Met toestemming overgenomen uit Greek Popular Musical Instruments F. Anoyanakis, 960-204-004-1, ( melissabooks.com ) © Publishing House MELISSA 1991

Kretenzische daouli, diameter 38 cm

De daouli of grote trom is een veelgebruikt instrument in de Griekse volksmuziek. Zoals te verwachten zijn er in de verschillende dialecten dan ook verschillende namen voor in gebruik. Op Lesbos spreekt men van een toumbaneli , in Roumeli heeft men het over een tsokáni . Andere benamingen zijn: tavoúli , toúmbano , tómbanos , tamboúrlo enzovoorts.

© Friends of Music Society, Athens (used with permission)

Beluister dit instrument

Een daouli heeft aan beide zijden een trommelvel, het ene iets dikker dan het andere. De speler staat recht overeind en de daouli hangt aan een leren riem over de linkerschouder, met het dikste trommelvel naar rechts. Met de linkerhand houdt hij de daouli in evenwicht. Een daouli wordt aan beide kanten bespeeld, elke kant op een verschillende manier, zodat men in feite kan spreken van twee instrumenten in één. De twee trommelstokjes zijn van verschillende dikte en gewicht. Het stokje in de rechterhand, de kópanos , is het zwaarste, en in combinatie met het dikkere vel produceert het dan ook zwaardere, volle klanken die het basisritme aangeven. Met de vérga , het stokje in de linkerhand (waarmee tegelijk de daouli in evenwicht gehouden wordt), worden allerlei versieringen op het basisritme gespeeld. Men zegt dan ook dat een beginnende danser zich laat leiden door de kópanos, terwijl een meer ervaren danser zich richt op de vérga.

De diameter van de daouli varieert van twintig centimeter tot één meter of meer. Ook de hoogte varieert, van twintig tot zestig centimeter. Meestal wordt een daouli op maat gemaakt voor (en vaak ook door) de eigenaar. Naast de omvang van diens buik en de lengte van zijn armen speelt ook zijn woonplaats een rol: in sommige streken van Griekenland is de daouli groter, in andere dan weer kleiner. De laatste jaren neigt men over heel Griekenland naar kleinere afmetingen.

Er bestaat ook een kleinere variant van de daouli, de toumbi , die slechts aan één kant bespeeld wordt. Als om aan te tonen dat volksmuziek zich moeilijk laat categoriseren, moeten we hierbij opmerken dat de daoulispelers op (onder meer) Lesbos en Kreta de gewoonte hebben om, als het feest niet in open lucht maar in een gesloten lokaal plaatsvindt, zich neer te zetten en hun daouli óók aan één kant te bespelen, op Lesbos met de handpalmen en de vingers, op Kreta met twee kleinere trommelstokjes.

Vanwege zijn doordringende klank is de daouli uitstekende geschikt om dansmuziek te begeleiden. Vroeger trof men hem vaak aan in een duo, in combinatie met een zournas of een gaida . In het begin van de twintigste eeuw kon je op het Cycladen-eiland Syros een ventje van zes jaar met een toumbano (daouli) aan het werk zien. Hij begeleidde zijn vader op de gaida . Samen trokken ze tijdens de carnavalsfeesten langs de taverna's van Ermoupolis om wat bij te verdienen. Het ventje was Markos Vamvakaris, de latere rembetis en bouzouki -virtuoos .

Op het Griekse vasteland komt de "klassieke" combinatie van daouli met zournas nog steeds veel voor. De daouli-speler is daar, net als zijn collega die de zournas bespeelt, in de regel een professionele muzikant. Vaak zijn het zigeuners, die van dorp tot dorp trekken.

Bij de Pontos-Grieken vind je de daouli nog steeds in combinatie met de kementzes (Pontische lier).

Ook de daouli is al heel oud: op een fresco uit de negende eeuw in het Pantokrator-klooster op Athos en ook op veel fresco's van latere datum is al duidelijk de manier van spelen te herkennen die we vandaag nog steeds kunnen zien.