De zangeres Maria Seïtanidou ( Μαρία Σεϊτανίδου ) is eigenlijk onderwijzeres van beroep, maar daarnaast is ze ook muzikante, onderzoekster en - jawel - filmster. Ze speelt immers de hoofdrol in "Το βάλσαμο" ("To valsamo", "De balsem"), een muzikale documentaire uit 2019 waarin ze een onderwijzeres vertolkt die ook zangeres is enzovoorts. Met andere woorden: ze speelt zichzelf. Ze speelt ook nog accordeon en defi , al naargelang het uitkomt.

Ze werd geboren in Veria en studeerde pedagogie in Thessaloniki. Daarna, ergens rond 2008, verhuisde ze naar Mytilini, de hoofdstad van het Griekse eiland Lesbos, waar ze voor de klas ging staan. Maar ze ging zelf ook naar school, want ze is gepassioneerd door muziek.

Ze studeerde bijvoorbeeld Turkse makams bij Nikos Andríkos. Die is zelf op Lesbos geboren, en ondanks zijn relatief jonge leeftijd (°1982) is hij toch al jarenlang een erkend autoriteit op dit gebied. Daarnaast is hij ook goed thuis in de Byzantijnse muziek, en hij was onder meer jarenlang psaltis bij het Grieks-Orthodoxe patriarchaat in Constantinopel (Istanbul). Als kleine jongen al was hij gefascineerd door de muziek van het oosten van het Middellandse-Zeegebied. Intussen spreekt hij vloeiend Turks, en van zijn verblijf in Istanbul maakte hij gebruik om oude muzikanten op te zoeken en van hen te leren wat hij kon. Later gaf hij op zijn beurt zelf les, onder meer aan de befaamde Technische Hogeschool van Epirus in Arta. Daar maakte hij kennis met de technieken van onderzoek en onderwijs op academisch niveau.

Nog later kwam hij "terug naar huis" om daar het "ΚΕ.Σ.Α.Μ" op te richten. Voluit is dat het "Κέντρο Σπουδών Ανατολικής Μουσικής" ("Kentro Spoudon Anatolikis Mousikis"), letterlijk "Centrum voor de Studie van de Oosterse Muziek". Het is een onderafdeling van het cultureel centrum van Agiasos, een eerbiedwaardige instelling die al in 1894 opgericht werd onder de naam "Το Αναγνωστήριο 'Η Ανάπτυξη'" (To Anagnostirio "I Anaptiksi", letterlijk: "Leeszaal 'De Ontwikkeling'"). Ze beschikt inderdaad over een indrukwekkende bibliotheek met 25.000 boeken, maar ze doet nog veel meer dan dat. Met toneelvoorstellingen, avondonderwijs, het uitgeven van boeken en kranten en dergelijke werkte (en werkt) ze aan de culturele ontwikkeling (anáptiski) van de bevolking. Met die intellectuele bewustmaking speelde ze indertijd een belangrijke rol in de verdere uitbouw van de jonge Griekse staat. Het grootste deel daarvan - inclusief Lesbos zelf - behoorde toen immers nog altijd tot het Ottomaanse Rijk. Meer dan een eeuw later is "I Anáptiksi" nog steeds een begrip in heel Griekenland, zelfs in die mate dat ze vaak gewoon met "Anagnostirio" aangeduid wordt. Iedereen weet dan waar die Leeszaal te vinden is. De toevoeging "van Agiasos" is al even overbodig als bij andere monumenten zoals "de Big Ben", "het Colosseum" of "het Atomium".

Agiasos zelf is een klein stadje op iets meer dan 20 km van de hoofdstad, maar het is wel het culturele en religieuze centrum van het eiland.

Onder leiding van Nikos Andríkos bestudeert men daar nu de muziek van Klein-Azië in al zijn vormen. De leerlingen krijgen er natuurlijk theorie en praktijk, maar er wordt ook heel veel aandacht besteed aan onderzoeksmethoden, veldwerk en dergelijke. De resultaten van hun onderzoek willen ze terugkoppelen naar een breder publiek, met concerten, seminaries en andere evenementen.

Dat zag Maria Seïtanidou helemaal zitten. Ze combineerde onderzoek en studie door samen te gaan werken met Solon Lekkas (1946-2020), zelf jarenlang een onuitputtelijke bron van kennis. Hij was een wandelende (of: dansende) encyclopedie, maar de kennis zat wel in zijn hoofd. Hij gaf die echter met veel plezier door aan anderen. Maria Seïtanidou leerde dus enorm veel bij, maar dat legde ze ook vast, zodat anderen daar later zouden kunnen op terugvallen.

Ze volgde bovendien zangles bij Ioanna Karvelá (Ιωάννα Καρβελά), een Grieks-Amerikaanse sopraan en operazangeres die eerder toevallig op Lesbos terechtkwam. Nu ja, toevallig ... Haar schoonmoeder was van het eiland afkomstig en zij en haar man hadden er een aantal keer hun vakanties doorgebracht. In 1999 besloten ze om zich daar voorgoed te vestigen. Zij stichtte er meteen de "Opera Lesvos", waar ze jong plaatselijk zangtalent inwijdt in de Griekse zangkunst, en dat in de meest brede zin. Hun repertoire bevat niet alleen Westers-klassiek gerichte liederen, maar ook de traditionele muziek krijgt veel aandacht: nisiotika , dimotika , en natuurlijk ook de traditionele muziek van Klein-Azië.

Maria Seïtanidou zingt ook nog bij "El Catastrof", een groepje met onder meer bouzouki , gitaar en santouri . Bij hun "buiten-eilandse" optredens worden ze aangekondigd als een "ensemble van rembetika -liefhebbers uit Mytilini", maar hun repertoire bevat toch ook traditionele liedjes van Lesbos, en in beide genres hebben ze zowel de "klassiekers" als minder bekende nummers in het aanbod.

En dan nog een toemaatje: in 2017 zong Maria Seïtanidou mee in de soundtrack van "Djam", een film van de Franse regisseur Tony Gatlif. Het gaat over een Grieks meisje dat op Lesbos terecht kwam en dat door haar oom, een fervent liefhebber van rembetika, naar Istanbul gestuurd wordt om wisselstukken voor een toeristenboot te halen en daar bevriend raakt met een Franse leeftijdsgenote. Er wordt veel in gezongen en gedanst, maar het is allemaal niet zo vrolijk want de film speelt zich af tegen de achtergrond van de vluchtelingencrisis enerzijds en de economische crisis in Griekenland anderzijds. Enige gelijkenis met de bevolkingsuitwisseling van 1922 is natuurlijk niet toevallig, zeker niet wat de muziek betreft. Maria Seïtanidou was dan ook prima geschikt om hieraan mee te werken, en een ander nummer wordt trouwens gezongen door Solon Lekkas himself.