Geschiedenis van Griekenland

De Tweede Wereldoorlog en de Burgeroorlog

Het Griekse verzet

Al snel na de Duitse inval hadden de andartes , de Griekse verzetsstrijders, zich georganiseerd.

Daar waren ook vrouwen bij, en dat was helemaal niet vanzelfsprekend in een traditionele maatschappij waar de vrouw een absoluut ondergeschikte rol speelde. Maar in het verzet waren ze gelijken, en dat was niet meer of niet minder dan een omwenteling. Vele andartisses zouden later dan ook met veel tegenzin, of helemaal niet, hun vroegere plaats aan de haard weer innemen. De emancipatie van de vrouw in Griekenland was begonnen, al zou het tot in 1983 duren voor ze ook bij wet gelijke rechten kregen.

Maar voorlopig zitten we nog in 1941, vlak na de Duitse inval. De eerste verzetsacties kwamen vooral uit linkse hoek. Dat was niet zo verwonderlijk, tenslotte waren de communisten al door Metaxas ondergronds gedreven. De communistische partij, de KKE, hielp de EAM oprichten ("Ethniko Apeleftherotiko Metopo", het Nationaal Bevrijdingsfront). De EAM wilde niet alleen de Duitsers weg, maar na de oorlog wilden ze ook radicale hervormingen doorvoeren. Dat sprak ook vele niet-communisten aan, die zich dan ook bij de EAM aansloten. De gewapende vleugel van het EAM was het ELAS ("Elliniko Laïko Apeleftherotiko Stratos", het Grieks Volksbevrijdingsleger) onder leiding van "Aris", een schuilnaam voor Athanasios Klaras.

Aan rechtse kant vormden zich ook verzetsgroepen. De voornaamste was EDES ("Ethniko Dimokratiko Elliniko Sindesmo", Nationaal Democratisch Grieks Leger) van kolonel Zervas. Er waren ook kleinere groepjes, ontstaan rond organisaties die reeds voor de oorlog in ongenade waren gevallen, zoals het fascistische "X" van kolonel Grivas. Al deze groepjes begrepen dat de machtsverdeling in het na-oorlogse Griekenland er heel anders zou gaan uitzien, en ze probeerden dus allemaal hun positie zoveel mogelijk te versterken. Dat dit tot conflicten zou leiden lag voor de hand.

Churchill van zijn kant was vastbesloten om na de oorlog de koning terug aan de macht te krijgen, van een republiek wilde hij niets weten. Dit ondanks waarschuwingen van Engelsen die met de situatie vertrouwd waren en die hem probeerden duidelijk te maken dat de rechtse royalisten ver in de minderheid waren, en bovendien in discrediet gebracht door de dictatuur van Metaxas, en dat het veel meer opportuun zou zijn om het linkse kamp te steunen. ELAS was inderdaad veel groter dan EDES. Betrouwbare cijfers zijn uiteraard moeilijk te vinden, maar één bron heeft het over 120.000 man voor ELAS tegenover slechts 1.300 voor EDES. Churchill negeerde zijn adviseurs en bleef weigeren om wapens te leveren aan ELAS, alleen royalistische organisaties mochten steun krijgen. Daarmee verspeelde Engeland het laatste restje goodwill bij een meerderheid van de Grieken, en deze houding wakkerde de rivaliteit tussen de verschillende verzetsbewegingen alleen maar aan. De passies laaiden aan alle kanten hoog op.