Ter gelegenheid van het Griekse voorzitterschap van de Europese Unie worden er in de huidige vijftien EU-lidstaten heel wat activiteiten georganiseerd die vele aspecten van het rijke culturele Griekenland belichten. Zo ook deze tentoonstelling, aangeboden door het Griekse Ministerie van Cultuur.

Aan de hand van reeds gekende maar ook zeer recente archeologische vondsten worden muziek, dans en poëzie in de antieke Griekse wereld belicht. Deze voorwerpen werden thematisch ondergebracht en brengen in deze heel eigen context verrassende elementen aan het licht. Zo vernamen wij dat het kerkorgel, een instrument dat tegenwoordig niet meer uit onze westerse kerkmuziek weg te denken is, zich eigenlijk heeft ontwikkeld uit het waterorgel. Het waterorgel of hydraulis werd door een Griekse ingenieur uit Alexandrië in de derde eeuw voor Christus uitgevonden. Aan het hof van Byzantium was het een wijd verspreid instrument dat evolueerde tot een windorgel. In 757 deed de Byzantijnse keizer Constantijn V er eentje cadeau aan Pepijn de Korte, koning der Franken, en zo kon het instrument langzaam maar zeker aan haar opgang in het westen beginnen. Vlaanderen en Brabant speelden vanaf de vijftiende tot aan het begin van de zeventiende eeuw een belangrijke rol in de omvangrijke ontwikkelingsgeschiedenis van het orgel. In Griekenland is het instrument verdwenen.

De thematische onderdelen van de tentoonstelling zijn:

• Muziek en dans in Griekenland tijdens de prehistorie
• Muziek en dans op muntstukken
• Muziekinstrumenten
• Goddelijke en mythische afbeeldingen m.b.t. muziek en dans
• Muziek en dans in het publieke leven
• Muziek en dans in het privéleven
• Over de dansen

De tentoonstelling loopt nog tot 25 mei in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. Er wordt in de museumshop een uitgebreide tweetalige (Frans-Griekse) catalogus aangeboden voor de prijs van € 24,-. De Nederlandstalige versie was bij de officiële opening op dinsdag 25 februari nog niet klaar en zou nog een aantal weken op zich kunnen laten wachten (misschien zelfs tot na de Paasvakantie). Er zijn voor leerlingen en leraren speciale drietalige (Nederlands-Frans-Grieks) educatieve brochures te verkrijgen die kinderen en jongeren meer vertrouwd zouden moeten maken met kunst uit de oudheid. Deze educatieve brochures (vier in totaal, afhankelijk van de leeftijdscategorie) worden gratis ter beschikking gesteld voor scholen.

Over deze tentoonstelling wordt in maart ook een lezing in het Nederlands gegeven door dr. Chris Tytgat, conservator van de verzameling Griekenland van het Jubelparkmuseum. En als bekroning van dit mede als educatief programma opgezet project, kunt u in mei naar een workshop en concert met Nena Venetsanou en de groep LyrAvlos .

Vijf professionele Nederlandse musici, die zich uitsluitend op de Griekse muziek hebben toegelegd en bovendien vaak optreden, dat is in een paar woorden gezegd waarvoor Palio-Paréa staat. De groep speelt niet alleen covers, maar ook en vooral hun eigen repertoire; muziek en teksten speciaal voor hen geschreven.

In de Schuilkerk van Gorinchem (Noord-Holland) wordt wel vaker wereldmuziek opgevoerd. De akoestiek is er goed en de sfeer gezellig intiem.

Onder leiding van Nederlander Wouter Swets speelt het internationaal ensemble Al Farabi die zondagmiddag volks- en kunstmuziek uit de Balkan, Turkije, het Nabije Oosten, de Kaukasus en Centraal Azië. Ook Griekse nummers komen aan bod. Er zit trouwens een Griek in het gezelschap, Yannis Kyriakidis, die ud ( outi of Arabische luit) speelt. Tenminste dat was zo toen we dit concert in november 2002 aankondigden.

Inmiddels blijkt de bezetting van Al Farabi al enigszins veranderd te zijn.

Naar jaarlijkse gewoonte organiseert men in Puurs een Grieks feest, en ook dit jaar is het recept onveranderd.

U krijgt er een aperitief, voor- en hoofdgerecht geserveerd en voor de muziek zorgt het duo I Ellines, met zanger Dimitris Tsimbiropoulos en bouzouki speler Stratos Stabourlos. Dansgroep Asteria uit Maasmechelen laat u zien hoe u op deze muziek moet dansen, en daarna kan u zelf uw kunnen demonstreren.

Wie het verrassende concert van het Ensemble Tirana in januari gemist heeft kan het geheel in het programma van Paul Rans, op de Belgische radiozender Klara, beluisteren. Het concert werd integraal opgenomen en wordt in twee delen uitgezonden.

Achtergronden bij dit concert vindt u via onze januari 2003-pagina .

Nomades is een groep Nederlanders uit Groningen die Balkanmuziek - vooral de muziek van Goran Bregovic - en Griekse muziek opvoert. Sommige Griekse composities worden in het Nederlands gezongen.

U begrijpt het; het is geen zuivere, traditionele Griekse muziek waar u zich moet aan verwachten maar aan een eigen interpretatie die de groep eraan geeft. Dit zal zeker het geval zijn voor onderstaand concert, waaraan een jazzy tintje gegeven wordt. Nomades treedt in Theater Romein op met de Amsterdamse jazz-zangeres Carmen Gomes .

De Pontische vereniging "Kamian k'en argos" organiseert een Grieks feest.

De Pontos is een streek aan de zuidoostkust van de Zwarte Zee , in het huidige Turkije. Het is een 700 km lange en 80 km brede (smalle) strook land, die tot aan de Russische Kaukasus doorloopt. In de oudheid werd de streek bevolkt door Griekse kolonisten, en door de gunstige ligging kregen die nederzettingen al spoedig een grote economische en politieke betekenis. Het legendarische Trebizonde speelde een grote rol in het Byzantijnse rijk.

Door hun geïsoleerde ligging konden de Pontiërs duizenden jaren lang hun eigenheid bewaren, tot diep in de Turkse tijd. Tot op de dag van vandaag zijn in het Pontisch, een Grieks dialect met talrijke leenwoorden uit de omliggende gebieden, nog duidelijk sporen terug te vinden van het Oudgrieks, die in het "algemeen beschaafd Grieks" al lang verdwenen zijn.

In het begin van de vorige eeuw kwam er een bruusk einde aan het sprookje. Het Ottomaanse Rijk viel langzaam maar zeker uit elkaar, en de "Jonge Turken", onder leiding van Mustafa Kemal (Atatürk), namen de macht over. Net als overal in Europa maakte ook in Turkije het nationalisme opgang, maar in Turkije ging dat helaas gepaard met het systematisch uitmoorden van niet-Turkse bevolkingsgroepen. Er zouden - onder meer - 1.500.000 Armeniërs en 350.000 Pontiërs afgeslacht zijn. De opeenvolgende Turkse regeringen ontkennen in alle toonaarden dat er ooit zoiets geweest is als een genocide. Ze ontkennen niet dat er "enkele honderdduizenden" omgekomen zijn, maar dat waren "ongelukjes", onvermijdelijk in oorlogssituaties. De Armeense genocide wordt langzaam maar zeker door steeds meer landen erkend (telkens met woeste reacties vanuit Turkije), maar over de Pontische genocide hoor je veel minder. Dat is bijzonder pijnlijk voor de overlevenden en hun nazaten. Griekenland heeft 19 mei uitgeroepen als datum voor de herdenking ervan.

De overlevenden, zo'n half miljoen, verhuisden naar Griekenland. Ze vormden dus ongeveer een derde van de anderhalf miljoen Grieken die naar aanleiding van de Megali Katastrofi uit Turkije wegtrokken. Anderen vluchtten naar Rusland. Van deze laatsten kwam er een deel tijdens en na de Tweede Wereldoorlog naar Griekenland, en sinds het neerhalen van het IJzeren Gordijn zijn er nog velen gevolgd. De meeste Pontiërs vestigden zich in het noorden van Griekenland. Ze vormen daar - alweer - een zeer belangrijke factor in het economische en politieke leven.

Het laat zich raden dat de Pontiërs met zo'n bewogen geschiedenis ook een rijke cultuur hebben ontwikkeld, en de talrijke Pontische gemeenschappen binnen en buiten Griekenland houden die dan ook met gepaste trots in leven. Hun dansen zijn vooral merkwaardig omdat ze een aparte plaats innemen in het rijke Griekse "danslandschap". Wellicht is dat omdat ze, net als de taal, zeer oude invloeden bewaard hebben. Volgens sommigen is er één bepaalde dans die nog steeds dezelfde is als wat door Homeros beschreven wordt, maar dat staat wetenschappelijk niet vast. Bovendien zijn er ontegensprekelijk parallellen met de dansen van aangrenzende gebieden en bevolkingsgroepen.

Ook kenmerkend en onmiddellijk herkenbaar is de Pontische lyra (lier) of kementzes , die veel smaller is dan wat in de rest van Griekenland (bijvoorbeeld op Kreta) gebruikelijk is. Ze is slechts vier tot zeven centimeter breed en heeft drie snaren. Meestal wordt de lyra slechts begeleid door de daouli (grote trom). Een ander typisch instrument is de touloum , en dat is - jawel - een doedelzak. Deze komt buiten het Pontos-gebied alleen nog op de Dodekanesos eilanden voor (waar hij tsambouna genoemd wordt), verder nergens in Griekenland. De Pontische variant is waarschijnlijk meer dan duizend jaar oud.

De muzikanten op deze avond komen uit Duitsland. De lyraspeler, Antonis Nikiforidis , is een begrip op de feesten van de Pontische gemeenschappen in Duitsland. Voor zover ons bekend is het de eerste keer dat hij in België te horen is.

Zoals altijd is er ook mogelijkheid om een hapje te eten.

De tentoonstelling "Mouson Dora" of Geschenk van de Muzen, die nog tot 25 mei loopt in het Jubelparkmuseum, wordt in deze lezing toegelicht. De spreekster is dr.Chris Tytgat, conservator van de verzameling Griekenland van het museum. De lezing wordt in het Nederlands gegeven.

Voor meer informatie over deze tentoonstelling verwijzen wij u naar onze februari-pagina . In mei kunt u in datzelfde kader een workshop en concert bijwonen van Nena Venetsanou en de groep LyrAvlos.

Ook dit concert kadert alweer in de reeks van festiviteiten die overal in de Europese Unie op touw worden gezet naar aanleiding van het Griekse voorzitterschap van de EU. De organisator is Women of Europe (Vrouwen van Europa - Femmes d'Europe), een organisatie die om de 6 maanden een galaconcert organiseert, telkens wanneer een ander land voorzitter wordt van de EU volgens een roulatiesysteem tussen alle lidstaten.

Eleni Karaïndrou is een vermaarde componiste van vooral filmmuziek. Sedert 1982 is zij trouwens de vaste componiste van filmmaker Theo Angelopoulos en samen hebben zij grote films met internationale uitstraling op hun actief staan, zoals de filmproductie "Reis naar Kythira" bijvoorbeeld.

In deze galavoorstelling, een wereldpremière, treedt Eleni Karaïndrou op als pianiste samen met het orkest La Camerata - The Friends of Music Orchestra, onder leiding van Alexandros Myrat. Deze van oorsprong Griekse dirigent heeft reeds op verschillende plaatsen in Europa, waaronder België, de meest prestigieuze orkesten geleid. Sedert 1991 is hij artistiek directeur en vast dirigent van La Camerata, het toen pas opgerichte Atheense kamerorkest. Er zouden 24 muzikanten, waarvan 9 solisten, van dat orkest naar België komen.

Het concert kreeg de titel: " Reis van Kythira...naar de Eeuwigheid ", een toespeling op de verschillende thema's van Karaïndrou's filmmuziek. Op het programma staan de volgende thema's: Parade / Return - Decision - Ulysses' Gaze - Anna's dream / Theme of the Spring and the Menhirs / Dance-betrayal - Farewell theme - Trieste / Elegy for Rosa - Depart and eternity theme - Valse - The Journey / Concerto - Alexandros' theme - Closed roads - Journey theme / Adagio - Rock of the canteen - Farewell theme - The Suspended Step of The Stork - Finale - Eternity theme.

Er worden tijdens de opvoering beelden geprojecteerd op een groot scherm. Video art: Vouvoula Skoura.

In onze rubriek " Achtergrond " hebben we een beknopte biografie van Eleni Karaïndrou voor u uitgewerkt.

Het Centrum voor Levende Talen in Leuven, afdeling Nieuwgrieks, organiseert een voordracht over Griekenland.

Het thema van deze voordracht, die in het Nederlands gegeven wordt, is: " Hoe kan Griekenland haar eigen identiteit behouden binnen een ééngemaakt Europa? "

Het is een vraag die vele Europeanen en dus ook de Grieken bezighoudt, nu de euro een feit is en de Europese Unie alsmaar meer uitbreidt. Maar, "de identiteit" van "de Grieken", wat houdt dat eigenlijk in? Waarom zijn ze zo bang voor het verlies ervan, en wat doen ze eraan? Moeilijke vragen, waarop deze lezing zal proberen een begin van een antwoord te geven.

We volgen in versneld tempo de ontwikkeling van Griekenland als Ottomaanse provincie aan het begin van de negentiende eeuw tot aan de moderne Europese staat van vandaag als (voorlopig?) eindpunt van een groot aantal slingerbewegingen tussen "Oost" en "west". We kijken daarbij vooral naar de twintigste eeuw, die in weinig Europese landen zo turbulent was als in Griekenland. Inderdaad, behalve door de twee wereldoorlogen en de nasleep ervan, is het gezicht van het hedendaagse Griekenland mee bepaald door nog een paar andere oorlogen, twee of drie dictaturen en de opkomst van het toerisme "op industriële schaal".

We zullen ook zien dat "de Griek" al evenmin bestaat als "de Belg", en dat er ook in Griekenland duidelijk aanwijsbare regionale verschillen zijn. Daartoe trekken we naar minder toeristische streken, waar de eeuwenoude gebruiken pas zeer recent aangepast zijn aan de moderne wereld.

Geen betere gids op deze reis door tijd en ruimte dan de muziek, die in Griekenland alomtegenwoordig is. In het westen is van deze muziek meestal slechts het topje van een gigantische ijsberg gekend. Hopelijk doet deze lezing ook daar wat aan.

De spreker is Luc Pardon , een van de webmasters van deze website, en zijn benadering om zoveel mogelijk aspecten van het land, haar cultuur en haar tradities aan bod te laten komen met de Griekse muziek als gids, zal u wellicht niet verwonderen. De lezing wordt zoveel mogelijk geïllustreerd met geluids- en videofragmenten.

De organisator is de afdeling Nieuwgrieks van het Centrum voor Levende Talen (CLT), dat in samenwerking met de Katholieke Universiteit van Leuven al jarenlang cursussen in allerlei vreemde talen organiseert.

Ter gelegenheid van de Griekse nationale feestdag op 25 maart, organiseert de vzw Ouders en Voogden Agios Dimitrios uit Maasmechelen een Griekse avond.

De avond begint om 20u met het voordragen van gedichten door de kinderen. Deze activiteit is vooral bedoeld voor de fiere ouders en glunderende grootouders, maar als u wil meegenieten bent u natuurlijk welkom.

Nadien, vanaf 21u, gaat het eigenlijke feest van start met een optreden van het muziekgroepje I Ellines en met een voorstelling van de volksdansgroep Kariatides, eveneens uit Maasmechelen.