© Athiná Lambiri 2014

Athiná Lambiri

Athiná Lambiri ( Αθηνά Λαμπίρη ) zal in de Lage Landen allicht vooral bekend zijn van de "European Tour" van super-ster Yorgos Dalaras in mei 2014 . Toen kwam ze met hem mee naar Brussel en Amsterdam voor zijn programma "Rebetiko Unplugged". Later, in juni 2015 , kwamen daar nog enkele extra concerten in Duitsland bovenop, en ook voor de Amerikaanse poot van deze tournee mocht Athiná Lambiri mee met Dalaras .

Dat zegt eigenlijk al voldoende over haar kwaliteiten. Als je niet goed bent, neemt iemand als Dalaras je gegarandeerd niet mee op het podium. Hij heeft immers een reputatie te verliezen. Als zijn gastzangers of -zangeressen niet het hoge niveau bereiken dat zijn publiek ook van hem verwacht, dan wordt dat op zijn rekening geschreven. En als die samenwerking dan meer dan een jaar lang standhoudt, dan weet je het wel.

Athiná Lambiri werd geboren in Limenária, een stadje dat, met iets meer dan 2.000 inwoners, toch nog altijd het tweede grootste is van Thasos, het eiland in het uiterste noord-oosten van Griekenland. Het was ook daar dat ze opgroeide.

Muzikanten op dit niveau beginnen vaak al heel jong met muziek, en zij is geen uitzondering. Ze begon met gitaarlessen toen ze pas acht was, en ze bleef dat drie jaar lang doen.

In 2002 verhuisde ze naar Rethymno, op Kreta, om daar hedendaagse geschiedenis te gaan studeren. Ze moet dan ongeveer achttien geweest zijn, maar toch speelde ze kennelijk al sinds 2000 als betaald muzikant.

Enkele jaren later, met haar diploma op zak, had ze eigenlijk aan de slag kunnen gaan als lerares geschiedenis, maar uiteraard stak de muziek daar een stokje voor. In 2004 - dus amper twee jaar na haar aankomst op Kreta - zat ze al tot over haar oren in het plaatselijke muziekleven. Ze leerde er zowel politiko laouto als de "gewone" Kretenzische laouto spelen, en dat deed ze op de aloude manier: gewoon in de praktijk, als discipel van een gevestigde muzikant. In haar geval waren het mensen als Stelios Sykakis en Dimitris Siderís die haar onder hun hoede namen.

Ze leerde snel, en dus kon ze aan de slag als begeleidster van lyra-spelers als Zacharias Spyridakis en Dimitris Sgourós. Het zal duidelijk zijn dat ze hiermee midden in de Kretenzische traditionele muziek beland was.

Ze werkte trouwens mee aan het album ''Σκοποί και τραγούδια της Κρήτης από το αρχείο του Παύλου Βλαστού 1860-1910'' (Skopi ke tragoudia tis Kritis apo to archio tou Pavlou Vlastou 1860-1910, Melodietjes en liedjes van Kreta uit het archief van Pavlos Vastos), Ze vermeldt het quasi terloops in haar cv , maar ze "vergeet" te vermelden dat dit eigenlijk een monumentaal werk is. Niet alleen vanwege de omvang - drie cd's met in totaal 51 traditionele liedjes - maar vooral vanwege de historische betekenis.

Om te beginnen wordt Pavlos Vlastós (1835-1925) beschouwd als de grondlegger van de Kretenzische laografie. Van 1860 tot 1910 verzamelde hij onvermoeibaar alle traditionele liedjes die hij maar te pakken kon krijgen. Hij schreef die neer in de Byzantijnse muzieknotatie en, behalve de tekst, noteerde hij ook de context. Zo weten we waar hij het liedje had aangetroffen, bij welke gelegenheid het gezongen werd, enzovoorts. Hij liet niet minder dan 93 handgeschreven boeken na, met in totaal meer dan 400 goed gedocumenteerde liedjes.

De onschatbare waarde van dit archief wordt duidelijk als je beseft dat de traditie op Kreta altijd springlevend is gebleven, tot op de dag van vandaag. Maar iets dat leeft, verandert ook voortdurend. De traditionele Kretenzische muziek, zoals we die vandaag kennen, klinkt dus vaak heel anders dan pakweg een eeuw geleden. Het archief van Pavlos Vlastós maakt het mogelijk om ons een beeld te vormen van de muziek van toen. Het is dus een soort muzikale tijdmachine. Alleen lag die, zo goed als ongebruikt, stof te verzamelen in een vergeten bibliotheek - tot Dimitris Sgourós er zich mee ging bemoeien. Hij zag er onmiddellijk het belang van in. Hij selecteerde er 200 liedjes uit, bestudeerde die vijf jaar lang vanuit alle mogelijk invalshoeken, en uiteindelijk hield hij er 51 over waar hij dan de drie cd's van "Skopi ke tragoudia" mee vulde. Hij streefde naar uitvoeringen die zo kort mogelijk aansloten bij hetgeen Vlastós indertijd moet gehoord hebben. Die reconstructie van het muzikale verleden maakt het album zelf ook tot een historisch monument, maar dat vertelt Athiná Lambiri er niet bij.

Zij speelt er "koutalakia" op, de lepeltjes dus, en ze zingt. De laouto wordt bespeeld door haar twee leraars Dimitris Siderís en Stelios Sykakis. Dimitris Sgourós zelf neemt de lyra voor zijn rekening, en daarnaast zijn er nog twee andere muzikanten, plus een (andere) zangeres en een zanger. Die zangeres heet Maria Fasoulaki, de zanger zal wat beter bekend zijn, want dat is niemand minder dan ... Psarantonis . In dit illustere gezelschap is Athiná Lambiri de enige die niet van Kreta zelf afkomstig is, wat op zich toch ook al veelbetekenend is.

Het album verscheen in april 2011. Kort daarna verhuisde Athiná Lambiri naar Athene, na negen jaar op Kreta. Het zal beslist niet geweest zijn omdat de Kretenzers haar weg wilden hebben, want het album werd daar erg goed onthaald.

In Athene kwam Athiná Lambiri dan terecht in het wereldje van de rembetika . Daar ging ze aan de slag als sessie-muzikante. Ze zocht (en vond) opdrachten als gitariste en/of zangeres: soms als lid van het huisorkest van een club of taverna , soms in een ensemble dat een gerenommeerd artiest begeleidt tijdens optredens. Het zijn bijna altijd tijdelijke opdrachten, voor enkele weken, voor een bepaald seizoen of voor één specifieke tournee,

Het is allicht ook op die manier dat ze op het radarscherm van Yorgos Dalaras verscheen, en dat leverde haar dan de uitnodiging op om met hem mee te gaan op zijn "Rebetiko Unplugged" tournee in 2014.

© Alpha TV 2014

Athina Lambiri met Yorgos Dalaras op televisie

Uiteraard werd daar in de Griekse media uitgebreid aandacht aan besteed, Dalaras is nu eenmaal wie hij is. Maar al die aandacht straalde ook af op Athiná Lambiri . Zo mocht ze mee met Yorgos Dalaras naar de tv-studio's voor het bekende zaterdagavondprogramma "Stin Gia Mas". Ze zong daar samen met hem enkele liedjes, net zoals ze dat ook op de live-optredens had gedaan, maar deze keer werd ze dan wel gezien, gehoord en opgemerkt door de vele honderdduizenden (of misschien zelfs miljoenen) Grieken die thuis naar dit populaire programma zaten te kijken.

Dalaras was niet de enige die haar goed genoeg vond om haar een hele tijd lang aan boord te houden. Als je immers kijkt naar de andere muzikanten waar ze zoal mee samenwerkte, dan valt het op dat bijna al die samenwerkingen telkens vele jaren lang standhielden.

© Athiná Lambiri 2012

Athiná Lambiri en Ilias Elisseos

Eén van de eersten waar ze mee samenwerkte was Ilias Elisseos (°Athene 1983), Hij is opgegroeid met de klanken van de rembetika en de laïka en speelt trichordo sinds zijn dertiende. Toen Athiná Lambiri met hem het podium opging, had hij daar al met een hele reeks bekende namen gezeten, waaronder Babis Golés en Tasos Chalkias. Minstens sinds 2012 (en misschien al eerder) treden ze op als duo. Zij speelde gitaar, hij bouzouki , en ze zongen allebei. Een naam voor hun duo hadden ze niet nodig. Ze maakten voldoende indruk om het publiek te lokken met gewoon hun beide namen op de affiche. Later kwam daar nog de zangeres Evelina Angélou bij, en in die samenstelling bleven ze regelmatig optreden tot minstens in 2017 of 2018.

Evelina Angelou is niet alleen een uitstekende zangeres, ze is natuurlijk ook de echtgenote van Stelios Vamvakaris ("zoon van"). Ze heeft haar eigen carrière maar treedt vaak samen met hem op. Eén voorbeeld van vele is de reeks optredens tijdens het winterseizoen van 2016-2017, elke donderdag in de bekende club "Peran" in Athene. Daar kreeg Stelios Vamvakaris versterking van een andere bouzouki -virtuoos, Nikos Tatasopoulos . En naast Evelina Angélou zien we alweer Athiná Lambiri opduiken. Zij zong en speelde gitaar. Dan was er nog Yannis Niárchos ( baglamas en zang) en Dimos Vougioukas (accordeon).

Athina Lambiri had trouwens al eerder samengewerkt met Nikos Tatasopoulos , minstens al sinds november 2014. Toen traden ze op met Charoula Tsalpará als accordeoniste en zangeres. En in juni 2015 werd dit tweetal begeleid door Sotiris Papatragiannis , tot in de Lage Landen bekend als zanger en baglama-speler van "Kompania".

Ook die samenwerking duurde vele jaren. Tijdens het winterseizoen 2018-2019 bijvoorbeeld waren ze alle vier samen elke vrijdag te horen in de "1002 Nychtes".

Tijdens dat zelfde seizoen zaten Athiná Lambiri en Nikos Tatasopoulos ook nog eens elke dinsdag op het podium van de taverne "Efímeron", maar dan samen met Yannis Niárchos (dezelfde waarmee ze twee seizoenen eerder - en drie paragrafen hoger - in de "Peran" hadden samengewerkt). Charoula Tsalpará was er deze keer niet bij. Die had op dinsdag immers in een andere club een reeks optredens met twee andere muzikanten.

En enkele maanden eerder, in maart 2018, hadden Athiná Lambiri , Nikos Tatasopoulos en Sotiris Papatragiannis ook al in de "1002 Nychtes" gespeeld, maar ook toen was Charoula Tsalpará vervangen, deze keer door de zangeres Eva Xenou .

Deze paar voorbeelden illustreren meteen ook hoe "uitwisselbaar" dergelijke muzikanten eigenlijk zijn, toch op dit hoge niveau. Als er één van hen verhinderd is, bijvoorbeeld wegens een andere opdracht, dan vragen ze gewoon iemand anders. En vaak zie je dan ook dat ze al eerder met die "invaller" samengewerkt hebben, of anders gaan ze dat later wel doen - als de samenwerking bevalt, tenminste. Op die manier ontstaan er, binnen het Atheense muziekwereldje, een aantal "pools" van muzikanten die het goed met elkaar kunnen vinden, en die na verloop van tijd ook goed op elkaar ingespeeld zijn.

Een andere naam, die binnen deze specifieke pool regelmatig opduikt, is die van de bouzouki -speler Adonis Enitis ( Αντώνης Αινίτης ). In 2012 vinden we hem samen met Charoula Tsalpará en enkele anderen (waaronder Semeli Papavasiliou - op cello !) in de "1002 Nychtes" en enkele andere clubs in Athene. En zes jaar later, in 2018, had hij een reeks optredens met Sotiris Papatragiannis en Athiná Lambiri .

Tussenin waren er nog vele andere combinaties van dezelfde muzikanten in steeds wisselende samenstellingen, maar belangrijker in deze context is dat Athiná Lambiri duidelijk een "vast lid" van deze pool is geworden, en dat op nauwelijks enkele jaren tijd. Dat is veelzeggend, want deze mensen zijn allemaal gerenommeerde rembetika -muzikanten, met een stevige reputatie bij de Atheense liefhebbers.

Meer nog: toen Athiná Lambiri in 2011 vanuit Kreta in Athene aankwam, was ze nog een illustere onbekende in het rembetika -milieu. Voor zover ze op dat moment al een reputatie had, dan was dat toch vooral op het vlak van de Kretenzische traditionele muziek. Wat betreft de rembetika was ze toen eigenlijk nog een onbeschreven blad. Maar dat duurde dus niet lang.

Een onrechtstreeks gevolg daarvan is dat ze regelmatig op de Griekse televisie te zien is. In het programma "Stin Gia Mas" is ze zowat een vaste klant geworden. De meeste afleveringen draaien rond een bepaald thema, en de rembetika komt er regelmatig aan bod. Het team achter het programma weet waar ze daarvoor terecht kunnen. Ze gaan dus uit vissen in de pool van rembetika -muzikanten die in Athene populair zijn - en dan halen ze vaak ook Athiná Lambiri boven water.

© Skai TV 2018

Athiná Lambiri zingt op antenne

Zo was ze bijvoorbeeld ook te zien in een aflevering van november 2018. Het was dezelfde uitzending waarvoor ook de Kosmokrators vanuit Brussel naar Athene uitgenodigd waren. Deze Belgisch-Griekse groep mocht daar enkele van hun liedjes komen voorstellen. Het Griekse publiek is inderdaad gefascineerd door de manier waarop de Kosmokrators hun eigen Engelse, Franse of Nederlandse teksten monteren op bekende rembetika -melodietjes.

Athiná Lambiri zelf mocht ook enkele nummers solo zingen, en zij kreeg zowaar (een deel van) de Kosmokrators mee op de dansvloer.

Het zal duidelijk zijn dat Athiná Lambiri tegenwoordig tot over haar oren in de rembetika zit. Toch laat ze Kreta niet vallen. Voor haar geldt het gezegde "uit het oog, uit het hart" duidelijk niet. Wel integendeel, ze laat geen gelegenheid onbenut om Kretenzische liedjes te zingen en te spelen.

Als één van haar vroegere leraars en/of collega's uit Kreta naar Athene overkomt, dan weten ze elkaar te vinden en dan zie je Athiná Lambiri vaak met hen optreden. Maar ze smokkelde zelfs een Kretenzisch liedje in één van haar optredens in het tv-programma "Stin Gia Mas" - en dat dan nog wel in een uitzending waar ook Yorgos Dalaras te gast was...