Deze multimediale tentoonstelling "Mikis Theodorakis, témoin de notre époque" werd op punt gezet door Guy Wagner, de Stichting FILIKI en de persdienst van de Griekse ambassade in Luxemburg, naar aanleiding van de tachtigste verjaardag van de componist Mikis Theodorakis.

Guy Wagner is een goede vriend van Theodorakis en heeft ook al een biografie in boekvorm over hem uitgebracht. Deze biografie is in verschillende talen verschenen, waaronder ook het Grieks, met als titel Μίκης Θεοδωράκης: Μια ζωή για την Ελλάδα. (Mikis Theodorakis: Mia zoï ya tin Ellada - Mikis Theodorakis: Une vie pour la Grèce , in het Nederlands: Een leven voor Griekenland) . Hij is tevens verantwoordelijk voor de internationele vereniging FILIKI, die in 1983 in Luxemburg werd opgericht met als doel een documentatiecentrum open te stellen voor al wie het werk van Mikis Theodorakis bestudeert.

De tentoonstelling is ingedeeld volgens vier grote periodes in het leven en werk van Theodorakis. Er worden manuscripten, partituren, boeken, programmabrochures, persmappen, foto's, affiches, video's en films aan het publiek voorgesteld. Maar het ganse oeuvre van Theodorakis is er ook te beluisteren in mp3 formaat. Een vijfde luik zal ingaan op de relatie die Mikis Theodorakis heeft met Luxemburg.

Deze tentoonstelling wordt later dit jaar ook nog in Athene en op Kreta aan het publiek voorgesteld.

Er worden in dezelfde periode dat de tentoonstelling loopt nog tal van randevenementen rond Mikis Theodorakis georganiseerd, met als belangrijkste het recital met Maria Farantouri en pianist Henning Schmiedt op woensdag 13 april in Ettelbruck (eveneens in het Groothertogdom Luxemburg). In maart werd daar nog een concert met Nena Venetsanou en orkest aan toegevoegd.

Joodse traditionele muziek in combinatie met Griekse muziek, oosterse stijl. Hoe dat klinkt ? Verrassend en toch opvallend gelijklopend. In november en december 2002 gingen beide bands de uitdaging aan om met elkaar in dialoog te treden en dit nagenoeg zonder voorbereiding.

Het resultaat werd door de artiesten én door het publiek gesmaakt, zoveel was duidelijk, en het experiment is dus voor herhaling vatbaar.

U hoort: Brave Old World met:

• Michael Alpert , viool en zang
• Alan Bern , piano en accordeon en muzikale leiding
• Stuart Brotman , bas, cimbalon
• Christian Dawid, klarinet

Het Smyrna Trio met:

• Sofia Papazoglou , zang
• Kyriakos Gouventas , viool
• Yannis Alexandris, outi en zang

Sokrátis Sinópoulos en Derya Türkan , een Griekse en een Turkse vedelspeler in samenspel in de Bijlokekapel in Gent (B), een coproductie van De Bijloke en De Centrale.

Het programma heet " Letter from Istanbul " en is het resultaat van de vriendschap van twee muzikanten, een Griek en een Turk, die mekaar leerden kennen in Istanbul en beiden vedel leerden spelen bij dezelfde leraar, Ihsan Özgen. Deze laatste is een grote naam in Turkse muzikale kringen. Onder meer Ross Daly ging eveneens bij hem in de leer.

De Istanbulse vedel wordt in het Grieks politiki lyra genoemd en in het Turks heet de vedel kemençe .

Er bestaat nogal wat verwarring in Griekse middens wat de benaming betreft van de verschillende soorten vedel die in Klein-Azië, ook door Griekse muzikanten, gebruikt werden. De Grieken gebruiken de namen kementzes , kemanes en polítiki lyra . Soms duiden ze daarmee een bepaalde (streek)variant van de vedel aan, maar soms ook niet en worden de namen gewoon door elkaar gebruikt. We deden een poging om een klein beetje duidelijkheid te scheppen in onze rubriek " Griekse (volks)muziekinstrumenten ". Wenst u meer informatie, dan kunt u daar via de inhoudsopgave op elk instrument klikken en voor de meeste instrumenten hebben we ook een geluidsfragment ter beschikking.

Hoe dan ook, het instrument werd in Klein-Azië zowel in de Griekse als later in de Turkse muziek gebruikt. In dit concert komen beide volkstradities aan bod, maar ook klassieke Turkse muziek en improvisaties. Overigens blijken beide muzikanten meesters te zijn van de maqam , een complex Arabisch toonsysteem waarbij een aantal toonladders volgens een welbepaald patroon gebruikt worden. Improvisatie is mogelijk, maar binnen de structuur van de gebruikte maqam, die vaak een vast begin en einde heeft en waarbij vaste wendingen worden aangewend. Sommige maqams (eigenlijk is het meervoud maqamat) vindt men ook terug in de Griekse muziek, waar ze dromoi genoemd worden. Virtuozen herkent men dadelijk aan hun taksim(i) , een instrumentale solo-improvisatie aan het begin van het eigenlijke muziekstuk, waarmee in feite de maqam wordt ingeleid.

In 2001 brachten beide vrienden gezamenlijk een cd uit met als titel: Letter from Istanbul - Γράμμα από την Πόλη (Gramma apo tin Poli) in het Grieks - Istanbul' dan Mektup in het Turks. De cd bevat Anatolische muziek: Turkse en Griekse traditionele melodieën en ritmen zoals zeybeks (ζεϊμπέκικα) en een karsilamas of syrtos , maar ook klassieke Turkse muziek van individuele artiesten en natuurlijk een flink stuk improvisatie.

Sokratis Sinopoulos (Σωκράτης Σινόπουλος) (°Athene 1974) stond in januari 2005 ook al op de planken in De Bijloke en op andere plaatsen in België en Nederland. Toen vertolkte hij samen met andere muzikanten en met zangeres Katerina Papadopoulou liederen uit Klein-Azië. Deze jonge muzikant studeerde gitaar, muziektheorie, politiki lyra en politiko laouto (luit van Constantinopel, lâvta in het Turks en soms ook als lafta uitgesproken in het Grieks), en speelt ook Pontische lyra . Hij is muziekleraar aan het conservatorium van Athene en tevens musicoloog en gespecialiseerd in Ottomaanse geleerde muziek. U vindt een biografie van hem in onze rubriek Achtergrond .

Derya Türkan (°Istanbul 1973) is - zeker in Turkije - al evenmin een onbekende, en dat is in feite een understatement. Hij gaf reeds ontelbare concerten in binnen- en buitenland en zelfs voor het publiek van De Bijloke treedt hij niet voor de eerste keer op. Hij was er al eerder, met name met de Turkse ney -speler (Perzische rietfluit) Kudsi Ergüner. Derya Türkan legt zich toe op de kemençe . Hij streeft ernaar om - net als zijn leraar Ihsan Özgen - de ideeën en speelwijze van de legendarische Tanburi Cemil Bey voort te zetten. Tanburi Cemil Bey (1873-1916) was multi-instrumentalist en componist en fungeert als één van de grote leermeesters binnen de klassieke Ottomaanse muziek. Hij speelde tanbur (langhalsluit), zijn naam liet het al vermoeden, yayli tanbur (een ander type Turkse langhalsluit), kemençe , lâvta en cello. Een deel van zijn werk is bewaard gebleven dankzij authentieke opnamen van buitenlandse platenmaatschappijen, voornamelijk Duitse of Amerikaanse, die aan het begin van de twintigste eeuw vertegenwoordigers naar Constantinopel stuurden om Griekse en Turkse muziek op (78-toeren) platen vast te leggen. Tanburi Cemil Bey is te horen op opnamen daterend van de periode 1910-1914, gemaakt door de Blumenthal Record and Talking Machine Co Ltd onder het label Orfeon. De broers Blumenthal waren aanvankelijk operationeel in Constantinopel als agenten van de Duitse platenfirma Odeon, maar richtten er in 1910 hun eigen platenbedrijf op onder de naam Orfeon of Orfeos. Naar aanleiding van de 125ste verjaardag van Tanburi Cemil Bey werden deze opnamen onlangs remastered op cd en heruitgegeven onder het label Traditional Crossroads.

Een concert voor al wie verder kijkt dan de staatsgrenzen van het huidige Griekenland en bovendien belangstelling heeft voor de onderlinge invloeden van verschillende culturen.

De Vereniging van Grieken in Nederland organiseert onder de auspiciën van Z. E. de Ambassadeur van Griekenland in Nederland, Dhr. G. Kaklikis, een Griekse Gala-avond.

De bedoeling is tweeledig: de opbrengst gaat naar de Grieks-orthodoxe kerk Agios Nikolaos in Rotterdam, en tegelijk wil de Griekse Gemeenschap de haven van Rotterdam, en alle activiteiten daaromtrent, een duwtje in de rug geven. De avond draait rond het thema " Scheepvaart door de eeuwen heen "(Shipping through the Ages) en wil op een informele manier heel wat prominente figuren uit de (internationale) scheepvaartkringen bij mekaar brengen. Zoals bekend lieten de Grieken zich op het vlak van de scheepvaart helemaal niet onbetuigd. De Rotterdamse Sint-Nicolaaskerk werd trouwens in 1954 in Byzantijnse stijl opgericht en de eerstesteenlegging gebeurde door de toenmalige eerste minister van Griekenland. Ook op deze gala-avond wordt de Griekse minister voor scheepvaart als eregast uitgenodigd.

Dit jaar is het de veertigste keer dat de Griekse Gala-avond in Rotterdam wordt georganiseerd. Het is intussen een gevestigde waarde geworden in het zakenleven van deze wereldhaven en de organisatoren wilden er deze keer iets bijzonders van maken. Voor de eerste keer in de geschiedenis van het Griekse Gala zouden er voor de hoofdact Griekse artiesten uit Griekenland worden gehaald. Wie dat zouden zijn, werd al vroeg aangekondigd: Elli Paspala, David Lynch en Stavros Lantsias. Door onvoorziene omstandigheden komen zij uiteindelijk niet naar het Griekse Gala . Nochtans had dit trio het geknipte profiel voor dit evenement. Ze hebben elk een totaal andere achtergrond maar ze hebben ook veel gemeen. En tegenwoordig wonen ze alle drie in Griekenland waar zij trouwens vaak met elkaar samenwerken.

Een sterke troef van deze drie artiesten is dat zij zowel Griekse (of Grieks-getinte) muziek op het repertorium hebben staan, als jazz, of een combinatie van die twee die we dan Griekse ethnic jazz kunnen noemen. Maar alle drie hebben ze ook andere internationale (niet-Griekse) evergreens op hun programma staan, zij het in een eigen interpretatie.

Elli Paspala ('Ελλη Πασπαλά) werd in New York geboren maar leeft sedert 1982 in Athene. Zij is getrouwd met David Lynch , de talentvolle saxofonist uit Los Angeles die al even lang in Griekenland vertoeft. U vindt over Elli een biografie in onze rubriek Achtergrond .

Stavros Lantsias (Σταύρος Λάντσιας) , geboren op Cyprus, studeerde muziek in Nicosia (CY) en Boston (US), maar ook hij leeft sedert 1992 in Athene. Hij heeft als componist slechts twee instrumentale platen op zijn actief staan, maar legt zich vooral toe op herbewerkingen van bestaande composities. Net als Elli Paspala heeft hij een grote bewondering voor Manos Hadjidakis, een bewondering die hij aan Elli te danken heeft. Maar hij werkte ook reeds samen met Dionysis Savvopoulos, Alkinoos Ioannidis en Yorgos Dalaras . Met David Lynch treedt hij vaak samen op, onder meer met de groep Human Touch , samen met Yotis Kiourtsoglou (Γιώτης Κιουρτσόγλου), nog iemand die in Amerika ging studeren, in dit geval elektrische basgitaar.

Het optreden van deze drie zou het hoogtepunt van de avond vormen. Helaas moesten we enkele dagen vóór het Griekse Gala vernemen dat het Trio Paspala door onvoorziene omstandigheden niet zal komen opdagen. Er wordt voor een vervangingsact gezorgd.

Het volledige programma ziet er nu als volgt uit:

• The Daylight Super Band , met populaire Nederlandse en internationale dansmuziek
• Toni Gialelis and The Athenians tijdens de cocktail en in de late uurtjes
• Optreden van Grant & Forsyth om 23 uur (ter vervanging van Elli Paspala, David Lynch en Stavros Lantsias)
• Niek Boes met een special performance

Jammer voor diegenen die uitgerekend voor Elli Paspala voor deze gala-avond intekenden.

Jaarlijks dansfeest van de Vereniging van Pontiërs in Brussel . De vereniging Kamian K'en Argos (Καμίαν Κεν Αργώς) bestaat inmiddels al achtentwintig jaar.

Zoals gebruikelijk krijgt u de nodige traditionele Pontische livemuziek en dans voorgeschoteld. De dansgroep is een toonbeeld voor andere verenigingen en getuigt van een hoge participatiegraad van de jeugd. Het is opmerkelijk hoe de Pontiërs er generatie na generatie telkens opnieuw in slagen om hun tradities te bewaren en over te dragen op de jongeren.

De vereniging beschikt over haar eigen zangers en muzikanten op traditionele Pontische instrumenten zoals de daouli , flogera en - last but not least - de kementze(s) . Aanvankelijk dacht men voor dit feest muzikanten vanuit Griekenland te laten overkomen, maar dat gaat niet door.

De broers Aris en Giannis zorgen voor populaire laïka -muziek op bouzouki en synthesizer.

Paul Rans, dé programmamaker wat wereldmuziek betreft op radio Klara, laat u vanavond heel toepasselijk Paasliederen horen. Het is vandaag dan ook Paaszondag.

Het eerste deel van het anderhalf uur durende programma Hemel en Aarde is gewijd aan Andalusië, met saetas , liederen uit de Goede Week, de Semana Santa en meer specifiek de klaagzangen die tijdens de Goede Week-processie worden gezongen.

En, hoewel de Grieks-orthodoxen dit jaar pas vijf weken later de Hoogdag van Pasen vieren, laat Rans in het tweede gedeelte Byzantijns-orthodoxe paasgezangen horen van het koor Agiopolitis , dat onder deskundige leiding staat van Ioannis Arvanitis. Deze liederen werden opgenomen tijdens het concert in februari 2002 in de kapel van het Bisschoppelijk seminarie in Gent.

Luxemburg is de eerste helft van dit jaar voorzitter van de EU en zoals alle andere landen dat voorheen al deden, wordt dit in het Groothertogdom Luxemburg op gepaste wijze gevierd.

Bovendien bevindt zich in Luxemburg ook de Internationale Vereniging Mikis Theodorakis "Filiki", van Guy Wagner. Ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van de Griekse componist, wil deze vereniging Mikis Theodorakis dit jaar met de nodige luister eens extra onder de aandacht brengen.

Zo is er de tentoonstelling rond het leven en werk van Mikis Theodorakis die in Mersch (L) loopt van 3 februari tot 22 april 2005. En als kers op de taart is er het recital van Maria Farantouri , onder de sobere begeleiding van Henning Schmiedt op de piano, in april in Ettelbruck (L).

Helemaal "last minute", kwamen we te weten dat Nena Venetsanou en haar orkest eveneens in Luxemburg een hommage aan Mikis Theodorakis zullen brengen. De organisatoren van dit evenement zijn "l' Association Luxembourg-Chypre" asbl en "le Centre Culturel Hellénique" asbl.

We beschikken over niet veel inhoudelijke informatie, alleen dat Nena Venetsanou liederen zal vertolken van Mikis Theodorakis.

Over Nena Venetsanou leest u desgewenst meer in de biografie die we - alweer een tijdje geleden - over haar schreven.