Geschiedenis van Griekenland

Het Kolonelsregime

Yorgos Papandreou

Op 1 juni 1963 treedt Konstantinos Karamanlis, eerste minister sinds 1955, af als gevolg van de toenemende onrust, en de daaropvolgende verkiezingen worden gewonnen door Yorgos Papandreou. Deze had in 1961 een centrum-coalitie gevormd en steeds meer terrein gewonnen. Het is dezelfde man die, bijna twintig jaar eerder, als overtuigde anti-communist samen met de Griekse regering uit ballingschap teruggekeerd was. Nu vaart hij een meer liberale koers, en zijn eerste werk is een einde maken aan de vendetta tegen de verliezers van de burgeroorlog. De KKE blijft weliswaar illegaal, maar vele politieke gevangenen worden vrijgelaten. Samen met zijn zoon Andreas, die tijdens de oorlog economie had gestudeerd in de Verenigde Staten en het tot professor in Harvard had gebracht, voert hij verregaande sociale en economische hervormingen door.

Dat is niet naar de zin van rechts, en vooral het leger kijkt met argusogen toe. In 1965 komt Papandreou in open aanvaring met de militairen, als hij probeert een aantal officieren te onslaan nadat een samenzwering aan het licht is gekomen. De minister van defensie weigert de ontslagen uit te voeren, en weigert ook op te stappen nadat hij zelf ontslagen wordt. Hij wordt hierin gesteund door de jonge koning Konstantinos II, die een jaar eerder zijn vader opgevolgd was. Papandreou neemt dan maar zelf ontslag op 15 juni 1965. De koning weigert nieuwe verkiezingen uit te schrijven. In plaats daarvan probeert hij, temidden van algehele chaos, zelf een nieuwe regering te vormen. Op 21 juli wordt de 23-jarige economiestudent Sotiris Petroulas gedood door een traangasgranaat die op zijn hoofd ontploft. Hondderdduizenden stappen op in de begrafenisstoet, onder het zingen van het lied dat Mikis Theodorakis voor zijn vriend geschreven had. De muziek van Theodorakis wordt verboden, de (illegale) verkoop van zijn platen verdubbelt. De onrust houdt aan en de koning moet uiteindelijk instemmen met verkiezingen. Maar voor alle zekerheid worden er - in overleg met de NATO, zegt men - plannen gesmeed voor een militaire staatsgreep als de centrumcoalitie de verkiezingen zou winnen.