De vereniging KAPA en de dansgroep van Kalitsa Pantazis organiseren een "groot Grieks feest" met live muziek, met als thema "Sinantissi Kreta en Pontos", oftewel "ontmoeting met Kreta en Pontos".

Kreta zal wel bekend zijn, Pontos misschien wat minder. Het is een streek aan de zuidoostkust van de Zwarte Zee, in het huidige Turkije. Het is een 700 km lange en 80 km brede (smalle) strook land, die tot aan de Russische Kaukasus doorloopt. In de oudheid werd de streek bevolkt door Griekse kolonisten, en door de gunstige ligging kregen die nederzettingen al spoedig een grote economische en politieke betekenis. Het legendarische Trebizonde speelde een grote rol in het Byzantijnse rijk. Door hun geïsoleerde ligging konden de Pontiërs duizenden jaren lang hun eigenheid bewaren, tot diep in de Turkse tijd. Tot op de dag van vandaag zijn in het Pontisch, een Grieks dialect met talrijke leenwoorden uit de omliggende gebieden, nog duidelijk sporen terug te vinden van het Oudgrieks, die in het "algemeen beschaafd Grieks" al lang verdwenen zijn. In 1922, met de Klein-Aziatische bevolkingsuitwisseling , kwam er een bruusk einde aan het sprookje. Bij de anderhalf miljoen Grieken die gedwongen werden van Turkije naar Griekenland te verhuizen waren er ongeveer een half miljoen Pontiërs. Anderen vluchtten naar Rusland. Van deze laatsten kwam er een deel tijdens en na de Tweede Wereldoorlog naar Griekenland, en sinds het neerhalen van het Ijzeren Gordijn.zijn er nog velen gevolgd. De meeste Pontiërs vestigden zich in het noorden van Griekenland. Ze vormen daar - alweer - een zeer belangrijke factor in het economische en politieke leven.

Het laat zich raden dat zo'n bewogen geschiedenis ook een rijke cultuur tot gevolg heeft gehad, en de talrijke Pontische gemeenschappen binnen en buiten Griekenland houden die dan ook met gepaste trots in leven. Hun dansen zijn vooral merkwaardig omdat ze een aparte plaats innemen in het rijke Griekse "danslandschap". Wellicht is dat omdat ze, net als de taal, zeer oude invloeden bewaard hebben. Volgens sommigen is er één bepaalde dans die nog steeds dezelfde is als wat door Homeros beschreven wordt, maar dat staat wetenschappelijk niet vast.

Ook kenmerkend en onmiddellijk herkenbaar is de kementzes , de Pontische lier, die veel smaller is dan wat in de rest van Griekenland (bijvoorbeeld op Kreta) gebruikelijk is. Ze is slechts vier tot zeven centimeter breed en heeft drie snaren. Een ander typisch instrument is de touloum, en dat is - jawel - een doedelzak. Deze komt buiten de Pontos alleen nog op de Dodekanesos eilanden voor (waar hij tsambouna genoemd wordt), verder nergens in Griekenland. De Pontische variant is waarschijnlijk meer dan duizend jaar oud.

Op het "Groot Grieks Feest" spelen twee Pontische en twee Kretenzische muzikanten. Het zijn niet de eersten de besten.

Dimitris Karassavidis, een Pontiër, kwam in 1979 uit Rusland terug naar Griekenland. Hij speelt lyra sinds hij zeven is, en vanaf zijn zestiende tot op heden speelt hij als beroepsmuzikant in de nachtclub "Kortsopon" in Athene, een club waar uitsluitend Pontische muziek te horen is. Hij heeft dan ook met alle grote namen van de Pontische muziek samengewerkt, en sinds 1995 heeft hij als vast benoemde "lyraris" van de vereniging Argo aan talrijke seminaries meegewerkt. Hij verricht ook wetenschappelijk werk op dit terrein.

Kostas Fotiadis , de tweede Pontische muzikant, werd in België geboren uit een familie die zich na 1922 eerst in Katerini in Noord-Griekenland had gevestigd. Sinds zijn achtste jaar danst hij in Brussel bij "Kamian Ken Argos", de vereniging van Pontiërs in België. Hij houdt zich al vier jaar intensief bezig met de daouli (trom) en met de kementzes (Pontische lier).

Stelios Vassilakis komt uit Skalani, een dorp bij Iraklion op Kreta. Hij is afkomstig uit een muzikale familie en bespeelt de Kretenzische lyra van toen hij nog een broekventje was. Nu, na vijfentwintig jaar, is hij nog steeds de meest gevraagde muzikant op de dorpsfeesten in zijn streek. Vanaf zijn vijftiende is hij professioneel bezig, samen met Michalis Frangiadakis.

Michalis Frangiadakis zelf is ook afkomstig uit de streek van Iraklion op Kreta, en net als Stelios Vassilakis komt hij uit een muzikale familie en is hij van zijn vijftien jaar bezig als professioneel muzikant. Hij is een autoriteit op de laouto (luit), in die mate dat Yannis Markopoulos hem mee op tournee neemt binnen en buiten Griekenland. Daar werkt hij samen met de "groten" als Dalaras , Xilouris, Alexiou . Daarnaast werkt hij met onder meer Arvanitaki en Glykeria, en op Kreta zelf is het moeilijk om een muzikant van enige betekenis te vinden waar Frangiadakis niet mee heeft samengewerkt.

Dit is geen concert maar een feest, wat niet alleen betekent dat u zelf een danspasje mag wagen, maar ook dat er drank en een meze-schotel verkrijgbaar zijn.

Dezelfde organisatoren als het Grieks feest hierboven (vzw KAPA en Kalitsa) halen de Griekse dansgroep "Oi Naïades" voor het eerst naar België. Zij voeren hun nieuwste productie "De Reis van Odysseus" op.

Beide activiteiten kaderen overigens in een driedaagse dansstage van zaterdag 3 tot maandag 5 april, waar uitgebreid aandacht besteed zal worden aan Pontische en Kretenzische dansen, onder leiding van respectievelijk Dimitris Trantafillidis en Mairy Markaki. Inlichtingen op het nummer hieronder.

Het Theodorakis-ensemble heeft Maldegem als thuishaven, maar de dertien leden komen uit verschillende uithoeken van Vlaanderen: Oostende, Wevelgem, Maldegem, Brugge, Gent, Brakel, Lokeren, Antwerpen, Vilvoorde, Maasmechelen. Het ensemble zelf is nieuw (dit wordt hun eerste optreden) maar het bestaat wel uit professionele muzikanten, stuk voor stuk met een flinke dosis podiumervaring, die elkaar gevonden hebben vanuit hun gemeenschappelijke liefde voor de Griekse muziek.

Om die muziek - en de Griekse cultuur die daar onlosmakelijk mee verbonden is - dichter bij de mensen te brengen, hebben ze een vzw opgericht die ondertussen erkend is door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Ze hebben ook de steun van Mikis Theodorakis zelf, evenals de toestemming om zijn naam te gebruiken.

Het gezelschap staat onder leiding van dirigent Xavier Roels, die tevens de arrangementen verzorgt. Onder de leden bevinden zich ook Dimitris en Stratos van het bekende groepje "I Ellines" (in Nederland beter bekend onder de Belgisch klinkende naam "Les Grecs"), die respectievelijk zang en bouzouki voor hun rekening nemen. Verder is er nog een zangeres, fluit, klarinet, gitaar, twee violen, cello, contrabas, piano en slagwerk.

Getrouw aan hun naam brengen ze op dit eerste optreden uitsluitend liederen van Mikis Theodorakis (uiteraard in het Grieks), maar het ligt wel in de bedoeling om later ook muziek van andere Griekse componisten op het repertorium te zetten, onder meer van Manos Hadjidakis en Yannis Markopoulos. Van dit concert zal tevens een cd-opname gemaakt worden.

De Omroepstichting Teleac/NOT zendt een serie van acht radioprogramma's uit over Griekse muziek. De onderwerpen vindt u hieronder. Ter gelegenheid van deze reeks zal het maartnummer van het tijdschrift Lychnari helemaal gewijd zijn aan Griekse muziek. Er komt ook een verzamel-cd uit, Pleiade, waarop een uitstekende selectie staat van twintig nummers uit het brede spectrum van de Griekse muziek, in totaal 70 minuten. De selectie is gemaakt door Anna Iosifidou van Sferra, het Nederlands-Griekse agentschap dat met on-Griekse grondigheid oer-Griekse concerten organiseert.

De uitzendingen vinden telkens plaats op zaterdag namiddag, van 15 uur tot 15u30. Het programma ziet er uit als volgt: