdel begrip. Ze berustten niet in hun lot maar knokten keihard om vooruit te komen, en als het voor zichzelf niet lukte dan probeerden ze toch hun kinderen een betere toekomst te bezorgen.

Het feit, dat ze halsstarrig weigerden in hun lot te berusten, hield natuurlijk ook in dat ze zich afzetten tegen het establishment. Dat had op zijn beurt tot gevolg dat ze door dat establishment als gevaarlijke revolutionairen beschouwd werden. Het is niet voor niets dat, enkele maanden voor de kleine Filippos de wereld intuimelde, de Kolonels een staatsgreep gepleegd hadden. Hun militaire dictatuur zou gedurende zijn zeven eerste levensjaren het land in een ijzeren greep houden. Op die manier wilden ze voorkomen dat Griekenland "ten prooi zou vallen" aan het communisme. Het was nodig om hard in te grijpen, vonden ze, want "het land stond aan de rand van de afgrond". Gelukkig was Filippos nog te klein, anders had hij misschien ook kennis gemaakt met de martelkamers van de Junta.

Die martelkamers zijn nu gelukkig gesloten en Pliatsikas kan ongestoord zijn haar schouderlang dragen en de opstand prediken. Maar bij hem is het een geweldloze opstand. Het Griekse woord "epanastasi" is net als in het Nederlands een samengesteld woord, maar toch heeft de Griekse versie nog meer die bijklank van "zichzelf weer overeind zetten" dan het Nederlandse "op-stand". Het is dat soort opstand, een heropstanding als het ware, waar Pliatsikas in gelooft. Zijn credo luidt ongeveer als volgt: ik geloof in de zwijgende opstand van het intellect, in de opstand van de gewone mensen en van hun ongekunstelde gevoel voor schoonheid, in de opstand van de liefde tegen de haat.

Toch is Pliatsikas geen militante prediker die zijn publiek met zwaarwichtige boodschappen om de oren slaat. Hij snijdt wel onderwerpen aan als de opwarming van de aarde, de ontbossing van het Amazone-gebied of de onrechtvaardigheid van de oorlogen in het Midden-Oosten. Maar dat is gewoon omdat die dingen hem beroeren, daarom zingt hij er ook over. Toevallig of niet zijn het ook de dingen die zijn publiek beroeren.

Die behoefte om te zingen over iets dat je aangrijpt was ook de drijvende kracht achter Pyx Lax . De groep ontstond toen Pliatsikas en Babis Stokas , buurjongens en jeugdvrienden, in 1989 samen hun legerdienst deden. Misschien was het wel precies het strakke militaire keurslijf, dat voor jonge kerels als zij wel heel absurd en irreëel moet aangevoeld hebben, dat maakte dat ze een uitlaatklep zochten. Ze richtten in elk geval samen een bandje op.

Filippos Pliatsikas was als prille tiener al met muziek bezig geweest, vanaf een jaar of 14 (soms zegt hij 12). Hij had wat gitaarlessen gevolgd en speelde met vrienden muziek in garages, zoals dat in die tijd over de hele wereld gedaan werd. Zijn grote voorbeelden zijn meteen ook de klassiekers uit die periode: heavy metal , Iron Maiden, ... Bovenaan zijn lijstje staat nog steeds Pink Floyd en als je hem vraagt om vijf platen te noemen die hem aanspreken, dan noemt hij zonder aarzelen hun "Dark Side of the Moon" als eerste. Het is pas later, toen hij met Babis dat nieuwe groepje zou gaan beginnen, dat hij vond dat een zichzelf respecterende Griekse muzikant toch ook wel wat van Griekse muziek moest kennen. Hij verdiepte zich daarom in de klassiekers van de populaire muziek zoals Tsitsanis en Theodorakis.

Al spoedig maakten ze een demo-bandje, 's avonds, want overdag werkten ze om aan de kost te komen. Met die demo klopten ze aan bij drie verschillende platenmaatschappijen. "Klassiek verhaal", denkt u nu, "en ze werden natuurlijk afgewezen". Maar nee hoor: de platenbonzen hadden wel degelijk belangstelling, stuk voor stuk, en de trein was vertrokken. De eerste plaat verscheen in 1990. Kort daarna kwam de oudere Manos Xydous erbij en de groep - die ze " Pyx Lax " noemden omdat ze niets beters konden bedenken - scoorde veertien jaar lang het ene succes na het andere. De drie stichters bleven al die tijd de kern van de groep vormen. Ze werden samengehouden door de gemeenschappelijke behoefte om zich te uiten door hun muziek. En toen ze in 2004 uit elkaar gingen was dat niet omdat die behoefte uitgedoofd was, integendeel. Maar ze vonden dat ze min of meer gevangen zaten in hun eigen succes. Hun publiek had een bepaalde perceptie over de groep en daardoor moesten ze telkens opnieuw liedjes zingen die ze al duizend keer gezongen hadden. Zelf wilden ze wel eens wat nieuws maar als Pyx Lax was dat moeilijk, vonden ze, afzonderlijk zouden ze wat meer ruimte krijgen om te doen wat ze graag deden. Ze gingen overigens als goede vrienden uit elkaar. "Ruzie? Natuurlijk was er ruzie", zegt Pliatsikas monkelend, "er was eigenlijk altijd ruzie, maar dan alleen over het artistieke aspect, over wat ons volgende nummer zou worden, over onze volgende plaat. Daar discussieerden we eindeloos over en we raakten het nooit eens. Maar ruzie over geld en dat soort dingen? Nooit!". Ze gingen nog een laatste keer als groep op afscheidstournee, onder de titel " Pyx Lax choris encore" (dus: " Pyx Lax zonder bis") en daarvan verscheen een laatste live-cd met als titel "Telos" ("Einde").

Voor Filippos Pliatsikas was het geen einde maar een nieuw begin, of eigenlijk gewoon een voortzetting van wat hij al zijn hele leven lang gedaan had: zijn gevoelens in muziek omzetten.

Op de klassieke vraag, of hij eerst de tekst en dan pas de muziek schrijft dan wel omgekeerd, geeft hij het al even klassieke antwoord: allebei tegelijk. "Je hebt iets in je", zegt hij, "en dat moet eruit. Dan pak ik mijn gitaar en ik probeer wat dingen uit, tot het begint te lijken op wat ik in mijn hoofd heb. De rest volgt dan vanzelf". Nu ja, vanzelf... Pliatsikas is inderdaad eerder aan de bescheiden kant. Hij zegt van zichzelf dat hij een slechte muzikant is, al is niet iedereen het daarmee eens. Velen beschouwen hem zonder meer als een van de beste musici van Griekenland.

Zijn inspiratie haalt Pliatsikas uit het dagelijkse leven, uit zijn dagelijkse leven, de dingen die hij meemaakt. Zo zag hij ooit een reportage over de "moeders van de Plaza de Mayo " in Argentinië die nu al meer dan dertig jaar (sinds 1977) steevast elke donderdag een stil protest houden, als herinnering aan hun kinderen die "verdwenen" onder de Argentijnse Junta (1976-1983). Het greep Pliatsikas zo sterk aan dat hij er een liedje over maakte. Hij dwaalt ook vaak 's nachts door Athene, luisterend naar de klank van de stad: een vrachtwagen die voorbij dendert, een chauffeur die toetert, ... Al die geluiden verwerkt hij dan later in zijn muziek.

In zijn muziek zitten twee elementen die hij belangrijk vindt. Om te beginnen moet de muziek evenwichtig zijn. Het gaat niet op - vindt Pliatsikas - dat één instrument, of één muzikant, als een bulldozer tekeer gaat en zo het hele klankbeeld voor zich opeist. De verschillende instrumenten moeten integendeel elkaar in evenwicht houden. Zo combineert hij moeiteloos de elektrische gitaren van de rockmuziek met meer "zoetgevooisde" akoestische instrumenten als viool, accordeon of mandoline.

Een tweede belangrijk element zijn de teksten, die komen voor hem zelfs op de eerste plaats. Veel van wat hij schrijft kan je dan ook zonder meer als poëzie catalogeren. Geen diep-filosofische of militante toestanden, maar gewoon een spel met woorden en klanken. Vaak lijken het op het eerste zicht gewone liefdesliedjes, en het is pas als je goed gaat luisteren dat je beseft dat ze een dubbele bodem hebben, dat er een boodschap in verwerkt zit.

Een prachtig voorbeeld daarvan is het sterke nummer "Αν θα μπορούσα τον κόσμο να άλλαζα, θα ξαναέβαφα γαλάζια τη θάλασσα" ( An tha borousa ton kosmo na állaza, tha ksanaevafa galazia ti thalassa - Als ik de wereld kon veranderen, dan zou ik de zee opnieuw blauw schilderen) waarvoor hij zowel tekst als muziek schreef. Het begint als een gewoon liefdesliedje ("De eerste keer dat ik haar zag ... ik vergeet nooit de golven van haar lichaam ..."). Je vraagt je wel af wat "zij" met de brand van Rome te maken heeft, want daar heeft hij haar de eerste keer gezien. Dan komt het refrein ("Als ik de wereld kon veranderen .."), dat onmiskenbaar een ecologische ondertoon heeft. In de volgende strofe komen we de naam van de golvende schoonheid te weten: als hij haar terugziet "aan de oevers van de Volga" hoort hij hoe een soldaat haar "Olga" noemt. Het rijmt natuurlijk lekker, en enige gelijkenis met de Russische heerseres Olga I (879-969), die het Christendom in Oost-Europa invoerde, is uiteraard louter toevallig. Of toch niet? Uit de volgende strofe leren we dat "zij" erbij was toen Columbus in 1492 vanuit Palos de la Frontera in Spanje op zoek ging naar Amerika. Ze schrijft immers haar naam op de boeg van zijn schip. Alleen heette zijn schip niet Olga maar Santa Maria. Daarna is "zij" erbij als de studenten in mei 1968 in Parijs voor hun rechten opkomen. Tenslotte zijn we terug in de kokende, brandende wereld van vandaag, waar "zij" een kind in de armen houdt. Het liedje staat op zijn cd "Omnia" (2007) en in interviews daarover zegt hij hoezeer hij zich bedrukt voelt door de problemen waar de wereld van vandaag mee worstelt. Als specifiek voorbeeld vertelt hij hoe hij aangegrepen werd door het beeld van een Palestijnse moeder die haar gedode kind in de armen houdt, maar die wordt niet expliciet vernoemd. Zo gaat het met veel van zijn liedjes: de Boodschap is onmiskenbaar aanwezig, maar ze is niet voorverpakt, u mag ze zelf op maat snijden. Misschien daarom dat zoveel mensen zich door zijn muziek aangesproken voelen. Op zijn - steevast uitverkochte - concerten zijn inderdaad alle leeftijden vertegenwoordigd.

Als hij geen concerten geeft en verder ook niet met muziek bezig is leest hij veel, vooral poëzie en literatuur, en hij heeft belangstelling voor sport (hij heeft vroeger ooit nog basket gespeeld). Hij besteedt ook veel tijd aan zijn dochtertje, dat hij op handen draagt en waar hij ook een van zijn platen aan opgedragen heeft.

Een selectie uit zijn discografie (zijn persoonlijke platen zijn met een * gemerkt)

Belangrijke platen van en met Pyx Lax

Hieronder enkele platen van Pyx Lax die een mijlpaal waren, hetzij voor de groep hetzij voor Pliatsikas zelf.

1990 Τι άλλο να πεις πιο απλά - Ti allo na pis pio apla (Wat anders kan je nog eenvoudiger zeggen). Hun eerste plaat, met daarop "Ksana" (Opnieuw) het nummer van Pliatsikas dat ze als demo naar de platenmaatschappijen stuurden. In totaal zijn acht van de dertien nummers helemaal van Pliatsikas , voor twee andere schreef hij de tekst of de muziek.

1991 Ζόρικοι Καιροί - Zoriki keri (Lastige tijden). Pyx Lax timmert rustig verder aan de weg, met bijna allemaal nummers van Pliatsikas op hun tweede cd. Amper twee van de tien tracks zijn door anderen geschreven: de ene door Manos Xydous , de andere is op tekst van Lefteris Pliatsikas , de broer van Filippos , en muziek van Nikos Vaksevanelis.

1993 Ο ήλιος του χειμώνα με μελαγχολεί - O ilios tou chimona me melancholi (De zon van de winter maakt me droevig). Pliatsikas leverde de tekst voor zes van de tien liedjes op de cd en de muziek voor vier van de tien. Ook nu is er weer een nummer bij van zijn broer, Lefteris Pliatsikas , die later (in 1998) de groep ONAR zou oprichten. Manos Xydous zorgde voor de overige liedjes. Ook het bekende nummer Άσ' την να λέει ( As' tin na leï , Laat haar maar praten) is op tekst en muziek van Xydous . Het werd gezongen door Vasilis Karras , een bekende laïka -zanger die toen nogal wat succes had. Het is hun derde plaat maar deze keer is het goed raak. Ze haalde goud, de eerste van vele. Het betekende ook dat de bandleden met hun muziek voldoende begonnen te verdienen om hun "gewone" baantjes te kunnen opgeven.

1994 Για τους πρίγκιπες της Δυτικής Όχθης - Gia tous pringipes tis Ditikis Ochthis (Voor de prinsen van de Westelijke Oever) . Voor deze plaat werkten ze samen met de gebroeders Katsimichas, die er een eigen liedje op zingen. Een ander wordt gezongen door Sotiria Leonardou , onder andere bekend van de film "Rembetiko" van Kostas Ferris (1983). Er staan ook enkele nummers op die door nog anderen geschreven werden, onder meer door Nikos Pipinelis . De rest is eigen werk van de drie leden van Pyx Lax . Deze plaat was goed voor platina.

1996 Νυχτερινός Περίπατος Στην Ιερά Οδό - Nichterinos Peripatos stin Iera Odo (Nachtelijke wandeling op (in) de "Heilige Weg") . Op een dag werden ze opgebeld door Yorgos Dalaras . Hij vond dat er in Athene op muzikaal gebied niet veel meer te beleven was, alles was zo steriel en saai. Hij wilde die stoffige boel wat nieuw leven inblazen, of ze zin hadden om mee te doen? Ze hoefden geen twee keer na te denken, en al helemaal niet toen ze hoorden dat hij samen met hen optredens wilde gaan doen in de Ierá Odós, de grootste en meest bekende muziektempel van de stad. Het werd (uiteraard) een daverend succes, er kwam een maxi-single en later (in 1997) een live-cd, die allemaal als zoete broodjes over de toonbank gingen.

1998 Στίλβη - Stilvi (Schittering). Zestien nummers van Filippos Pliatsikas en anderen. Verschillende daarvan zijn tot de "greatest hits" van Pyx Lax gaan behoren, onder meer " Señor ( Tales of Yankee Power )", een nummer van Bob Dylan in een bewerking van Pliatsikas .

1999 Υπάρχουν χρυσόψαρα εδώ; - Iparchoun chrisópsara edo? (Zijn er hier goudvissen?) . Een dubbel-cd met veel eigen werk van de groepsleden maar ook van anderen. De bekendste daarvan zijn wel Lefteris Papadopoulos en Christos Nikolopoulos , die respectievelijk tekst en muziek schreven voor "Με σκότωσε γιατί την αγαπούσα" ( Me skotose giati tin agapousa , Ze doodde mij omdat ik haar liefhad). Dit nummer was toen al een klassieker. Het werd oorspronkelijk gezongen door de bekende "crooner", Stratos Dionysíou, op zijn beroemde lp uit 1985, "O Salonikios" . Op deel 2 van de dubbele "goudvissen-cd" van Pyx Lax staan oudere succesnummers van hen. Dit album overtrof alle vorige, het werd platina met meer dan 150.000 exemplaren.

2001 Τα δοκάρια στο γρασίδι περιμένουν τα παιδιά - Ta dokaria sto grasidi perimenoun ta pedia (De doelpalen in het gras wachten op de spelers) . De verkoop van dit dubbelalbum, uitgebracht na een lange adempauze, liep zo goed (platina met meer dan 50.000 exemplaren) dat er al meteen na enkele weken een heruitgave nodig was.

2004 Τέλος - Telos (Einde). Live opname van hun afscheidstournee, zelf goed voor goud. Voor de platenmaatschappij was het nog niet ten einde. In de zomer van 2006 werden vijf van de best verkochte Pyx Lax albums heruitgebracht.

Eigen platen en samenwerkingen met anderen tijdens de Pyx Lax periode

1999 Το έργο που παίζουν τα μάτια σου - To ergo pou paizoun ta matia sou (Het werk dat je ogen opvoeren). Debuutalbum van de kersverse groep ONAR, bestaande uit zijn broer Lefteris Pliatsikas en Penny Ramantani . Filippos doet dienst als producer maar levert ook de teksten voor twee liedjes die hij meteen ook zelf zingt. De plaat wordt goed onthaald en de groep begint aan een reeks concerten die eigenlijk nooit meer opgehouden is.

* 2002 Δαχτυλίδια της Αυγής - Dachtilidia tis avgis (Ringen van de dageraad). Zijn eerste eigen cd-single waarop drie liedjes staan van hemzelf en anderen. De titelsong werd voorgesteld tijdens de concerten van Pyx Lax in de zomer van 2002, te beginnen met het Womad Festival dat dat jaar voor de tweede keer in Athene plaatsvond.

* 2002 Ένα βροχερό ταξί - Ena vrochero taksí (Een regenachtige taxi). Zijn eerste eigen volwaardige cd, met 15 liedjes. Eleftheria Arvanitaki zingt er eentje van.

2003 Εσείς, οι φίλοι μου κι εγώ - Esies, i fili mou kai ego (Jullie, mijn vrienden en ik). Live album van de concerten waarmee de peetvader van de Griekse rock, Vasilis Papakonstantinou , zijn dertig jaar op het podium vierde. Ook Pliatsikas mocht meedoen met een nummer, O koursaros (De piraat). Onder de vorm van een dubbel-cd met bijbehorende dvd is deze productie goed voor goud. Toch heeft het maar een haar gescheeld of alleen de achtduizend toeschouwers hadden ervan kunnen genieten. Pas de dag voor het concert had Papakonstantinou zich ineens luidop afgevraagd: "Nemen we het niet op?". Als het op last-minute aankomt zijn Grieken wereldkampioen en tegen de avond stonden alle opnametoestellen waar ze moesten staan.

2003 Ως την άκρη του ουρανού σου - Os tin akri tou ouranou sou (Tot aan het eind van je hemel). Plaat van Charis Alexiou , platina met 120.000 exemplaren. Ook hier mag Pliatsikas een nummer meezingen, maar deze keer is het niet van hem maar van Alexiou zelf. Hij zingt in duet met haar en hij moest er honderden uren voor in de studio doorbrengen voor het goed was. Dat gold overigens ook voor Yannis Kotsiras , die een ander liedje met haar meezingt. En zij komen er dan nog goedkoop van af, de muzikanten zaten alles bij elkaar duizenden uren in de studio's, want aan de cd is een heel jaar lang gewerkt.

Eigen platen na de Pyx Lax periode

* 2005 Τι δεν έμαθε ο Θεός - Ti den émathe o Theós (Wat God niet geleerd heeft). Tweede eigen plaat van Pliatsikas , de eerste na Pyx Lax , en meteen goud met 20.000 exemplaren. Al de muziek en de meeste van de teksten zijn van Pliatsikas . De andere zijn van jonge tekstschrijvers, zoals Nadia Spiliotopoulou . Zij schreef de tekst voor een van de uitschieters van het album, "Ένα αμάξι με φτερά" ( Ena amaksi me fterá , Een wagentje met vleugels). Het is het nummer, gecomponeerd voor de moeders van de Plaza de Mayo , dat hierboven al genoemd werd. Het wordt op de cd gezongen door niemand minder dan Dimitris Mitropanos in duet met Pliatsikas . Andere bekende zangers die hiervoor hun stem lieten inblikken zijn Dionysis Tsaknis , Lavrendis Machairitsas en vroegere Pyx Lax collega Manos Xydous .

* 2006 Ταξιδεύοντας με άλλον ήχο - Taksidevondas me allon icho (Op reis met een andere klank). Live-opname van de twee (uitverkochte) concerten in de Megaro Mousikis in Athene, waar hij ondersteund werd door een volwaardig symfonisch orkest, het "Orkest voor Eigentijdse Muziek" van de Griekse staatsomroep ERT. Dionysis Tsaknis en Lavrendis Machairitsas waren weer van de partij, evenals Efstathia, Theodosia Tsatsou , Stathis Drogosis en Vasilis Kazoulis . Uitgebracht op cd met dvd, met op allebei dezelfde 19 nummers.

* 2007 Omnia. De titel is Latijn en betekent "alles". Het komt van "Omnia sol temperat, purus et subtilis" (De zon, puur en subtiel, tempert alles) uit de Carmina Burana (een verzameling Middeleeuwse gedichten, op muziek gezet door Carl Orff) . De tekst van de titelsong - waar overigens geen woord Latijn aan te pas komt, tenzij op de achtergrond - werd geschreven door "de prins der tederheid" Loudovikos ton Anogion . Nog enkele teksten werden door anderen geschreven, zoals Lefteris Pliatsikas en Nadia Spiliotopoulou . De overige teksten en al de muziek zijn van Pliatsikas . De uitschieter van de cd is zonder twijfel "Αν θα μπορούσα τον κόσμο να άλλαζα" ( An tha borousa ton kosmo na állaza - Als ik de wereld kon veranderen). Zoals hierboven aangegeven is de tekst typisch voor Pliatsikas . Ook de muziek illustreert mooi zijn streven naar een bulldozer-vrij evenwicht. Afwisselend met de Griekse strofen hoor je ... een rasechte rapper, de Nigeriaanse Griek MC Yinka , die met zijn eigen Engelse tekst zijn ding doet. Het lijkt maar niks als je het leest, je moet het horen. Alle critici zijn het erover eens dat het een bijzonder geslaagde combinatie is. De hele cd is trouwens op lovende kritieken onthaald en Pliatsikas zelf vindt het zijn beste cd tot nog toe. Met het materiaal van deze cd gaf Pliatsikas in de zomer van 2007 enkele concerten in Athene, in het Lykavitos theater, dat drie dagen na elkaar nokvol zat. Ook voor de gelegenheid kon hij beschikken over het "Orkest voor Eigentijdse Muziek" van de ERT. Het concert werd later ook op tv uitgezonden, zowel in het binnenland als wereldwijd via de satelliet. De cd bevat 14 nummers. Er is ook een andere uitgave waaraan een tweede cd is toegevoegd met daarop een instrumentale versie van de negen meest meezingbare nummers.

* Momenteel werkt Pliatsikas aan een nieuw album dat omstreeks 15 februari 2009 zou verschijnen onder de titel "Balarines epitrepondai" ( Μπαλαρίνες επιτρέπονται , "Ballerina's toegestaan") . Er is nog een andere versie, waarmee hij mikt op een internationaal publiek, en die zou "Grasp life" heten. Op zijn European Tour 2009 zal hij allicht werk van deze cd voorstellen. U leest meer over deze tour op onze januari 2009-pagina .