Geschiedenis van Griekenland

Het Byzantijnse Rijk

De oorsprong van Byzantium

Uit de geschiedenislessen weet u vast nog wel dat er een "oude" Griekse beschaving is geweest, die ons al die tempels heeft nagelaten. U weet ook nog wel dat de Romeinen in de laatste drie eeuwen voor onze jaartelling zowat heel Europa onder de voet hebben gelopen. In de derde en tweede eeuw voor Christus verschenen de Romeinse legioenen ook in Griekenland.

De meeste volkeren die de Romeinen "pacificeerden" kenden een relatief arme cultuur, vooral dan in de zin dat ze nauwelijks een geschreven taal hadden. Logisch dus dat de Romeinse militaire cultuur, die toch een grote invloed had op het dagelijks leven, geleidelijk aan overgenomen werd.

Zo niet in Griekenland. Daar vonden de veroveraars integendeel een bloeiende cultuur, die ze als superieur erkenden. De overname ging daar (vooral) in de omgekeerde richting. Vele jonge Romeinen gingen studeren aan de universiteit van Athene, en talloze kopieën van klassieke Griekse beelden vonden hun weg naar de villa's der rijken. Een beruchte toerist was Nero , de Romeinse keizer die Rome zou in brand hebben gestoken om plaats te maken voor zijn eigen paleizen. In 66 en 67 na Christus maakte hij een reis door Griekenland en nam overal deel aan wedstrijden als wagenrenner, declamator en lierspeler. Uiteraard won hij ze allemaal, niet omdat hij de beste was, maar omdat van hem winnen niet bepaald verstandig was.

De Romeinse keizer Constantijn verplaatste in 330 na Christus de hoofdstad van het keizerrijk naar de oude Griekse nederzetting Byzantium , gelegen aan de Bosporus, tussen de Zwarte en de Middellandse Zee. Dit vissersdorpje had er toen al zowat duizend jaar geschiedenis opzitten: het was in 657 voor Christus gesticht door kolonisten uit Megara , in Centraal-Griekenland.

Na flink wat verbouwingen en na een week feesten huldigde Constantijn pp 11 mei 330 zijn nieuwe hoofdstad in, die hij voor de gelegenheid naar zichzelf had hernoemd in Constantinopel . ("Stad van Constantijn" in het Grieks). Het is ook diezelfde Constantijn die het concilie van Nicea organiseerde, waar de basis van de christelijke kerk gelegd werd. Twee dingen dus die de loop van de wereldgeschiedenis grondig beïnvloed hebben.

De bekering van Constantijn tot het christendom was min of meer uit de lucht komen vallen. In 312, tijdens een veldtocht tegen zijn rivaal, Maxentius, had hij een visioen gehad. Aan de avondhemel was een lichtend kruis verschenen met het opschrift "Hoc Vince", of ook "in hoc signo vinces", vrij vertaald: "Met dit teken zult gij overwinnen". Maxentius leed een verpletterende nederlaag en Constantijn bekeerde zich. Michelangelo (1475-1564) gebruikte het thema voor een fresco in de "Stanza di Constantino" in het Vatikaan.

Een mooi verhaal, maar natuurlijk wel puur verzinsel. Of toch niet ? In 1999 zat een Zweedse geoloog zomaar wat te bladeren in een reisgids voor Midden-Italië. Bij het zien van een foto van een meer in het Sirente-Velino Park in de Abruzzen kreeg hij een schok van herkenning: dat was een oude krater van een meteoriet-inslag! Onderzoek ter plaatse bevestigde dat. Grondstalen gaven het jaar 412 aan als datum van de inslag, met een nauwkeurigheid van 40 jaar in min of meer. Dat is nog altijd zestig jaar te laat, maar de onderzoekers wijzen er op dat een kleine hoeveelheid recentere grond in de monsters voldoende is om de meting te beïnvloeden. En de plaats klopt in elk geval.