© Luc Pardon 2018

Charoula Tsalpará

De ouverture van een bio van Charoula Tsalpará ( Χαρούλα Τσαλπαρά ) vertoont veel gelijkenissem met die van de vele andere jonge, getalenteerde muzikanten die in Griekenland actief zijn.

Ze werd in 1986 in Athene geboren, en ook zij begon al heel jong met muziekles. Op haar zevende volgde ze al pianoles en muziektheorie aan het Conservatorium van Athene.

Maar zelfs eerder al had ze les gevolgd aan het Filippos Nakas conservatorium. Dat was op aandringen van haar muzieklerares in de kleuterschool, die al snel begrepen had dat er in het kleine meisje een groot talent voor muziek verscholen zat.

Die lerares had dat goed gezien, en dat bleek ook toen Charoula Tsalpará in 2005 haar hogere studies aan de Muziekfaculteit van de Universiteit van Athene afrondde: ze eindigde bij de eerste tien.

Daarna volgen er nog een hele reeks opleidingen in zowat alle aspecten van de westerse klassieke muziek, met als gemeenschappelijk kenmerk dat op zowat al haar diploma's de vermelding "met onderscheiding" staat. Ook haar einddiploma als klassieke pianiste behaalde ze in 2011 met onderscheiding.

De enige ietwat vreemde eend in deze klassieke bijt is een opleiding muziektherapie, die ze ook in de praktijk bracht door een jaar als vrijwilligster te gaan werken in een verzorgingsinstelling.

Maar toen ze in 2011 haar klassieke studies afsloot, was ze al een tijdje met nog iets anders bezig. Al in 2005 had de populaire Griekse muziek haar aandacht getrokken, en dan vooral de stadsmuziek van de jaren 1930. Ze was in de eerste plaats gefascineerd door de oude 78-toeren platen uit die tijd. Die ging ze dus bestuderen, en het zal niet verbazen dat ze dat grondig deed. Het gevolg laat zich raden: haar belangstelling verschoof beetje bij beetje oostwaarts, en breidde zich uit tot de stadsmuziek van het hele oostelijke Middellandse-Zeegebied.

Dat het haar menens was, blijkt ook uit het feit dat ze in 2011, dus toen ze haar einddiploma klassieke pianiste veilig en wel op zak had, toch geen werk zocht in die richting. In plaats daarvan ging ze aan de slag in de nachtclubs waar populaire muziek gespeeld werd. Daar werkte ze niet alleen als pianiste, maar ze speelde ook baglamas en ze trad bovendien op als zangeres.

In 2013 besloot ze om daar nog accordeon bovenop te doen, en daarom ging ze opnieuw les volgen, eerst bij Andreas Tsekouras en daarna bij Iraklis Vavatsikas.

Op die manier speelde en speelt Charoula Tsalpará in een schier onafzienbare reeks groepen en groepjes. Om er maar twee te noemen: in oktober 2018 was ze in Brussel met het trio "To Bam", samen met Theodora Athanasiou en Glafkos Smarianakis .

En met (onder meer) Glafkos Smarianakis speelt ze ook nog in de "Banda Jovanica". Dat ensemble is genoemd naar de legendarische maar enigszins mysterieuze violist Yannis Alexiou (1850-1925). Zijn bijnaam was immers Yovanikas (Γιοβανίκας), maar dat is meteen ook het enige wat men met zekerheid over hem weet - en dan nog, want er zijn nog andere varianten in omloop. De "Banda Jovanica" wil minstens zijn muziek doen herleven, en, als het even kan, ook nog zijn levensloop reconstrueren.

Daarnaast speelt ze ook "naamloos", samen met enkele collega's. Vaak zijn dat optredens in clubs en taverna's die een heel seizoen lang lopen. Soms zijn het ook kortere reeksen, maar ook die zijn telkens op vaste dagen, bijvoorbeeld elke dinsdag of elke vrijdag. Op de affiche staan dan gewoon de namen van de muzikanten, en het Atheense publiek heeft daar voldoende aan.

Enkele concrete voorbeelden zijn haar optredens in juli 2015, als duo met Athiná Lambiri in een kleine taverna, en de reeks in de "1002 Nychtes" tijdens het winterseizoen 2018-2019, als kwartet met Nikos Tatasopoulos , Sotiris Papatragiannis en (opnieuw) Athiná Lambiri .

Dat is dan nog zonder al de grote en kleine sterren te vergeten die ze als muzikante begeleidde tijdens hun optredens in allerlei clubs.

Eén van die optredens was trouwens dat van de bekende Belgisch-Griekse groep "Kosmokrators" uit Brussel, die in de zomer van 2016 in Athene hun cd "Frenetika" gingen voorstellen (zie desgewenst onze maart 2017 maandpagina ). Ook toen werd Charoula Tsalpará opgetrommeld om hen te begeleiden op accordeon en baglamas .

En als we volledig zouden willen zijn, dan zouden we daar nog eens een handvol theaterstukken moeten aan toevoegen, want ook daar werkte ze aan mee als muzikante.

Tot slot zijn er nog wel een paar "details" die bijzonder relevant zijn in dit kader.

Als pianiste probeert ze te achterhalen hoe dit instrument precies gebruikt werd in de Griekse stadsmuziek van de jaren 1930. Ze is daar al een hele tijd mee bezig, en, zegt ze zelf, "ik zal er allicht nog vele jaren zoet mee zijn".

Omgekeerd is ze ook gefascineerd door de gelijkenissen en tegenstellingen tussen de piano en de laterna . De piano was een indrukwekkend meubelstuk dat de huiskamers van de gegoede burgerij sierde, de laterna daarentegen was het mobiele straatorgel dat de eenvoudige mensen vermaakte. Bovendien staan de twee instrumenten eigenlijk symbool voor respectievelijk West en Oost, en Griekenland ligt nu eenmaal op het kruispunt tussen deze beide werelden ... De pianiste in Charoula Tsalpará probeert nu het "volkse" repertoire van de laterna te spelen op de "elitaire" piano. Dat project heeft ze zelfs een eigen naam gegeven: "ΠιανΟΛΑτέρνα" (PianOLAterna) heet het. Als je dat op de affiche van een Atheense taverna ziet staan, dan weet je dat zij binnen op haar eentje achter een piano zit en allerlei populaire deuntjes uit de toetsen tovert: van walsjes en cantates tot ballos, zeïbekiko en kalamatianos.

En als accordeoniste geeft ze af en toe zelf ook seminaries.

Tijdens het "Accordeon Festival" van Syros in 2017 bijvoorbeeld, dat ze met "Bam" op zo'n spetterende manier opende, gaf ze nadien ook nog een seminarie van in totaal 30 uur, verspreid over zes dagen, met als titel "Ακροβατώντας ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση" (Akrovatondas anamesa se Anatoli ke Disi) , te vertalen als "Balancerend tussen Oost en West". Het onderwerp was - uiteraard - het gebruik van het accordeon in de Griekse stadsmuziek in de periode 1930-1950.

Ongeveer een jaar later, in juli 2018, gaf ze dat zelfde seminarie ook in het kader van de "Mousikes Avlés" (Muziektuinen), een jaarlijks muziekcongres op Ikaria. De - zelfs gedeeltelijke - lijst van andere muzikanten, die daar ook uitgenodigd waren om een seminarie te geven, spreekt boekdelen: Evgenios Voulgaris ( outi ), Kyriakos Gouventas (viool), Manolis Pappos ( bouzouki ), Manousos Klapakis (percussie), Maria Koti (traditionele zang), Maria Ploumi ( laouto ), Sofia Lampropoulou ( kanonaki ), ... Als je tussen al die "grote kanonnen" dan ook de naam van Charoula Tsalpará ziet opduiken, dan hoeft daar verder geen tekeningetje meer bij om te weten dat dit geen accordeoniste is waarvan er dertien in een dozijn gaan.